Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણી-મૂલટીકા • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
તતિયજ્ઝાનકથાવણ્ણના
Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā
૧૬૩. પરિસુદ્ધપકતિ ખીણાસવપકતિ નિક્કિલેસતા. ઉપેક્ખાનિમિત્તન્તિ એત્થ લીનુદ્ધચ્ચપક્ખપાતરહિતં મજ્ઝત્તં વીરિયં ‘‘ઉપેક્ખા’’તિ વુત્તં, તદેવ તં આકારં ગહેત્વા પવત્તેતબ્બસ્સ તાદિસસ્સ વીરિયસ્સ નિમિત્તભાવતો ઉપેક્ખાનિમિત્તં. પઠમજ્ઝાનપ્પટિલાભત્થાય નીવરણે…પે॰… નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનસમાપત્તિપટિલાભત્થાય આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનસઞ્ઞં પટિસઙ્ખાસન્તિટ્ઠનાપઞ્ઞાસઙ્ખારુપેક્ખાસુ ઞાણન્તિ ઇમા અટ્ઠ સમાપત્તિવસેન ઉપ્પજ્જન્તિ. સોતાપત્તિમગ્ગપટિલાભત્થાય ઉપ્પાદં પવત્તં નિમિત્તં આયૂહનં પટિસન્ધિં ગતિં નિબ્બત્તિં ઉપપત્તિં જાતિં જરામરણસોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સઉપાયાસે. સોતાપત્તિફલસમાપત્તત્થાય ઉપ્પાદં…પે॰… ઉપાયાસે…પે॰… અરહત્તમગ્ગપટિલાભત્થાય ઉપ્પાદં…પે॰… ઉપાયાસે. અરહત્તફલસમાપત્તત્થાય…પે॰… સુઞ્ઞતવિહારસમાપત્તત્થાય…પે॰… અનિમિત્તવિહારસમાપત્તત્થાય ઉપ્પાદં પવત્તં આયૂહનં પટિસન્ધિં…પે॰… પટિસઙ્ખાસન્તિટ્ઠના પઞ્ઞા સઙ્ખારુપેક્ખાસુ ઞાણન્તિ ઇમા દસ વિપસ્સનાવસેન ઉપ્પજ્જન્તિ.
163. Parisuddhapakati khīṇāsavapakati nikkilesatā. Upekkhānimittanti ettha līnuddhaccapakkhapātarahitaṃ majjhattaṃ vīriyaṃ ‘‘upekkhā’’ti vuttaṃ, tadeva taṃ ākāraṃ gahetvā pavattetabbassa tādisassa vīriyassa nimittabhāvato upekkhānimittaṃ. Paṭhamajjhānappaṭilābhatthāya nīvaraṇe…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattipaṭilābhatthāya ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanāpaññāsaṅkhārupekkhāsu ñāṇanti imā aṭṭha samāpattivasena uppajjanti. Sotāpattimaggapaṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jarāmaraṇasokaparidevadukkhadomanassaupāyāse. Sotāpattiphalasamāpattatthāya uppādaṃ…pe… upāyāse…pe… arahattamaggapaṭilābhatthāya uppādaṃ…pe… upāyāse. Arahattaphalasamāpattatthāya…pe… suññatavihārasamāpattatthāya…pe… animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ…pe… paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇanti imā dasa vipassanāvasena uppajjanti.
યદત્થિ યં ભૂતન્તિ ખન્ધપઞ્ચકં, તં મુઞ્ચિતુકમ્યતાઞાણેન પજહતિ. દિટ્ઠસોવત્થિકત્તયસ્સ સપ્પલક્ખણવિચિનને વિય દિટ્ઠલક્ખણત્તયસ્સ ભૂતસ્સ સઙ્ખારલક્ખણવિચિનને ઉપેક્ખં પટિલભતિ. અનાભોગરસાતિ પણીતસુખેપિ તસ્મિં અવનતિ પટિપક્ખકિચ્ચાતિ અત્થો. નામકાયેન ચેતસિકસુખં કાયિકસુખહેતુ રૂપસમુટ્ઠાપનેન કાયિકસુખઞ્ચ ઝાનસમઙ્ગી પટિસંવેદેતીતિ વુચ્ચતિ. ફુટત્તા બ્યાપિતત્તા. યથા હિ ઉદકેન ફુટસરીરસ્સ તાદિસે નાતિપચ્ચનીકે વાતાદિકે ફોટ્ઠબ્બે ફુટ્ઠે સુખં ઉપ્પજ્જતિ, એવં એતેહિ ફુટસરીરસ્સપિ.
Yadatthi yaṃ bhūtanti khandhapañcakaṃ, taṃ muñcitukamyatāñāṇena pajahati. Diṭṭhasovatthikattayassa sappalakkhaṇavicinane viya diṭṭhalakkhaṇattayassa bhūtassa saṅkhāralakkhaṇavicinane upekkhaṃ paṭilabhati. Anābhogarasāti paṇītasukhepi tasmiṃ avanati paṭipakkhakiccāti attho. Nāmakāyena cetasikasukhaṃ kāyikasukhahetu rūpasamuṭṭhāpanena kāyikasukhañca jhānasamaṅgī paṭisaṃvedetīti vuccati. Phuṭattā byāpitattā. Yathā hi udakena phuṭasarīrassa tādise nātipaccanīke vātādike phoṭṭhabbe phuṭṭhe sukhaṃ uppajjati, evaṃ etehi phuṭasarīrassapi.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણીપાળિ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / રૂપાવચરકુસલં • Rūpāvacarakusalaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / અભિધમ્મપિટક (અટ્ઠકથા) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ધમ્મસઙ્ગણિ-અટ્ઠકથા • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / તતિયજ્ઝાનં • Tatiyajjhānaṃ
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ધમ્મસઙ્ગણી-અનુટીકા • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / તતિયજ્ઝાનકથાવણ્ણના • Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā