Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમાનવત્થુ-અટ્ઠકથા • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ૪. સુવણ્ણવિમાનવણ્ણના

    4. Suvaṇṇavimānavaṇṇanā

    સોવણ્ણમયે પબ્બતસ્મિન્તિ સુવણ્ણવિમાનં. તસ્સ કા ઉપ્પત્તિ? ભગવા અન્ધકવિન્દે વિહરતિ. તેન સમયેન અઞ્ઞતરો ઉપાસકો સદ્ધો પસન્નો વિભવસમ્પન્નો તસ્સ ગામસ્સ અવિદૂરે અઞ્ઞતરસ્મિં મુણ્ડકપબ્બતે સબ્બાકારસમ્પન્નં ભગવતો વસનાનુચ્છવિકં ગન્ધકુટિં કારેત્વા તત્થ ભગવન્તં વસાપેન્તો સક્કચ્ચં ઉપટ્ઠહિ, સયઞ્ચ નિચ્ચસીલે પતિટ્ઠિતો સુવિસુદ્ધસીલસંવરો હુત્વા કાલં કત્વા તાવતિંસભવને નિબ્બત્તિ. તસ્સ કમ્માનુભાવસંસૂચકં નાનારતનરંસિજાલસમુજ્જલં વિચિત્તવેદિકાપરિક્ખિત્તં વિવિધવિપુલાલઙ્કારોપસોભિતં સુવિભત્તભિત્તિત્થમ્ભસોપાનં આરામરમણીયકં કઞ્ચનપબ્બતમુદ્ધનિ વિમાનં ઉપ્પજ્જિ. તં આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો દેવચારિકં ચરન્તો દિસ્વા ઇમાહિ ગાથાહિ પટિપુચ્છિ –

    Sovaṇṇamayepabbatasminti suvaṇṇavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā andhakavinde viharati. Tena samayena aññataro upāsako saddho pasanno vibhavasampanno tassa gāmassa avidūre aññatarasmiṃ muṇḍakapabbate sabbākārasampannaṃ bhagavato vasanānucchavikaṃ gandhakuṭiṃ kāretvā tattha bhagavantaṃ vasāpento sakkaccaṃ upaṭṭhahi, sayañca niccasīle patiṭṭhito suvisuddhasīlasaṃvaro hutvā kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane nibbatti. Tassa kammānubhāvasaṃsūcakaṃ nānāratanaraṃsijālasamujjalaṃ vicittavedikāparikkhittaṃ vividhavipulālaṅkāropasobhitaṃ suvibhattabhittitthambhasopānaṃ ārāmaramaṇīyakaṃ kañcanapabbatamuddhani vimānaṃ uppajji. Taṃ āyasmā mahāmoggallāno devacārikaṃ caranto disvā imāhi gāthāhi paṭipucchi –

    ૧૧૩૪.

    1134.

    ‘‘સોવણ્ણમયે પબ્બતસ્મિં, વિમાનં સબ્બતોપભં;

    ‘‘Sovaṇṇamaye pabbatasmiṃ, vimānaṃ sabbatopabhaṃ;

    હેમજાલપટિચ્છન્નં, કિઙ્કિણિજાલકપ્પિતં.

    Hemajālapaṭicchannaṃ, kiṅkiṇijālakappitaṃ.

    ૧૧૩૫.

    1135.

    ‘‘અટ્ઠંસા સુકતા થમ્ભા, સબ્બે વેળુરિયામયા;

    ‘‘Aṭṭhaṃsā sukatā thambhā, sabbe veḷuriyāmayā;

    એકમેકાય અંસિયા, રતના સત્ત નિમ્મિતા.

    Ekamekāya aṃsiyā, ratanā satta nimmitā.

    ૧૧૩૬.

    1136.

    ‘‘વેળૂરિયસુવણ્ણસ્સ, ફલિકા રૂપિયસ્સ ચ;

    ‘‘Veḷūriyasuvaṇṇassa, phalikā rūpiyassa ca;

    મસારગલ્લમુત્તાહિ, લોહિતઙ્ગમણીહિ ચ.

