| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೧. ಸುತ್ತನ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
1. Suttantaniddesavaṇṇanā
೨. ತಸ್ಸ ಸುತ್ತನ್ತಸ್ಸ ನಿದ್ದೇಸಕಥಾಯ ತತ್ಥ ಜಾತೇ ಧಮ್ಮೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಾಧಿಸ್ಮಿಂ ಜಾತೇ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕೇ ಧಮ್ಮೇ। ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸನಟ್ಠೇನಾತಿಆದಿನಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಮಗ್ಗೋತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಖಾತೋ ಮಗ್ಗೋ। ಅಟ್ಠಸು ಮಗ್ಗಙ್ಗೇಸು ಏಕೇಕೋಪಿ ಹಿ ಮಗ್ಗೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।ಆಸೇವತೀತಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗವಸೇನ। ಭಾವೇತೀತಿ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗುಪ್ಪಾದನೇನ। ಬಹುಲೀಕರೋತೀತಿ ಅನಾಗಾಮಿಅರಹತ್ತಮಗ್ಗುಪ್ಪಾದನೇನ। ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಅವತ್ಥಾಭೇದೇಪಿ ಸತಿ ಆವಜ್ಜನಾದೀನಂ ಸಾಧಾರಣತ್ತಾ ಸದಿಸಮೇವ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಕತಂ।
2. Tassa suttantassa niddesakathāya tattha jāte dhammeti tasmiṃ samādhismiṃ jāte cittacetasike dhamme. Aniccato anupassanaṭṭhenātiādinā vipassanāya bhedaṃ dasseti. Sammādiṭṭhi maggoti sammādiṭṭhisaṅkhāto maggo. Aṭṭhasu maggaṅgesu ekekopi hi maggoti vuccati.Āsevatīti sotāpattimaggavasena. Bhāvetīti sakadāgāmimagguppādanena. Bahulīkarotīti anāgāmiarahattamagguppādanena. Imesaṃ tiṇṇaṃ avatthābhedepi sati āvajjanādīnaṃ sādhāraṇattā sadisameva vissajjanaṃ kataṃ.
೩. ಆಲೋಕಸಞ್ಞಾಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾನಂ ಅನ್ತರಾಪೇಯ್ಯಾಲೇ ಅವಿಕ್ಖೇಪಾದೀನಿ ಚ ಝಾನ ಸಮಾಪತ್ತಿಕಸಿಣಾನುಸ್ಸತಿಅಸುಭಾ ಚ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಾದೀನಿ ಚ ಆನನ್ತರಿಕಸಮಾಧಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೮೦-೮೧) ನಿದ್ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ಸಙ್ಖಿತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ಚ ಅವಿಕ್ಖೇಪವಸೇನಾತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗಾವಿಕ್ಖೇಪವಸೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನಾತಿಆದಿಕೇ ಸುದ್ಧವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ವುತ್ತಚತುಕ್ಕೇ ಪನ ತರುಣವಿಪಸ್ಸನಾಕಾಲೇ ವಿಪಸ್ಸನಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಸಮಾಧಿಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಬಲವವಿಪಸ್ಸನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
3. Ālokasaññāpaṭinissaggānupassanānaṃ antarāpeyyāle avikkhepādīni ca jhāna samāpattikasiṇānussatiasubhā ca dīghaṃ assāsādīni ca ānantarikasamādhiñāṇaniddese (paṭi. ma. 1.80-81) niddiṭṭhattā saṅkhittāni. Tattha ca avikkhepavasenāti pubbabhāgāvikkhepavasena gahetabbaṃ. Aniccānupassī assāsavasenātiādike suddhavipassanāvasena vuttacatukke pana taruṇavipassanākāle vipassanāsampayuttasamādhipubbaṅgamā balavavipassanā veditabbā.
೪. ವಿಪಸ್ಸನಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮವಾರೇ ಪಠಮಂ ಅನಿಚ್ಚತೋತಿಆದಿನಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ವುತ್ತಾ, ಪಚ್ಛಾ ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚತೋತಿಆದಿನಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಜಾತಾನನ್ತಿ ತಸ್ಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಜಾತಾನಂ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ। ವೋಸಗ್ಗಾರಮ್ಮಣತಾತಿ ಏತ್ಥ ವೋಸಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಹಿ ಸಙ್ಖತವೋಸಗ್ಗತೋ ಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ ‘‘ವೋಸಗ್ಗೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾ ಚ ನಿಬ್ಬಾನನಿನ್ನತಾಯ ಅಜ್ಝಾಸಯವಸೇನ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಪತಿಟ್ಠಿತತ್ತಾ ನಿಬ್ಬಾನಪತಿಟ್ಠಾ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಾ। ಪತಿಟ್ಠಾಪಿ ಹಿ ಆಲಮ್ಬೀಯತೀತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ನಿಬ್ಬಾನೇ ಪತಿಟ್ಠಟ್ಠೇನೇವ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಾ। ಅಞ್ಞತ್ಥ ಪಾಳಿಯಮ್ಪಿ ಹಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ‘‘ಆರಮ್ಮಣ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ನಳಾಗಾರಂ ವಾ ತಿಣಾಗಾರಂ ವಾ ಸುಕ್ಖಂ ಕೋಳಾಪಂ ತೇರೋವಸ್ಸಿಕಂ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ಚೇಪಿ ದಿಸಾಯ ಪುರಿಸೋ ಆದಿತ್ತಾಯ ತಿಣುಕ್ಕಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ, ಲಭೇಥ ಅಗ್ಗಿ ಓತಾರಂ, ಲಭೇಥ ಅಗ್ಗಿ ಆರಮ್ಮಣ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೨೪೩)। ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ಜಾತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ವೋಸಗ್ಗಾರಮ್ಮಣತಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಪತಿಟ್ಠಾಭಾವೇನ ಹೇತುಭೂತೇನ ಉಪ್ಪಾದಿತೋ ಯೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕಗ್ಗತಾಸಙ್ಖಾತೋ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಭೇದೋ ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ, ಸೋ ಸಮಾಧೀತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾತೋ ಪಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಾದಿತೋ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯೋ ಸಮಾಧಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾಯೇವ ಹಿ ಇತಿ ಪಠಮಂ ವಿಪಸ್ಸನಾ, ಪಚ್ಛಾ ಸಮಥೋತಿ ವುತ್ತಂ।
4. Vipassanāpubbaṅgamavāre paṭhamaṃ aniccatotiādinā ārammaṇaṃ aniyametvā vipassanā vuttā, pacchā rūpaṃ aniccatotiādinā ārammaṇaṃ niyametvā vuttā. Tattha jātānanti tassā vipassanāya jātānaṃ cittacetasikānaṃ dhammānaṃ. Vosaggārammaṇatāti ettha vosaggo nibbānaṃ. Nibbānañhi saṅkhatavosaggato pariccāgato ‘‘vosaggo’’ti vutto. Vipassanā ca taṃsampayuttadhammā ca nibbānaninnatāya ajjhāsayavasena nibbāne patiṭṭhitattā nibbānapatiṭṭhā nibbānārammaṇā. Patiṭṭhāpi hi ālambīyatīti ārammaṇaṃ nāma hoti, nibbāne patiṭṭhaṭṭheneva nibbānārammaṇā. Aññattha pāḷiyampi hi patiṭṭhā ‘‘ārammaṇa’’nti vuccanti. Yathāha – ‘‘seyyathāpi, āvuso, naḷāgāraṃ vā tiṇāgāraṃ vā sukkhaṃ koḷāpaṃ terovassikaṃ puratthimāya cepi disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetha aggi otāraṃ, labhetha aggi ārammaṇa’’ntiādi (saṃ. ni. 4.243). Tasmā tattha jātānaṃ dhammānaṃ vosaggārammaṇatāya nibbānapatiṭṭhābhāvena hetubhūtena uppādito yo cittassa ekaggatāsaṅkhāto upacārappanābhedo avikkhepo, so samādhīti vipassanāto pacchā uppādito nibbedhabhāgiyo samādhi niddiṭṭho hoti. Tasmāyeva hi iti paṭhamaṃ vipassanā, pacchā samathoti vuttaṃ.
