Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / धम्मपदपाळि • Dhammapadapāḷi

    २४. तण्हावग्गो

    24. Taṇhāvaggo

    ३३४.

    334.

    मनुजस्स पमत्तचारिनो, तण्हा वड्ढति मालुवा विय।

    Manujassa pamattacārino, taṇhā vaḍḍhati māluvā viya;

    सो प्‍लवती 1 हुरा हुरं, फलमिच्छंव वनस्मि वानरो॥

    So plavatī 2 hurā huraṃ, phalamicchaṃva vanasmi vānaro.

    ३३५.

    335.

    यं एसा सहते जम्मी, तण्हा लोके विसत्तिका।

    Yaṃ esā sahate jammī, taṇhā loke visattikā;

    सोका तस्स पवड्ढन्ति, अभिवट्ठंव 3 बीरणं॥

    Sokā tassa pavaḍḍhanti, abhivaṭṭhaṃva 4 bīraṇaṃ.

    ३३६.

    336.

    यो चेतं सहते जम्मिं, तण्हं लोके दुरच्‍चयं।

    Yo cetaṃ sahate jammiṃ, taṇhaṃ loke duraccayaṃ;

    सोका तम्हा पपतन्ति, उदबिन्दुव पोक्खरा॥

    Sokā tamhā papatanti, udabinduva pokkharā.

    ३३७.

    337.

    तं वो वदामि भद्दं वो, यावन्तेत्थ समागता।

    Taṃ vo vadāmi bhaddaṃ vo, yāvantettha samāgatā;

    तण्हाय मूलं खणथ, उसीरत्थोव बीरणं।

    Taṇhāya mūlaṃ khaṇatha, usīratthova bīraṇaṃ;

    मा वो नळंव सोतोव, मारो भञ्‍जि पुनप्पुनं॥

    Mā vo naḷaṃva sotova, māro bhañji punappunaṃ.

    ३३८.

    338.

    यथापि मूले अनुपद्दवे दळ्हे, छिन्‍नोपि रुक्खो पुनरेव रूहति।

    Yathāpi mūle anupaddave daḷhe, chinnopi rukkho punareva rūhati;

    एवम्पि तण्हानुसये अनूहते, निब्बत्तती दुक्खमिदं पुनप्पुनं॥

    Evampi taṇhānusaye anūhate, nibbattatī dukkhamidaṃ punappunaṃ.

    ३३९.

    339.

    यस्स छत्तिंसति सोता, मनापसवना भुसा।

    Yassa chattiṃsati sotā, manāpasavanā bhusā;

    माहा 5 वहन्ति दुद्दिट्ठिं, सङ्कप्पा रागनिस्सिता॥

    Māhā 6 vahanti duddiṭṭhiṃ, saṅkappā rāganissitā.

    ३४०.

    340.

    सवन्ति सब्बधि सोता, लता उप्पज्‍ज 7 तिट्ठति।

    Savanti sabbadhi sotā, latā uppajja 8 tiṭṭhati;

    तञ्‍च दिस्वा लतं जातं, मूलं पञ्‍ञाय छिन्दथ॥

    Tañca disvā lataṃ jātaṃ, mūlaṃ paññāya chindatha.

    ३४१.

    341.

    सरितानि सिनेहितानि च, सोमनस्सानि भवन्ति जन्तुनो।

    Saritāni sinehitāni ca, somanassāni bhavanti jantuno;

    ते सातसिता सुखेसिनो, ते वे जातिजरूपगा नरा॥

    Te sātasitā sukhesino, te ve jātijarūpagā narā.

    ३४२.

    342.

    तसिणाय पुरक्खता पजा, परिसप्पन्ति ससोव बन्धितो 9।

    Tasiṇāya purakkhatā pajā, parisappanti sasova bandhito 10;

    संयोजनसङ्गसत्तका, दुक्खमुपेन्ति पुनप्पुनं चिराय॥

    Saṃyojanasaṅgasattakā, dukkhamupenti punappunaṃ cirāya.

    ३४३.

    343.

    तसिणाय पुरक्खता पजा, परिसप्पन्ति ससोव बन्धितो।

    Tasiṇāya purakkhatā pajā, parisappanti sasova bandhito;

    तस्मा तसिणं विनोदये, आकङ्खन्त 11 विरागमत्तनो॥

    Tasmā tasiṇaṃ vinodaye, ākaṅkhanta 12 virāgamattano.

    ३४४.

    344.

