| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણી-અનુટીકા • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
તતિયજ્ઝાનકથાવણ્ણના
Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā
૧૬૩. વીરિયં ઉપેક્ખાતિ વુત્તં ‘‘પગ્ગહનિગ્ગહેસુ બ્યાપારાકરણેન ઉપેક્ખિયતી’’તિ. ગહણે મજ્ઝત્તભાવેન સઙ્ખારે ઉપેક્ખતીતિ સઙ્ખારુપેક્ખા, તથાપવત્તા વિપસ્સના પઞ્ઞા. તસ્સા પન વિસયતો પભેદો ‘‘અટ્ઠ સઙ્ખારુપેક્ખા’’તિઆદિના (પટિ॰ મ॰ ૧.૫૭) યસ્સં પાળિયં વુત્તો, તં પાળિસેસં દસ્સેન્તો ‘‘પઠમજ્ઝાન’’ન્તિઆદિમાહ. તત્થ ઉપ્પાદન્તિ પુરિમકમ્મપચ્ચયા ઇધ ઉપ્પત્તિં. પવત્તન્તિ તથા ઉપ્પન્નસ્સ પવત્તિં. નિમિત્તન્તિ સબ્બમ્પિ સઙ્ખારગતં નિમિત્તભાવેન ઉપટ્ઠાનતો. આયૂહનન્તિ આયતિં પટિસન્ધિહેતુભૂતં કમ્મં. પટિસન્ધિન્તિ આયતિં ઉપપત્તિં. ગતિન્તિ યાય ગતિયા સા પટિસન્ધિ હોતિ. નિબ્બત્તિન્તિ ખન્ધાનં નિબ્બત્તનં. ઉપપત્તિન્તિ ‘‘સમાપન્નસ્સ વા ઉપપન્નસ્સ વા’’તિ એવં વુત્તં વિપાકપ્પવત્તિં. જાતિન્તિ જરાદીનં પચ્ચયભૂતં ભવપચ્ચયા જાતિં. જરામરણાદયો પાકટા એવ. એત્થ ચ ઉપ્પાદાદયો પઞ્ચેવ સઙ્ખારુપેક્ખાઞાણસ્સ વિસયવસેન વુત્તા, સેસા તેસં વેવચનવસેન. ‘‘નિબ્બત્તિ જાતી’’તિ ઇદઞ્હિ દ્વયં ઉપ્પાદસ્સ ચેવ પટિસન્ધિયા ચ વેવચનં. ‘‘ગતિ ઉપપત્તિ ચા’’તિ ઇદં દ્વયં પવત્તસ્સ. જરાદયો નિમિત્તસ્સાતિ.
163. Vīriyaṃ upekkhāti vuttaṃ ‘‘paggahaniggahesu byāpārākaraṇena upekkhiyatī’’ti. Gahaṇe majjhattabhāvena saṅkhāre upekkhatīti saṅkhārupekkhā, tathāpavattā vipassanā paññā. Tassā pana visayato pabhedo ‘‘aṭṭha saṅkhārupekkhā’’tiādinā (paṭi. ma. 1.57) yassaṃ pāḷiyaṃ vutto, taṃ pāḷisesaṃ dassento ‘‘paṭhamajjhāna’’ntiādimāha. Tattha uppādanti purimakammapaccayā idha uppattiṃ. Pavattanti tathā uppannassa pavattiṃ. Nimittanti sabbampi saṅkhāragataṃ nimittabhāvena upaṭṭhānato. Āyūhananti āyatiṃ paṭisandhihetubhūtaṃ kammaṃ. Paṭisandhinti āyatiṃ upapattiṃ. Gatinti yāya gatiyā sā paṭisandhi hoti. Nibbattinti khandhānaṃ nibbattanaṃ. Upapattinti ‘‘samāpannassa vā upapannassa vā’’ti evaṃ vuttaṃ vipākappavattiṃ. Jātinti jarādīnaṃ paccayabhūtaṃ bhavapaccayā jātiṃ. Jarāmaraṇādayo pākaṭā eva. Ettha ca uppādādayo pañceva saṅkhārupekkhāñāṇassa visayavasena vuttā, sesā tesaṃ vevacanavasena. ‘‘Nibbatti jātī’’ti idañhi dvayaṃ uppādassa ceva paṭisandhiyā ca vevacanaṃ. ‘‘Gati upapatti cā’’ti idaṃ dvayaṃ pavattassa. Jarādayo nimittassāti.
ભૂતસ્સાતિ ખન્ધપઞ્ચકસ્સ. એતેહીતિ ઝાનચિત્તસમુટ્ઠિતરૂપેહિ.
Bhūtassāti khandhapañcakassa. Etehīti jhānacittasamuṭṭhitarūpehi.
ચતુક્કનયવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Catukkanayavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણીપાળિ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / રૂપાવચરકુસલં • Rūpāvacarakusalaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / અભિધમ્મપિટક (અટ્ઠકથા) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ધમ્મસઙ્ગણિ-અટ્ઠકથા • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / તતિયજ્ઝાનં • Tatiyajjhānaṃ
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ધમ્મસઙ્ગણી-મૂલટીકા • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / તતિયજ્ઝાનકથાવણ્ણના • Tatiyajjhānakathāvaṇṇanā
