Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya

    ૧૦. તપુસ્સસુત્તં

    10. Tapussasuttaṃ

    ૪૧. એકં સમયં ભગવા મલ્લેસુ વિહરતિ ઉરુવેલકપ્પં નામ મલ્લાનં નિગમો. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય ઉરુવેલકપ્પં પિણ્ડાય પાવિસિ. ઉરુવેલકપ્પે પિણ્ડાય ચરિત્વા પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તો આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘ઇધેવ તાવ ત્વં, આનન્દ, હોહિ, યાવાહં મહાવનં અજ્ઝોગાહામિ દિવાવિહારાયા’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ. અથ ખો ભગવા મહાવનં અજ્ઝોગાહેત્વા અઞ્ઞતરસ્મિં રુક્ખમૂલે દિવાવિહારં નિસીદિ.

    41. Ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu viharati uruvelakappaṃ nāma mallānaṃ nigamo. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya uruvelakappaṃ piṇḍāya pāvisi. Uruvelakappe piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘idheva tāva tvaṃ, ānanda, hohi, yāvāhaṃ mahāvanaṃ ajjhogāhāmi divāvihārāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā mahāvanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.

    અથ ખો તપુસ્સો ગહપતિ યેનાયસ્મા આનન્દો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં આનન્દં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો તપુસ્સો ગહપતિ આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ –

    Atha kho tapusso gahapati yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho tapusso gahapati āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca –

    ‘‘મયં, ભન્તે આનન્દ, ગિહી કામભોગિનો કામારામા કામરતા કામસમ્મુદિતા. તેસં નો, ભન્તે, અમ્હાકં ગિહીનં કામભોગીનં કામારામાનં કામરતાનં કામસમ્મુદિતાનં પપાતો વિય ખાયતિ, યદિદં નેક્ખમ્મં. સુતં મેતં, ભન્તે, ‘ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે દહરાનં દહરાનં ભિક્ખૂનં નેક્ખમ્મે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’ 1. તયિદં, ભન્તે, ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે ભિક્ખૂનં બહુના જનેન વિસભાગો, યદિદં નેક્ખમ્મ’’ન્તિ.

    ‘‘Mayaṃ, bhante ānanda, gihī kāmabhogino kāmārāmā kāmaratā kāmasammuditā. Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ gihīnaṃ kāmabhogīnaṃ kāmārāmānaṃ kāmaratānaṃ kāmasammuditānaṃ papāto viya khāyati, yadidaṃ nekkhammaṃ. Sutaṃ metaṃ, bhante, ‘imasmiṃ dhammavinaye daharānaṃ daharānaṃ bhikkhūnaṃ nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato’ 2. Tayidaṃ, bhante, imasmiṃ dhammavinaye bhikkhūnaṃ bahunā janena visabhāgo, yadidaṃ nekkhamma’’nti.

    ‘‘અત્થિ ખો એતં, ગહપતિ, કથાપાભતં ભગવન્તં દસ્સનાય. આયામ, ગહપતિ, યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિસ્સામ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસ્સામ. યથા નો ભગવા બ્યાકરિસ્સતિ તથા નં ધારેસ્સામા’’તિ.

    ‘‘Atthi kho etaṃ, gahapati, kathāpābhataṃ bhagavantaṃ dassanāya. Āyāma, gahapati, yena bhagavā tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā bhagavato etamatthaṃ ārocessāma. Yathā no bhagavā byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti.

    ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો તપુસ્સો ગહપતિ આયસ્મતો આનન્દસ્સ પચ્ચસ્સોસિ. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો તપુસ્સેન ગહપતિના સદ્ધિં યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવન્તં એતદવોચ –

    ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho tapusso gahapati āyasmato ānandassa paccassosi. Atha kho āyasmā ānando tapussena gahapatinā saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca –

    ‘‘અયં , ભન્તે, તપુસ્સો ગહપતિ એવમાહ – ‘મયં, ભન્તે આનન્દ, ગિહી કામભોગિનો કામારામા કામરતા કામસમ્મુદિતા, તેસં નો ભન્તે, અમ્હાકં ગિહીનં કામભોગીનં કામારામાનં કામરતાનં કામસમ્મુદિતાનં પપાતો વિય ખાયતિ, યદિદં નેક્ખમ્મં’. સુતં મેતં, ભન્તે, ‘ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે દહરાનં દહરાનં ભિક્ખૂનં નેક્ખમ્મે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. તયિદં, ભન્તે, ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે ભિક્ખૂનં બહુના જનેન વિસભાગો યદિદં નેક્ખમ્મ’’’ન્તિ.

    ‘‘Ayaṃ , bhante, tapusso gahapati evamāha – ‘mayaṃ, bhante ānanda, gihī kāmabhogino kāmārāmā kāmaratā kāmasammuditā, tesaṃ no bhante, amhākaṃ gihīnaṃ kāmabhogīnaṃ kāmārāmānaṃ kāmaratānaṃ kāmasammuditānaṃ papāto viya khāyati, yadidaṃ nekkhammaṃ’. Sutaṃ metaṃ, bhante, ‘imasmiṃ dhammavinaye daharānaṃ daharānaṃ bhikkhūnaṃ nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato. Tayidaṃ, bhante, imasmiṃ dhammavinaye bhikkhūnaṃ bahunā janena visabhāgo yadidaṃ nekkhamma’’’nti.

    ‘‘એવમેતં, આનન્દ, એવમેતં, આનન્દ! મય્હમ્પિ ખો, આનન્દ, પુબ્બેવ સમ્બોધા અનભિસમ્બુદ્ધસ્સ બોધિસત્તસ્સેવ સતો એતદહોસિ – ‘સાધુ નેક્ખમ્મં , સાધુ પવિવેકો’તિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, નેક્ખમ્મે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘કો નુ ખો હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મે નેક્ખમ્મે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’? તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘કામેસુ ખો મે આદીનવો અદિટ્ઠો, સો ચ મે અબહુલીકતો, નેક્ખમ્મે ચ આનિસંસો અનધિગતો, સો ચ મે અનાસેવિતો . તસ્મા મે નેક્ખમ્મે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘સચે ખો અહં કામેસુ આદીનવં દિસ્વા તં બહુલં કરેય્યં 3, નેક્ખમ્મે આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવેય્યં, ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં મે નેક્ખમ્મે ચિત્તં પક્ખન્દેય્ય પસીદેય્ય સન્તિટ્ઠેય્ય વિમુચ્ચેય્ય એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. સો ખો અહં, આનન્દ, અપરેન સમયેન કામેસુ આદીનવં દિસ્વા તં બહુલમકાસિં, નેક્ખમ્મે આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવિં. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, નેક્ખમ્મે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. સો ખો અહં, આનન્દ, વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, ઇમિના વિહારેન વિહરતો કામસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો . સેય્યથાપિ, આનન્દ, સુખિનો દુક્ખં ઉપ્પજ્જેય્ય યાવદેવ આબાધાય; એવમેવસ્સ મે કામસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો.