    यो निब्बनथो वनाधिमुत्तो, वनमुत्तो वनमेव धावति।

    Yo nibbanatho vanādhimutto, vanamutto vanameva dhāvati;

    तं पुग्गलमेथ पस्सथ, मुत्तो बन्धनमेव धावति॥

    Taṃ puggalametha passatha, mutto bandhanameva dhāvati.

    ३४५.

    345.

    न तं दळ्हं बन्धनमाहु धीरा, यदायसं दारुजपब्बजञ्‍च 13।

    Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadāyasaṃ dārujapabbajañca 14;

    सारत्तरत्ता मणिकुण्डलेसु, पुत्तेसु दारेसु च या अपेक्खा॥

    Sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca yā apekkhā.

    ३४६.

    346.

    एतं दळ्हं बन्धनमाहु धीरा, ओहारिनं सिथिलं दुप्पमुञ्‍चं।

    Etaṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, ohārinaṃ sithilaṃ duppamuñcaṃ;

    एतम्पि छेत्वान परिब्बजन्ति, अनपेक्खिनो कामसुखं पहाय॥

    Etampi chetvāna paribbajanti, anapekkhino kāmasukhaṃ pahāya.

    ३४७.

    347.

    ये रागरत्तानुपतन्ति सोतं, सयंकतं मक्‍कटकोव जालं।

    Ye rāgarattānupatanti sotaṃ, sayaṃkataṃ makkaṭakova jālaṃ;

    एतम्पि छेत्वान वजन्ति धीरा, अनपेक्खिनो सब्बदुक्खं पहाय॥

    Etampi chetvāna vajanti dhīrā, anapekkhino sabbadukkhaṃ pahāya.

    ३४८.

    348.

    मुञ्‍च पुरे मुञ्‍च पच्छतो, मज्झे मुञ्‍च भवस्स पारगू।

    Muñca pure muñca pacchato, majjhe muñca bhavassa pāragū;

    सब्बत्थ विमुत्तमानसो, न पुनं जातिजरं उपेहिसि॥

    Sabbattha vimuttamānaso, na punaṃ jātijaraṃ upehisi.

    ३४९.

    349.

    वितक्‍कमथितस्स जन्तुनो, तिब्बरागस्स सुभानुपस्सिनो।

    Vitakkamathitassa jantuno, tibbarāgassa subhānupassino;

    भिय्यो तण्हा पवड्ढति, एस खो दळ्हं 15 करोति बन्धनं॥

    Bhiyyo taṇhā pavaḍḍhati, esa kho daḷhaṃ 16 karoti bandhanaṃ.

    ३५०.

    350.

    वितक्‍कूपसमे च 17 यो रतो, असुभं भावयते सदा सतो।

    Vitakkūpasame ca 18 yo rato, asubhaṃ bhāvayate sadā sato;

    एस 19 खो ब्यन्ति काहिति, एस 20 छेच्छति मारबन्धनं॥

    Esa 21 kho byanti kāhiti, esa 22 checchati mārabandhanaṃ.

    ३५१.

    351.

    निट्ठङ्गतो असन्तासी, वीततण्हो अनङ्गणो।

    Niṭṭhaṅgato asantāsī, vītataṇho anaṅgaṇo;

    अच्छिन्दि भवसल्‍लानि, अन्तिमोयं समुस्सयो॥

    Acchindi bhavasallāni, antimoyaṃ samussayo.

    ३५२.

    352.

    वीततण्हो अनादानो, निरुत्तिपदकोविदो।

    Vītataṇho anādāno, niruttipadakovido;

    अक्खरानं सन्‍निपातं, जञ्‍ञा पुब्बापरानि च।

    Akkharānaṃ sannipātaṃ, jaññā pubbāparāni ca;

    स वे ‘‘अन्तिमसारीरो, महापञ्‍ञो महापुरिसो’’ति वुच्‍चति॥

    Sa ve ‘‘antimasārīro, mahāpañño mahāpuriso’’ti vuccati.

    ३५३.

    353.

    सब्बाभिभू सब्बविदूहमस्मि, सब्बेसु धम्मेसु अनूपलित्तो।

    Sabbābhibhū sabbavidūhamasmi, sabbesu dhammesu anūpalitto;

    सब्बञ्‍जहो तण्हक्खये विमुत्तो, सयं अभिञ्‍ञाय कमुद्दिसेय्यं॥

    Sabbañjaho taṇhakkhaye vimutto, sayaṃ abhiññāya kamuddiseyyaṃ.

    ३५४.

    354.

    सब्बदानं धम्मदानं जिनाति, सब्बरसं धम्मरसो जिनाति।

    Sabbadānaṃ dhammadānaṃ jināti, sabbarasaṃ dhammaraso jināti;

    सब्बरतिं धम्मरति जिनाति, तण्हक्खयो सब्बदुक्खं जिनाति॥

    Sabbaratiṃ dhammarati jināti, taṇhakkhayo sabbadukkhaṃ jināti.

    ३५५.

    355.

    हनन्ति भोगा दुम्मेधं, नो च पारगवेसिनो।

    Hananti bhogā dummedhaṃ, no ca pāragavesino;

    भोगतण्हाय दुम्मेधो, हन्ति अञ्‍ञेव अत्तनं॥

    Bhogataṇhāya dummedho, hanti aññeva attanaṃ.

    ३५६.

    356.

    तिणदोसानि खेत्तानि, रागदोसा अयं पजा।

    Tiṇadosāni khettāni, rāgadosā ayaṃ pajā;

    तस्मा हि वीतरागेसु, दिन्‍नं होति महप्फलं॥

    Tasmā hi vītarāgesu, dinnaṃ hoti mahapphalaṃ.

    ३५७.

    357.

    तिणदोसानि खेत्तानि, दोसदोसा अयं पजा।

    Tiṇadosāni khettāni, dosadosā ayaṃ pajā;

    तस्मा हि वीतदोसेसु, दिन्‍नं होति महप्फलं॥

    Tasmā hi vītadosesu, dinnaṃ hoti mahapphalaṃ.

    ३५८.

    358.

    तिणदोसानि खेत्तानि, मोहदोसा अयं पजा।

    Tiṇadosāni khettāni, mohadosā ayaṃ pajā;

    तस्मा हि वीतमोहेसु, दिन्‍नं होति महप्फलं॥

    Tasmā hi vītamohesu, dinnaṃ hoti mahapphalaṃ.

    ३५९.

    359.

    (तिणदोसानि खेत्तानि, इच्छादोसा अयं पजा।

    (Tiṇadosāni khettāni, icchādosā ayaṃ pajā;

    तस्मा हि विगतिच्छेसु, दिन्‍नं होति महप्फलं॥) 23

    Tasmā hi vigaticchesu, dinnaṃ hoti mahapphalaṃ.) 24

    तिणदोसानि खेत्तानि, तण्हादोसा अयं पजा।

    Tiṇadosāni khettāni, taṇhādosā ayaṃ pajā;

    तस्मा हि वीततण्हेसु, दिन्‍नं होति महप्फलं॥

    Tasmā hi vītataṇhesu, dinnaṃ hoti mahapphalaṃ.

    तण्हावग्गो चतुवीसतिमो निट्ठितो।

    Taṇhāvaggo catuvīsatimo niṭṭhito.




    Next: २५. भिक्खुवग्गो • 25. Bhikkhuvaggo




    Footnotes:
    1. प्‍लवति (सी॰ पी॰), पलवेती (क॰), उप्‍लवति (?)
    2. plavati (sī. pī.), palavetī (ka.), uplavati (?)
    3. अभिवड्ढंव (स्या॰), अभिवट्टंव (पी॰), अभिवुड्ढंव (क॰)
    4. abhivaḍḍhaṃva (syā.), abhivaṭṭaṃva (pī.), abhivuḍḍhaṃva (ka.)
    5. वाहा (सी॰ स्या॰ पी॰)
    6. vāhā (sī. syā. pī.)
    7. उब्भिज्‍ज (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)
    8. ubbhijja (sī. syā. kaṃ. pī.)
    9. बाधितो (बहूसु)
    10. bādhito (bahūsu)
    11. भिक्खू आकङ्खी (सी॰), भिक्खु आकङ्खं (स्या॰)
    12. bhikkhū ākaṅkhī (sī.), bhikkhu ākaṅkhaṃ (syā.)
    13. दारूजं बब्बजञ्‍च (सी॰ पी॰)
    14. dārūjaṃ babbajañca (sī. pī.)
    15. एस गाळ्हं (क॰)
    16. esa gāḷhaṃ (ka.)
    17. वितक्‍कूपसमेव (क॰)
    18. vitakkūpasameva (ka.)
    19. एसो (?)
    20. एसो (?)
    21. eso (?)
    22. eso (?)
    23. ( ) विदेसपोत्थकेसु नत्थि, अट्ठकथायम्पि न दिस्सति
    24. ( ) videsapotthakesu natthi, aṭṭhakathāyampi na dissati



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / धम्मपद-अट्ठकथा • Dhammapada-aṭṭhakathā / २४. तण्हावग्गो • 24. Taṇhāvaggo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact