Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દ્વેમાતિકાપાળિ • Dvemātikāpāḷi |
૬. સુરાપાનવગ્ગો
6. Surāpānavaggo
૧. સુરાપાનસિક્ખાપદવણ્ણના
1. Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā
સુરાપાનવગ્ગસ્સ પઠમે સુરામેરયપાનેતિ એત્થ પિટ્ઠાદીહિ કતં મજ્જં સુરા, પુપ્ફાદીહિ કતો આસવો મેરયં, તદુભયમ્પિ બીજતો પટ્ઠાય કુસગ્ગેનાપિ પિવતો પયોગે પયોગે પાચિત્તિયં.
Surāpānavaggassa paṭhame surāmerayapāneti ettha piṭṭhādīhi kataṃ majjaṃ surā, pupphādīhi kato āsavo merayaṃ, tadubhayampi bījato paṭṭhāya kusaggenāpi pivato payoge payoge pācittiyaṃ.
કોસમ્બિયં સાગતત્થેરં આરબ્ભ મજ્જપિવનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, અમજ્જે મજ્જસઞ્ઞિસ્સ, વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં. અમજ્જસઞ્ઞિસ્સ, અમજ્જં મજ્જવણ્ણગન્ધરસં લોણસોવીરકં વા સુત્તં વા પિવતો, વાસગ્ગાહાપનત્થં ઈસકં મજ્જં પક્ખિપિત્વા સૂપાદીનિ પચન્તિ, તેસુ સૂપસમ્પાકાદીસુ , આમલકરસાદીહિ અમજ્જં મજ્જસદિસં અરિટ્ઠં કરોન્તિ, તં પિવતો, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. મજ્જભાવો, તસ્સ પાનઞ્ચાતિ ઇમાનેત્થ દ્વે અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ એળકલોમસદિસાનિ, ઇદં પન લોકવજ્જં, અકુસલચિત્તં, તિવેદનન્તિ.
Kosambiyaṃ sāgatattheraṃ ārabbha majjapivanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, amajje majjasaññissa, vematikassa vā dukkaṭaṃ. Amajjasaññissa, amajjaṃ majjavaṇṇagandharasaṃ loṇasovīrakaṃ vā suttaṃ vā pivato, vāsaggāhāpanatthaṃ īsakaṃ majjaṃ pakkhipitvā sūpādīni pacanti, tesu sūpasampākādīsu , āmalakarasādīhi amajjaṃ majjasadisaṃ ariṭṭhaṃ karonti, taṃ pivato, ummattakādīnañca anāpatti. Majjabhāvo, tassa pānañcāti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisāni, idaṃ pana lokavajjaṃ, akusalacittaṃ, tivedananti.
સુરાપાનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૨. અઙ્ગુલિપતોદકસિક્ખાપદવણ્ણના
2. Aṅgulipatodakasikkhāpadavaṇṇanā
દુતિયે અઙ્ગુલિપતોદકેતિ અઙ્ગુલીહિ ઉપકચ્છકાદિઘટ્ટનં વુચ્ચતિ, અપિચ યેન કેનચિ સરીરાવયવેન હસાધિપ્પાયસ્સ ઉપસમ્પન્નં ફુસતો પાચિત્તિયં.
Dutiye aṅgulipatodaketi aṅgulīhi upakacchakādighaṭṭanaṃ vuccati, apica yena kenaci sarīrāvayavena hasādhippāyassa upasampannaṃ phusato pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ અઙ્ગુલિપતોદકેન હસનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, અનુપસમ્પન્ને તિકદુક્કટં, ઇધ પન ભિક્ખુનીપિ ભિક્ખુસ્સ, ભિક્ખુ ચ ભિક્ખુનિયા અનુપસમ્પન્નો એવ, કાયપ્પટિબદ્ધાદીસુ સબ્બત્થ દુક્કટમેવ. ન હસનાધિપ્પાયસ્સ, સતિ કરણીયે આમસતો, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. હસાધિપ્પાયતા, ઉપસમ્પન્નસ્સ કાયેન કાયામસનન્તિ ઇમાનેત્થ દ્વે અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ પઠમપારાજિકસદિસાનેવાતિ.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha aṅgulipatodakena hasanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, anupasampanne tikadukkaṭaṃ, idha pana bhikkhunīpi bhikkhussa, bhikkhu ca bhikkhuniyā anupasampanno eva, kāyappaṭibaddhādīsu sabbattha dukkaṭameva. Na hasanādhippāyassa, sati karaṇīye āmasato, ummattakādīnañca anāpatti. Hasādhippāyatā, upasampannassa kāyena kāyāmasananti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisānevāti.
અઙ્ગુલિપતોદકસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Aṅgulipatodakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૩. હસધમ્મસિક્ખાપદવણ્ણના
3. Hasadhammasikkhāpadavaṇṇanā
તતિયે ઉદકે હસધમ્મેતિ ઉદકકીળા વુચ્ચતિ. તસ્મા યો ભિક્ખુ ઉપરિગોપ્ફકે ઉદકેયેવ ગચ્છન્તો હસાધિપ્પાયો નિમુજ્જતિ વા ઉમ્મુજ્જતિ વા, તસ્સ નિમુજ્જનાદીનં અત્થાય ઓતરન્તસ્સ હત્થવારે પદવારે દુક્કટં, નિમુજ્જનુમ્મુજ્જનેસુ પયોગે પયોગે પાચિત્તિયં, નિમુજ્જિત્વા અન્તોઉદકેયેવ ગચ્છન્તસ્સ હત્થવારપદવારેસુ, તરન્તસ્સ વા યેન યેન અઙ્ગેન તરતિ, તસ્સ તસ્સ પયોગે પયોગે પાચિત્તિયં.
Tatiye udake hasadhammeti udakakīḷā vuccati. Tasmā yo bhikkhu uparigopphake udakeyeva gacchanto hasādhippāyo nimujjati vā ummujjati vā, tassa nimujjanādīnaṃ atthāya otarantassa hatthavāre padavāre dukkaṭaṃ, nimujjanummujjanesu payoge payoge pācittiyaṃ, nimujjitvā antoudakeyeva gacchantassa hatthavārapadavāresu, tarantassa vā yena yena aṅgena tarati, tassa tassa payoge payoge pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં સત્તરસવગ્ગિયે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ઉદકે કીળનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, ઉદકે અહસધમ્મે હસધમ્મસઞ્ઞિનો, વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં, તથા નાવાય કીળતો હત્થેન વા પાદેન વા કટ્ઠેન વા કથલાય વા ઉદકં પહરતો, ભાજનગતં ઉદકં વા કઞ્જિકાદીનિ વા ચિક્ખલ્લં વા ખિપનકીળાય કીળતો દુક્કટં. અત્થજોતકં પન અક્ખરં છિન્દિતું વટ્ટતિ. ન હસાધિપ્પાયસ્સ, સતિ કરણીયે ઓતરિત્વા નિમુજ્જનાદીનિ કરોન્તસ્સ, પારં ગચ્છતો, આપદાસુ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ઉપરિગોપ્ફકતા, હસાધિપ્પાયેન કીળનન્તિ ઇમાનેત્થ દ્વે અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ પઠમપારાજિકસદિસાનીતિ.
Sāvatthiyaṃ sattarasavaggiye bhikkhū ārabbha udake kīḷanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, udake ahasadhamme hasadhammasaññino, vematikassa vā dukkaṭaṃ, tathā nāvāya kīḷato hatthena vā pādena vā kaṭṭhena vā kathalāya vā udakaṃ paharato, bhājanagataṃ udakaṃ vā kañjikādīni vā cikkhallaṃ vā khipanakīḷāya kīḷato dukkaṭaṃ. Atthajotakaṃ pana akkharaṃ chindituṃ vaṭṭati. Na hasādhippāyassa, sati karaṇīye otaritvā nimujjanādīni karontassa, pāraṃ gacchato, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti. Uparigopphakatā, hasādhippāyena kīḷananti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisānīti.
હસધમ્મસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Hasadhammasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૪. અનાદરિયસિક્ખાપદવણ્ણના
4. Anādariyasikkhāpadavaṇṇanā
ચતુત્થે અનાદરિયેતિ પુગ્ગલસ્સ વા ધમ્મસ્સ વા અનાદરકરણે. તસ્મા યો ભિક્ખુ ઉપસમ્પન્નેન પઞ્ઞત્તેન વુચ્ચમાનો તસ્સ વા વચનં અકત્તુકામતાય, તં વા ધમ્મં અસિક્ખિતુકામતાય અનાદરિયં કરોતિ, તસ્સ તસ્મિં અનાદરિયે પાચિત્તિયં.
Catutthe anādariyeti puggalassa vā dhammassa vā anādarakaraṇe. Tasmā yo bhikkhu upasampannena paññattena vuccamāno tassa vā vacanaṃ akattukāmatāya, taṃ vā dhammaṃ asikkhitukāmatāya anādariyaṃ karoti, tassa tasmiṃ anādariye pācittiyaṃ.
કોસમ્બિયં છન્નત્થેરં આરબ્ભ અનાદરિયકરણવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, અનુપસમ્પન્ને તિકદુક્કટં, ઉપસમ્પન્નેન વા અનુપસમ્પન્નેન વા ‘‘ઇદં ન સલ્લેખાય સંવત્તતી’’તિઆદિના નયેન અપઞ્ઞત્તેન વુચ્ચમાનસ્સ અનાદરિયેપિ દુક્કટમેવ. પવેણિઆગતં પન ઉગ્ગહં ગહેત્વા ‘‘એવં અમ્હાકં આચરિયાનં ઉગ્ગહો પરિપુચ્છા’’તિ (પાચિ॰ ૩૪૪) ભણન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ઉપસમ્પન્નસ્સ પઞ્ઞત્તેન વચનં, અનાદરિયકરણન્તિ ઇમાનેત્થ દ્વે અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અદિન્નાદાનસદિસાનિ, ઇદં પન દુક્ખવેદનન્તિ.
Kosambiyaṃ channattheraṃ ārabbha anādariyakaraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, anupasampanne tikadukkaṭaṃ, upasampannena vā anupasampannena vā ‘‘idaṃ na sallekhāya saṃvattatī’’tiādinā nayena apaññattena vuccamānassa anādariyepi dukkaṭameva. Paveṇiāgataṃ pana uggahaṃ gahetvā ‘‘evaṃ amhākaṃ ācariyānaṃ uggaho paripucchā’’ti (pāci. 344) bhaṇantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Upasampannassa paññattena vacanaṃ, anādariyakaraṇanti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana dukkhavedananti.
અનાદરિયસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Anādariyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૫. ભિંસાપનસિક્ખાપદવણ્ણના
5. Bhiṃsāpanasikkhāpadavaṇṇanā
પઞ્ચમે ભિંસાપેય્યાતિ ભિંસાપનત્થં રૂપાદીનિ ઉપસંહરેય્ય, ભયાનકકથં વા કથેય્ય. સો પન ભાયતુ વા, મા વા, ઇતરસ્સ પાચિત્તિયં.
Pañcame bhiṃsāpeyyāti bhiṃsāpanatthaṃ rūpādīni upasaṃhareyya, bhayānakakathaṃ vā katheyya. So pana bhāyatu vā, mā vā, itarassa pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભિંસાપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં. અનુપસમ્પન્ને તિકદુક્કટં, ન ભિંસાપેતુકામસ્સ તથા કરોતો, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ઉપસમ્પન્નતા, તસ્સ દસ્સનસવનવિસયે ભિંસાપેતુકામતાય વાયામનન્તિ ઇમાનેત્થ દ્વે અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અનન્તરસિક્ખાપદસદિસાનેવાતિ.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha bhiṃsāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ. Anupasampanne tikadukkaṭaṃ, na bhiṃsāpetukāmassa tathā karoto, ummattakādīnañca anāpatti. Upasampannatā, tassa dassanasavanavisaye bhiṃsāpetukāmatāya vāyāmananti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni anantarasikkhāpadasadisānevāti.
ભિંસાપનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Bhiṃsāpanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૬. જોતિસિક્ખાપદવણ્ણના
6. Jotisikkhāpadavaṇṇanā
છટ્ઠે વિસિબ્બનાપેક્ખોતિ તપ્પિતુકામો. સમાદહેય્યાતિ જાલેય્ય, અઞ્ઞત્ર તથારૂપપ્પચ્ચયાતિ પદીપુજ્જાલનં વા પત્તપચનાદીસુ જોતિકરણં વાતિ એવરૂપં પચ્ચયં વિના. તત્રાયં વિનિચ્છયો – સયં સમાદહન્તસ્સ અરણિસણ્ઠાપનતો પટ્ઠાય યાવ જાલા ન ઉટ્ઠહતિ, તાવ સબ્બપ્પયોગેસુ દુક્કટં, જાલુટ્ઠાને પાચિત્તિયં. સમાદહાપેન્તસ્સ આણત્તિયા દુક્કટં, સકિં આણત્તેન બહુમ્પિ સમાદહિતે એકમેવ પાચિત્તિયં.
Chaṭṭhe visibbanāpekkhoti tappitukāmo. Samādaheyyāti jāleyya, aññatra tathārūpappaccayāti padīpujjālanaṃ vā pattapacanādīsu jotikaraṇaṃ vāti evarūpaṃ paccayaṃ vinā. Tatrāyaṃ vinicchayo – sayaṃ samādahantassa araṇisaṇṭhāpanato paṭṭhāya yāva jālā na uṭṭhahati, tāva sabbappayogesu dukkaṭaṃ, jāluṭṭhāne pācittiyaṃ. Samādahāpentassa āṇattiyā dukkaṭaṃ, sakiṃ āṇattena bahumpi samādahite ekameva pācittiyaṃ.
ભગ્ગેસુ સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ જોતિં સમાદહિત્વા વિસિબ્બનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, ‘‘અગિલાનો, અઞ્ઞત્ર તથારૂપપ્પચ્ચયા’’તિ ઇમાનેત્થ દ્વે અનુપઞ્ઞત્તિયો, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, સાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, ગિલાનસ્સ અગિલાનસઞ્ઞિનો, વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં, તથા પટિલાતં ઉક્ખિપન્તસ્સ, તઞ્ચ અવિજ્ઝાતં ઉક્ખિપિત્વા યથાઠાને ઠપેન્તસ્સ. વિજ્ઝાતં પન જાલયતો પાચિત્તિયમેવ. ગિલાનસ્સ ગિલાનસઞ્ઞિસ્સ , અઞ્ઞેન કતં વા વીતચ્ચિતઙ્ગારં વા વિસિબ્બેન્તસ્સ, પદીપજોતિકજન્તાઘરાદિકે તથારૂપપ્પચ્ચયે, આપદાસુ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. અગિલાનતા, અનુઞ્ઞાતકારણાભાવો, વિસિબ્બેતુકામતા, સમાદહનન્તિ ઇમાનેત્થ ચત્તારિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ સઞ્ચરિત્તે વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બાનીતિ.
Bhaggesu sambahule bhikkhū ārabbha jotiṃ samādahitvā visibbanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘agilāno, aññatra tathārūpappaccayā’’ti imānettha dve anupaññattiyo, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, gilānassa agilānasaññino, vematikassa vā dukkaṭaṃ, tathā paṭilātaṃ ukkhipantassa, tañca avijjhātaṃ ukkhipitvā yathāṭhāne ṭhapentassa. Vijjhātaṃ pana jālayato pācittiyameva. Gilānassa gilānasaññissa , aññena kataṃ vā vītaccitaṅgāraṃ vā visibbentassa, padīpajotikajantāgharādike tathārūpappaccaye, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti. Agilānatā, anuññātakāraṇābhāvo, visibbetukāmatā, samādahananti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni sañcaritte vuttanayeneva veditabbānīti.
જોતિસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Jotisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૭. નહાનસિક્ખાપદવણ્ણના
7. Nahānasikkhāpadavaṇṇanā
સત્તમે નહાયેય્યાતિ યો ભિક્ખુ મજ્ઝિમદેસે નહાનદિવસતો પટ્ઠાય અદ્ધમાસે અપુણ્ણે અઞ્ઞત્ર સમયા ‘‘નહાયિસ્સામી’’તિ ચુણ્ણં વા મત્તિકં વા અભિસઙ્ખરોતિ, તસ્સ તતો પટ્ઠાય સબ્બપ્પયોગેસુ દુક્કટં, નહાનપરિયોસાને પાચિત્તિયં. સમયેસુ પરિવેણસમ્મજ્જનમત્તમ્પિ કમ્મસમયો, અદ્ધયોજનં ગન્તુકામસ્સ, ગચ્છતો, ગતસ્સ વા અદ્ધાનગમનસમયો, સરજેન વાતેન ઓકિણ્ણસ્સ દ્વીસુ વા તીસુ વા ઉદકફુસિતેસુ કાયે પતિતેસુ વાતવુટ્ઠિસમયોતિ વેદિતબ્બો. સેસં ઉત્તાનમેવ.
Sattame nahāyeyyāti yo bhikkhu majjhimadese nahānadivasato paṭṭhāya addhamāse apuṇṇe aññatra samayā ‘‘nahāyissāmī’’ti cuṇṇaṃ vā mattikaṃ vā abhisaṅkharoti, tassa tato paṭṭhāya sabbappayogesu dukkaṭaṃ, nahānapariyosāne pācittiyaṃ. Samayesu pariveṇasammajjanamattampi kammasamayo, addhayojanaṃ gantukāmassa, gacchato, gatassa vā addhānagamanasamayo, sarajena vātena okiṇṇassa dvīsu vā tīsu vā udakaphusitesu kāye patitesu vātavuṭṭhisamayoti veditabbo. Sesaṃ uttānameva.
