Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / કઙ્ખાવિતરણી-અભિનવ-ટીકા • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
૬. સુરાપાનવગ્ગો
6. Surāpānavaggo
૧. સુરાપાનસિક્ખાપદવણ્ણના
1. Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā
પિટ્ઠાદીહિ કતં મજ્જં સુરાતિ પિટ્ઠપૂવઓદનકિણ્ણસમ્ભારેહિ કતં મજ્જં સુરાતિ અત્થો. ઇદં વુત્તં હોતિ – પિટ્ઠસુરા, પૂવસુરા, ઓદનસુરા, કિણ્ણપક્ખિત્તા, સમ્ભારસંયુત્તાતિ (પાચિ॰ ૩૨૮) ઇમાનિ પઞ્ચ સુરા નામાતિ. તત્થ પિટ્ઠં ભાજને પક્ખિપિત્વા તજ્જં ઉદકં દત્વા મદ્દિત્વા કતા પિટ્ઠસુરા (સારત્થ॰ ટી॰ પાચિત્તિય ૩.૩૨૬-૩૨૮). એવં સેસાસુપિ. કિણ્ણાતિ પન તસ્સા સુરાય બીજં વુચ્ચતિ. યે ‘‘સુરામોદકા’’તિપિ વુચ્ચન્તિ, તે પક્ખિપિત્વા કતા કિણ્ણપક્ખિત્તા. હરીતકિસાસપાદિનાનાસમ્ભારેહિ સંયોજિતા સમ્ભારસંયુત્તા.
Piṭṭhādīhikataṃ majjaṃ surāti piṭṭhapūvaodanakiṇṇasambhārehi kataṃ majjaṃ surāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – piṭṭhasurā, pūvasurā, odanasurā, kiṇṇapakkhittā, sambhārasaṃyuttāti (pāci. 328) imāni pañca surā nāmāti. Tattha piṭṭhaṃ bhājane pakkhipitvā tajjaṃ udakaṃ datvā madditvā katā piṭṭhasurā (sārattha. ṭī. pācittiya 3.326-328). Evaṃ sesāsupi. Kiṇṇāti pana tassā surāya bījaṃ vuccati. Ye ‘‘surāmodakā’’tipi vuccanti, te pakkhipitvā katā kiṇṇapakkhittā. Harītakisāsapādinānāsambhārehi saṃyojitā sambhārasaṃyuttā.
પુપ્ફાદીહિ કતો આસવો મેરયન્તિ પુપ્ફફલમધુગુળસમ્ભારેહિ કતો ચિરપરિવાસિતો મેરયન્તિ અત્થો. ઇદં વુત્તં હોતિ – પુપ્ફાસવો, ફલાસવો, મધ્વાસવો, ગુળાસવો, સમ્ભારસંયુત્તોતિ પઞ્ચમેરયં નામાતિ. તત્થ મધુકતાલનાળિકેરાદિ પુપ્ફરસો ચિરપરિવાસિતો પુપ્ફાસવો. પનસાદિફલરસો ફલાસવો. મુદ્દિકારસો મધ્વાસવો. સમન્તપાસાદિકાયં પન ‘‘ફલાસવો નામ મુદ્દિકાફલાદીનિ મદ્દિત્વા તેસં રસેન કતો. મધ્વાસવો નામ મુદ્દિકાનં જાતિરસેન કતો, મક્ખિકામધુનાપિ કરીયતીતિ વદન્તી’’તિ (પાચિ॰ અટ્ઠ॰ ૩૨૮) વુત્તં. ઉચ્છુરસો ગુળાસવો. હરીતકામલકકટુકભણ્ડાદિનાનાસમ્ભારાનં રસો ચિરપરિવાસિતો સમ્ભારસંયુત્તો. એત્થ ચ સુરાય, મેરયસ્સ ચ સમાનેપિ સમ્ભારસંયોગે મદ્દિત્વા કતા સુરા, ચિરપરિવાસિતમત્તેન મેરયન્તિ એવમિમેસં નાનાકરણં દટ્ઠબ્બં. બીજતો પટ્ઠાયાતિ સમ્ભારે પટિયાદેત્વા ચાટિયં પક્ખિત્તકાલતો ચેવ તાલનાળિકેરાદીનં પુપ્ફરસસ્સ અભિનવકાલતો ચ પટ્ઠાય.
Pupphādīhi kato āsavo merayanti pupphaphalamadhuguḷasambhārehi kato ciraparivāsito merayanti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – pupphāsavo, phalāsavo, madhvāsavo, guḷāsavo, sambhārasaṃyuttoti pañcamerayaṃ nāmāti. Tattha madhukatālanāḷikerādi puppharaso ciraparivāsito pupphāsavo. Panasādiphalaraso phalāsavo. Muddikāraso madhvāsavo. Samantapāsādikāyaṃ pana ‘‘phalāsavo nāma muddikāphalādīni madditvā tesaṃ rasena kato. Madhvāsavo nāma muddikānaṃ jātirasena kato, makkhikāmadhunāpi karīyatīti vadantī’’ti (pāci. aṭṭha. 328) vuttaṃ. Ucchuraso guḷāsavo. Harītakāmalakakaṭukabhaṇḍādinānāsambhārānaṃ raso ciraparivāsito sambhārasaṃyutto. Ettha ca surāya, merayassa ca samānepi sambhārasaṃyoge madditvā katā surā, ciraparivāsitamattena merayanti evamimesaṃ nānākaraṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Bījato paṭṭhāyāti sambhāre paṭiyādetvā cāṭiyaṃ pakkhittakālato ceva tālanāḷikerādīnaṃ puppharasassa abhinavakālato ca paṭṭhāya.
લોણસોવીરકં વા સુત્તં વાતિ ઇમે દ્વે અનેકેહિ ભેસજ્જેહિ અભિસઙ્ખતા આસવવિસેસા. વાસગ્ગાહાપનત્થન્તિ સુગન્ધભાવગાહાપનત્થં. વત્થું અજાનનતાય ચેત્થ અચિત્તકતા વેદિતબ્બા. અકુસલેનેવ પાતબ્બતાય લોકવજ્જં. યં પનેત્થ વત્તબ્બં સિયા, તં સબ્બં પઠમપારાજિકવણ્ણનાય વુત્તનયમેવ.
Loṇasovīrakaṃ vā suttaṃ vāti ime dve anekehi bhesajjehi abhisaṅkhatā āsavavisesā. Vāsaggāhāpanatthanti sugandhabhāvagāhāpanatthaṃ. Vatthuṃ ajānanatāya cettha acittakatā veditabbā. Akusaleneva pātabbatāya lokavajjaṃ. Yaṃ panettha vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ paṭhamapārājikavaṇṇanāya vuttanayameva.
સુરાપાનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.