Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဥဒာနပာဠိ • Udānapāḷi |
၈. သုန္ဒရီသုတ္တံ
8. Sundarīsuttaṃ
၃၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန ဘဂဝာ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ ။ ဘိက္ခုသင္ဃောပိ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ အညတိတ္ထိယာ ပန ပရိဗ္ဗာဇကာ အသက္ကတာ ဟောန္တိ အဂရုကတာ အမာနိတာ အပူဇိတာ အနပစိတာ န လာဘိနော စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။
38. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ . Bhikkhusaṅghopi sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apūjitā anapacitā na lābhino cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
အထ ခော တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဘဂဝတော သက္ကာရံ အသဟမာနာ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ စ ယေန သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သုန္ဒရိံ ပရိဗ္ဗာဇိကံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဥသ္သဟသိ တ္ဝံ, ဘဂိနိ, ဉာတီနံ အတ္ထံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘က္ယာဟံ, အယ္ယာ, ကရောမိ? ကိံ မယာ န သက္ကာ 1 ကာတုံ? ဇီဝိတမ္ပိ မေ ပရိစ္စတ္တံ ဉာတီနံ အတ္ထာယာ’’တိ။
Atha kho te aññatitthiyā paribbājakā bhagavato sakkāraṃ asahamānā bhikkhusaṅghassa ca yena sundarī paribbājikā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sundariṃ paribbājikaṃ etadavocuṃ – ‘‘ussahasi tvaṃ, bhagini, ñātīnaṃ atthaṃ kātu’’nti? ‘‘Kyāhaṃ, ayyā, karomi? Kiṃ mayā na sakkā 2 kātuṃ? Jīvitampi me pariccattaṃ ñātīnaṃ atthāyā’’ti.
‘‘တေန ဟိ, ဘဂိနိ, အဘိက္ခဏံ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အယ္ယာ’’တိ ခော သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ပဋိသ္သုတ္ဝာ အဘိက္ခဏံ ဇေတဝနံ အဂမာသိ။
‘‘Tena hi, bhagini, abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ gacchāhī’’ti. ‘‘Evaṃ, ayyā’’ti kho sundarī paribbājikā tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ paṭissutvā abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ agamāsi.
ယဒာ တေ အညိံသု အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ – ‘‘ဝောဒိဋ္ဌာ ခော သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ ဗဟုဇနေန အဘိက္ခဏံ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆတီ’’တိ 3။ အထ နံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေတ္ဝာ တတ္ထေဝ ဇေတဝနသ္သ ပရိခာကူပေ နိက္ခိပိတ္ဝာ 4 ယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ယာ သာ, မဟာရာဇ, သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ; သာ နော န ဒိသ္သတီ’’တိ။ ‘‘ကတ္ထ ပန တုမ္ဟေ အာသင္ကထာ’’တိ ? ‘‘ဇေတဝနေ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဇေတဝနံ ဝိစိနထာ’’တိ။
Yadā te aññiṃsu aññatitthiyā paribbājakā – ‘‘vodiṭṭhā kho sundarī paribbājikā bahujanena abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ gacchatī’’ti 5. Atha naṃ jīvitā voropetvā tattheva jetavanassa parikhākūpe nikkhipitvā 6 yena rājā pasenadi kosalo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavocuṃ – ‘‘yā sā, mahārāja, sundarī paribbājikā; sā no na dissatī’’ti. ‘‘Kattha pana tumhe āsaṅkathā’’ti ? ‘‘Jetavane, mahārājā’’ti. ‘‘Tena hi jetavanaṃ vicinathā’’ti.
အထ ခော တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဇေတဝနံ ဝိစိနိတ္ဝာ ယထာနိက္ခိတ္တံ ပရိခာကူပာ ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ မဉ္စကံ အာရောပေတ္ဝာ သာဝတ္ထိံ ပဝေသေတ္ဝာ ရထိယာယ ရထိယံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မနုသ္သေ ဥဇ္ဈာပေသုံ –
Atha kho te aññatitthiyā paribbājakā jetavanaṃ vicinitvā yathānikkhittaṃ parikhākūpā uddharitvā mañcakaṃ āropetvā sāvatthiṃ pavesetvā rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā manusse ujjhāpesuṃ –
‘‘ပသ္သထာယ္ယာ သမဏာနံ သက္ယပုတ္တိယာနံ ကမ္မံ! အလဇ္ဇိနော ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ ဒုသ္သီလာ ပာပဓမ္မာ မုသာဝာဒိနော အဗ္ရဟ္မစာရိနော။ ဣမေ ဟိ နာမ ဓမ္မစာရိနော သမစာရိနော ဗ္ရဟ္မစာရိနော သစ္စဝာဒိနော သီလဝန္တော ကလ္ယာဏဓမ္မာ ပဋိဇာနိသ္သန္တိ! နတ္ထိ ဣမေသံ သာမညံ, နတ္ထိ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ နဋ္ဌံ ဣမေသံ သာမညံ, နဋ္ဌံ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ ကုတော ဣမေသံ သာမညံ, ကုတော ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ? အပဂတာ ဣမေ သာမညာ, အပဂတာ ဣမေ ဗ္ရဟ္မညာ။ ကထဉ္ဟိ နာမ ပုရိသော ပုရိသကိစ္စံ ကရိတ္ဝာ ဣတ္ထိံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေသ္သတီ’’တိ!
‘‘Passathāyyā samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ kammaṃ! Alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino. Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti! Natthi imesaṃ sāmaññaṃ, natthi imesaṃ brahmaññaṃ. Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ. Kuto imesaṃ sāmaññaṃ, kuto imesaṃ brahmaññaṃ? Apagatā ime sāmaññā, apagatā ime brahmaññā. Kathañhi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā voropessatī’’ti!
တေန ခော ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ မနုသ္သာ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝာစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ –
Tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti –
‘‘အလဇ္ဇိနော ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ ဒုသ္သီလာ ပာပဓမ္မာ မုသာဝာဒိနော အဗ္ရဟ္မစာရိနော ။ ဣမေ ဟိ နာမ ဓမ္မစာရိနော သမစာရိနော ဗ္ရဟ္မစာရိနော သစ္စဝာဒိနော သီလဝန္တော ကလ္ယာဏဓမ္မာ ပဋိဇာနိသ္သန္တိ! နတ္ထိ ဣမေသံ သာမညံ, နတ္ထိ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ နဋ္ဌံ ဣမေသံ သာမညံ, နဋ္ဌံ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ ကုတော ဣမေသံ သာမညံ, ကုတော ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ? အပဂတာ ဣမေ သာမညာ, အပဂတာ ဣမေ ဗ္ရဟ္မညာ။ ကထဉ္ဟိ နာမ ပုရိသော ပုရိသကိစ္စံ ကရိတ္ဝာ ဣတ္ထိံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေသ္သတီ’’တိ!
‘‘Alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino . Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti! Natthi imesaṃ sāmaññaṃ, natthi imesaṃ brahmaññaṃ. Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ. Kuto imesaṃ sāmaññaṃ, kuto imesaṃ brahmaññaṃ? Apagatā ime sāmaññā, apagatā ime brahmaññā. Kathañhi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā voropessatī’’ti!
အထ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိံသု။ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ –
Atha kho sambahulā bhikkhū pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisiṃsu. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘ဧတရဟိ, ဘန္တေ, သာဝတ္ထိယံ မနုသ္သာ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝာစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ – ‘အလဇ္ဇိနော ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ ဒုသ္သီလာ ပာပဓမ္မာ မုသာဝာဒိနော အဗ္ရဟ္မစာရိနော။ ဣမေ ဟိ နာမ ဓမ္မစာရိနော သမစာရိနော ဗ္ရဟ္မစာရိနော သစ္စဝာဒိနော သီလဝန္တော ကလ္ယာဏဓမ္မာ ပဋိဇာနိသ္သန္တိ။ နတ္ထိ ဣမေသံ သာမညံ, နတ္ထိ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ နဋ္ဌံ ဣမေသံ သာမညံ, နဋ္ဌံ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ ကုတော ဣမေသံ သာမညံ, ကုတော ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ? အပဂတာ ဣမေ သာမညာ, အပဂတာ ဣမေ ဗ္ရဟ္မညာ။ ကထဉ္ဟိ နာမ ပုရိသော ပုရိသကိစ္စံ ကရိတ္ဝာ ဣတ္ထိံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေသ္သတီ’’’တိ!
‘‘Etarahi, bhante, sāvatthiyaṃ manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti – ‘alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino. Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti. Natthi imesaṃ sāmaññaṃ, natthi imesaṃ brahmaññaṃ. Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ. Kuto imesaṃ sāmaññaṃ, kuto imesaṃ brahmaññaṃ? Apagatā ime sāmaññā, apagatā ime brahmaññā. Kathañhi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā voropessatī’’’ti!
