| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਸੁਨਿਧવਸ੍ਸਕਾਰવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Sunidhavassakāravatthukathāvaṇṇanā
੨੮੬. ਸੁਨਿਧવਸ੍ਸਕਾਰਾਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੫੩; ਉਦਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੭੬) ਸੁਨਿਧੋ ਚ વਸ੍ਸਕਾਰੋ ਚ ਦ੍વੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ। ਮਗਧਮਹਾਮਤ੍ਤਾਤਿ ਮਗਧਰਞ੍ਞੋ ਮਹਾਅਮਚ੍ਚਾ, ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ વਾ ਮਹਾਮਤ੍ਤਾ, ਮਹਤਿਯਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਮਤ੍ਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਮਗਧਮਹਾਮਤ੍ਤਾ। ਪਾਟਲਿਗਾਮੇ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਟਲਿਗਾਮਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੇ ਭੂਮਿਪ੍ਪਦੇਸੇ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਪਾਟਲਿਗਾਮੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਠਾਨਂ ਇਦਾਨਿ ਨਗਰਂ ਕਤ੍વਾ ਮਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਜ੍ਜੀਨਂ ਪਟਿਬਾਹਾਯਾਤਿ ਲਿਚ੍ਛવਿਰਾਜੂਨਂ ਆਯਮੁਖਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ। વਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਘਰવਤ੍ਥੂਨਿ ਘਰਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਨਮਨ੍ਤਿ ਨਿવੇਸਨਾਨਿ ਮਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਨਿવੇਸਨਾਨਿ ਮਾਪੇਤੁਂ વਤ੍ਥੁવਿਜ੍ਜਾਪਾਠਕਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਨਮਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਕਿਰ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਿਪ੍ਪਾਨੁਭਾવੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾਪਥવਿਯਂ ਤਿਂਸਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ‘‘ਇਧ ਨਾਗਾਨਂ ਨਿવਾਸਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਇਧ ਯਕ੍ਖਾਨਂ, ਇਧ ਭੂਤਾਨਂ ਨਿવਾਸਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਇਧ ਪਾਸਾਣੋ વਾ ਖਾਣੁਕੋ વਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤਦਾ ਸਿਪ੍ਪਂ ਜਪ੍ਪਿਤ੍વਾ ਤਾਦਿਸਂ ਸਾਰਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾ ਅਨਾਰਮ੍ਭੇ ਠਾਨੇ ਤਾਹਿ વਤ੍ਥੁਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾਹਿ ਦੇવਤਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤਯਮਾਨਾ વਿਯ ਤਂਤਂਗੇਹਾਨਿ ਮਾਪੇਨ੍ਤਿ।
286.Sunidhavassakārāti (dī. ni. 2.153; udā. aṭṭha. 76) sunidho ca vassakāro ca dve brāhmaṇā. Magadhamahāmattāti magadharañño mahāamaccā, magadharaṭṭhe vā mahāmattā, mahatiyā issariyamattāya samannāgatāti magadhamahāmattā. Pāṭaligāme nagaraṃ māpentīti pāṭaligāmantasaṅkhāte bhūmippadese nagaraṃ māpenti, pubbe ‘‘pāṭaligāmo’’ti laddhanāmaṃ ṭhānaṃ idāni nagaraṃ katvā māpentīti attho. Vajjīnaṃ paṭibāhāyāti licchavirājūnaṃ āyamukhapacchindanatthaṃ. Vatthūnīti gharavatthūni gharapatiṭṭhāpanaṭṭhānāni. Cittāni namanti nivesanāni māpetunti rañño rājamahāmattānañca nivesanāni māpetuṃ vatthuvijjāpāṭhakānaṃ cittāni namanti. Te kira attano sippānubhāvena heṭṭhāpathaviyaṃ tiṃsahatthamatte ṭhāne ‘‘idha nāgānaṃ nivāsapariggaho, idha yakkhānaṃ, idha bhūtānaṃ nivāsapariggaho, idha pāsāṇo vā khāṇuko vā atthī’’ti jānanti, te tadā sippaṃ jappitvā tādisaṃ sārambhaṭṭhānaṃ pariharitvā anārambhe ṭhāne tāhi vatthupariggāhikāhi devatāhi saddhiṃ mantayamānā viya taṃtaṃgehāni māpenti.
ਅਥ વਾ ਨੇਸਂ ਸਰੀਰੇ ਦੇવਤਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿવੇਸਨਾਨਿ ਮਾਪੇਤੁਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮੇਨ੍ਤਿ। ਤਾ ਚਤੂਸੁ ਕੋਣੇਸੁ ਖਾਣੁਕੇ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਟਿવਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸਦ੍ਧਾਨਂ ਕੁਲਾਨਂ ਸਦ੍ਧਾ ਦੇવਤਾ ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨਂ ਕੁਲਾਨਂ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਦੇવਤਾ ਚ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਸਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਏવਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਧ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨਿવੇਸਨਂ ਮਾਪੇਨ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਮਙ੍ਗਲਂ વਦਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਮਯਂ ਸੀਲવਨ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਪਞ੍ਹવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਅਨੁਮੋਦਨਞ੍ਚ ਸੋਤੁਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਦੇવਤਾਪਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਂ ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਕਥਞ੍ਚ ਸੋਤੁਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ।
Atha vā nesaṃ sarīre devatā adhimuccitvā tattha tattha nivesanāni māpetuṃ cittaṃ nāmenti. Tā catūsu koṇesu khāṇuke koṭṭetvā vatthumhi gahitamatte paṭivigacchanti. Saddhānaṃ kulānaṃ saddhā devatā tathā karonti, assaddhānaṃ kulānaṃ assaddhā devatā ca. Kiṃ kāraṇā? Saddhānañhi evaṃ hoti ‘‘idha manussā nivesanaṃ māpentā paṭhamaṃ bhikkhusaṅghaṃ nisīdāpetvā maṅgalaṃ vadāpessanti, atha mayaṃ sīlavantānaṃ dassanaṃ dhammakathaṃ pañhavissajjanaṃ anumodanañca sotuṃ labhissāma, manussādānaṃ datvā amhākaṃ pattiṃ dassantī’’ti. Assaddhā devatāpi ‘‘attano icchānurūpaṃ tesaṃ paṭipattiṃ passituṃ kathañca sotuṃ labhissāmā’’ti tathā karonti.
ਤਾવਤਿਂਸੇਹੀਤਿ ਯਥਾ ਹਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕੁਲੇ ਏਕਂ ਪਣ੍ਡਿਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਂ, ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚ વਿਹਾਰੇ ਏਕਂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਅਸੁਕਕੁਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ, ਅਸੁਕવਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਰਾਜਾਨਂ વਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਤਾવਤਿਂਸਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਾવਤਿਂਸੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪੀਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇવੇਹਿ ਤਾવਤਿਂਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ વਿਯ ਸੁਨਿਧવਸ੍ਸਕਾਰਾ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Tāvatiṃsehīti yathā hi ekasmiṃ kule ekaṃ paṇḍitaṃ manussaṃ, ekasmiñca vihāre ekaṃ bahussutaṃ bhikkhuṃ upādāya ‘‘asukakule manussā paṇḍitā, asukavihāre bhikkhū bahussutā’’ti saddo abbhuggacchati, evamevaṃ sakkaṃ devarājānaṃ vissakammañca devaputtaṃ upādāya ‘‘tāvatiṃsā paṇḍitā’’ti saddo abbhuggato. Tenāha ‘‘tāvatiṃsehī’’ti. Seyyathāpītiādinā devehi tāvatiṃsehi saddhiṃ mantetvā viya sunidhavassakārā nagaraṃ māpentīti dasseti.
ਯਾવਤਾ ਅਰਿਯਂ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਅਰਿਯਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਓਸਰਣਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ। ਯਾવਤਾ વਣਿਪ੍ਪਥੋਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ વਾਣਿਜਾਨਂ ਆਹਟਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਰਾਸਿવਸੇਨੇવ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ, વਾਣਿਜਾਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਅਤ੍ਥਿ। ਇਦਂ ਅਗ੍ਗਨਗਰਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਰਿਯਾਯਤਨવਣਿਪ੍ਪਥਾਨਂ ਇਦਂ ਨਗਰਂ ਅਗ੍ਗਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ। ਪੁਟਭੇਦਨਨ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਪੁਟਭੇਦਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਭਣ੍ਡਗਨ੍ਥਿਕਾਨਂ ਮੋਚਨਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਅਲਦ੍ਧਭਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਹਿ ਇਧੇવ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ વਿਕ੍ਕਯਂ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਇਧ વਿਕ੍ਕਯਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧੇવ ਪੁਟਂ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਯਨ੍ਤਿ ਯਾਨਿ ਚਤੂਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਸਭਾਯਂ ਏਕਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਪਞ੍ਚਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਉਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਭਾવੀਨਿ ਆਯਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਗ੍ਗਿਤੋ વਾਤਿਆਦੀਸੁ ਚ-ਕਾਰਤ੍ਥੋ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਚ ਉਦਕੇਨ ਚ ਮਿਥੁਭੇਦੇਨ ਚ ਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਏਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤੁਮ੍ਪਿ ਨਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਕਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਗਙ੍ਗਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਕੋ ਇਮਿਨਾ ਅਕਥਿਤਂ ਅਮੁਸ੍ਸ, ਅਮੁਨਾ ਅਕਥਿਤਂ ਇਮਸ੍ਸ વਦਨ੍ਤਾਨਂ ਪਿਸੁਣવਾਚਾਨਂ વਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਭੇਦੇਨ વਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ।
Yāvatā ariyaṃ āyatananti yattakaṃ ariyamanussānaṃ osaraṇaṭṭhānaṃ nāma atthi. Yāvatā vaṇippathoti yattakaṃ vāṇijānaṃ āhaṭabhaṇḍassa rāsivaseneva kayavikkayaṭṭhānaṃ nāma, vāṇijānaṃ vasanaṭṭhānaṃ vā atthi. Idaṃ agganagaranti tesaṃ ariyāyatanavaṇippathānaṃ idaṃ nagaraṃ aggaṃ bhavissati jeṭṭhakaṃ pāmokkhaṃ. Puṭabhedananti bhaṇḍapuṭabhedanaṭṭhānaṃ, bhaṇḍaganthikānaṃ mocanaṭṭhānanti vuttaṃ hoti. Sakalajambudīpe aladdhabhaṇḍampi hi idheva labhissati, aññattha vikkayaṃ agacchantampi idha vikkayaṃ gacchissati, tasmā idheva puṭaṃ bhindissatīti attho. Āyanti yāni catūsu dvāresu cattāri, sabhāyaṃ ekanti evaṃ divase divase pañcasatasahassāni tattha uṭṭhahissanti, tānissa bhāvīni āyāni dasseti. Aggito vātiādīsu ca-kārattho vā-saddo, agginā ca udakena ca mithubhedena ca nassissatīti attho. Tassa hi eko koṭṭhāso agginā nassissati, nibbāpetumpi naṃ na sakkhissati, ekaṃ koṭṭhāsaṃ gaṅgā gahetvā gamissati, eko iminā akathitaṃ amussa, amunā akathitaṃ imassa vadantānaṃ pisuṇavācānaṃ vasena bhinnānaṃ manussānaṃ aññamaññabhedena vinassissati.
ਏવਂ વਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਤਮੁਖਧੋવਨੋ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਕਾਲਂ ਆਗਮਯਮਾਨੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਸੁਨਿਧવਸ੍ਸਕਾਰਾਪਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰਾਜਾ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਸੋ ਅਮ੍ਹੇ ਉਪਗਤੇ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ ‘ਸਤ੍ਥਾ ਕਿਰ ਪਾਟਲਿਗਾਮਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਕਿਂ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਥ, ਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ, ‘ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਮ੍ਹਾ’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ‘ਨਿਮਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥ, ਨ ਨਿਮਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ‘ਨ ਨਿਮਨ੍ਤਯਿਮ੍ਹਾ’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੋਸਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਞ੍ਚਾਪਿ ਮਯਂ ਅਕਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਮ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣਿਸਤ੍ਤਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਮਯਂ ਨਗਰਮਙ੍ਗਲਂ વਾਚਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨਿਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੁਨਿਧવਸ੍ਸਕਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਕਾਲੇ। ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾਤਿ ਗਾਮਪ੍ਪવੇਸਨਨੀਹਾਰੇਨ ਨਿવਾਸਨਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ। ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯਾਤਿ ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਚੀવਰਞ੍ਚ ਆਦਿਯਿਤ੍વਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ, ਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Evaṃ vatvā bhagavā paccūsakāle gaṅgātīraṃ gantvā katamukhadhovano bhikkhācārakālaṃ āgamayamāno nisīdi. Sunidhavassakārāpi ‘‘amhākaṃ rājā samaṇassa gotamassa upaṭṭhāko, so amhe upagate pucchissati ‘satthā kira pāṭaligāmaṃ agamāsi, kiṃ tassa santikaṃ upasaṅkamittha, na upasaṅkamitthā’ti, ‘upasaṅkamimhā’ti ca vutte ‘nimantayittha, na nimantayitthā’ti pucchissati, ‘na nimantayimhā’ti ca vutte amhākaṃ dosaṃ āropetvā niggaṇhissati, idañcāpi mayaṃ akataṭṭhāne nagaraṃ māpema, samaṇassa kho pana gotamassa gatagataṭṭhāne kāḷakaṇṇisattā paṭikkamanti, taṃ mayaṃ nagaramaṅgalaṃ vācāpessāmā’’ti cintetvā satthāraṃ upasaṅkamitvā nimantayiṃsu. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho sunidhavassakārā’’tiādi. Pubbaṇhasamayanti pubbaṇhakāle. Nivāsetvāti gāmappavesananīhārena nivāsanaṃ nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā. Pattacīvaramādāyāti pattañca cīvarañca ādiyitvā kāyapaṭibaddhaṃ katvā, cīvaraṃ pārupitvā pattaṃ hatthena gahetvāti attho.
ਸੀਲવਨ੍ਤੇਤ੍ਥਾਤਿ ਸੀਲવਨ੍ਤੇ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ। ਸਞ੍ਞਤੇਤਿ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਞ੍ਞਤੇ। ਤਾਸਂ ਦਕ੍ਖਿਣਮਾਦਿਸੇਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਤਾਸਂ ਘਰਦੇવਤਾਨਂ ਆਦਿਸੇਯ੍ਯਪਤ੍ਤਿਂ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਪੂਜਿਤਾ ਪੂਜਯਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਇਮੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਕਾਪਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਨੋ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਰਕ੍ਖਂ ਸੁਸਂવਿਹਿਤਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਆਰਕ੍ਖਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਮਾਨਿਤਾ ਮਾਨਯਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਲਾਨੁਕਾਲਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਕਰਣੇਨ ਮਾਨਿਤਾ ‘‘ਏਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਕਾਪਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਚਤੁਮਾਸਛਮਾਸਨ੍ਤਰੇ ਨੋ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਮਾਨੇਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯਂ ਹਰਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਨਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਨਂ ਪਣ੍ਡਿਤਜਾਤਿਕਂ ਮਨੁਸ੍ਸਂ। ਓਰਸਨ੍ਤਿ ਉਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਂવਡ੍ਢਿਤਂ, ਯਥਾ ਮਾਤਾ ਓਰਸਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯਹਰਣਤ੍ਥਮੇવਸ੍ਸ વਾਯਮਤਿ, ਏવਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ।
Sīlavantetthāti sīlavante ettha attano vasanaṭṭhāne. Saññateti kāyavācācittehi saññate. Tāsaṃ dakkhiṇamādiseti saṅghassa dinne cattāro paccaye tāsaṃ gharadevatānaṃ ādiseyyapattiṃ dadeyya. Pūjitā pūjayantīti ‘‘ime manussā amhākaṃ ñātakāpi na honti, tathāpi no pattiṃ dentīti ārakkhaṃ susaṃvihitaṃ karothā’’ti suṭṭhu ārakkhaṃ karonti. Mānitā mānayantīti kālānukālaṃ balikammakaraṇena mānitā ‘‘ete manussā amhākaṃ ñātakāpi na honti, tathāpi catumāsachamāsantare no balikammaṃ karontī’’ti mānenti uppannaparissayaṃ haranti. Tato nanti tato naṃ paṇḍitajātikaṃ manussaṃ. Orasanti ure ṭhapetvā saṃvaḍḍhitaṃ, yathā mātā orasaṃ puttaṃ anukampati, uppannaparissayaharaṇatthamevassa vāyamati, evaṃ anukampantīti attho. Bhadrāni passatīti sundarāni passati.
ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾਤਿ ਤੇਹਿ ਤਦਾ ਪਸੁਤਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਨੁਮੋਦਨવਸੇਨ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਤ੍વਾ। ਸੁਨਿਧવਸ੍ਸਕਾਰਾਪਿ ‘‘ਯਾ ਤਤ੍ਥ ਦੇવਤਾ ਆਸੁਂ, ਤਾਸਂ ਦਕ੍ਖਿਣਮਾਦਿਸੇ’’ਤਿ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੇવਤਾਨਂ ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਦਂਸੁ। ਤਂ ਗੋਤਮਦ੍વਾਰਂ ਨਾਮ ਅਹੋਸੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸ ਯੇਨ ਦ੍વਾਰੇਨ ਭਗવਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ, ਤਂ ਗੋਤਮਦ੍વਾਰਂ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਗਙ੍ਗਾਯ ਪਨ ਉਤ੍ਤਰਣਤ੍ਥਂ ਅਨੋਤਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਗੋਤਮਤਿਤ੍ਥਂ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸਿ। ਪੂਰਾਤਿ ਪੁਣ੍ਣਾ। ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਤੀਰਸਮਂ ਉਦਕਸ੍ਸ ਤਿਤ੍ਤਾ ਭਰਿਤਾ। ਕਾਕਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤੀਰੇ ਠਿਤਕਾਕੇਹਿ ਪਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਉਦਕਾ। ਤੀਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਉਭਤੋਕੂਲਸਮਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਾવਮੇવ વਦਤਿ। ਉਲ਼ੁਮ੍ਪਨ੍ਤਿ ਪਾਰਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਲਹੁਕੇ ਦਾਰੁਦਣ੍ਡੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕવਾਟਫਲਕੇ વਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਕਾਤੁਂ ਆਣਿਯੋ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਨਾવਾਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਕਤਂ। ਕੁਲ੍ਲਨ੍ਤਿ વੇਲ਼ੁਨਲ਼ਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ વਲ੍ਲਿਆਦੀਹਿ ਕਲਾਪવਸੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਕਤਂ।
Anumoditvāti tehi tadā pasutapuññassa anumodanavasena tesaṃ dhammakathaṃ katvā. Sunidhavassakārāpi ‘‘yā tattha devatā āsuṃ, tāsaṃ dakkhiṇamādise’’ti bhagavato vacanaṃ sutvā devatānaṃ pattiṃ adaṃsu. Taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosīti tassa nagarassa yena dvārena bhagavā nikkhami, taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosi. Gaṅgāya pana uttaraṇatthaṃ anotiṇṇattā gotamatitthaṃ nāma nāhosi. Pūrāti puṇṇā. Samatittikāti tīrasamaṃ udakassa tittā bharitā. Kākapeyyāti tīre ṭhitakākehi pātuṃ sakkuṇeyyaudakā. Tīhipi padehi ubhatokūlasamaṃ paripuṇṇabhāvameva vadati. Uḷumpanti pāragamanatthāya lahuke dārudaṇḍe gahetvā kavāṭaphalake viya aññamaññasambandhe kātuṃ āṇiyo koṭṭetvā nāvāsaṅkhepena kataṃ. Kullanti veḷunaḷādike saṅgharitvā valliādīhi kalāpavasena bandhitvā kataṃ.
ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤਂ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਗਙ੍ਗੁਦਕਮਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਕੇવਲਂ ਤਰਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਅਤਿਗਮ੍ਭੀਰવਿਤ੍ਥਤਂ ਸਂਸਾਰਮਹਣ੍ਣવਂ ਤਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤਭਾવਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਦਤ੍ਥਪਰਿਦੀਪਨਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਉਦਾਨਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤੋਯੇવ। ਤਤ੍ਥ ਉਦਕਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਉਦਕਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਏਤਂ ਅਣ੍ਣવਨ੍ਤਿ ਅਧਿવਚਨਂ, ਨ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸੇવਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਰਨ੍ਤਿ ਇਧ ਨਦੀ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਰਤਿ ਸਨ੍ਦਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਗਮ੍ਭੀਰਂ વਿਤ੍ਥਤਨ੍ਤਿ ਅਗਾਧਟ੍ਠੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਂ, ਸਕਲਲੋਕਤ੍ਤਯਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯ વਿਤ੍ਥਤਂ। વਿਸਜ੍ਜਾਤਿ ਅਨਾਸਜ੍ਜ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏવ ਪਲ੍ਲਲਾਨਿ ਤੇਸਂ ਅਤਰਣਤੋ। ਕੁਲ੍ਲਞ੍ਹਿ ਜਨੋ ਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਕੁਲ੍ਲਂ ਬਨ੍ਧਿਤੁਂ ਆਯਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। વਿਨਾ ਏવ ਕੁਲ੍ਲੇਨਾਤਿ ਈਦਿਸਂ ਉਦਕਂ ਕੁਲ੍ਲੇਨ ਈਦਿਸੇਨ વਿਨਾ ਏવ। ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਧਾવਿਨੋ ਜਨਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਮੇਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਮੇਧਾવਿਨੋ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਾ ਚ ਤਿਣ੍ਣਾ ਪਰਤੀਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Etamatthaṃviditvāti etaṃ mahājanassa gaṅgudakamattassapi kevalaṃ tarituṃ asamatthataṃ, attano pana bhikkhusaṅghassa ca atigambhīravitthataṃ saṃsāramahaṇṇavaṃ taritvā ṭhitabhāvañca sabbākārato viditvā tadatthaparidīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi. Udānagāthāya attho pana aṭṭhakathāyaṃ dassitoyeva. Tattha udakaṭṭhānassetaṃ adhivacananti yathāvuttassa yassa kassaci udakaṭṭhānassa etaṃ aṇṇavanti adhivacanaṃ, na samuddassevāti adhippāyo. Saranti idha nadī adhippetā sarati sandatīti katvā. Gambhīraṃ vitthatanti agādhaṭṭhena gambhīraṃ, sakalalokattayabyāpitāya vitthataṃ. Visajjāti anāsajja appatvā eva pallalāni tesaṃ ataraṇato. Kullañhi jano bandhatīti kullaṃ bandhituṃ āyāsaṃ āpajjati. Vinā eva kullenāti īdisaṃ udakaṃ kullena īdisena vinā eva. Tiṇṇā medhāvino janāti ariyamaggañāṇasaṅkhātāya medhāya samannāgatattā medhāvino buddhā ca buddhasāvakā ca tiṇṇā paratīre patiṭṭhitā.
ਸੁਨਿਧવਸ੍ਸਕਾਰવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sunidhavassakāravatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੧੭੪. ਸੁਨਿਧવਸ੍ਸਕਾਰવਤ੍ਥੁ • 174. Sunidhavassakāravatthu
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਪਾਟਲਿਗਾਮવਤ੍ਥੁਕਥਾ • Pāṭaligāmavatthukathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਪਾਟਲਿਗਾਮવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pāṭaligāmavatthukathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧੭੩. ਪਾਟਲਿਗਾਮવਤ੍ਥੁਕਥਾ • 173. Pāṭaligāmavatthukathā