રાજગહે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ન મત્તં જાનિત્વા નહાયનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, ‘‘અઞ્ઞત્ર સમયા’’તિ અયમેત્થ છબ્બિધા અનુપઞ્ઞત્તિ, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, અતિરેકદ્ધમાસે ઊનકસઞ્ઞિનો, વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં. અતિરેકસઞ્ઞિસ્સ, સમયે વા નહાયન્તસ્સ, યો વા નદીપારં ગચ્છન્તો વાલુકં ઉક્કિરિત્વા કતઆવાટેસુપિ નહાયતિ, તસ્સ, પચ્ચન્તિમે જનપદે સબ્બેસં, આપદાસુ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. મજ્ઝિમદેસો, ઊનકદ્ધમાસે નહાનં, સમયાનં વા નદીપારગમનસ્સ વા આપદાનં વા અભાવોતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ એળકલોમસદિસાનેવાતિ.
Rājagahe sambahule bhikkhū ārabbha na mattaṃ jānitvā nahāyanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra samayā’’ti ayamettha chabbidhā anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, atirekaddhamāse ūnakasaññino, vematikassa vā dukkaṭaṃ. Atirekasaññissa, samaye vā nahāyantassa, yo vā nadīpāraṃ gacchanto vālukaṃ ukkiritvā kataāvāṭesupi nahāyati, tassa, paccantime janapade sabbesaṃ, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti. Majjhimadeso, ūnakaddhamāse nahānaṃ, samayānaṃ vā nadīpāragamanassa vā āpadānaṃ vā abhāvoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānevāti.
નહાનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Nahānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૮. દુબ્બણ્ણકરણસિક્ખાપદવણ્ણના
8. Dubbaṇṇakaraṇasikkhāpadavaṇṇanā
અટ્ઠમે અલભીતિ લભો, લભો એવ લાભો, કિં અલભિ? ચીવરં, કીદિસં? નવં, ઇતિ ‘‘નવચીવરલાભેના’’તિ વત્તબ્બે અનુનાસિકલોપં અકત્વા નવંચીવરલાભેનાતિ વુત્તં, પટિલદ્ધનવચીવરેનાતિ અત્થો. મજ્ઝે ઠિતપદદ્વયે પનાતિ નિપાતમત્તં. ભિક્ખુનાતિ યેન લદ્ધં, તસ્સ નિદસ્સનં, સેસં પદત્થતો ઉત્તાનમેવ. અયં પનેત્થ વિનિચ્છયો – નિવાસનપારુપનુપગં ચીવરં લભિત્વા તસ્સ નિટ્ઠિતરજનસ્સ યસ્મિં વા તસ્મિં વા પદેસે કંસનીલેન વા પત્તનીલેન વા કદ્દમેન વા યેન કેનચિ કાળકેન વા મોરક્ખિમણ્ડલમઙ્ગુલપિટ્ઠીનં અઞ્ઞતરપ્પમાણં કપ્પબિન્દું આદિયિત્વા તં ચીવરં પરિભુઞ્જિતબ્બં, અનાદિયિત્વા પરિભુઞ્જન્તસ્સ પાચિત્તિયં.
Aṭṭhame alabhīti labho, labho eva lābho, kiṃ alabhi? Cīvaraṃ, kīdisaṃ? Navaṃ, iti ‘‘navacīvaralābhenā’’ti vattabbe anunāsikalopaṃ akatvā navaṃcīvaralābhenāti vuttaṃ, paṭiladdhanavacīvarenāti attho. Majjhe ṭhitapadadvaye panāti nipātamattaṃ. Bhikkhunāti yena laddhaṃ, tassa nidassanaṃ, sesaṃ padatthato uttānameva. Ayaṃ panettha vinicchayo – nivāsanapārupanupagaṃ cīvaraṃ labhitvā tassa niṭṭhitarajanassa yasmiṃ vā tasmiṃ vā padese kaṃsanīlena vā pattanīlena vā kaddamena vā yena kenaci kāḷakena vā morakkhimaṇḍalamaṅgulapiṭṭhīnaṃ aññatarappamāṇaṃ kappabinduṃ ādiyitvā taṃ cīvaraṃ paribhuñjitabbaṃ, anādiyitvā paribhuñjantassa pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ અત્તનો ચીવરઅજાનનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, આદિન્ને અનાદિન્નસઞ્ઞિનો, વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં. આદિન્નસઞ્ઞિસ્સ , કપ્પે નટ્ઠે, કપ્પકતોકાસે જિણ્ણે, કપ્પકતેન અકપ્પકતે સંસિબ્બિતે, પચ્છા આરોપિતેસુ અગ્ગળઅનુવાતપરિભણ્ડેસુ તં પરિભુઞ્જન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. વુત્તપ્પકારસ્સ ચીવરસ્સ અકતકપ્પકતા, ન નટ્ઠચીવરાદિતા, નિવાસનં વા પારુપનં વાતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ એળકલોમસદિસાનિ, ઇદં પન કિરિયાકિરિયન્તિ.
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha attano cīvaraajānanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ādinne anādinnasaññino, vematikassa vā dukkaṭaṃ. Ādinnasaññissa , kappe naṭṭhe, kappakatokāse jiṇṇe, kappakatena akappakate saṃsibbite, pacchā āropitesu aggaḷaanuvātaparibhaṇḍesu taṃ paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Vuttappakārassa cīvarassa akatakappakatā, na naṭṭhacīvarāditā, nivāsanaṃ vā pārupanaṃ vāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisāni, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
દુબ્બણ્ણકરણસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Dubbaṇṇakaraṇasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૯. વિકપ્પનસિક્ખાપદવણ્ણના
9. Vikappanasikkhāpadavaṇṇanā
નવમે વિકપ્પેત્વાતિ એત્થ દ્વે વિકપ્પના સમ્મુખાવિકપ્પના પરમ્મુખાવિકપ્પના ચ. કથં સમ્મુખાવિકપ્પના હોતિ? ચીવરાનં એકબહુભાવં સન્નિહિતાસન્નિહિતભાવઞ્ચ ઞત્વા ‘ઇમં ચીવર’ન્તિ વા ‘ઇમાનિ ચીવરાની’તિ વા ‘એતં ચીવર’ન્તિ વા ‘એતાનિ ચીવરાની’તિ વા વત્વા ‘તુય્હં વિકપ્પેમી’તિ વત્તબ્બં, અયમેકા સમ્મુખાવિકપ્પના. એત્તાવતા નિધેતું વટ્ટતિ, પરિભુઞ્જિતું પન વિસ્સજ્જેતું વા અધિટ્ઠાતું વા ન વટ્ટતિ. ‘‘મય્હં સન્તકં, મય્હં સન્તકાનિ પરિભુઞ્જ વા વિસ્સજ્જેહિ વા યથાપચ્ચયં કરોહી’’તિ (પાચિ॰ ૩૭૪) એવં પન વુત્તે પચ્ચુદ્ધારો નામ હોતિ, તતો પભુતિ પરિભોગાદયોપિ વટ્ટન્તિ. અપરો નયો, તથેવ ચીવરાનં એકબહુભાવં સન્નિહિતાસન્નિહિતભાવઞ્ચ ઞત્વા તસ્સેવ ભિક્ખુનો સન્તિકે ‘ઇમં ચીવર’ન્તિ વા ‘ઇમાનિ ચીવરાની’તિ વા ‘એતં ચીવર’ન્તિ વા ‘એતાનિ ચીવરાની’તિ વા વત્વા પઞ્ચસુ સહધમ્મિકેસુ અઞ્ઞતરસ્સ અત્તના અભિરુચિતસ્સ યસ્સ કસ્સચિ નામં ગહેત્વા ‘‘તિસ્સસ્સ ભિક્ખુનો વિકપ્પેમી’’તિ વા ‘‘તિસ્સાય ભિક્ખુનિયા, સિક્ખમાનાય, સામણેરસ્સ, તિસ્સાય સામણેરિયા વિકપ્પેમી’’તિ વા વત્તબ્બં, અયં અપરાપિ સમ્મુખાવિકપ્પના. એત્તાવતા નિધેતું વટ્ટતિ, પરિભોગાદીસુ એકમ્પિ ન વટ્ટતિ. તેન પન ભિક્ખુના ‘‘તિસ્સસ્સ ભિક્ખુનો સન્તકં…પે॰… તિસ્સાય સામણેરિયા સન્તકં પરિભુઞ્જ વા વિસ્સજ્જેહિ વા યથાપચ્ચયં કરોહી’’તિ વુત્તે પચ્ચુદ્ધારો નામ હોતિ, તતો પભુતિ પરિભોગાદયોપિ વટ્ટન્તિ.
Navame vikappetvāti ettha dve vikappanā sammukhāvikappanā parammukhāvikappanā ca. Kathaṃ sammukhāvikappanā hoti? Cīvarānaṃ ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā ‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’ti vā vatvā ‘tuyhaṃ vikappemī’ti vattabbaṃ, ayamekā sammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhuñjituṃ pana vissajjetuṃ vā adhiṭṭhātuṃ vā na vaṭṭati. ‘‘Mayhaṃ santakaṃ, mayhaṃ santakāni paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ karohī’’ti (pāci. 374) evaṃ pana vutte paccuddhāro nāma hoti, tato pabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti. Aparo nayo, tatheva cīvarānaṃ ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā tasseva bhikkhuno santike ‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’ti vā vatvā pañcasu sahadhammikesu aññatarassa attanā abhirucitassa yassa kassaci nāmaṃ gahetvā ‘‘tissassa bhikkhuno vikappemī’’ti vā ‘‘tissāya bhikkhuniyā, sikkhamānāya, sāmaṇerassa, tissāya sāmaṇeriyā vikappemī’’ti vā vattabbaṃ, ayaṃ aparāpi sammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhogādīsu ekampi na vaṭṭati. Tena pana bhikkhunā ‘‘tissassa bhikkhuno santakaṃ…pe… tissāya sāmaṇeriyā santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ karohī’’ti vutte paccuddhāro nāma hoti, tato pabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti.
કથં પરમ્મુખાવિકપ્પના હોતિ? ચીવરાનં તથેવ એકબહુભાવં સન્નિહિતાસન્નિહિતભાવઞ્ચ ઞત્વા ‘ઇમં ચીવર’ન્તિ વા ‘ઇમાનિ ચીવરાની’તિ વા ‘એતં ચીવર’ન્તિ વા ‘એતાનિ ચીવરાની’તિ વા વત્વા ‘‘તુય્હં વિકપ્પનત્થાય દમ્મી’’તિ વત્તબ્બં. તેન વત્તબ્બો ‘‘કો તે મિત્તો વા સન્દિટ્ઠો વા’’તિ. તતો ઇતરેન પુરિમનયેનેવ ‘તિસ્સો ભિક્ખૂ’તિ વા…પે॰… ‘તિસ્સા સામણેરી’તિ વા વત્તબ્બં. પુન તેન ભિક્ખુના ‘‘અહં તિસ્સસ્સ ભિક્ખુનો દમ્મી’’તિ વા…પે॰… ‘‘તિસ્સાય સામણેરિયા દમ્મી’’તિ વા વત્તબ્બં , અયં પરમ્મુખાવિકપ્પના. એત્તાવતા નિધેતું વટ્ટતિ, પરિભોગાદીસુ એકમ્પિ ન વટ્ટતિ. તેન પન ભિક્ખુના દુતિયસમ્મુખાવિકપ્પનાયં વુત્તનયેનેવ ‘‘ઇત્થન્નામસ્સ સન્તકં પરિભુઞ્જ વા વિસ્સજ્જેહિ વા યથાપચ્ચયં કરોહી’’તિ વુત્તે પચ્ચુદ્ધારો નામ હોતિ, તતો પભુતિ પરિભોગાદયોપિ વટ્ટન્તીતિ. પત્તવિકપ્પનાયમ્પિ એસેવ નયો. ઇતિ ઇમાસુ દ્વીસુ વિકપ્પનાસુ યાય કાયચિ વિકપ્પનાય પઞ્ચસુ સહધમ્મિકેસુ યસ્સ કસ્સચિ ચીવરં વિકપ્પેત્વા વુત્તનયેન અકતપ્પચ્ચુદ્ધારં વા યેન વિનયકમ્મં કતં, તસ્સ વા વિસ્સાસેન અગ્ગહેત્વા પરિભુઞ્જન્તસ્સ પાચિત્તિયં.
Kathaṃ parammukhāvikappanā hoti? Cīvarānaṃ tatheva ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā ‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’ti vā vatvā ‘‘tuyhaṃ vikappanatthāya dammī’’ti vattabbaṃ. Tena vattabbo ‘‘ko te mitto vā sandiṭṭho vā’’ti. Tato itarena purimanayeneva ‘tisso bhikkhū’ti vā…pe… ‘tissā sāmaṇerī’ti vā vattabbaṃ. Puna tena bhikkhunā ‘‘ahaṃ tissassa bhikkhuno dammī’’ti vā…pe… ‘‘tissāya sāmaṇeriyā dammī’’ti vā vattabbaṃ , ayaṃ parammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhogādīsu ekampi na vaṭṭati. Tena pana bhikkhunā dutiyasammukhāvikappanāyaṃ vuttanayeneva ‘‘itthannāmassa santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ karohī’’ti vutte paccuddhāro nāma hoti, tato pabhuti paribhogādayopi vaṭṭantīti. Pattavikappanāyampi eseva nayo. Iti imāsu dvīsu vikappanāsu yāya kāyaci vikappanāya pañcasu sahadhammikesu yassa kassaci cīvaraṃ vikappetvā vuttanayena akatappaccuddhāraṃ vā yena vinayakammaṃ kataṃ, tassa vā vissāsena aggahetvā paribhuñjantassa pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં ઉપનન્દં આરબ્ભ અપ્પચ્ચુદ્ધારણં પરિભુઞ્જનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, તં પન અધિટ્ઠહન્તસ્સ વા વિસ્સજ્જેન્તસ્સ વા દુક્કટં, તથા પચ્ચુદ્ધારણે અપ્પચ્ચુદ્ધારણસઞ્ઞિસ્સ વેમતિકસ્સ વા. પચ્ચુદ્ધારણસઞ્ઞિસ્સ પન વિસ્સાસેન પરિભુઞ્જન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. સામં વિકપ્પિતસ્સ અપ્પચ્ચુદ્ધારો, વિકપ્પનુપગચીવરતા, પરિભોગોતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ પઠમકથિનસદિસાનેવ, ઇદં પન કિરિયાકિરિયન્તિ.
Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha appaccuddhāraṇaṃ paribhuñjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, taṃ pana adhiṭṭhahantassa vā vissajjentassa vā dukkaṭaṃ, tathā paccuddhāraṇe appaccuddhāraṇasaññissa vematikassa vā. Paccuddhāraṇasaññissa pana vissāsena paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Sāmaṃ vikappitassa appaccuddhāro, vikappanupagacīvaratā, paribhogoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamakathinasadisāneva, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
વિકપ્પનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Vikappanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૧૦. અપનિધાનસિક્ખાપદવણ્ણના
10. Apanidhānasikkhāpadavaṇṇanā
દસમે પત્તન્તિ અધિટ્ઠાનુપગં. ચીવરન્તિ વિકપ્પનુપગં. નિસીદનં નામ સદસં વુચ્ચતિ. સૂચિઘરં નામ સસૂચિકં વા અસૂચિકં વા. કાયબન્ધનં નામ પટ્ટિકા વા સૂકરન્તકં વા. અપનિધેય્યાતિ અપનેત્વા નિદહેય્ય. હસાપેક્ખોતિ હસાધિપ્પાયો. પાચિત્તિયન્તિ સયં અપનિધેન્તસ્સ પાચિત્તિયં, અઞ્ઞં આણાપેન્તસ્સ આણત્તિયા દુક્કટં, તેન અપનિહિતે ઇતરસ્સ પાચિત્તિયં.
Dasame pattanti adhiṭṭhānupagaṃ. Cīvaranti vikappanupagaṃ. Nisīdanaṃ nāma sadasaṃ vuccati. Sūcigharaṃ nāma sasūcikaṃ vā asūcikaṃ vā. Kāyabandhanaṃ nāma paṭṭikā vā sūkarantakaṃ vā. Apanidheyyāti apanetvā nidaheyya. Hasāpekkhoti hasādhippāyo. Pācittiyanti sayaṃ apanidhentassa pācittiyaṃ, aññaṃ āṇāpentassa āṇattiyā dukkaṭaṃ, tena apanihite itarassa pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ અપનિધાનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, સાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, અનુપસમ્પન્ને તિકદુક્કટં, વુત્તપ્પકારાનિ પન પત્તાદીનિ ઠપેત્વા અઞ્ઞં પરિક્ખારં ઉપસમ્પન્નસ્સ વા અનુપસમ્પન્નસ્સ વા સન્તકં અપનિધેન્તસ્સ દુક્કટમેવ. દુન્નિક્ખિત્તં પટિસામેન્તસ્સ, ‘‘ધમ્મકથં કત્વા દસ્સામી’’તિ પટિસામેન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ઉપસમ્પન્નસ્સ સન્તકાનં પત્તાદીનં અપનિધાનં, વિહેસેતુકામતા વા હસાધિપ્પાયતા વાતિ ઇમાનેત્થ દ્વે અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અદિન્નાદાનસદિસાનીતિ.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha apanidhānavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, anupasampanne tikadukkaṭaṃ, vuttappakārāni pana pattādīni ṭhapetvā aññaṃ parikkhāraṃ upasampannassa vā anupasampannassa vā santakaṃ apanidhentassa dukkaṭameva. Dunnikkhittaṃ paṭisāmentassa, ‘‘dhammakathaṃ katvā dassāmī’’ti paṭisāmentassa, ummattakādīnañca anāpatti. Upasampannassa santakānaṃ pattādīnaṃ apanidhānaṃ, vihesetukāmatā vā hasādhippāyatā vāti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisānīti.
અપનિધાનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Apanidhānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
સુરાપાનવગ્ગો છટ્ઠો.
Surāpānavaggo chaṭṭho.