| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi |
૧૦. તચ્છકઙ્ગપઞ્હો
10. Tacchakaṅgapañho
૧૦. ‘‘ભન્તે નાગસેન, ‘તચ્છકસ્સ દ્વે અઙ્ગાનિ ગહેતબ્બાની’તિ યં વદેસિ, કતમાનિ તાનિ દ્વે અઙ્ગાનિ ગહેતબ્બાની’’તિ? ‘‘યથા, મહારાજ, તચ્છકો કાળસુત્તં અનુલોમેત્વા રુક્ખં તચ્છતિ, એવમેવ ખો, મહારાજ, યોગિના યોગાવચરેન જિનસાસનમનુલોમયિત્વા સીલપથવિયં પતિટ્ઠહિત્વા સદ્ધાહત્થેન પઞ્ઞાવાસિં ગહેત્વા કિલેસા તચ્છેતબ્બા. ઇદં, મહારાજ, તચ્છકસ્સ પઠમં અઙ્ગં ગહેતબ્બં.
10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘tacchakassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, tacchako kāḷasuttaṃ anulometvā rukkhaṃ tacchati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena jinasāsanamanulomayitvā sīlapathaviyaṃ patiṭṭhahitvā saddhāhatthena paññāvāsiṃ gahetvā kilesā tacchetabbā. Idaṃ, mahārāja, tacchakassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘પુન ચપરં, મહારાજ, તચ્છકો ફેગ્ગું અપહરિત્વા સારમાદિયતિ, એવમેવ ખો, મહારાજ, યોગિના યોગાવચરેન સસ્સતં ઉચ્છેદં તં જીવં તં સરીરં અઞ્ઞં જીવં અઞ્ઞં સરીરં તદુત્તમં અઞ્ઞદુત્તમં અકતમભબ્બં અપુરિસકારં અબ્રહ્મચરિયવાસં સત્તવિનાસં નવસત્તપાતુભાવં સઙ્ખારસસ્સતભાવં યો કરોતિ, સો પટિસંવેદેતિ, અઞ્ઞો કરોતિ, અઞ્ઞો પટિસંવેદેતિ, કમ્મફલદસ્સના ચ કિરિયફલદિટ્ઠિ ચ ઇતિ એવરૂપાનિ ચેવ અઞ્ઞાનિ ચ વિવાદપથાનિ અપનેત્વા સઙ્ખારાનં સભાવં પરમસુઞ્ઞતં નિરીહનિજ્જીવતં 1 અચ્ચન્તં સુઞ્ઞતં આદિયિતબ્બં. ઇદં, મહારાજ, તચ્છકસ્સ દુતિયં અઙ્ગં ગહેતબ્બં. ભાસિતમ્પેતં, મહારાજ, ભગવતા દેવાતિદેવેન સુત્તનિપાતે –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tacchako phegguṃ apaharitvā sāramādiyati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sassataṃ ucchedaṃ taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ taduttamaṃ aññaduttamaṃ akatamabhabbaṃ apurisakāraṃ abrahmacariyavāsaṃ sattavināsaṃ navasattapātubhāvaṃ saṅkhārasassatabhāvaṃ yo karoti, so paṭisaṃvedeti, añño karoti, añño paṭisaṃvedeti, kammaphaladassanā ca kiriyaphaladiṭṭhi ca iti evarūpāni ceva aññāni ca vivādapathāni apanetvā saṅkhārānaṃ sabhāvaṃ paramasuññataṃ nirīhanijjīvataṃ 2 accantaṃ suññataṃ ādiyitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, tacchakassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena suttanipāte –
‘‘‘કારણ્ડવં નિદ્ધમથ, કસમ્બું અપકસ્સથ;
‘‘‘Kāraṇḍavaṃ niddhamatha, kasambuṃ apakassatha;
તતો પલાપે વાહેથ, અસ્સમણે સમણમાનિને.
Tato palāpe vāhetha, assamaṇe samaṇamānine.
‘‘‘નિદ્ધમિત્વાન પાપિચ્છે, પાપઆચારગોચરે;
‘‘‘Niddhamitvāna pāpicche, pāpaācāragocare;
સુદ્ધા સુદ્ધેહિ સંવાસં, કપ્પયવ્હો પતિસ્સતા;
Suddhā suddhehi saṃvāsaṃ, kappayavho patissatā;
તતો સમગ્ગા નિપકા, દુક્ખસ્સન્તં કરિસ્સથા’’’તિ.
Tato samaggā nipakā, dukkhassantaṃ karissathā’’’ti.
તચ્છકઙ્ગપઞ્હો દસમો.
Tacchakaṅgapañho dasamo.
મક્કટકવગ્ગો છટ્ઠો.
Makkaṭakavaggo chaṭṭho.
તસ્સુદ્દાનં –
Tassuddānaṃ –
મક્કટો દારકો કુમ્મો, વનં રુક્ખો ચ પઞ્ચમો;
Makkaṭo dārako kummo, vanaṃ rukkho ca pañcamo;
મેઘો મણિ માગવિકો, બાળિસી તચ્છકેન ચાતિ.
Megho maṇi māgaviko, bāḷisī tacchakena cāti.
Footnotes:
