| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੩. ਤਪਨੀਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Tapanīyasuttavaṇṇanā
੩੦. ਤਤਿਯੇ ਤਪਨੀਯਾਤਿ ਇਧ ਚੇવ ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਤਪਨ੍ਤਿ વਿਬਾਧੇਨ੍ਤਿ વਿਹੇਠੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਪਨੀਯਾ। ਤਪਨਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਚੇવ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨੇਨ ਚ ਹਿਤਾਤਿ ਤਪਨੀਯਾ। ਅਥ વਾ ਤਪਨ੍ਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਤਪਨਂ, ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪੋ, વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾવਤੋ ਹਿਤਾਤਿ ਤਪਨੀਯਾ। ਅਕਤਕਲ੍ਯਾਣੋਤਿ ਅਕਤਂ ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਭਦ੍ਦਕਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਅਕਤਕਲ੍ਯਾਣੋ। ਸੇਸਪਦਦ੍વਯਂ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਹਿ ਪવਤ੍ਤਿਹਿਤਤਾਯ ਆਯਤਿਂਸੁਖਤਾਯ ਚ ਭਦ੍ਦਕਟ੍ਠੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣਨ੍ਤਿ ਚ ਕੁਚ੍ਛਿਤਸਲਨਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਚ ਦੁਕ੍ਖਭੀਰੂਨਂ ਸਂਸਾਰਭੀਰੂਨਞ੍ਚ ਰਕ੍ਖਨਟ੍ਠੇਨ ਭੀਰੁਤ੍ਤਾਣਨ੍ਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਤਪਾਪੋਤਿ ਕਤਂ ਉਪਚਿਤਂ ਪਾਪਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਤਪਾਪੋ। ਸੇਸਪਦਦ੍વਯਂ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਲਾਮਕਟ੍ਠੇਨ ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪવਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ વਿਪਾਕਕ੍ਖਣੇ ਚ ਘੋਰਸਭਾવਤਾਯ ਲੁਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਚ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਦੂਸਿਤਭਾવੇਨ ਕਿਬ੍ਬਿਸਨ੍ਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਤਿ ਭਗવਾ ‘‘ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਤਪਨੀਯਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਅਕਤਂ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਤਞ੍ਚ ਅਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿ। ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂ ਤਪਨੀਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੋ ਅਕਤਂ ਮੇ ਕਲ੍ਯਾਣਨ੍ਤਿਪਿ ਤਪ੍ਪਤਿ, ਕਤਂ ਮੇ ਪਾਪਨ੍ਤਿਪਿ ਤਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਸੇਨ ਤਪ੍ਪਤਿ ਅਨੁਤਪ੍ਪਤਿ ਅਨੁਸੋਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
30. Tatiye tapanīyāti idha ceva samparāye ca tapanti vibādhenti viheṭhentīti tapanīyā. Tapanaṃ vā dukkhaṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāye ca tassa uppādanena ceva anubalappadānena ca hitāti tapanīyā. Atha vā tapanti tenāti tapanaṃ, pacchānutāpo, vippaṭisāroti attho, tassa hetubhāvato hitāti tapanīyā. Akatakalyāṇoti akataṃ kalyāṇaṃ bhaddakaṃ puññaṃ etenāti akatakalyāṇo. Sesapadadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Puññañhi pavattihitatāya āyatiṃsukhatāya ca bhaddakaṭṭhena kalyāṇanti ca kucchitasalanādiatthena kusalanti ca dukkhabhīrūnaṃ saṃsārabhīrūnañca rakkhanaṭṭhena bhīruttāṇanti ca vuccati. Katapāpoti kataṃ upacitaṃ pāpaṃ etenāti katapāpo. Sesapadadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Akusalakammañhi lāmakaṭṭhena pāpanti ca attano pavattikkhaṇe vipākakkhaṇe ca ghorasabhāvatāya luddanti ca kilesehi dūsitabhāvena kibbisanti ca vuccati. Iti bhagavā ‘‘dve dhammā tapanīyā’’ti dhammādhiṭṭhānena uddisitvā akataṃ kusalaṃ dhammaṃ katañca akusalaṃ dhammaṃ puggalādhiṭṭhānena niddisi. Idāni tesaṃ tapanīyabhāvaṃ dassento ‘‘so akataṃ me kalyāṇantipi tappati, kataṃ me pāpantipi tappatī’’ti āha. Cittasantāsena tappati anutappati anusocatīti attho.
ਗਾਥਾਸੁ ਦੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਂ, ਕਿਲੇਸਪੂਤਿਕਤ੍ਤਾ વਾ ਦੁਟ੍ਠਂ ਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ। ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਕਾਯਤੋ વਾ ਪવਤ੍ਤਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ। ਏવਂ વਚੀਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ। ਇਮਾਨਿ ਚ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਿ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨੀਤਿ ਯਂ ਨ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਜਾਤਂ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਯਞ੍ਚਞ੍ਞਂ ਦੋਸਸਞ੍ਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਮ੍ਪਿ ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾવਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਸਙ੍ਖਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਸਂਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਦੋਸਸਹਿਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਤਮ੍ਪਿ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਰਯਨ੍ਤਿ ਨਿਰਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਟ੍ਠੇਨ વਾ ਨਿਰਯਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ, ਅਯਸਙ੍ਖਾਤਸੁਖਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ વਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤੀਸੁ ਨਿਰਯਦੁਕ੍ਖਂ। ਸੋ ਤਾਦਿਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
Gāthāsu duṭṭhu caritaṃ, kilesapūtikattā vā duṭṭhaṃ caritanti duccaritaṃ. Kāyena duccaritaṃ, kāyato vā pavattaṃ duccaritaṃ kāyaduccaritaṃ. Evaṃ vacīmanoduccaritānipi daṭṭhabbāni. Imāni ca kāyaduccaritādīni kammapathappattāni adhippetānīti yaṃ na kammapathappattaṃ akusalajātaṃ, taṃ sandhāyāha ‘‘yañcaññaṃ dosasañhita’’nti. Tassattho – yampi ca aññaṃ kammapathabhāvaṃ appattattā nippariyāyena kāyakammādisaṅkhaṃ na labhati, rāgādikilesasaṃsaṭṭhattā dosasahitaṃ akusalaṃ tampi katvāti attho. Nirayanti niratiatthena nirassādaṭṭhena vā nirayanti laddhanāmaṃ sabbampi duggatiṃ, ayasaṅkhātasukhappaṭikkhepena vā sabbattha sugatiduggatīsu nirayadukkhaṃ. So tādiso puggalo upagacchatīti evamettha attho daṭṭhabbo.
ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਤਪਨੀਯਭਾવੇ ਨਨ੍ਦੋ ਯਕ੍ਖੋ ਨਨ੍ਦੋ ਮਾਣવਕੋ ਨਨ੍ਦੋ ਗੋਘਾਤਕੋ ਦ੍વੇ ਭਾਤਿਕਾਤਿ ਏਤੇਸਂ વਤ੍ਥੂਨਿ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤੇ ਕਿਰ ਗਾવਿਂ વਧਿਤ੍વਾ ਮਂਸਂ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਕਂਸੁ। ਤਤੋ ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਜੇਟ੍ਠਂ ਆਹ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਰਕਾ ਬਹੂ, ਇਮਾਨਿ ਮੇ ਅਨ੍ਤਾਨਿ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਜੇਟ੍ਠੋ – ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਮਂਸਂ ਦ੍વੇਧਾ વਿਭਤ੍ਤਂ, ਪੁਨ ਕਿਮਗ੍ਗਹੇਸੀ’’ਤਿ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਸਿ। ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਚ ਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਮਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਭਾਰਿਯਂ વਤ ਮਯਾ ਕਤਂ, ਸ੍વਾਹਂ ਅਕਾਰਣੇਨੇવ ਨਂ ਮਾਰੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਬਲવવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਤਦੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਆવਜ੍ਜੇਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਓਜਂ ਨ ਫਰਤਿ, ਅਟ੍ਠਿਚਮ੍ਮਮਤ੍ਤਮੇવ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕੋ ਥੇਰੋ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਤ੍વਂ ਅਤਿવਿਯ ਕਿਸੋ ਅਟ੍ਠਿਚਮ੍ਮਮਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ, ਕੀਦਿਸੋ ਤੇ ਰੋਗੋ, ਉਦਾਹੁ ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਤਪਨੀਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਸੋ ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ‘‘ਭਾਰਿਯਂ ਤੇ, ਉਪਾਸਕ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਅਨਪਰਾਧਟ੍ਠਾਨੇ ਅਪਰਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤੇਨੇવ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਸਕ੍ਕਕੋਕਾਲਿਕਚਿਞ੍ਚਮਾਣવਿਕਾਦੀਨਂ વਤ੍ਥੂਨਿ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਲਜਯਭਞ੍ਞਾਦੀਨਂ।
Ettha ca kāyaduccaritassa tapanīyabhāve nando yakkho nando māṇavako nando goghātako dve bhātikāti etesaṃ vatthūni kathetabbāni. Te kira gāviṃ vadhitvā maṃsaṃ dve koṭṭhāse akaṃsu. Tato kaniṭṭho jeṭṭhaṃ āha – ‘‘mayhaṃ dārakā bahū, imāni me antāni dehī’’ti. Atha naṃ jeṭṭho – ‘‘sabbaṃ maṃsaṃ dvedhā vibhattaṃ, puna kimaggahesī’’ti paharitvā jīvitakkhayaṃ pāpesi. Nivattitvā ca naṃ olokento mataṃ disvā ‘‘bhāriyaṃ vata mayā kataṃ, svāhaṃ akāraṇeneva naṃ māresi’’nti cittaṃ uppādesi. Athassa balavavippaṭisāro uppajji. So ṭhitaṭṭhānepi nisinnaṭṭhānepi tadeva kammaṃ āvajjeti, cittassādaṃ na labhati, asitapītakhāyitampissa sarīre ojaṃ na pharati, aṭṭhicammamattameva ahosi. Atha naṃ eko thero pucchi ‘‘upāsaka, tvaṃ ativiya kiso aṭṭhicammamatto jāto, kīdiso te rogo, udāhu atthi kiñci tapanīyaṃ kammaṃ kata’’nti? So ‘‘āma, bhante’’ti sabbaṃ ārocesi. Athassa so ‘‘bhāriyaṃ te, upāsaka, kammaṃ kataṃ, anaparādhaṭṭhāne aparaddha’’nti āha. So teneva kammunā kālaṃ katvā niraye nibbatti. Vacīduccaritassa pana suppabuddhasakkakokālikaciñcamāṇavikādīnaṃ vatthūni kathetabbāni, manoduccaritassa ukkalajayabhaññādīnaṃ.
ਤਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੩. ਤਪਨੀਯਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Tapanīyasuttaṃ