    Masāragallamuttāhi, lohitaṅgamaṇīhi ca.

    ૧૧૩૭.

    1137.

    ‘‘ચિત્રા મનોરમા ભૂમિ, ન તત્થુદ્ધંસતી રજો;

    ‘‘Citrā manoramā bhūmi, na tatthuddhaṃsatī rajo;

    ગોપાનસીગણા પીતા, કૂટં દારેન્તિ નિમ્મિતા.

    Gopānasīgaṇā pītā, kūṭaṃ dārenti nimmitā.

    ૧૧૩૮.

    1138.

    ‘‘સોપાનાનિ ચ ચત્તારિ, નિમ્મિતા ચતુરો દિસા;

    ‘‘Sopānāni ca cattāri, nimmitā caturo disā;

    નાનારતનગબ્ભેહિ, આદિચ્ચોવ વિરોચતિ.

    Nānāratanagabbhehi, ādiccova virocati.

    ૧૧૩૯.

    1139.

    ‘‘વેદિયા ચતસ્સો તત્થ, વિભત્તા ભાગસો મિતા;

    ‘‘Vediyā catasso tattha, vibhattā bhāgaso mitā;

    દદ્દલ્લમાના આભન્તિ, સમન્તા ચતુરો દિસા.

    Daddallamānā ābhanti, samantā caturo disā.

    ૧૧૪૦.

    1140.

    ‘‘તસ્મિં વિમાને પવરે, દેવપુત્તો મહપ્પભો;

    ‘‘Tasmiṃ vimāne pavare, devaputto mahappabho;

    અતિરોચસિ વણ્ણેન, ઉદયન્તોવ ભાણુમા.

    Atirocasi vaṇṇena, udayantova bhāṇumā.

    ૧૧૪૧.

    1141.

    ‘‘દાનસ્સ તે ઇદં ફલં, અથો સીલસ્સ વા પન;

    ‘‘Dānassa te idaṃ phalaṃ, atho sīlassa vā pana;

    અથો અઞ્જલિકમ્મસ્સ, તં મે અક્ખાહિ પુચ્છિતો’’તિ.

    Atho añjalikammassa, taṃ me akkhāhi pucchito’’ti.

    સોપિસ્સ ઇમાહિ ગાથાહિ બ્યાકાસિ –

    Sopissa imāhi gāthāhi byākāsi –

    ૧૧૪૨. ‘‘સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે॰… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં’’.

    1142. ‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.

    ૧૧૪૩.

    1143.

    ‘‘અહં અન્ધકવિન્દસ્મિં, બુદ્ધસ્સાદિચ્ચબન્ધુનો;

    ‘‘Ahaṃ andhakavindasmiṃ, buddhassādiccabandhuno;

    વિહારં સત્થુ કારેસિં, પસન્નો સેહિ પાણિભિ.

    Vihāraṃ satthu kāresiṃ, pasanno sehi pāṇibhi.

    ૧૧૪૪.

    1144.

    ‘‘તત્થ ગન્ધઞ્ચ માલઞ્ચ, પચ્ચયઞ્ચ વિલેપનં;

    ‘‘Tattha gandhañca mālañca, paccayañca vilepanaṃ;

    વિહારં સત્થુ અદાસિં, વિપ્પસન્નેન ચેતસા;

    Vihāraṃ satthu adāsiṃ, vippasannena cetasā;

    તેન મય્હં ઇદં લદ્ધં, વસં વત્તેમિ નન્દને.

    Tena mayhaṃ idaṃ laddhaṃ, vasaṃ vattemi nandane.

    ૧૧૪૫.

    1145.

    ‘‘નન્દને ચ વને રમ્મે, નાનાદિજગણાયુતે;

    ‘‘Nandane ca vane ramme, nānādijagaṇāyute;

    રમામિ નચ્ચગીતેહિ, અચ્છરાહિ પુરક્ખતો’’તિ.

    Ramāmi naccagītehi, accharāhi purakkhato’’ti.