೫. ಯುಗನದ್ಧನಿದ್ದೇಸೇ ಯಸ್ಮಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಸುತ್ತನ್ತವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತೋ ಯುಗನದ್ಧಕ್ಕಮೋ ಪುರಿಮದ್ವಯನಿದ್ದೇಸನಯೇನೇವ ಪಾಕಟೋ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಯುಗನದ್ಧಕ್ಕಮೋ ಪನ ನ ಪಾಕಟೋ, ತಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಅನೇಕನ್ತಿಕಂ ಯುಗನದ್ಧಭಾವನಂ ಅವತ್ವಾ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಏಕನ್ತೇನ ಲಬ್ಭಮಾನಯುಗನದ್ಧಭಾವನಮೇವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೋಳಸಹಿ ಆಕಾರೇಹೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆರಮ್ಮಣಟ್ಠೇನಾತಿಆದೀಸು ಸತ್ತರಸಸು ಆಕಾರೇಸು ಅನ್ತೇ ಉದ್ದಿಟ್ಠಂ ಯುಗನದ್ಧಂ ಮೂಲಪದೇನ ಏಕಟ್ಠತ್ತಾ ತಂ ವಿಪ್ಪಹಾಯ ಸೇಸಾನಂ ವಸೇನ ‘‘ಸೋಳಸಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಆರಮ್ಮಣಟ್ಠೇನಾತಿ ಆಲಮ್ಬನಟ್ಠೇನ, ಆರಮ್ಮಣವಸೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಗೋಚರಟ್ಠೇನಾತಿ ಆರಮ್ಮಣಟ್ಠೇಪಿ ಸತಿ ನಿಸ್ಸಯಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ। ಪಹಾನಟ್ಠೇನಾತಿ ಪಜಹನಟ್ಠೇನ। ಪರಿಚ್ಚಾಗಟ್ಠೇನಾತಿ ಪಹಾನೇಪಿ ಸತಿ ಪುನ ಅನಾದಿಯನೇನ ಪರಿಚ್ಚಾಗಟ್ಠೇನ। ವುಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನಾತಿ ಉಗ್ಗಮನಟ್ಠೇನ। ವಿವಟ್ಟನಟ್ಠೇನಾತಿ ಉಗ್ಗಮನೇಪಿ ಸತಿ ಅಪುನರಾವಟ್ಟನೇನ ನಿವತ್ತನಟ್ಠೇನ। ಸನ್ತಟ್ಠೇನಾತಿ ನಿಬ್ಬುತಟ್ಠೇನ। ಪಣೀತಟ್ಠೇನಾತಿ ನಿಬ್ಬುತಟ್ಠೇಪಿ ಸತಿ ಉತ್ತಮಟ್ಠೇನ, ಅತಪ್ಪಕಟ್ಠೇನ ವಾ। ವಿಮುತ್ತಟ್ಠೇನಾತಿ ಬನ್ಧನಾಪಗತಟ್ಠೇನ। ಅನಾಸವಟ್ಠೇನಾತಿ ಬನ್ಧನಮೋಕ್ಖೇಪಿ ಸತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತಮಾನಾಸವವಿರಹಿತಟ್ಠೇನ। ತರಣಟ್ಠೇನಾತಿ ಅನೋಸೀದಿತ್ವಾ ಪಿಲವನಟ್ಠೇನ, ಅತಿಕ್ಕಮನಟ್ಠೇನ ವಾ। ಅನಿಮಿತ್ತಟ್ಠೇನಾತಿ ಸಙ್ಖಾರನಿಮಿತ್ತವಿರಹಿತಟ್ಠೇನ। ಅಪ್ಪಣಿಹಿತಟ್ಠೇನಾತಿ ಪಣಿಧಿವಿರಹಿತಟ್ಠೇನ। ಸುಞ್ಞತಟ್ಠೇನಾತಿ ಅಭಿನಿವೇಸವಿರಹಿತಟ್ಠೇನ। ಏಕರಸಟ್ಠೇನಾತಿ ಏಕಕಿಚ್ಚಟ್ಠೇನ। ಅನತಿವತ್ತನಟ್ಠೇನಾತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅನತಿಕ್ಕಮನಟ್ಠೇನ। ಯುಗನದ್ಧಟ್ಠೇನಾತಿ ಯುಗಲಕಟ್ಠೇನ।
5. Yuganaddhaniddese yasmā heṭṭhā suttantavaṇṇanāyaṃ vutto yuganaddhakkamo purimadvayaniddesanayeneva pākaṭo, maggakkhaṇe yuganaddhakkamo pana na pākaṭo, tasmā pubbabhāge anekantikaṃ yuganaddhabhāvanaṃ avatvā maggakkhaṇe ekantena labbhamānayuganaddhabhāvanameva dassento soḷasahi ākārehītiādimāha. Tattha ārammaṇaṭṭhenātiādīsu sattarasasu ākāresu ante uddiṭṭhaṃ yuganaddhaṃ mūlapadena ekaṭṭhattā taṃ vippahāya sesānaṃ vasena ‘‘soḷasahī’’ti vuttaṃ. Ārammaṇaṭṭhenāti ālambanaṭṭhena, ārammaṇavasenāti attho. Evaṃ sesesupi. Gocaraṭṭhenāti ārammaṇaṭṭhepi sati nissayitabbaṭṭhānaṭṭhena. Pahānaṭṭhenāti pajahanaṭṭhena. Pariccāgaṭṭhenāti pahānepi sati puna anādiyanena pariccāgaṭṭhena. Vuṭṭhānaṭṭhenāti uggamanaṭṭhena. Vivaṭṭanaṭṭhenāti uggamanepi sati apunarāvaṭṭanena nivattanaṭṭhena. Santaṭṭhenāti nibbutaṭṭhena. Paṇītaṭṭhenāti nibbutaṭṭhepi sati uttamaṭṭhena, atappakaṭṭhena vā. Vimuttaṭṭhenāti bandhanāpagataṭṭhena. Anāsavaṭṭhenāti bandhanamokkhepi sati ārammaṇaṃ katvā pavattamānāsavavirahitaṭṭhena. Taraṇaṭṭhenāti anosīditvā pilavanaṭṭhena, atikkamanaṭṭhena vā. Animittaṭṭhenāti saṅkhāranimittavirahitaṭṭhena. Appaṇihitaṭṭhenāti paṇidhivirahitaṭṭhena. Suññataṭṭhenāti abhinivesavirahitaṭṭhena. Ekarasaṭṭhenāti ekakiccaṭṭhena. Anativattanaṭṭhenāti aññamaññaṃ anatikkamanaṭṭhena. Yuganaddhaṭṭhenāti yugalakaṭṭhena.
ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಪಜಹತೋ, ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಜಹತೋತಿ ಯೋಗಿನೋ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖಪ್ಪಹಾನವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ನಿರೋಧೋ ಚೇತ್ಥ ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನಾತಿವತ್ತನ್ತೀತಿ ಸಮಥೋ ಚೇ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಅತಿವತ್ತೇಯ್ಯ, ಲೀನಪಕ್ಖಿಕತ್ತಾ ಸಮಥಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಕೋಸಜ್ಜಾಯ ಸಂವತ್ತೇಯ್ಯ। ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚೇ ಸಮಥಂ ಅತಿವತ್ತೇಯ್ಯ, ಉದ್ಧಚ್ಚಪಕ್ಖಿಕತ್ತಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಾಯ ಸಂವತ್ತೇಯ್ಯ। ತಸ್ಮಾ ಸಮಥೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಅನತಿವತ್ತಮಾನೋ ಕೋಸಜ್ಜಪಾತಂ ನ ಕರೋತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮಥಂ ಅನತಿವತ್ತಮಾನಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಪಾತಂ ನ ಕರೋತಿ। ಸಮಥೋ ಸಮಂ ಪವತ್ತಮಾನೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಪಾತತೋ ರಕ್ಖತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮಂ ಪವತ್ತಮಾನಾ ಸಮಥಂ ಕೋಸಜ್ಜಪಾತತೋ ರಕ್ಖತಿ। ಏವಮಿಮೇ ಉಭೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅನತಿವತ್ತನಕಿಚ್ಚೇನ ಏಕಕಿಚ್ಚಾ, ಸಮಾ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತಮಾನೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅನತಿವತ್ತಮಾನಾ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿಕರಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಯುಗನದ್ಧತ್ತಂ ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನಿವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ಯುಗನದ್ಧತ್ತಾಯೇವ ಹೋತಿ। ಪಹಾನಪರಿಚ್ಚಾಗವುಟ್ಠಾನವಿವಟ್ಟನಕರಣಾನಂ ಮಗ್ಗಕಿಚ್ಚವಸೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸಕಲಸ್ಸ ಮಗ್ಗಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಸಹಗತಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅವಿಜ್ಜಾಸಹಗತಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ। ಸೇಸಾನಂ ನ ತಥಾ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪಟಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮಮತ್ತದಸ್ಸನವಸೇನ ಉದ್ಧಚ್ಚಾವಿಜ್ಜಾ ಏವ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ। ವಿವಟ್ಟತೋತಿ ನಿವತ್ತನ್ತಸ್ಸ।
Uddhaccaṃ pajahato, avijjaṃ pajahatoti yogino tassa tassa paṭipakkhappahānavasena vuttaṃ. Nirodho cettha nibbānameva. Aññamaññaṃ nātivattantīti samatho ce vipassanaṃ ativatteyya, līnapakkhikattā samathassa cittaṃ kosajjāya saṃvatteyya. Vipassanā ce samathaṃ ativatteyya, uddhaccapakkhikattā vipassanāya cittaṃ uddhaccāya saṃvatteyya. Tasmā samatho ca vipassanaṃ anativattamāno kosajjapātaṃ na karoti, vipassanā samathaṃ anativattamānā uddhaccapātaṃ na karoti. Samatho samaṃ pavattamāno vipassanaṃ uddhaccapātato rakkhati, vipassanā samaṃ pavattamānā samathaṃ kosajjapātato rakkhati. Evamime ubho aññamaññaṃ anativattanakiccena ekakiccā, samā hutvā pavattamānena aññamaññaṃ anativattamānā atthasiddhikarā honti. Tesaṃ maggakkhaṇe yuganaddhattaṃ vuṭṭhānagāminivipassanākkhaṇe yuganaddhattāyeva hoti. Pahānapariccāgavuṭṭhānavivaṭṭanakaraṇānaṃ maggakiccavasena vuttattā sakalassa maggakiccassa dassanatthaṃ uddhaccasahagatakilesā ca khandhā ca avijjāsahagatakilesā ca khandhā ca niddiṭṭhā. Sesānaṃ na tathā vuttattā paṭipakkhadhammamattadassanavasena uddhaccāvijjā eva niddiṭṭhā. Vivaṭṭatoti nivattantassa.
ಸಮಾಧಿ ಕಾಮಾಸವಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತೀತಿ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಪಟಿಪಕ್ಖತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ರಾಗವಿರಾಗಾತಿ ರಾಗಸ್ಸ ವಿರಾಗೋ ಸಮತಿಕ್ಕಮೋ ಏತಿಸ್ಸಾ ಅತ್ಥೀತಿ ರಾಗವಿರಾಗಾ, ‘‘ರಾಗವಿರಾಗತೋ’’ತಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಂ ವಾ। ತಥಾ ಅವಿಜ್ಜಾವಿರಾಗಾ। ಚೇತೋವಿಮುತ್ತೀತಿ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಸಮಾಧಿ। ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೀತಿ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾ। ತರತೋತಿ ತರನ್ತಸ್ಸ। ಸಬ್ಬಪಣಿಧೀಹೀತಿ ರಾಗದೋಸಮೋಹಪಣಿಧೀಹಿ, ಸಬ್ಬಪತ್ಥನಾಹಿ ವಾ। ಏವಂ ಚುದ್ದಸ ಆಕಾರೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಏಕರಸಟ್ಠಞ್ಚ ಅನತಿವತ್ತನಟ್ಠಞ್ಚ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾವ ಇಮೇಹಿ ಸೋಳಸಹಿ ಆಕಾರೇಹೀತಿ ಆಹ। ಕಸ್ಮಾ? ತೇಸಂ ಚುದ್ದಸನ್ನಂ ಆಕಾರಾನಂ ಏಕೇಕಸ್ಸ ಅವಸಾನೇ ‘‘ಏಕರಸಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯುಗನದ್ಧಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನಾತಿವತ್ತನ್ತೀ’’ತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ತೇ ದ್ವೇಪಿ ಆಕಾರಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾವ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸೋಳಸಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಯುಗನದ್ಧಟ್ಠೋ ಪನ ಉದ್ದೇಸೇಪಿ ನ ಭಣಿತೋಯೇವಾತಿ।
Samādhi kāmāsavā vimutto hotīti samādhissa kāmacchandapaṭipakkhattā vuttaṃ. Rāgavirāgāti rāgassa virāgo samatikkamo etissā atthīti rāgavirāgā, ‘‘rāgavirāgato’’ti nissakkavacanaṃ vā. Tathā avijjāvirāgā. Cetovimuttīti maggasampayutto samādhi. Paññāvimuttīti maggasampayuttā paññā. Taratoti tarantassa. Sabbapaṇidhīhīti rāgadosamohapaṇidhīhi, sabbapatthanāhi vā. Evaṃ cuddasa ākāre vissajjitvā ekarasaṭṭhañca anativattanaṭṭhañca avibhajitvāva imehi soḷasahi ākārehīti āha. Kasmā? Tesaṃ cuddasannaṃ ākārānaṃ ekekassa avasāne ‘‘ekarasā honti, yuganaddhā honti, aññamaññaṃ nātivattantī’’ti niddiṭṭhattā te dvepi ākārā niddiṭṭhāva honti. Tasmā ‘‘soḷasahī’’ti āha. Yuganaddhaṭṭho pana uddesepi na bhaṇitoyevāti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೧. ಸುತ್ತನ್ತನಿದ್ದೇಸೋ • 1. Suttantaniddeso
