Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
૬. સુરુસુરુવગ્ગવણ્ણના
6. Surusuruvaggavaṇṇanā
૬૨૭. સુરુસુરુકારકન્તિ સુરુસુરૂતિ એવં સદ્દં કત્વા કત્વા. દવોતિ પરિહાસવચનં; તં યેન કેનચિ પરિયાયેન ‘‘કિં બુદ્ધો , સિલકબુદ્ધો, પટિબુદ્ધો; કિં ધમ્મો, ગોધમ્મો, અજધમ્મો; કિં સઙ્ઘો, મિગસઙ્ઘો, પસુસઙ્ઘો’’તિઆદિના નયેન તીણિ રતનાનિ આરબ્ભ ન કાતબ્બન્તિ અત્થો.
627.Surusurukārakanti surusurūti evaṃ saddaṃ katvā katvā. Davoti parihāsavacanaṃ; taṃ yena kenaci pariyāyena ‘‘kiṃ buddho , silakabuddho, paṭibuddho; kiṃ dhammo, godhammo, ajadhammo; kiṃ saṅgho, migasaṅgho, pasusaṅgho’’tiādinā nayena tīṇi ratanāni ārabbha na kātabbanti attho.
૬૨૮. હત્થનિલ્લેહકન્તિ હત્થં નિલ્લેહિત્વા નિલ્લેહિત્વા. ભુઞ્જન્તેન હિ અઙ્ગુલિમત્તમ્પિ નિલ્લેહિતું ન વટ્ટતિ. ઘનયાગુફાણિતપાયાસાદિકે પન અઙ્ગુલીહિ ગહેત્વા અઙ્ગુલિયો મુખે પવેસેત્વા ભુઞ્જિતું વટ્ટતિ. પત્તનિલ્લેહકઓટ્ઠનિલ્લેહકેસુપિ એસેવ નયો. તસ્મા એકઙ્ગુલિયાપિ પત્તો ન નિલ્લેહિતબ્બો, એકઓટ્ઠોપિ જિવ્હાય ન નિલ્લેહિતબ્બો, ઓટ્ઠમંસેહિ એવ પન ગહેત્વા અન્તો પવેસેતું વટ્ટતિ.
628.Hatthanillehakanti hatthaṃ nillehitvā nillehitvā. Bhuñjantena hi aṅgulimattampi nillehituṃ na vaṭṭati. Ghanayāguphāṇitapāyāsādike pana aṅgulīhi gahetvā aṅguliyo mukhe pavesetvā bhuñjituṃ vaṭṭati. Pattanillehakaoṭṭhanillehakesupi eseva nayo. Tasmā ekaṅguliyāpi patto na nillehitabbo, ekaoṭṭhopi jivhāya na nillehitabbo, oṭṭhamaṃsehi eva pana gahetvā anto pavesetuṃ vaṭṭati.
૬૩૧. કોકનદેતિ એવંનામકે. કોકનદન્તિ પદુમં વુચ્ચતિ, સો ચ પાસાદો પદુમસણ્ઠાનો, તેનસ્સ કોકનદોત્વેવ નામં અકંસુ. ન સામિસેન હત્થેન પાનીયથાલકન્તિ એતં પટિક્કૂલવસેન પટિક્ખિત્તં, તસ્મા સઙ્ઘિકમ્પિ પુગ્ગલિકમ્પિ ગિહિસન્તકમ્પિ અત્તનો સન્તકમ્પિ સઙ્ખમ્પિ સરાવમ્પિ થાલકમ્પિ ન ગહેતબ્બમેવ, ગણ્હન્તસ્સ દુક્કટં. સચે પન હત્થસ્સ એકદેસો આમિસમક્ખિતો ન હોતિ, તેન પદેસેન ગહેતું વટ્ટતિ.
631.Kokanadeti evaṃnāmake. Kokanadanti padumaṃ vuccati, so ca pāsādo padumasaṇṭhāno, tenassa kokanadotveva nāmaṃ akaṃsu. Na sāmisena hatthena pānīyathālakanti etaṃ paṭikkūlavasena paṭikkhittaṃ, tasmā saṅghikampi puggalikampi gihisantakampi attano santakampi saṅkhampi sarāvampi thālakampi na gahetabbameva, gaṇhantassa dukkaṭaṃ. Sace pana hatthassa ekadeso āmisamakkhito na hoti, tena padesena gahetuṃ vaṭṭati.
૬૩૨. ઉદ્ધરિત્વા વાતિ સિત્થાનિ ઉદકતો ઉદ્ધરિત્વા એકસ્મિં ઠાને રાસિં કત્વા ઉદકં છડ્ડેતિ. ભિન્દિત્વા વાતિ સિત્થાનિ ભિન્દિત્વા ઉદકગતિકાનિ કત્વા છડ્ડેતિ. પટિગ્ગહે વાતિ પટિગ્ગહેન પટિચ્છન્તો નં પટિગ્ગહે છડ્ડેતિ. નીહરિત્વાતિ બહિ નીહરિત્વા છડ્ડેતિ; એવં છડ્ડેન્તસ્સ અનાપત્તિ.
632.Uddharitvā vāti sitthāni udakato uddharitvā ekasmiṃ ṭhāne rāsiṃ katvā udakaṃ chaḍḍeti. Bhinditvā vāti sitthāni bhinditvā udakagatikāni katvā chaḍḍeti. Paṭiggahe vāti paṭiggahena paṭicchanto naṃ paṭiggahe chaḍḍeti. Nīharitvāti bahi nīharitvā chaḍḍeti; evaṃ chaḍḍentassa anāpatti.
૬૩૪. સેતચ્છત્તન્તિ વત્થપલિગુણ્ઠિતં પણ્ડરચ્છત્તં. કિલઞ્જચ્છત્તન્તિ વિલીવચ્છત્તં. પણ્ણચ્છત્તન્તિ તાલપણ્ણાદીહિ યેહિ કેહિચિ કતં. મણ્ડલબદ્ધં સલાકબદ્ધન્તિ ઇદં પન તિણ્ણમ્પિ છત્તાનં પઞ્જરદસ્સનત્થં વુત્તં. તાનિ હિ મણ્ડલબદ્ધાનિ ચેવ હોન્તિ સલાકબદ્ધાનિ ચ. યમ્પિ તત્થજાતકદણ્ડકેન કતં એકપણ્ણચ્છત્તં હોતિ, તમ્પિ છત્તમેવ. એતેસુ યંકિઞ્ચિ છત્તં પાણિમ્હિ અસ્સાતિ છત્તપાણિ. સો તં છત્તં ધારયમાનો વા અંસે વા કત્વા ઊરુમ્હિ વા ઠપેત્વા યાવ હત્થેન ન મુચ્ચતિ, તાવસ્સ ધમ્મં દેસેતું ન વટ્ટતિ, દેસેન્તસ્સ વુત્તનયેન દુક્કટં. સચે પનસ્સ અઞ્ઞો છત્તં ધારેતિ, છત્તપાદુકાય વા ઠિતં હોતિ, હત્થતો અપગતમત્તે છત્તપાણિ નામ ન હોતિ. તસ્સ ધમ્મં દેસેતું વટ્ટતિ. ધમ્મપરિચ્છેદો પનેત્થ પદસોધમ્મે વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બો.
634.Setacchattanti vatthapaliguṇṭhitaṃ paṇḍaracchattaṃ. Kilañjacchattanti vilīvacchattaṃ. Paṇṇacchattanti tālapaṇṇādīhi yehi kehici kataṃ. Maṇḍalabaddhaṃ salākabaddhanti idaṃ pana tiṇṇampi chattānaṃ pañjaradassanatthaṃ vuttaṃ. Tāni hi maṇḍalabaddhāni ceva honti salākabaddhāni ca. Yampi tatthajātakadaṇḍakena kataṃ ekapaṇṇacchattaṃ hoti, tampi chattameva. Etesu yaṃkiñci chattaṃ pāṇimhi assāti chattapāṇi. So taṃ chattaṃ dhārayamāno vā aṃse vā katvā ūrumhi vā ṭhapetvā yāva hatthena na muccati, tāvassa dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭati, desentassa vuttanayena dukkaṭaṃ. Sace panassa añño chattaṃ dhāreti, chattapādukāya vā ṭhitaṃ hoti, hatthato apagatamatte chattapāṇi nāma na hoti. Tassa dhammaṃ desetuṃ vaṭṭati. Dhammaparicchedo panettha padasodhamme vuttanayeneva veditabbo.
૬૩૫. દણ્ડપાણિસ્સાતિ એત્થ દણ્ડો નામ મજ્ઝિમસ્સ પુરિસસ્સ ચતુહત્થપ્પમાણો દણ્ડપાણિભાવો પનસ્સ છત્તપાણિમ્હિ વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બો.
635.Daṇḍapāṇissāti ettha daṇḍo nāma majjhimassa purisassa catuhatthappamāṇo daṇḍapāṇibhāvo panassa chattapāṇimhi vuttanayeneva veditabbo.
૬૩૬. સત્થપાણિમ્હિપિ એસેવ નયો. અસિં સન્નહિત્વા ઠિતોપિ હિ સત્થપાણિસઙ્ખ્યં ન ગચ્છતિ.
636.Satthapāṇimhipi eseva nayo. Asiṃ sannahitvā ṭhitopi hi satthapāṇisaṅkhyaṃ na gacchati.
૬૩૭. આવુધપાણિસ્સાતિ એત્થ કિઞ્ચાપિ વુત્તં – ‘‘આવુધં નામ ચાપો કોદણ્ડો’’તિ, અથ ખો સબ્બાપિ ધનુવિકતિ સદ્ધિં સરવિકતિયા આવુધન્તિ વેદિતબ્બં. તસ્મા સદ્ધિં વા સરેન ધનું ગહેત્વા સુદ્ધધનું વા સુદ્ધસરં વા સજિયધનું વા નિજ્જિયધનું વા ગહેત્વા ઠિતસ્સ વા નિસિન્નસ્સ વા ધમ્મો દેસેતું ન વટ્ટતિ. સચે પનસ્સ ધનું કણ્ઠેપિ પટિમુક્કં હોતિ, યાવ હત્થેન ન ગણ્હાતિ, તાવ ધમ્મં દેસેતું વટ્ટતિયેવાતિ.
637.Āvudhapāṇissāti ettha kiñcāpi vuttaṃ – ‘‘āvudhaṃ nāma cāpo kodaṇḍo’’ti, atha kho sabbāpi dhanuvikati saddhiṃ saravikatiyā āvudhanti veditabbaṃ. Tasmā saddhiṃ vā sarena dhanuṃ gahetvā suddhadhanuṃ vā suddhasaraṃ vā sajiyadhanuṃ vā nijjiyadhanuṃ vā gahetvā ṭhitassa vā nisinnassa vā dhammo desetuṃ na vaṭṭati. Sace panassa dhanuṃ kaṇṭhepi paṭimukkaṃ hoti, yāva hatthena na gaṇhāti, tāva dhammaṃ desetuṃ vaṭṭatiyevāti.
છટ્ઠો વગ્ગો.
Chaṭṭho vaggo.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૬. સુરુસુરુવગ્ગો • 6. Surusuruvaggo
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૬. સુરુસુરુવગ્ગવણ્ણના • 6. Surusuruvaggavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૬. સુરુસુરુવગ્ગવણ્ણના • 6. Surusuruvaggavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૬. સુરુસુરુવગ્ગવણ્ણના • 6. Surusuruvaggavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૬. સુરુસુરુવગ્ગ-અત્થયોજના • 6. Surusuruvagga-atthayojanā