    ૧૧૩૪. તત્થ સબ્બતોપભન્તિ સબ્બભાગેહિ પભાસન્તં પભામુઞ્ચનકં. કિઙ્કિણિજાલકપ્પિતન્તિ કપ્પિતકિઙ્કિણિકજાલં.

    1134. Tattha sabbatopabhanti sabbabhāgehi pabhāsantaṃ pabhāmuñcanakaṃ. Kiṅkiṇijālakappitanti kappitakiṅkiṇikajālaṃ.

    ૧૧૩૫. સબ્બે વેળુરિયામયાતિ સબ્બે થમ્ભા વેળુરિયમણિમયા. તત્થ પન એકમેકાય અંસિયાતિ અટ્ઠંસેસુ થમ્ભેસુ એકમેકસ્મિં અંસભાગે. રતના સત્ત નિમ્મિતાતિ સત્તરતનકમ્મનિમ્મિતા, એકેકો અંસો સત્તરતનમયોતિ અત્થો.

    1135.Sabbe veḷuriyāmayāti sabbe thambhā veḷuriyamaṇimayā. Tattha pana ekamekāya aṃsiyāti aṭṭhaṃsesu thambhesu ekamekasmiṃ aṃsabhāge. Ratanā satta nimmitāti sattaratanakammanimmitā, ekeko aṃso sattaratanamayoti attho.

    ૧૧૩૬. ‘‘વેળૂરિયસુવણ્ણસ્સા’’તિઆદિના નાનારતનાનિ દસ્સેતિ. તત્થ વેળૂરિયસુવણ્ણસ્સાતિ વેળુરિયેન ચ સુવણ્ણેન ચ નિમ્મિતા, ચિત્રાતિ વા યોજના. કરણત્થે હિ ઇદં સામિવચનં. ફલિકા રૂપિયસ્સ ચાતિ એત્થાપિ એસેવ નયો. મસારગલ્લમુત્તાહીતિ કબરમણીહિ. લોહિતઙ્ગમણીહિ ચાતિ રત્તમણીહિ.

    1136.‘‘Veḷūriyasuvaṇṇassā’’tiādinā nānāratanāni dasseti. Tattha veḷūriyasuvaṇṇassāti veḷuriyena ca suvaṇṇena ca nimmitā, citrāti vā yojanā. Karaṇatthe hi idaṃ sāmivacanaṃ. Phalikā rūpiyassa cāti etthāpi eseva nayo. Masāragallamuttāhīti kabaramaṇīhi. Lohitaṅgamaṇīhi cāti rattamaṇīhi.

    ૧૧૩૭. ન તત્થુદ્ધંસતી રજોતિ મણિમયભૂમિકત્તા ન તસ્મિં વિમાને રજો ઉગ્ગચ્છતિ. ગોપાનસીગણાતિ ગોપાનસીસમૂહા. પીતાતિ પીતવણ્ણા, સુવણ્ણમયા ચેવ ફુસ્સરાગાદિમણિમયા ચાતિ અત્થો. કૂટં ધારેન્તીતિ સત્તરતનમયં કણ્ણિકં ધારેન્તિ.

    1137.Na tatthuddhaṃsatī rajoti maṇimayabhūmikattā na tasmiṃ vimāne rajo uggacchati. Gopānasīgaṇāti gopānasīsamūhā. Pītāti pītavaṇṇā, suvaṇṇamayā ceva phussarāgādimaṇimayā cāti attho. Kūṭaṃ dhārentīti sattaratanamayaṃ kaṇṇikaṃ dhārenti.

    ૧૧૩૮-૯. નાનારતનગબ્ભેહીતિ નાનારતનમયેહિ ઓવરકેહિ. વેદિયાતિ વેદિકા. ચતસ્સોતિ ચતૂસુ દિસાસુ ચતસ્સો. તેનાહ ‘‘સમન્તા ચતુરો દિસા’’તિ.

    1138-9.Nānāratanagabbhehīti nānāratanamayehi ovarakehi. Vediyāti vedikā. Catassoti catūsu disāsu catasso. Tenāha ‘‘samantā caturo disā’’ti.

