| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણિ-અટ્ઠકથા • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
સુઞ્ઞતવારો
Suññatavāro
૧૨૧-૧૪૫. ઇદાનિ તસ્મિં ખો પન સમયે ધમ્મા હોન્તીતિ સુઞ્ઞતવારો આરદ્ધો. સો ઉદ્દેસનિદ્દેસવસેન દ્વિધા વવત્થિતો. તત્થ ઉદ્દેસવારે ‘ધમ્મા હોન્તી’તિ ઇમિના સદ્ધિં ચતુવીસતિ કોટ્ઠાસા હોન્તિ. સબ્બકોટ્ઠાસેસુ ચ ‘ચત્તારો દ્વે તયો’તિ ગણનપરિચ્છેદો ન વુત્તો. કસ્મા? સઙ્ગહવારે પરિચ્છિન્નત્તા. તત્થ પરિચ્છિન્નધમ્માયેવ હિ ઇધાપિ વુત્તા. ન હેત્થ સત્તો વા ભાવો વા અત્તા વા ઉપલબ્ભતિ. ધમ્માવ એતે ધમ્મમત્તા અસારા અપરિણાયકાતિ ઇમિસ્સા સુઞ્ઞતાય દીપનત્થં વુત્તા. તસ્મા એવમેત્થ અત્થો વેદિતબ્બો – યસ્મિં સમયે કામાવચરં પઠમં મહાકુસલચિત્તં ઉપ્પજ્જતિ, તસ્મિં સમયે ચિત્તઙ્ગવસેન ઉપ્પન્ના અતિરેકપણ્ણાસધમ્મા સભાવટ્ઠેન ધમ્મા એવ હોન્તિ. ન અઞ્ઞો કોચિ સત્તો વા ભાવો વા પોસો વા પુગ્ગલો વા હોતીતિ. તથા રાસટ્ઠેન ખન્ધાવ હોન્તીતિ. એવં પુરિમનયેનેવ સબ્બપદેસુ અત્થયોજના વેદિતબ્બા. યસ્મા પન ઝાનતો અઞ્ઞં ઝાનઙ્ગં, મગ્ગતો વા અઞ્ઞં મગ્ગઙ્ગં નત્થિ, તસ્મા ઇધ ‘ઝાનં હોતિ, મગ્ગો હોતિ’ ઇચ્ચેવ વુત્તં. ઉપનિજ્ઝાયનટ્ઠેન હિ ઝાનમેવ હેત્વટ્ઠેન મગ્ગોવ હોતિ. ન અઞ્ઞો કોચિ સત્તો વા ભાવો વાતિ. એવં સબ્બપદેસુ અત્થયોજના કાતબ્બા. નિદ્દેસવારો ઉત્તાનત્થોયેવાતિ.
121-145. Idāni tasmiṃ kho pana samaye dhammā hontīti suññatavāro āraddho. So uddesaniddesavasena dvidhā vavatthito. Tattha uddesavāre ‘dhammā hontī’ti iminā saddhiṃ catuvīsati koṭṭhāsā honti. Sabbakoṭṭhāsesu ca ‘cattāro dve tayo’ti gaṇanaparicchedo na vutto. Kasmā? Saṅgahavāre paricchinnattā. Tattha paricchinnadhammāyeva hi idhāpi vuttā. Na hettha satto vā bhāvo vā attā vā upalabbhati. Dhammāva ete dhammamattā asārā apariṇāyakāti imissā suññatāya dīpanatthaṃ vuttā. Tasmā evamettha attho veditabbo – yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ paṭhamaṃ mahākusalacittaṃ uppajjati, tasmiṃ samaye cittaṅgavasena uppannā atirekapaṇṇāsadhammā sabhāvaṭṭhena dhammā eva honti. Na añño koci satto vā bhāvo vā poso vā puggalo vā hotīti. Tathā rāsaṭṭhena khandhāva hontīti. Evaṃ purimanayeneva sabbapadesu atthayojanā veditabbā. Yasmā pana jhānato aññaṃ jhānaṅgaṃ, maggato vā aññaṃ maggaṅgaṃ natthi, tasmā idha ‘jhānaṃ hoti, maggo hoti’ icceva vuttaṃ. Upanijjhāyanaṭṭhena hi jhānameva hetvaṭṭhena maggova hoti. Na añño koci satto vā bhāvo vāti. Evaṃ sabbapadesu atthayojanā kātabbā. Niddesavāro uttānatthoyevāti.
સુઞ્ઞતવારો નિટ્ઠિતો.
Suññatavāro niṭṭhito.
નિટ્ઠિતા ચ તીહિ મહાવારેહિ મણ્ડેત્વા નિદ્દિટ્ઠસ્સ
Niṭṭhitā ca tīhi mahāvārehi maṇḍetvā niddiṭṭhassa
પઠમચિત્તસ્સ અત્થવણ્ણના.
Paṭhamacittassa atthavaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણીપાળિ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / કામાવચરકુસલં • Kāmāvacarakusalaṃ
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ધમ્મસઙ્ગણી-મૂલટીકા • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / સુઞ્ઞતવારવણ્ણના • Suññatavāravaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ધમ્મસઙ્ગણી-અનુટીકા • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / સુઞ્ઞતવારાદિવણ્ણના • Suññatavārādivaṇṇanā