‘‘နေသော, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဒော စိရံ ဘဝိသ္သတိ သတ္တာဟမေဝ ဘဝိသ္သတိ။ သတ္တာဟသ္သ အစ္စယေန အန္တရဓာယိသ္သတိ။ တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ မနုသ္သာ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝာစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ, တေ တုမ္ဟေ ဣမာယ ဂာထာယ ပဋိစောဒေထ –
‘‘Neso, bhikkhave, saddo ciraṃ bhavissati sattāhameva bhavissati. Sattāhassa accayena antaradhāyissati. Tena hi, bhikkhave, ye manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti, te tumhe imāya gāthāya paṭicodetha –
‘‘‘အဘူတဝာဒီ နိရယံ ဥပေတိ၊
‘‘‘Abhūtavādī nirayaṃ upeti,
ဥဘောပိ တေ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တိ၊
Ubhopi te pecca samā bhavanti,
နိဟီနကမ္မာ မနုဇာ ပရတ္ထာ’’’တိ။
Nihīnakammā manujā paratthā’’’ti.
အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမံ ဂာထံ ပရိယာပုဏိတ္ဝာ ယေ မနုသ္သာ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝာစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ တေ ဣမာယ ဂာထာယ ပဋိစောဒေန္တိ –
Atha kho te bhikkhū bhagavato santike imaṃ gāthaṃ pariyāpuṇitvā ye manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti te imāya gāthāya paṭicodenti –
‘‘အဘူတဝာဒီ နိရယံ ဥပေတိ၊
‘‘Abhūtavādī nirayaṃ upeti,
ယော ဝာပိ ကတ္ဝာ န ကရောမိစာဟ။
Yo vāpi katvā na karomicāha;
ဥဘောပိ တေ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တိ၊
Ubhopi te pecca samā bhavanti,
နိဟီနကမ္မာ မနုဇာ ပရတ္ထာ’’တိ။
Nihīnakammā manujā paratthā’’ti.
မနုသ္သာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အကာရကာ ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ။ နယိမေဟိ ကတံ။ သပန္တိမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ’’တိ။ နေဝ သော သဒ္ဒော စိရံ အဟောသိ။ သတ္တာဟမေဝ အဟောသိ။ သတ္တာဟသ္သ အစ္စယေန အန္တရဓာယိ။
Manussānaṃ etadahosi – ‘‘akārakā ime samaṇā sakyaputtiyā. Nayimehi kataṃ. Sapantime samaṇā sakyaputtiyā’’ti. Neva so saddo ciraṃ ahosi. Sattāhameva ahosi. Sattāhassa accayena antaradhāyi.
အထ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတဒဝောစုံ –
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavato etadavocuṃ –
‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝ သုဘာသိတံ စိဒံ ဘန္တေ ဘဂဝတာ – ‘နေသော, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဒော စိရံ ဘဝိသ္သတိ။ သတ္တာဟမေဝ ဘဝိသ္သတိ။ သတ္တာဟသ္သ အစ္စယေန အန္တရဓာယိသ္သတီ’တိ။ အန္တရဟိတော သော, ဘန္တေ, သဒ္ဒော’’တိ။
‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ bhante bhagavatā – ‘neso, bhikkhave, saddo ciraṃ bhavissati. Sattāhameva bhavissati. Sattāhassa accayena antaradhāyissatī’ti. Antarahito so, bhante, saddo’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
‘‘တုဒန္တိ ဝာစာယ ဇနာ အသညတာ၊
‘‘Tudanti vācāya janā asaññatā,
သရေဟိ သင္ဂာမဂတံဝ ကုဉ္ဇရံ။
Sarehi saṅgāmagataṃva kuñjaraṃ;
သုတ္ဝာန ဝာက္ယံ ဖရုသံ ဥဒီရိတံ၊
Sutvāna vākyaṃ pharusaṃ udīritaṃ,
အဓိဝာသယေ ဘိက္ခု အဒုဋ္ဌစိတ္တော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။
Adhivāsaye bhikkhu aduṭṭhacitto’’ti. aṭṭhamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ဥဒာန-အဋ္ဌကထာ • Udāna-aṭṭhakathā / ၈. သုန္ဒရီသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Sundarīsuttavaṇṇanā