    ૧૧૪૦. મહપ્પભોતિ મહાજુતિકો. ઉદયન્તોતિ ઉગ્ગચ્છન્તો. ભાણુમાતિ આદિચ્ચો.

    1140.Mahappabhoti mahājutiko. Udayantoti uggacchanto. Bhāṇumāti ādicco.

    ૧૧૪૩. સેહિ પાણિભીતિ કાયસારં પુઞ્ઞં પસવન્તો અત્તનો પાણીહિ તં તં કિચ્ચં કરોન્તો વિહારં સત્થુ કારેસિન્તિ યોજના. અથ વા સેહિ પાણિભીતિ તત્થ અન્ધકવિન્દસ્મિં ગન્ધઞ્ચ માલઞ્ચ પચ્ચયઞ્ચ વિલેપનઞ્ચ પૂજાવસેન. યથા કથં? વિહારઞ્ચ વિપ્પસન્નેન ચેતસા સત્થુનો અદાસિં પૂજેસિં નિય્યાદેસિં ચાતિ એવમેત્થ યોજના વેદિતબ્બા.

    1143.Sehi pāṇibhīti kāyasāraṃ puññaṃ pasavanto attano pāṇīhi taṃ taṃ kiccaṃ karonto vihāraṃ satthu kāresinti yojanā. Atha vā sehi pāṇibhīti tattha andhakavindasmiṃ gandhañca mālañca paccayañca vilepanañca pūjāvasena. Yathā kathaṃ? Vihārañca vippasannena cetasā satthuno adāsiṃ pūjesiṃ niyyādesiṃ cāti evamettha yojanā veditabbā.

    ૧૧૪૪. તેનાતિ તેન યથાવુત્તેન પુઞ્ઞકમ્મેન કારણભૂતેન. મય્હન્તિ મયા. ઇદન્તિ ઇદં પુઞ્ઞફલં, ઇદં વા દિબ્બં આધિપતેય્યં. તેનાહ ‘‘વસં વત્તેમી’’તિ.

    1144.Tenāti tena yathāvuttena puññakammena kāraṇabhūtena. Mayhanti mayā. Idanti idaṃ puññaphalaṃ, idaṃ vā dibbaṃ ādhipateyyaṃ. Tenāha ‘‘vasaṃ vattemī’’ti.

    ૧૧૪૫. નન્દનેતિ નન્દિયા દિબ્બસમિદ્ધિયા ઉપ્પજ્જનટ્ઠાને ઇમસ્મિં દેવલોકે, તત્થાપિ વિસેસતો નન્દને વને રમ્મે, એવં રમણીયે ઇમસ્મિં નન્દને વને રમામીતિ યોજના. સેસં વુત્તનયમેવ.

    1145.Nandaneti nandiyā dibbasamiddhiyā uppajjanaṭṭhāne imasmiṃ devaloke, tatthāpi visesato nandane vane ramme, evaṃ ramaṇīye imasmiṃ nandane vane ramāmīti yojanā. Sesaṃ vuttanayameva.

    એવં દેવતાય અત્તનો પુઞ્ઞકમ્મે આવિકતે થેરો સપરિવારસ્સ તસ્સ દેવપુત્તસ્સ ધમ્મં દેસેત્વા ભગવતો તમત્થં નિવેદેસિ. ભગવા તં અટ્ઠુપ્પત્તિં કત્વા સમ્પત્તપરિસાય ધમ્મં દેસેસિ. સા દેસના મહાજનસ્સ સાત્થિકા અહોસીતિ.

    Evaṃ devatāya attano puññakamme āvikate thero saparivārassa tassa devaputtassa dhammaṃ desetvā bhagavato tamatthaṃ nivedesi. Bhagavā taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi. Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.

    સુવણ્ણવિમાનવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Suvaṇṇavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / વિમાનવત્થુપાળિ • Vimānavatthupāḷi / ૪. સુવણ્ણવિમાનવત્થુ • 4. Suvaṇṇavimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact