१. तज्‍जनीयकम्मं

1. Tajjanīyakammaṃ

१. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्‍ञे भिक्खू भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च ¹। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’’ति। तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्‍ञे भिक्खू भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वक्खन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ती’’ति।

1. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena paṇḍukalohitakā bhikkhū attanā bhaṇḍanakārakā kalahakārakā vivādakārakā bhassakārakā saṅghe adhikaraṇakārakā, yepi caññe bhikkhū bhaṇḍanakārakā kalahakārakā vivādakārakā bhassakārakā saṅghe adhikaraṇakārakā te upasaṅkamitvā evaṃ vadanti – ‘‘mā kho tumhe, āyasmanto, eso ajesi. Balavābalavaṃ paṭimantetha. Tumhe tena paṇḍitatarā ca byattatarā ca bahussutatarā ca alamattatarā ca ². Mā cassa bhāyittha. Mayampi tumhākaṃ pakkhā bhavissāmā’’ti. Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattanti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma paṇḍukalohitakā bhikkhū attanā bhaṇḍanakārakā kalahakārakā vivādakārakā bhassakārakā saṅghe adhikaraṇakārakā, yepi caññe bhikkhū bhaṇḍanakārakā kalahakārakā vivādakārakā bhassakārakā saṅghe adhikaraṇakārakā te upasaṅkamitvā evaṃ vakkhanti – ‘mā kho tumhe, āyasmanto, eso ajesi. Balavābalavaṃ paṭimantetha. Tumhe tena paṇḍitatarā ca byattatarā ca bahussutatarā ca alamattatarā ca. Mā cassa bhāyittha. Mayampi tumhākaṃ pakkhā bhavissāmā’ti. Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattantī’’ti.

२. अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे भिक्खुसङ्घं सन्‍निपातापेत्वा भिक्खू पटिपुच्छि – ‘‘सच्‍चं किर, भिक्खवे, पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्‍ञे भिक्खू भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति, उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ती’’ति? ‘‘सच्‍चं भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा – ‘‘अननुच्छविकं, भिक्खवे, तेसं मोघपुरिसानं अननुलोमिकं अप्पतिरूपं अस्सामणकं अकप्पियं अकरणीयं। कथञ्हि नाम ते, भिक्खवे, मोघपुरिसा अत्तना भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्‍ञे भिक्खू भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वक्खन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति? तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति, उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ति। नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय पसन्‍नानं वा भिय्योभावाय। अथ ख्वेतं, भिक्खवे, अप्पसन्‍नानञ्‍चेव अप्पसादाय पसन्‍नानञ्‍च एकच्‍चानं अञ्‍ञथत्ताया’’ति।

2. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā bhikkhū paṭipucchi – ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, paṇḍukalohitakā bhikkhū attanā bhaṇḍanakārakā kalahakārakā vivādakārakā bhassakārakā saṅghe adhikaraṇakārakā, yepi caññe bhikkhū bhaṇḍanakārakā kalahakārakā vivādakārakā bhassakārakā saṅghe adhikaraṇakārakā te upasaṅkamitvā evaṃ vadanti – ‘mā kho tumhe, āyasmanto, eso ajesi. Balavābalavaṃ paṭimantetha. Tumhe tena paṇḍitatarā ca byattatarā ca bahussutatarā ca alamattatarā ca. Mā cassa bhāyittha. Mayampi tumhākaṃ pakkhā bhavissāmā’ti. Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattantī’’ti? ‘‘Saccaṃ bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā – ‘‘ananucchavikaṃ, bhikkhave, tesaṃ moghapurisānaṃ ananulomikaṃ appatirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā attanā bhaṇḍanakārakā…pe… saṅghe adhikaraṇakārakā, yepi caññe bhikkhū bhaṇḍanakārakā…pe… saṅghe adhikaraṇakārakā te upasaṅkamitvā evaṃ vakkhanti – ‘mā kho tumhe, āyasmanto, eso ajesi. Balavābalavaṃ paṭimantetha. Tumhe tena paṇḍitatarā ca byattatarā ca bahussutatarā ca alamattatarā ca. Mā cassa bhāyittha. Mayampi tumhākaṃ pakkhā bhavissāmā’ti? Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattanti. Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya. Atha khvetaṃ, bhikkhave, appasannānañceva appasādāya pasannānañca ekaccānaṃ aññathattāyā’’ti.