    ‘‘Evametaṃ, ānanda, evametaṃ, ānanda! Mayhampi kho, ānanda, pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘sādhu nekkhammaṃ , sādhu paviveko’ti. Tassa mayhaṃ, ānanda, nekkhamme cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ko nu kho hetu ko paccayo, yena me nekkhamme cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’? Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘kāmesu kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato, nekkhamme ca ānisaṃso anadhigato, so ca me anāsevito . Tasmā me nekkhamme cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ kāmesu ādīnavaṃ disvā taṃ bahulaṃ kareyyaṃ 4, nekkhamme ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me nekkhamme cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato’. So kho ahaṃ, ānanda, aparena samayena kāmesu ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ, nekkhamme ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ. Tassa mayhaṃ, ānanda, nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato. So kho ahaṃ, ānanda, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ, ānanda, iminā vihārena viharato kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho . Seyyathāpi, ānanda, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa me kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા…પે॰… દુતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, અવિતક્કે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘કો નુ ખો હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મે અવિતક્કે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’? તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘વિતક્કેસુ ખો મે આદીનવો અદિટ્ઠો, સો ચ મે અબહુલીકતો, અવિતક્કે ચ આનિસંસો અનધિગતો, સો ચ મે અનાસેવિતો. તસ્મા મે અવિતક્કે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘સચે ખો અહં વિતક્કેસુ આદીનવં દિસ્વા તં બહુલં કરેય્યં, અવિતક્કે આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવેય્યં, ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં મે અવિતક્કે ચિત્તં પક્ખન્દેય્ય પસીદેય્ય સન્તિટ્ઠેય્ય વિમુચ્ચેય્ય એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. સો ખો અહં, આનન્દ, અપરેન સમયેન વિતક્કેસુ આદીનવં દિસ્વા તં બહુલમકાસિં, અવિતક્કે આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવિં. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, અવિતક્કે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. સો ખો અહં, આનન્દ, વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા…પે॰… દુતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, ઇમિના વિહારેન વિહરતો વિતક્કસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો. સેય્યથાપિ, આનન્દ, સુખિનો દુક્ખં ઉપ્પજ્જેય્ય યાવદેવ આબાધાય; એવમેવસ્સ મે વિતક્કસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti. Tassa mayhaṃ, ānanda, avitakke cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ko nu kho hetu ko paccayo, yena me avitakke cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’? Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘vitakkesu kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato, avitakke ca ānisaṃso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me avitakke cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ vitakkesu ādīnavaṃ disvā taṃ bahulaṃ kareyyaṃ, avitakke ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me avitakke cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato’. So kho ahaṃ, ānanda, aparena samayena vitakkesu ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ, avitakke ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ. Tassa mayhaṃ, ānanda, avitakke cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato. So kho ahaṃ, ānanda, vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ, ānanda, iminā vihārena viharato vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho. Seyyathāpi, ānanda, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa me vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં પીતિયા ચ વિરાગા ઉપેક્ખકો ચ વિહરેય્યં સતો ચ સમ્પજાનો સુખઞ્ચ કાયેન પટિસંવેદેય્યં યં તં અરિયા આચિક્ખન્તિ – ઉપેક્ખકો સતિમા સુખવિહારીતિ તતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, નિપ્પીતિકે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘કો નુ ખો હેતુ કો પચ્ચયો , યેન મે નિપ્પીતિકે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’? તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘પીતિયા ખો મે આદીનવો અદિટ્ઠો, સો ચ મે અબહુલીકતો, નિપ્પીતિકે ચ આનિસંસો અનધિગતો, સો ચ મે અનાસેવિતો. તસ્મા મે નિપ્પીતિકે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘સચે ખો અહં પીતિયા આદીનવં દિસ્વા તં બહુલં કરેય્યં, નિપ્પીતિકે આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવેય્યં, ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં મે નિપ્પીતિકે ચિત્તં પક્ખન્દેય્ય પસીદેય્ય સન્તિટ્ઠેય્ય વિમુચ્ચેય્ય એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. સો ખો અહં, આનન્દ, અપરેન સમયેન પીતિયા આદીનવં દિસ્વા તં બહુલમકાસિં, નિપ્પીતિકે આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવિં. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, નિપ્પીતિકે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. સો ખો અહં, આનન્દ, પીતિયા ચ વિરાગા…પે॰… તતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, ઇમિના વિહારેન વિહરતો પીતિસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો. સેય્યથાપિ, આનન્દ, સુખિનો દુક્ખં ઉપ્પજ્જેય્ય યાવદેવ આબાધાય; એવમેવસ્સ મે પીતિસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihareyyaṃ sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeyyaṃ yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti. Tassa mayhaṃ, ānanda, nippītike cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ko nu kho hetu ko paccayo , yena me nippītike cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’? Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘pītiyā kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato, nippītike ca ānisaṃso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me nippītike cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ pītiyā ādīnavaṃ disvā taṃ bahulaṃ kareyyaṃ, nippītike ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me nippītike cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato’. So kho ahaṃ, ānanda, aparena samayena pītiyā ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ, nippītike ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ. Tassa mayhaṃ, ānanda, nippītike cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato. So kho ahaṃ, ānanda, pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ, ānanda, iminā vihārena viharato pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho. Seyyathāpi, ānanda, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa me pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં સુખસ્સ ચ પહાના દુક્ખસ્સ ચ પહાના પુબ્બેવ સોમનસ્સદોમનસ્સાનં અત્થઙ્ગમા અદુક્ખમસુખં ઉપેક્ખાસતિપારિસુદ્ધિં ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, અદુક્ખમસુખે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘કો નુ ખો હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મે અદુક્ખમસુખે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’? તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘ઉપેક્ખાસુખે ખો મે આદીનવો અદિટ્ઠો, સો ચ મે અબહુલીકતો, અદુક્ખમસુખે ચ આનિસંસો અનધિગતો, સો ચ મે અનાસેવિતો. તસ્મા મે અદુક્ખમસુખે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘સચે ખો અહં ઉપેક્ખાસુખે આદીનવં દિસ્વા તં બહુલં કરેય્યં, અદુક્ખમસુખે આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવેય્યં, ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં મે અદુક્ખમસુખે ચિત્તં પક્ખન્દેય્ય પસીદેય્ય સન્તિટ્ઠેય્ય વિમુચ્ચેય્ય એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. સો ખો અહં, આનન્દ, અપરેન સમયેન ઉપેક્ખાસુખે આદીનવં દિસ્વા તં બહુલમકાસિં અદુક્ખમસુખે આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવિં. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, અદુક્ખમસુખે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. સો ખો અહં, આનન્દ, સુખસ્સ ચ પહાના…પે॰… ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, ઇમિના વિહારેન વિહરતો ઉપેક્ખાસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો. સેય્યથાપિ, આનન્દ, સુખિનો દુક્ખં ઉપ્પજ્જેય્ય યાવદેવ આબાધાય; એવમેવસ્સ મે ઉપેક્ખાસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya’nti. Tassa mayhaṃ, ānanda, adukkhamasukhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ko nu kho hetu ko paccayo, yena me adukkhamasukhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’? Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘upekkhāsukhe kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato, adukkhamasukhe ca ānisaṃso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me adukkhamasukhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ upekkhāsukhe ādīnavaṃ disvā taṃ bahulaṃ kareyyaṃ, adukkhamasukhe ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me adukkhamasukhe cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato’. So kho ahaṃ, ānanda, aparena samayena upekkhāsukhe ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ adukkhamasukhe ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ. Tassa mayhaṃ, ānanda, adukkhamasukhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato. So kho ahaṃ, ānanda, sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ, ānanda, iminā vihārena viharato upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho. Seyyathāpi, ānanda, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa me upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં સબ્બસો રૂપસઞ્ઞાનં સમતિક્કમા પટિઘસઞ્ઞાનં અત્થઙ્ગમા નાનત્તસઞ્ઞાનં અમનસિકારા ‘‘અનન્તો આકાસો’’તિ આકાસાનઞ્ચાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, આકાસાનઞ્ચાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘કો નુ ખો હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મે આકાસાનઞ્ચાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’? તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘રૂપેસુ ખો મે આદીનવો અદિટ્ઠો, સો ચ અબહુલીકતો, આકાસાનઞ્ચાયતને ચ આનિસંસો અનધિગતો, સો ચ મે અનાસેવિતો. તસ્મા મે આકાસાનઞ્ચાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘સચે ખો અહં રૂપેસુ આદીનવં દિસ્વા તં બહુલં કરેય્યં, આકાસાનઞ્ચાયતને આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવેય્યં, ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં મે આકાસાનઞ્ચાયતને ચિત્તં પક્ખન્દેય્ય પસીદેય્ય સન્તિટ્ઠેય્ય વિમુચ્ચેય્ય એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. સો ખો અહં, આનન્દ, અપરેન સમયેન રૂપેસુ આદીનવં દિસ્વા તં બહુલમકાસિં, આકાસાનઞ્ચાયતને આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવિં. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, આકાસાનઞ્ચાયતને ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. સો ખો અહં, આનન્દ, સબ્બસો રૂપસઞ્ઞાનં સમતિક્કમા પટિઘસઞ્ઞાનં અત્થઙ્ગમા નાનત્તસઞ્ઞાનં અમનસિકારા ‘અનન્તો આકાસો’તિ આકાસાનઞ્ચાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, ઇમિના વિહારેન વિહરતો રૂપસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો. સેય્યથાપિ, આનન્દ, સુખિનો દુક્ખં ઉપ્પજ્જેય્ય યાવદેવ આબાધાય; એવમેવસ્સ મે રૂપસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘‘ananto ākāso’’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti. Tassa mayhaṃ, ānanda, ākāsānañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ko nu kho hetu ko paccayo, yena me ākāsānañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’? Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘rūpesu kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca abahulīkato, ākāsānañcāyatane ca ānisaṃso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me ākāsānañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ rūpesu ādīnavaṃ disvā taṃ bahulaṃ kareyyaṃ, ākāsānañcāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ākāsānañcāyatane cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato’. So kho ahaṃ, ānanda, aparena samayena rūpesu ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ, ākāsānañcāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ. Tassa mayhaṃ, ānanda, ākāsānañcāyatane cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato. So kho ahaṃ, ānanda, sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ, ānanda, iminā vihārena viharato rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho. Seyyathāpi, ānanda, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa me rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં સબ્બસો આકાસાનઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ ‘‘અનન્તં વિઞ્ઞાણ’’ન્તિ વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘કો નુ ખો હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મે વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’? તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘આકાસાનઞ્ચાયતને ખો મે આદીનવો અદિટ્ઠો, સો ચ અબહુલીકતો, વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને ચ આનિસંસો અનધિગતો, સો ચ મે અનાસેવિતો. તસ્મા મે વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘સચે ખો અહં આકાસાનઞ્ચાયતને આદીનવં દિસ્વા તં બહુલં કરેય્યં, વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવેય્યં, ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં મે વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને ચિત્તં પક્ખન્દેય્ય પસીદેય્ય સન્તિટ્ઠેય્ય વિમુચ્ચેય્ય એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. સો ખો અહં, આનન્દ, અપરેન સમયેન આકાસાનઞ્ચાયતને આદીનવં દિસ્વા તં બહુલમકાસિં, વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવિં. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. સો ખો અહં, આનન્દ, સબ્બસો આકાસાનઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ ‘અનન્તં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, ઇમિના વિહારેન વિહરતો આકાસાનઞ્ચાયતનસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો. સેય્યથાપિ, આનન્દ, સુખિનો દુક્ખં ઉપ્પજ્જેય્ય યાવદેવ આબાધાય ; એવમેવસ્સ મે આકાસાનઞ્ચાયતનસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti. Tassa mayhaṃ, ānanda, viññāṇañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ko nu kho hetu ko paccayo, yena me viññāṇañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’? Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ākāsānañcāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca abahulīkato, viññāṇañcāyatane ca ānisaṃso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me viññāṇañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ ākāsānañcāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulaṃ kareyyaṃ, viññāṇañcāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me viññāṇañcāyatane cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato’. So kho ahaṃ, ānanda, aparena samayena ākāsānañcāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ, viññāṇañcāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ. Tassa mayhaṃ, ānanda, viññāṇañcāyatane cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato. So kho ahaṃ, ānanda, sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ, ānanda, iminā vihārena viharato ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho. Seyyathāpi, ānanda, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya ; evamevassa me ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં સબ્બસો વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ નત્થિ કિઞ્ચીતિ આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘કો નુ ખો હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મે આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’? તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને ખો મે આદીનવો અદિટ્ઠો, સો ચ મે અબહુલીકતો, આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને ચ આનિસંસો અનધિગતો, સો ચ મે અનાસેવિતો. તસ્મા મે આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘સચે ખો અહં વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને આદીનવં દિસ્વા તં બહુલં કરેય્યં, આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવેય્યં, ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં મે આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને ચિત્તં પક્ખન્દેય્ય પસીદેય્ય સન્તિટ્ઠેય્ય વિમુચ્ચેય્ય એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. સો ખો અહં, આનન્દ, અપરેન સમયેન વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને આદીનવં દિસ્વા તં બહુલમકાસિં, આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવિં. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. સો ખો અહં, આનન્દ, સબ્બસો વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ ‘નત્થિ કિઞ્ચી’તિ આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, ઇમિના વિહારેન વિહરતો વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો. સેય્યથાપિ, આનન્દ, સુખિનો દુક્ખં ઉપ્પજ્જેય્ય યાવદેવ આબાધાય; એવમેવસ્સ મે વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti. Tassa mayhaṃ, ānanda, ākiñcaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ko nu kho hetu ko paccayo, yena me ākiñcaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’? Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘viññāṇañcāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato, ākiñcaññāyatane ca ānisaṃso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me ākiñcaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ viññāṇañcāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulaṃ kareyyaṃ, ākiñcaññāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ākiñcaññāyatane cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato’. So kho ahaṃ, ānanda, aparena samayena viññāṇañcāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ, ākiñcaññāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ. Tassa mayhaṃ, ānanda, ākiñcaññāyatane cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato. So kho ahaṃ, ānanda, sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ, ānanda, iminā vihārena viharato viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho. Seyyathāpi, ānanda, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa me viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં સબ્બસો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં સમતિક્કમ્મ નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘કો નુ ખો હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મે નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’? તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને ખો મે આદીનવો અદિટ્ઠો, સો ચ મે અબહુલીકતો, નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને ચ આનિસંસો અનધિગતો, સો ચ મે અનાસેવિતો. તસ્મા મે નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘સચે ખો અહં આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને આદીનવં દિસ્વા તં બહુલં કરેય્યં, નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવેય્યં, ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં મે નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને ચિત્તં પક્ખન્દેય્ય પસીદેય્ય સન્તિટ્ઠેય્ય વિમુચ્ચેય્ય એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. સો ખો અહં, આનન્દ, અપરેન સમયેન આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને આદીનવં દિસ્વા તં બહુલમકાસિં, નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવિં. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. સો ખો અહં, આનન્દ, સબ્બસો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં સમતિક્કમ્મ નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, ઇમિના વિહારેન વિહરતો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો. સેય્યથાપિ, આનન્દ, સુખિનો દુક્ખં ઉપ્પજ્જેય્ય યાવદેવ આબાધાય; એવમેવસ્સ મે આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનસહગતા સઞ્ઞામનસિકારા સમુદાચરન્તિ. સ્વસ્સ મે હોતિ આબાધો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja vihareyya’nti. Tassa mayhaṃ, ānanda, nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ko nu kho hetu ko paccayo, yena me nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’? Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ākiñcaññāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato, nevasaññānāsaññāyatane ca ānisaṃso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ ākiñcaññāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulaṃ kareyyaṃ, nevasaññānāsaññāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato’. So kho ahaṃ, ānanda, aparena samayena ākiñcaññāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ, nevasaññānāsaññāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ. Tassa mayhaṃ, ānanda, nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato. So kho ahaṃ, ānanda, sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ, ānanda, iminā vihārena viharato ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho. Seyyathāpi, ānanda, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa me ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa me hoti ābādho.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં સમતિક્કમ્મ સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘કો નુ ખો હેતુ, કો પચ્ચયો, યેન મે સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’? તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને ખો મે આદીનવો અદિટ્ઠો, સો ચ મે અબહુલીકતો, સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધે ચ આનિસંસો અનધિગતો, સો ચ મે અનાસેવિતો. તસ્મા મે સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, એતદહોસિ – ‘સચે ખો અહં નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને આદીનવં દિસ્વા તં બહુલં કરેય્યં, સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધે આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવેય્યં, ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં મે સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધે ચિત્તં પક્ખન્દેય્ય પસીદેય્ય સન્તિટ્ઠેય્ય વિમુચ્ચેય્ય એતં સન્તન્તિ પસ્સતો’. સો ખો અહં, આનન્દ, અપરેન સમયેન નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને આદીનવં દિસ્વા તં બહુલમકાસિં , સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધે આનિસંસં અધિગમ્મ તમાસેવિં. તસ્સ મય્હં, આનન્દ, સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ એતં સન્તન્તિ પસ્સતો. સો ખો અહં, આનન્દ, સબ્બસો નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં સમતિક્કમ્મ સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધં ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ, પઞ્ઞાય ચ મે દિસ્વા આસવા પરિક્ખયં અગમંસુ.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja vihareyya’nti. Tassa mayhaṃ, ānanda, saññāvedayitanirodhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘ko nu kho hetu, ko paccayo, yena me saññāvedayitanirodhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’? Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘nevasaññānāsaññāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho, so ca me abahulīkato, saññāvedayitanirodhe ca ānisaṃso anadhigato, so ca me anāsevito. Tasmā me saññāvedayitanirodhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato’. Tassa mayhaṃ, ānanda, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ nevasaññānāsaññāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulaṃ kareyyaṃ, saññāvedayitanirodhe ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me saññāvedayitanirodhe cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato’. So kho ahaṃ, ānanda, aparena samayena nevasaññānāsaññāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ , saññāvedayitanirodhe ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ. Tassa mayhaṃ, ānanda, saññāvedayitanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato. So kho ahaṃ, ānanda, sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharāmi, paññāya ca me disvā āsavā parikkhayaṃ agamaṃsu.

    ‘‘યાવકીવઞ્ચાહં , આનન્દ, ઇમા નવ અનુપુબ્બવિહારસમાપત્તિયો ન એવં અનુલોમપટિલોમં સમાપજ્જિમ્પિ વુટ્ઠહિમ્પિ, નેવ તાવાહં, આનન્દ, સદેવકે લોકે સમારકે સબ્રહ્મકે સસ્સમણબ્રાહ્મણિયા પજાય સદેવમનુસ્સાય ‘અનુત્તરં સમ્માસમ્બોધિં અભિસમ્બુદ્ધો’તિ પચ્ચઞ્ઞાસિં. યતો ચ ખો અહં, આનન્દ, ઇમા નવ અનુપુબ્બવિહારસમાપત્તિયો એવં અનુલોમપટિલોમં સમાપજ્જિમ્પિ વુટ્ઠહિમ્પિ, અથાહં, આનન્દ, સદેવકે લોકે સમારકે સબ્રહ્મકે સસ્સમણબ્રાહ્મણિયા પજાય સદેવમનુસ્સાય ‘અનુત્તરં સમ્માસમ્બોધિં અભિસમ્બુદ્ધો’તિ પચ્ચઞ્ઞાસિં. ઞાણઞ્ચ પન મે દસ્સનં ઉદપાદિ – ‘અકુપ્પા મે ચેતોવિમુત્તિ 5, અયમન્તિમા જાતિ, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો’’’તિ. દસમં.

    ‘‘Yāvakīvañcāhaṃ , ānanda, imā nava anupubbavihārasamāpattiyo na evaṃ anulomapaṭilomaṃ samāpajjimpi vuṭṭhahimpi, neva tāvāhaṃ, ānanda, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ. Yato ca kho ahaṃ, ānanda, imā nava anupubbavihārasamāpattiyo evaṃ anulomapaṭilomaṃ samāpajjimpi vuṭṭhahimpi, athāhaṃ, ānanda, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ. Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me cetovimutti 6, ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavo’’’ti. Dasamaṃ.

    મહાવગ્ગો ચતુત્થો.

    Mahāvaggo catuttho.

    તસ્સુદ્દાનં –

    Tassuddānaṃ –

    દ્વે વિહારા ચ નિબ્બાનં, ગાવી ઝાનેન પઞ્ચમં;

    Dve vihārā ca nibbānaṃ, gāvī jhānena pañcamaṃ;

    આનન્દો બ્રાહ્મણા દેવો, નાગેન તપુસ્સેન ચાતિ.

    Ānando brāhmaṇā devo, nāgena tapussena cāti.







    Footnotes:
    1. પસ્સતં (?)
    2. passataṃ (?)
    3. બહુલીકરેય્યં (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    4. bahulīkareyyaṃ (sī. syā. pī.)
    5. વિમુત્તિ (ક॰ સી॰ ક॰)
    6. vimutti (ka. sī. ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. તપુસ્સસુત્તવણ્ણના • 10. Tapussasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૧૦. તપુસ્સસુત્તવણ્ણના • 10. Tapussasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact