| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઇતિવુત્તક-અટ્ઠકથા • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
૬. તણ્હુપ્પાદસુત્તવણ્ણના
6. Taṇhuppādasuttavaṇṇanā
૧૦૫. છટ્ઠે તણ્હુપ્પાદાતિ એત્થ ઉપ્પજ્જતિ એતેસૂતિ ઉપ્પાદા. કા ઉપ્પજ્જતિ? તણ્હા. તણ્હાય ઉપ્પાદા તણ્હુપ્પાદા, તણ્હાવત્થૂનિ તણ્હાકારણાનીતિ અત્થો. યત્થાતિ યેસુ નિમિત્તભૂતેસુ . ઉપ્પજ્જમાનાતિ ઉપ્પજ્જનસીલા. ચીવરહેતૂતિ ‘‘કત્થ મનાપં ચીવરં લભિસ્સામી’’તિ ચીવરકારણા ઉપ્પજ્જતિ. સેસપદેસુપિ એસેવ નયો. ઇતિભવાભવહેતૂતિ એત્થ પન ઇતીતિ નિદસ્સનત્થે નિપાતો. યથા ચીવરાદિહેતુ, એવં ભવાભવહેતુપીતિ અત્થો. ભવાભવાતિ ચેત્થ પણીતપ્પણીતાનિ સપ્પિનવનીતાદીનિ અધિપ્પેતાનિ ભવતિ આરોગ્યં એતેનાતિ કત્વા. ‘‘સમ્પત્તિભવેસુ પણીતપ્પણીતતરો ભવાભવો’’તિપિ વદન્તિ. ભવોતિ વા સમ્પત્તિ, અભવોતિ વિપત્તિ. ભવોતિ વુડ્ઢિ, અભવોતિ હાનિ. તં નિમિત્તઞ્ચ તણ્હા ઉપ્પજ્જતીતિ વુત્તં ‘‘ભવાભવહેતુ વા’’તિ.
105. Chaṭṭhe taṇhuppādāti ettha uppajjati etesūti uppādā. Kā uppajjati? Taṇhā. Taṇhāya uppādā taṇhuppādā, taṇhāvatthūni taṇhākāraṇānīti attho. Yatthāti yesu nimittabhūtesu . Uppajjamānāti uppajjanasīlā. Cīvarahetūti ‘‘kattha manāpaṃ cīvaraṃ labhissāmī’’ti cīvarakāraṇā uppajjati. Sesapadesupi eseva nayo. Itibhavābhavahetūti ettha pana itīti nidassanatthe nipāto. Yathā cīvarādihetu, evaṃ bhavābhavahetupīti attho. Bhavābhavāti cettha paṇītappaṇītāni sappinavanītādīni adhippetāni bhavati ārogyaṃ etenāti katvā. ‘‘Sampattibhavesu paṇītappaṇītataro bhavābhavo’’tipi vadanti. Bhavoti vā sampatti, abhavoti vipatti. Bhavoti vuḍḍhi, abhavoti hāni. Taṃ nimittañca taṇhā uppajjatīti vuttaṃ ‘‘bhavābhavahetu vā’’ti.
ગાથા હેટ્ઠા વુત્તત્થા એવ. અપિચ તણ્હાદુતિયોતિ તણ્હાસહાયો. અયઞ્હિ સત્તો અનમતગ્ગે સંસારવટ્ટે સંસરન્તો ન એકકોવ સંસરતિ, તણ્હં પન દુતિયિકં સહાયિકં લભિત્વાવ સંસરતિ. તથા હિ તં પપાતપાતં અચિન્તેત્વા મધુગણ્હનકલુદ્દકં વિય અનેકાદીનવાકુલેસુપિ ભવેસુ આનિસંસમેવ દસ્સેન્તી અનત્થજાલે સા પરિબ્ભમાપેતિ. એતમાદીનવં ઞત્વાતિ એતં અતીતાનાગતપચ્ચુપ્પન્નેસુ ખન્ધેસુ ઇત્થભાવઞ્ઞથાભાવસઞ્ઞિતં આદીનવં જાનિત્વા. તણ્હં દુક્ખસ્સ સમ્ભવન્તિ ‘‘તણ્હા ચાયં વટ્ટદુક્ખસ્સ સમ્ભવો પભવો કારણ’’ન્તિ જાનિત્વા. એત્તાવતા ચ એકસ્સ ભિક્ખુનો વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા અરહત્તુપ્પત્તિ દસ્સિતા. ઇદાનિ તં ખીણાસવં થોમેન્તો ‘‘વીતતણ્હો’’તિઆદિમાહ. યં પનેત્થ અવુત્તં, તં હેટ્ઠા વુત્તનયમેવ.
Gāthā heṭṭhā vuttatthā eva. Apica taṇhādutiyoti taṇhāsahāyo. Ayañhi satto anamatagge saṃsāravaṭṭe saṃsaranto na ekakova saṃsarati, taṇhaṃ pana dutiyikaṃ sahāyikaṃ labhitvāva saṃsarati. Tathā hi taṃ papātapātaṃ acintetvā madhugaṇhanakaluddakaṃ viya anekādīnavākulesupi bhavesu ānisaṃsameva dassentī anatthajāle sā paribbhamāpeti. Etamādīnavaṃ ñatvāti etaṃ atītānāgatapaccuppannesu khandhesu itthabhāvaññathābhāvasaññitaṃ ādīnavaṃ jānitvā. Taṇhaṃ dukkhassa sambhavanti ‘‘taṇhā cāyaṃ vaṭṭadukkhassa sambhavo pabhavo kāraṇa’’nti jānitvā. Ettāvatā ca ekassa bhikkhuno vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattuppatti dassitā. Idāni taṃ khīṇāsavaṃ thomento ‘‘vītataṇho’’tiādimāha. Yaṃ panettha avuttaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva.
છટ્ઠસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ઇતિવુત્તકપાળિ • Itivuttakapāḷi / ૬. તણ્હુપ્પાદસુત્તં • 6. Taṇhuppādasuttaṃ
