| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
૩. તતિયસઙ્ઘાદિસેસસિક્ખાપદવણ્ણના
3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
૬૯૨. તતિયે પરિક્ખેપં અતિક્કામેન્તિયાતિ સકગામતો અઞ્ઞસ્સ ગામસ્સ પરિક્ખેપં અતિક્કામેન્તિયા. ‘‘ગામન્તરં ગચ્છેય્યા’’તિ હિ વચનતો અઞ્ઞસ્સ ગામસ્સ પરિક્ખેપં અતિક્કામેન્તિયા એવ આપત્તિ, ન સકગામસ્સ. અઞ્ઞો હિ ગામો ગામન્તરં. અપરિક્ખિત્તસ્સ ગામસ્સ ઉપચારન્તિ એત્થ ઉપચાર-સદ્દેન ઘરૂપચારતો પઠમલેડ્ડુપાતસઙ્ખાતં પરિક્ખેપારહટ્ઠાનં ગહિતં, ન તતો દુતિયલેડ્ડુપાતસઙ્ખાતો ઉપચારોતિ આહ ‘‘પરિક્ખેપારહટ્ઠાન’’ન્તિ. તેનેવ પાળિયં ‘‘ઉપચારં અતિક્કામેન્તિયા’’તિ વુત્તં. અઞ્ઞથા યથા વિકાલગામપ્પવિસનસિક્ખાપદે ‘‘પરિક્ખિત્તસ્સ ગામસ્સ પરિક્ખેપં અતિક્કમન્તસ્સ, અપરિક્ખિત્તસ્સ ગામસ્સ ઉપચારં ઓક્કમન્તસ્સા’’તિ (પાચિ॰ ૫૧૩) વુત્તં, એવમિધાપિ ‘‘પરિક્ખિત્તસ્સ ગામસ્સ પરિક્ખેપં અતિક્કામેન્તિયા અપરિક્ખિત્તસ્સ ગામસ્સ ઉપચારં ઓક્કમન્તિયા’’તિ વદેય્ય. સઙ્ખેપતો વુત્તમત્થં વિભજિત્વા દસ્સેન્તો ‘‘અપિચેત્થા’’તિઆદિમાહ. વિહારસ્સ ચતુગામસાધારણત્તાતિ ઇમિના ‘‘વિહારતો એકં ગામં ગન્તું વટ્ટતી’’તિ એત્થ કારણમાહ. વિહારસ્સ ચતુગામસાધારણત્તાયેવ હિ ચતૂસુ ગામેસુ યંકિઞ્ચિ એકં ગામં ગન્તું વટ્ટતિ.
692. Tatiye parikkhepaṃ atikkāmentiyāti sakagāmato aññassa gāmassa parikkhepaṃ atikkāmentiyā. ‘‘Gāmantaraṃ gaccheyyā’’ti hi vacanato aññassa gāmassa parikkhepaṃ atikkāmentiyā eva āpatti, na sakagāmassa. Añño hi gāmo gāmantaraṃ. Aparikkhittassa gāmassa upacāranti ettha upacāra-saddena gharūpacārato paṭhamaleḍḍupātasaṅkhātaṃ parikkhepārahaṭṭhānaṃ gahitaṃ, na tato dutiyaleḍḍupātasaṅkhāto upacāroti āha ‘‘parikkhepārahaṭṭhāna’’nti. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘upacāraṃ atikkāmentiyā’’ti vuttaṃ. Aññathā yathā vikālagāmappavisanasikkhāpade ‘‘parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ atikkamantassa, aparikkhittassa gāmassa upacāraṃ okkamantassā’’ti (pāci. 513) vuttaṃ, evamidhāpi ‘‘parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ atikkāmentiyā aparikkhittassa gāmassa upacāraṃ okkamantiyā’’ti vadeyya. Saṅkhepato vuttamatthaṃ vibhajitvā dassento ‘‘apicetthā’’tiādimāha. Vihārassacatugāmasādhāraṇattāti iminā ‘‘vihārato ekaṃ gāmaṃ gantuṃ vaṭṭatī’’ti ettha kāraṇamāha. Vihārassa catugāmasādhāraṇattāyeva hi catūsu gāmesu yaṃkiñci ekaṃ gāmaṃ gantuṃ vaṭṭati.
યત્થાતિ યસ્સં નદિયં. ‘‘પઠમં પાદં ઉત્તારેન્તિયા આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ, દુતિયં પાદં ઉત્તારેન્તિયા આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સા’’તિ વચનતો નદિં ઓતરિત્વા પદસા ઉત્તરન્તિયા એવ આપત્તીતિ આહ ‘‘સેતુના ગચ્છતિ, અનાપત્તી’’તિઆદિ. પરતીરમેવ અક્કમન્તિયા અનાપત્તીતિ નદિં અનોતરિત્વા યાનનાવાદીસુ અઞ્ઞતરેન ગન્ત્વા પરતીરમેવ અક્કમન્તિયા અનાપત્તિ. ઉભયતીરેસુ વિચરન્તિ, વટ્ટતીતિ ઇદં અસતિપિ નદીપારગમને ઉપરિ વક્ખમાનસ્સ વિનિચ્છયસ્સ ફલમત્તદસ્સનત્થં વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. ઓરિમતીરમેવ આગચ્છતિ, આપત્તીતિ પરતીરં ગન્તુકામતાય ઓતિણ્ણત્તા વુત્તં. તમેવ તીરન્તિ તમેવ ઓરિમતીરં. અનાપત્તીતિ પરતીરં ગન્તુકામતાય અભાવતો અનાપત્તિ.
Yatthāti yassaṃ nadiyaṃ. ‘‘Paṭhamaṃ pādaṃ uttārentiyā āpatti thullaccayassa, dutiyaṃ pādaṃ uttārentiyā āpatti saṅghādisesassā’’ti vacanato nadiṃ otaritvā padasā uttarantiyā eva āpattīti āha ‘‘setunā gacchati, anāpattī’’tiādi. Paratīrameva akkamantiyā anāpattīti nadiṃ anotaritvā yānanāvādīsu aññatarena gantvā paratīrameva akkamantiyā anāpatti. Ubhayatīresu vicaranti, vaṭṭatīti idaṃ asatipi nadīpāragamane upari vakkhamānassa vinicchayassa phalamattadassanatthaṃ vuttanti veditabbaṃ. Orimatīrameva āgacchati, āpattīti paratīraṃ gantukāmatāya otiṇṇattā vuttaṃ. Tameva tīranti tameva orimatīraṃ. Anāpattīti paratīraṃ gantukāmatāya abhāvato anāpatti.
તાદિસે અરઞ્ઞેતિ ‘‘બહિઇન્દખીલા સબ્બમેતં અરઞ્ઞ’’ન્તિ (વિભ॰ ૫૨૯) એવં વુત્તલક્ખણે અરઞ્ઞે. અથ તાદિસસ્સેવ અરઞ્ઞસ્સ ગહિતભાવો કથં વિઞ્ઞાયતીતિ આહ ‘‘તેનેવા’’તિઆદિ. ઇમિના હિ અટ્ઠકથાવચનેન ઈદિસેપિ ગામસમીપે દસ્સનૂપચારે વિજહિતે સતિપિ સવનૂપચારે આપત્તિ હોતીતિ વિઞ્ઞાયતિ. મગ્ગમૂળ્હા ઉચ્ચાસદ્દં કરોન્તીતિ આહ ‘‘મગ્ગમૂળ્હસદ્દેન વિયા’’તિ. સદ્દાયન્તિયાતિ સદ્દં કરોન્તિયા. પુરિમાયોતિ પુરેતરં ગચ્છન્તિયો. અઞ્ઞં મગ્ગં ગણ્હાતીતિ મગ્ગમૂળ્હત્તા, ન ઓહાતું, તસ્મા દ્વિન્નમ્પિ અનાપત્તિ. સેસમેત્થ ઉત્તાનમેવ. અનન્તરાયેન એકભાવો, ગામન્તરગમનાદીસુ અઞ્ઞતરતાપજ્જનં, આપદાય અભાવોતિ ઇમાનિ પનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ.
Tādise araññeti ‘‘bahiindakhīlā sabbametaṃ arañña’’nti (vibha. 529) evaṃ vuttalakkhaṇe araññe. Atha tādisasseva araññassa gahitabhāvo kathaṃ viññāyatīti āha ‘‘tenevā’’tiādi. Iminā hi aṭṭhakathāvacanena īdisepi gāmasamīpe dassanūpacāre vijahite satipi savanūpacāre āpatti hotīti viññāyati. Maggamūḷhā uccāsaddaṃ karontīti āha ‘‘maggamūḷhasaddena viyā’’ti. Saddāyantiyāti saddaṃ karontiyā. Purimāyoti puretaraṃ gacchantiyo. Aññaṃ maggaṃ gaṇhātīti maggamūḷhattā, na ohātuṃ, tasmā dvinnampi anāpatti. Sesamettha uttānameva. Anantarāyena ekabhāvo, gāmantaragamanādīsu aññataratāpajjanaṃ, āpadāya abhāvoti imāni panettha tīṇi aṅgāni.
તતિયસઙ્ઘાદિસેસસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ભિક્ખુનીવિભઙ્ગ • Bhikkhunīvibhaṅga / ૩. તતિયસઙ્ઘાદિસેસસિક્ખાપદં • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ભિક્ખુનીવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૩. તતિયસઙ્ઘાદિસેસસિક્ખાપદવણ્ણના • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૩. તતિયસઙ્ઘાદિસેસસિક્ખાપદવણ્ણના • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૩. તતિયસઙ્ઘાદિસેસસિક્ખાપદવણ્ણના • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૩. તતિયસઙ્ઘાદિસેસસિક્ખાપદં • 3. Tatiyasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