अथ खो भगवा ते ³ भिक्खू अनेकपरियायेन विगरहित्वा दुब्भरताय दुप्पोसताय महिच्छताय असन्तुट्ठिताय ⁴ सङ्गणिकाय कोसज्‍जस्स अवण्णं भासित्वा अनेकपरियायेन सुभरताय सुपोसताय अप्पिच्छस्स सन्तुट्ठस्स सल्‍लेखस्स धुतस्स पासादिकस्स अपचयस्स वीरियारम्भस्स ⁵ वण्णं भासित्वा भिक्खूनं तदनुच्छविकं तदनुलोमिकं धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्‍जनीयकम्मं करोतु। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, कातब्बं। पठमं पण्डुकलोहितका भिक्खू चोदेतब्बा, चोदेत्वा सारेतब्बा, सारेत्वा आपत्तिं ⁶ आरोपेतब्बा, आपत्तिं आरोपेत्वा ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –

Atha kho bhagavā te ⁷ bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā dubbharatāya dupposatāya mahicchatāya asantuṭṭhitāya ⁸ saṅgaṇikāya kosajjassa avaṇṇaṃ bhāsitvā anekapariyāyena subharatāya suposatāya appicchassa santuṭṭhassa sallekhassa dhutassa pāsādikassa apacayassa vīriyārambhassa ⁹ vaṇṇaṃ bhāsitvā bhikkhūnaṃ tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘tena hi, bhikkhave, saṅgho paṇḍukalohitakānaṃ bhikkhūnaṃ tajjanīyakammaṃ karotu. Evañca pana, bhikkhave, kātabbaṃ. Paṭhamaṃ paṇḍukalohitakā bhikkhū codetabbā, codetvā sāretabbā, sāretvā āpattiṃ ¹⁰ āropetabbā, āpattiṃ āropetvā byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –

३. ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्‍ञे भिक्खू भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति, उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्‍लं, सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्‍जनीयकम्मं करेय्य। एसा ञत्ति।

3. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Ime paṇḍukalohitakā bhikkhū attanā bhaṇḍanakārakā kalahakārakā vivādakārakā bhassakārakā saṅghe adhikaraṇakārakā, yepi caññe bhikkhū bhaṇḍanakārakā kalahakārakā vivādakārakā bhassakārakā saṅghe adhikaraṇakārakā te upasaṅkamitvā evaṃ vadanti – ‘mā kho tumhe, āyasmanto, eso ajesi. Balavābalavaṃ paṭimantetha. Tumhe tena paṇḍitatarā ca byattatarā ca bahussutatarā ca alamattatarā ca. Mā cassa bhāyittha. Mayampi tumhākaṃ pakkhā bhavissāmā’ti. Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattanti. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho paṇḍukalohitakānaṃ bhikkhūnaṃ tajjanīyakammaṃ kareyya. Esā ñatti.

‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्‍ञे भिक्खू भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति, उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ति। सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्‍जनीयकम्मं करोति। यस्सायस्मतो खमति पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्‍जनीयस्स कम्मस्स करणं, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।

‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Ime paṇḍukalohitakā bhikkhū attanā bhaṇḍanakārakā…pe… saṅghe adhikaraṇakārakā, yepi caññe bhikkhū bhaṇḍanakārakā…pe… saṅghe adhikaraṇakārakā te upasaṅkamitvā evaṃ vadanti – ‘mā kho tumhe, āyasmanto, eso ajesi. Balavābalavaṃ paṭimantetha. Tumhe tena paṇḍitatarā ca byattatarā ca bahussutatarā ca alamattatarā ca. Mā cassa bhāyittha. Mayampi tumhākaṃ pakkhā bhavissāmā’ti. Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattanti. Saṅgho paṇḍukalohitakānaṃ bhikkhūnaṃ tajjanīyakammaṃ karoti. Yassāyasmato khamati paṇḍukalohitakānaṃ bhikkhūnaṃ tajjanīyassa kammassa karaṇaṃ, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.

‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्‍ञे भिक्खू भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘मा खो तुम्हे , आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति, उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ति। सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्‍जनीयकम्मं करोति। यस्सायस्मतो खमति पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्‍जनीयस्स कम्मस्स करणं, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।

‘‘Dutiyampi etamatthaṃ vadāmi – suṇātu me, bhante, saṅgho. Ime paṇḍukalohitakā bhikkhū attanā bhaṇḍanakārakā…pe… saṅghe adhikaraṇakārakā, yepi caññe bhikkhū bhaṇḍanakārakā…pe… saṅghe adhikaraṇakārakā te upasaṅkamitvā evaṃ vadanti – ‘mā kho tumhe , āyasmanto, eso ajesi. Balavābalavaṃ paṭimantetha. Tumhe tena paṇḍitatarā ca byattatarā ca bahussutatarā ca alamattatarā ca. Mā cassa bhāyittha. Mayampi tumhākaṃ pakkhā bhavissāmā’ti. Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattanti. Saṅgho paṇḍukalohitakānaṃ bhikkhūnaṃ tajjanīyakammaṃ karoti. Yassāyasmato khamati paṇḍukalohitakānaṃ bhikkhūnaṃ tajjanīyassa kammassa karaṇaṃ, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.

‘‘ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो । इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्‍ञे भिक्खू भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति, उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ति। सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्‍जनीयकम्मं करोति। यस्सायस्मतो खमति पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्‍जनीयस्स कम्मस्स करणं, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।

‘‘Tatiyampi etamatthaṃ vadāmi – suṇātu me, bhante, saṅgho . Ime paṇḍukalohitakā bhikkhū attanā bhaṇḍanakārakā…pe… saṅghe adhikaraṇakārakā, yepi caññe bhikkhū bhaṇḍanakārakā…pe… saṅghe adhikaraṇakārakā te upasaṅkamitvā evaṃ vadanti – ‘mā kho tumhe, āyasmanto, eso ajesi. Balavābalavaṃ paṭimantetha. Tumhe tena paṇḍitatarā ca byattatarā ca bahussutatarā ca alamattatarā ca. Mā cassa bhāyittha. Mayampi tumhākaṃ pakkhā bhavissāmā’ti. Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattanti. Saṅgho paṇḍukalohitakānaṃ bhikkhūnaṃ tajjanīyakammaṃ karoti. Yassāyasmato khamati paṇḍukalohitakānaṃ bhikkhūnaṃ tajjanīyassa kammassa karaṇaṃ, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.

‘‘कतं सङ्घेन पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्‍जनीयकम्मं। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।

‘‘Kataṃ saṅghena paṇḍukalohitakānaṃ bhikkhūnaṃ tajjanīyakammaṃ. Khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti.

Next: अधम्मकम्मद्वादसकं • Adhammakammadvādasakaṃ

Footnotes:

1. अलमत्थतरा च (स्या॰ क॰)

2. alamatthatarā ca (syā. ka.)

3. पण्डुकलोहितके (स्या॰)

4. असन्तुट्ठताय (स्या॰), असन्तुट्ठिया (सी॰)

5. विरियारम्भस्स (सी॰), वीरियारब्भस्स (क॰)

6. आपत्ति (सी॰ स्या॰)

7. paṇḍukalohitake (syā.)

8. asantuṭṭhatāya (syā.), asantuṭṭhiyā (sī.)

9. viriyārambhassa (sī.), vīriyārabbhassa (ka.)

10. āpatti (sī. syā.)

Related texts:

अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / तज्‍जनीयकम्मकथा • Tajjanīyakammakathā

टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / तज्‍जनीयकम्मकथावण्णना • Tajjanīyakammakathāvaṇṇanā

टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / तज्‍जनीयकम्मकथावण्णना • Tajjanīyakammakathāvaṇṇanā

टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १. तज्‍जनीयकम्मकथा • 1. Tajjanīyakammakathā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact