| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਉਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Udāna-aṭṭhakathā |
੬. ਤਤਿਯਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Tatiyanānātitthiyasuttavaṇṇanā
੫੬. ਛਟ੍ਠੇ ਸਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਇਮਂ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਤਣ੍ਹਾਮਾਨੇਸੁ ਦੋਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇ ਦੂਰਤੋ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਚ ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਦੀਨવਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤੋ ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਂਸਾਰਤੋ ਅਤਿવਤ੍ਤਨਾਨਤਿવਤ੍ਤਨਦੀਪਕਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ।
56. Chaṭṭhe sabbaṃ heṭṭhā vuttanayameva. Imaṃ udānanti ettha pana diṭṭhitaṇhāmānesu dosaṃ disvā te dūrato vajjetvā saṅkhāre yathābhūtaṃ passato ca tattha anādīnavadassitāya micchābhiniviṭṭhassa yathābhūtaṃ apassato ca yathākkamaṃ saṃsārato ativattanānativattanadīpakaṃ imaṃ udānaṃ udānesīti attho yojetabbo.
ਤਤ੍ਥ ਅਹਙ੍ਕਾਰਪਸੁਤਾਯਂ ਪਜਾਤਿ ‘‘ਸਯਂਕਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਸਯਂਕਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਹਙ੍ਕਾਰਂ ਤਥਾਪવਤ੍ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਸੁਤਾ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਅਯਂ ਪਜਾ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿવਿਟ੍ਠੋ ਸਤ੍ਤਕਾਯੋ। ਪਰਂਕਾਰੂਪਸਂਹਿਤਾਤਿ ਪਰੋ ਅਞ੍ਞੋ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਕੋ ਸਬ੍ਬਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਪਰਂਕਾਰਦਿਟ੍ਠਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਾਯ ਉਪਸਂਹਿਤਾਤਿ ਪਰਂਕਾਰੂਪਸਂਹਿਤਾ। ਏਤਦੇਕੇ ਨਾਬ੍ਭਞ੍ਞਂਸੂਤਿ ਏਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਦ੍વਯਂ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਤ੍ਥ ਦੋਸਦਸ੍ਸਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਾਨੁਜਾਨਿਂਸੁ। ਕਥਂ? ਸਤਿ ਹਿ ਸਯਂਕਾਰੇ ਕਾਮਕਾਰਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਟ੍ਠੇਨੇવ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਅਨਿਟ੍ਠੇਨ। ਨ ਹਿ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਭવਤਿ ਚ ਅਨਿਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਯਂਕਾਰੋ। ਪਰਂਕਾਰੋਪਿ ਯਦਿ ਇਸ੍ਸਰਹੇਤੁਕੋ, ਸ੍વਾਯਂ ਇਸ੍ਸਰੋ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ વਾ ਕਰੇਯ੍ਯ ਪਰਤ੍ਥਂ વਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਦਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਕਤਕਿਚ੍ਚੋ ਸਿਯਾ ਅਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤੋ। ਅਥ વਾ ਪਰਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖਮੇવ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨ ਅਹਿਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਸ੍ਸਰવਸੇਨ ਨ ਪਰਂਕਾਰੋ ਸਿਜ੍ਝਤਿ। ਯਦਿ ਚ ਇਸ੍ਸਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਞ੍ਞਨਿਰਪੇਕ੍ਖਂ ਨਿਚ੍ਚਮੇਕਕਾਰਣਂ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਸਿਯਾ, ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਸਿਯਾ, ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਅਥਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਤਞ੍ਞੇવ ਹੇਤੁ, ਕਿਂ ਇਸ੍ਸਰੇਨ ਅਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੇਨ। ਯਥਾ ਚ ਇਸ੍ਸਰਹੇਤੁਕੋ ਪਰਂਕਾਰੋ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਏવਂ ਪਜਾਪਤਿਪੁਰਿਸਪਕਤਿਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਲਾਦਿਹੇਤੁਤੋਪਿ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤੇવ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਦੋਸਾਨਤਿવਤ੍ਤਨਤੋ ਚ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤਦੇਕੇ ਨਾਬ੍ਭਞ੍ਞਂਸੂ’’ਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇ ਸਯਂਕਾਰਪਰਂਕਾਰੇ ਨਾਨੁਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ ਨ ਨਂ ਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਦਸੁਂ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿવਾਦਿਨੋਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿવੇਸਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ વਿਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਸਲ੍ਲ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਪਸ੍ਸਿਂਸੁ।
Tattha ahaṅkārapasutāyaṃ pajāti ‘‘sayaṃkato attā ca loko cā’’ti evaṃ vuttasayaṃkārasaṅkhātaṃ ahaṅkāraṃ tathāpavattaṃ diṭṭhiṃ pasutā anuyuttā ayaṃ pajā micchābhiniviṭṭho sattakāyo. Paraṃkārūpasaṃhitāti paro añño issarādiko sabbaṃ karotīti evaṃ pavattaparaṃkāradiṭṭhisannissitā tāya upasaṃhitāti paraṃkārūpasaṃhitā. Etadeke nābbhaññaṃsūti etaṃ diṭṭhidvayaṃ eke samaṇabrāhmaṇā tattha dosadassino hutvā nānujāniṃsu. Kathaṃ? Sati hi sayaṃkāre kāmakārato sattānaṃ iṭṭheneva bhavitabbaṃ, na aniṭṭhena. Na hi koci attano dukkhaṃ icchati, bhavati ca aniṭṭhaṃ, tasmā na sayaṃkāro. Paraṃkāropi yadi issarahetuko, svāyaṃ issaro attatthaṃ vā kareyya paratthaṃ vā. Tattha yadi attatthaṃ, attanā akatakicco siyā asiddhassa sādhanato. Atha vā paratthaṃ sabbesaṃ hitasukhameva nipphajjeyya, na ahitaṃ dukkhaṃ nipphajjati, tasmā issaravasena na paraṃkāro sijjhati. Yadi ca issarasaṅkhātaṃ aññanirapekkhaṃ niccamekakāraṇaṃ pavattiyā siyā, kammena uppatti na siyā, sabbeheva ekajjhaṃ uppajjitabbaṃ kāraṇassa sannihitattā. Athassa aññampi sahakārīkāraṇaṃ icchitaṃ, taññeva hetu, kiṃ issarena apariniṭṭhitasāmatthiyena parikappitena. Yathā ca issarahetuko paraṃkāro na sijjhati, evaṃ pajāpatipurisapakatibrahmakālādihetutopi na sijjhateva tesampi asiddhattā vuttadosānativattanato ca. Tena vuttaṃ ‘‘etadeke nābbhaññaṃsū’’ti. Ye pana yathāvutte sayaṃkāraparaṃkāre nānujānantāpi adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti, tepi na naṃ sallanti addasuṃ adhiccasamuppannantivādinopi micchābhinivesaṃ anatikkamanato yathābhūtaṃ ajānantānaṃ diṭṭhigataṃ tattha tattha dukkhuppādanato vijjhanaṭṭhena ‘‘salla’’nti na passiṃsu.
ਏਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਂ ਪਟਿਕਚ੍ਚ ਪਸ੍ਸਤੋਤਿ ਯੋ ਪਨ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕੋ ਪਞ੍ਚਪਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਏਤਞ੍ਚ ਤਿવਿਧਂ વਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਂ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਸਕਲਂ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿવੇਸਂ ਤੇਸਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤੇ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਪਿ ਤੁਜ੍ਜਨਤੋ ਦੁਰੁਦ੍ਧਾਰਤੋ ਚ ‘‘ਸਲ੍ਲ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕਚ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬੇਯੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇવ ਅਹਂ ਕਰੋਮੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਕਭਾવੋ ਤਸ੍ਸ ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਏવਂ ਪਰੋ ਕਰੋਤੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਕੇવਲਂ ਪਨ ਅਨਿਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾਭਾવੋવ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਤੇਨ ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਸਾਰਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤਿ।
Etañca sallaṃ paṭikacca passatoti yo pana āraddhavipassako pañcapi upādānakkhandhe aniccato dukkhato anattato samanupassati, so etañca tividhaṃ viparītadassanaṃ aññañca sakalaṃ micchābhinivesaṃ tesañca nissayabhūte pañcupādānakkhandhepi tujjanato duruddhārato ca ‘‘salla’’nti paṭikacca pubbeyeva vipassanāpaññāya passati. Evaṃ passato ariyamaggakkhaṇe ekanteneva ahaṃ karomīti na tassa hoti. Yathā ca attano kārakabhāvo tassa na upaṭṭhāti, evaṃ paro karotīti na tassa hoti, kevalaṃ pana aniccasaṅkhātaṃ paṭiccasamuppannadhammamattameva hoti. Ettāvatā sammāpaṭipannassa sabbathāpi diṭṭhimānābhāvova dassito. Tena ca arahattappattiyā saṃsārasamatikkamo pakāsito hoti.
ਇਦਾਨਿ ਯੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤੇ ਅਲ੍ਲੀਨੋ, ਨ ਸੋ ਸਂਸਾਰਤੋ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਾਨੁਪੇਤਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਮਾਨੁਪੇਤਾ ਅਯਂ ਪਜਾਤਿ ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਜਾ ਸਤ੍ਤਕਾਯੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸੁਨ੍ਦਰਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਆਦਾਨੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਾਹਸ੍ਸ ਸਂਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣੇਨ ਮਾਨੇਨ ਉਪੇਤਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਮਾਨਗਨ੍ਥਾ ਮਾਨવਿਨਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਤਤੋ ਏવ ਤੇਨ ਅਪਰਾਪਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਨ ਯਥਾ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਗਨ੍ਥਿਤਤ੍ਤਾ વਿਨਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚ ਮਾਨਗਨ੍ਥਾ ਮਾਨવਿਨਿਬਦ੍ਧਾ। ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਸਾਰਮ੍ਭਕਥਾ, ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤੀਤਿ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਪਰવਮ੍ਭਨવਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿવੇਸੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਸਾਰਮ੍ਭਕਥਾ વਿਰੋਧਕਥਾ ਸਂਸਾਰਨਾਯਿਕਾਨਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Idāni yo diṭṭhigate allīno, na so saṃsārato sīsaṃ ukkhipituṃ sakkoti, taṃ dassetuṃ ‘‘mānupetā’’ti gāthamāha. Tattha mānupetā ayaṃ pajāti ayaṃ sabbāpi diṭṭhigatikasaṅkhātā pajā sattakāyo ‘‘mayhaṃ diṭṭhi sundarā, mayhaṃ ādāno sundaro’’ti attano gāhassa saṃpaggahalakkhaṇena mānena upetā samannāgatā. Mānaganthā mānavinibaddhāti tato eva tena aparāparaṃ uppajjamānena yathā taṃ diṭṭhiṃ na paṭinissajjati, evaṃ attano santānassa ganthitattā vinibaddhattā ca mānaganthā mānavinibaddhā. Diṭṭhīsu sārambhakathā, saṃsāraṃ nātivattatīti ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti attukkaṃsanaparavambhanavasena attano diṭṭhābhinivesena paresaṃ diṭṭhīsu sārambhakathā virodhakathā saṃsāranāyikānaṃ avijjātaṇhānaṃ appahānato saṃsāraṃ nātivattati, na atikkamatīti attho.
ਛਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Udānapāḷi / ੬. ਤਤਿਯਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Tatiyanānātitthiyasuttaṃ
