| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Cūḷaniddesapāḷi |
ತತಿಯವಗ್ಗೋ
Tatiyavaggo
೧೪೧.
141.
ದಿಟ್ಠೀವಿಸೂಕಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋ, ಪತ್ತೋ ನಿಯಾಮಂ ಪಟಿಲದ್ಧಮಗ್ಗೋ।
Diṭṭhīvisūkāniupātivatto, patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo;
ಉಪ್ಪನ್ನಞಾಣೋಮ್ಹಿ ಅನಞ್ಞನೇಯ್ಯೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo.
ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋತಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವೀಸತಿವತ್ಥುಕಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠೀ। ಇಧ ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಅರಿಯಾನಂ ಅದಸ್ಸಾವೀ ಅರಿಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದೋ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಅವಿನೀತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ಅದಸ್ಸಾವೀ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮೇ ಅವಿನೀತೋ ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ ರೂಪವನ್ತಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ಅತ್ತನಿ ವಾ ರೂಪಂ ರೂಪಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ, ವೇದನಂ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣವನ್ತಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ಅತ್ತನಿ ವಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ದಿಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ದಿಟ್ಠಿಗಹನಂ ದಿಟ್ಠಿಕನ್ತಾರೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಾಯಿಕಂ ದಿಟ್ಠಿವಿಪ್ಫನ್ದಿತಂ ದಿಟ್ಠಿಸಂಯೋಜನಂ ಗಾಹೋ ಪಟಿಗ್ಗಾಹೋ ಅಭಿನಿವೇಸೋ ಪರಾಮಾಸೋ ಕುಮ್ಮಗ್ಗೋ ಮಿಚ್ಛಾಪಥೋ ಮಿಚ್ಛತ್ತಂ ತಿತ್ಥಾಯತನಂ ವಿಪರಿಯೇಸಗ್ಗಾಹೋ ವಿಪರೀತಗ್ಗಾಹೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸಗ್ಗಾಹೋ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹೋ, ಅಯಾಥಾವಕಸ್ಮಿಂ ಯಾಥಾವಕನ್ತಿ ಗಾಹೋ, ಯಾವತಾ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ – ಇಮಾನಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಾನಿ। ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋತಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ ವೀತಿವತ್ತೋತಿ – ದಿಟ್ಠೀವಿಸೂಕಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋ।
Diṭṭhivisūkāni upātivattoti diṭṭhivisūkāni vuccanti vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhī. Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ, vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho, ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – imāni diṭṭhivisūkāni. Diṭṭhivisūkāni upātivattoti diṭṭhivisūkāni upātivatto atikkanto samatikkanto vītivattoti – diṭṭhīvisūkāni upātivatto.
ಪತ್ತೋ ನಿಯಾಮಂ ಪಟಿಲದ್ಧಮಗ್ಗೋತಿ ನಿಯಾಮಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಮಗ್ಗಾ; ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಚತೂಹಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ನಿಯಾಮಂ ಪತ್ತೋ ಸಮ್ಪತ್ತೋ ಅಧಿಗತೋ ಫಸ್ಸಿತೋ ಸಚ್ಛಿಕತೋತಿ – ಪತ್ತೋ ನಿಯಾಮಂ। ಪಟಿಲದ್ಧಮಗ್ಗೋತಿ ಲದ್ಧಮಗ್ಗೋ ಪಟಿಲದ್ಧಮಗ್ಗೋ ಅಧಿಗತಮಗ್ಗೋ ಫಸ್ಸಿತಮಗ್ಗೋ ಸಚ್ಛಿಕತಮಗ್ಗೋತಿ – ಪತ್ತೋ ನಿಯಾಮಂ ಪಟಿಲದ್ಧಮಗ್ಗೋ।
Patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggoti niyāmā vuccanti cattāro maggā; ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Catūhi ariyamaggehi samannāgato niyāmaṃ patto sampatto adhigato phassito sacchikatoti – patto niyāmaṃ. Paṭiladdhamaggoti laddhamaggo paṭiladdhamaggo adhigatamaggo phassitamaggo sacchikatamaggoti – patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo.
ಉಪ್ಪನ್ನಞಾಣೋಮ್ಹಿ ಅನಞ್ಞನೇಯ್ಯೋತಿ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಪಾತುಭೂತಂ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಪಾತುಭೂತಂ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಪಾತುಭೂತನ್ತಿ – ಉಪ್ಪನ್ನಞಾಣೋಮ್ಹಿ। ಅನಞ್ಞನೇಯ್ಯೋತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ನ ಪರನೇಯ್ಯೋ
Uppannañāṇomhi anaññaneyyoti tassa paccekasambuddhassa ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti ñāṇaṃ uppannaṃ samuppannaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtanti – uppannañāṇomhi. Anaññaneyyoti so paccekasambuddho na paraneyyo
ನ ಪರಪ್ಪತ್ತಿಯೋ ನ ಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಪರಪಟಿಬದ್ಧಗೂ, ಯಥಾಭೂತಂ 1 ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತಿ ಅಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ನ ಪರನೇಯ್ಯೋ ನ ಪರಪ್ಪತ್ತಿಯೋ ನ ಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಪರಪಟಿಬದ್ಧಗೂ, ಯಥಾಭೂತಂ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತಿ ಅಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ನ ಪರನೇಯ್ಯೋ ನ ಪರಪ್ಪತ್ತಿಯೋ ನ ಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಪರಪಟಿಬದ್ಧಗೂ, ಯಥಾಭೂತಂ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತಿ ಅಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋತಿ – ಉಪ್ಪನ್ನಞಾಣೋಮ್ಹಿ ಅನಞ್ಞನೇಯ್ಯೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ 2 jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti na paraneyyo na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti na paraneyyo na parappattiyo na parappaccayo na parapaṭibaddhagū, yathābhūtaṃ jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissatoti – uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ದಿಟ್ಠೀವಿಸೂಕಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋ, ಪತ್ತೋ ನಿಯಾಮಂ ಪಟಿಲದ್ಧಮಗ್ಗೋ।
‘‘Diṭṭhīvisūkāni upātivatto, patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo;
ಉಪ್ಪನ್ನಞಾಣೋಮ್ಹಿ ಅನಞ್ಞನೇಯ್ಯೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Uppannañāṇomhi anaññaneyyo, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೪೨.
142.
ನಿಲ್ಲೋಲುಪೋ ನಿಕ್ಕುಹೋ ನಿಪ್ಪಿಪಾಸೋ, ನಿಮ್ಮಕ್ಖೋ ನಿದ್ಧನ್ತಕಸಾವಮೋಹೋ।
Nillolupo nikkuho nippipāso,nimmakkho niddhantakasāvamoho;
ನಿರಾಸಸೋ 3 ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ಭವಿತ್ವಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Nirāsaso4sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo.
ನಿಲ್ಲೋಲುಪೋ ನಿಕ್ಕುಹೋ ನಿಪ್ಪಿಪಾಸೋತಿ ಲೋಲುಪ್ಪಂ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಸಾ ಲೋಲುಪ್ಪಾ ತಣ್ಹಾ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಹೀನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ತಸ್ಮಾ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ನಿಲ್ಲೋಲುಪೋ।
Nillolupo nikkuho nippipāsoti loluppaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā loluppā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho nillolupo.
ನಿಕ್ಕುಹೋತಿ ತೀಣಿ ಕುಹನವತ್ಥೂನಿ – ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು, ಇರಿಯಾಪಥಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು, ಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು।
Nikkuhoti tīṇi kuhanavatthūni – paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
ಕತಮಂ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು? ಇಧ ಗಹಪತಿಕಾ ಭಿಕ್ಖುಂ 5 ನಿಮನ್ತೇನ್ತಿ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇಹಿ, ಸೋ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಇಚ್ಛಾಪಕತೋ ಅತ್ಥಿಕೋ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ ಭಿಯ್ಯೋಕಮ್ಯತಂ ಉಪಾದಾಯ ಚೀವರಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಸೇನಾಸನಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ। ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘‘ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಚೀವರೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ ಯಂ ಸಮಣೋ ಸುಸಾನಾ ವಾ ಸಙ್ಕಾರಕೂಟಾ ವಾ ಪಾಪಣಿಕಾ ವಾ ನನ್ತಕಾನಿ ಉಚ್ಚಿನಿತ್ವಾ ಸಙ್ಘಾಟಿಕಂ ಕರಿತ್ವಾ ಧಾರೇಯ್ಯ। ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ ಯಂ ಸಮಣೋ ಉಞ್ಛಾಚರಿಯಾಯ ಪಿಣ್ಡಿಯಾಲೋಪೇನ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯ। ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಸೇನಾಸನೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ ಯಂ ಸಮಣೋ ರುಕ್ಖಮೂಲಿಕೋ ವಾ ಅಸ್ಸ ಸೋಸಾನಿಕೋ ವಾ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಿಕೋ ವಾ। ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ ಯಂ ಸಮಣೋ ಪೂತಿಮುತ್ತೇನ ವಾ ಹರಿತಕೀಖಣ್ಡೇನ ವಾ ಓಸಧಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ತದುಪಾದಾಯ ಲೂಖಂ ಚೀವರಂ ಧಾರೇತಿ ಲೂಖಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ ಲೂಖಂ ಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಸೇವತಿ ಲೂಖಂ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಟಿಸೇವತಿ। ತಮೇನಂ ಗಹಪತಿಕಾ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಪವಿವಿತ್ತೋ ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಧುತವಾದೋ’’ತಿ। ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ನಿಮನ್ತೇನ್ತಿ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇಹಿ। ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘‘ತಿಣ್ಣಂ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ, ಸದ್ಧಾಯ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ, ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚೇವಾಯಂ ಸದ್ಧಾ ಅತ್ಥಿ, ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೋ ಚ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ, ಅಹಞ್ಚ ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕೋ। ಸಚೇಹಂ ನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮಿ, ಏವಂ ತುಮ್ಹೇ ಪುಞ್ಞೇನ ಪರಿಬಾಹಿರಾ ಭವಿಸ್ಸಥ 6। ನ ಮಯ್ಹಂ ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥೋ। ಅಪಿ ಚ, ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ। ತದುಪಾದಾಯ ಬಹುಮ್ಪಿ ಚೀವರಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಬಹುಮ್ಪಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಬಹುಮ್ಪಿ ಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಬಹುಮ್ಪಿ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಭಾಕುಟಿಕಾ ಭಾಕುಟಿಯಂ ಕುಹನಾ ಕುಹಾಯನಾ ಕುಹಿತತ್ತಂ – ಇದಂ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು।
Katamaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idha gahapatikā bhikkhuṃ 7 nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi, so pāpiccho icchāpakato atthiko cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ bhiyyokamyataṃ upādāya cīvaraṃ paccakkhāti, piṇḍapātaṃ paccakkhāti, senāsanaṃ paccakkhāti, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paccakkhāti. So evamāha – ‘‘kiṃ samaṇassa mahagghena cīvarena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭikaṃ karitvā dhāreyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena piṇḍapātena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo uñchācariyāya piṇḍiyālopena jīvikaṃ kappeyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena senāsanena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo rukkhamūliko vā assa sosāniko vā abbhokāsiko vā. Kiṃ samaṇassa mahagghena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo pūtimuttena vā haritakīkhaṇḍena vā osadhaṃ kareyyā’’ti. Tadupādāya lūkhaṃ cīvaraṃ dhāreti lūkhaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati lūkhaṃ senāsanaṃ paṭisevati lūkhaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati. Tamenaṃ gahapatikā evaṃ jānanti – ‘‘ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo dhutavādo’’ti. Bhiyyo bhiyyo nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. So evamāha – ‘‘tiṇṇaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, saddhāya sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, deyyadhammassa sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, dakkhiṇeyyānaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati. Tumhākañcevāyaṃ saddhā atthi, deyyadhammo ca saṃvijjati, ahañca paṭiggāhako. Sacehaṃ na paṭiggahessāmi, evaṃ tumhe puññena paribāhirā bhavissatha 8. Na mayhaṃ iminā attho. Api ca, tumhākaṃyeva anukampāya paṭiggaṇhāmī’’ti. Tadupādāya bahumpi cīvaraṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi senāsanaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭiggaṇhāti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
ಕತಮಂ ಇರಿಯಾಪಥಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಇಚ್ಛಾಪಕತೋ ಸಮ್ಭಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ‘‘ಏವಂ ಮಂ ಜನೋ ಸಮ್ಭಾವೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಗಮನಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ ಠಾನಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ ನಿಸಜ್ಜಂ 9 ಸಣ್ಠಪೇತಿ ಸಯನಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ, ಪಣಿಧಾಯ ಗಚ್ಛತಿ ಪಣಿಧಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ ಪಣಿಧಾಯ ನಿಸೀದತಿ ಪಣಿಧಾಯ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ಗಚ್ಛತಿ ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ತಿಟ್ಠತಿ ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ನಿಸೀದತಿ ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ಆಪಾಥಕಜ್ಝಾಯೀವ 10 ಹೋತಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಇರಿಯಾಪಥಸ್ಸ ಆಠಪನಾ ಠಪನಾ ಸಣ್ಠಪನಾ ಭಾಕುಟಿಕಾ ಭಾಕುಟಿಯಂ ಕುಹನಾ ಕುಹಾಯನಾ ಕುಹಿತತ್ತಂ 11 – ಇದಂ ಇರಿಯಾಪಥಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು।
Katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti gamanaṃ saṇṭhapeti ṭhānaṃ saṇṭhapeti nisajjaṃ 12 saṇṭhapeti sayanaṃ saṇṭhapeti, paṇidhāya gacchati paṇidhāya tiṭṭhati paṇidhāya nisīdati paṇidhāya seyyaṃ kappeti samāhito viya gacchati samāhito viya tiṭṭhati samāhito viya nisīdati samāhito viya seyyaṃ kappeti, āpāthakajjhāyīva 13 hoti. Yā evarūpā iriyāpathassa āṭhapanā ṭhapanā saṇṭhapanā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ 14 – idaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
ಕತಮಂ ಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಇಚ್ಛಾಪಕತೋ ಸಮ್ಭಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ‘‘ಏವಂ ಮಂ ಜನೋ ಸಮ್ಭಾವೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಸನ್ನಿಸ್ಸಿತವಾಚಂ ಭಾಸತಿ। ‘‘ಯೋ ಏವರೂಪಂ ಚೀವರಂ ಧಾರೇತಿ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ಯೋ ಏವರೂಪಂ ಪತ್ತಂ ಧಾರೇತಿ…ಪೇ॰… ಲೋಹಥಾಲಕಂ ಧಾರೇತಿ… ಧಮ್ಮಕರಣಂ ಧಾರೇತಿ… ಪರಿಸ್ಸಾವನಂ ಧಾರೇತಿ… ಕುಞ್ಚಿಕಂ ಧಾರೇತಿ… ಉಪಾಹನಂ ಧಾರೇತಿ… ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ಧಾರೇತಿ… ಆಯೋಗಂ 15 ಧಾರೇತಿ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯಸ್ಸ ಏವರೂಪಾ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ಯಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಆಚರಿಯೋ …ಪೇ॰… ಏವರೂಪಾ ಸಮಾನುಪಜ್ಝಾಯಕಾ… ಸಮಾನಾಚರಿಯಕಾ… ಮಿತ್ತಾ… ಸನ್ದಿಟ್ಠಾ… ಸಮ್ಭತ್ತಾ… ಸಹಾಯಾ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋತಿ ಭಣತಿ; ಯೋ ಏವರೂಪೇ ವಿಹಾರೇ ವಸತಿ… ಅಡ್ಢಯೋಗೇ ವಸತಿ… ಪಾಸಾದೇ ವಸತಿ… ಹಮ್ಮಿಯೇ ವಸತಿ… ಗುಹಾಯಂ ವಸತಿ… ಲೇಣೇ ವಸತಿ… ಕುಟಿಯಂ ವಸತಿ… ಕೂಟಾಗಾರೇ ವಸತಿ… ಅಟ್ಟೇ ವಸತಿ… ಮಾಳೇ ವಸತಿ… ಉದ್ದಣ್ಡೇ 16 ವಸತಿ… ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾಯಂ ವಸತಿ… ಮಣ್ಡಪೇ ವಸತಿ… ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ವಸತಿ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ।
Katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti ariyadhamme sannissitavācaṃ bhāsati. ‘‘Yo evarūpaṃ cīvaraṃ dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; yo evarūpaṃ pattaṃ dhāreti…pe… lohathālakaṃ dhāreti… dhammakaraṇaṃ dhāreti… parissāvanaṃ dhāreti… kuñcikaṃ dhāreti… upāhanaṃ dhāreti… kāyabandhanaṃ dhāreti… āyogaṃ 17 dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yassa evarūpā upajjhāyo so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; yassa evarūpo ācariyo …pe… evarūpā samānupajjhāyakā… samānācariyakā… mittā… sandiṭṭhā… sambhattā… sahāyā so samaṇo mahesakkhoti bhaṇati; yo evarūpe vihāre vasati… aḍḍhayoge vasati… pāsāde vasati… hammiye vasati… guhāyaṃ vasati… leṇe vasati… kuṭiyaṃ vasati… kūṭāgāre vasati… aṭṭe vasati… māḷe vasati… uddaṇḍe 18 vasati… upaṭṭhānasālāyaṃ vasati… maṇḍape vasati… rukkhamūle vasati so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati.
ಅಥ ವಾ, ಕೋರಜಿಕಕೋರಜಿಕೋ ಭಾಕುಟಿಕಭಾಕುಟಿಕೋ ಕುಹಕಕುಹಕೋ ಲಪಕಲಪಕೋ ಮುಖಸಮ್ಭಾವಿಕೋ ‘‘ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಇಮಾಸಂ ಏವರೂಪಾನಂ ಸನ್ತಾನಂ ವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಲಾಭೀ’’ತಿ ತಾದಿಸಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ಗೂಳ್ಹಂ ನಿಪುಣಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುಞ್ಞತಾಪಟಿಸಞ್ಞುತ್ತಂ ಕಥಂ ಕಥೇತಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಭಾಕುಟಿಕಾ ಭಾಕುಟಿಯಂ ಕುಹನಾ ಕುಹಾಯನಾ ಕುಹಿತತ್ತಂ, ಇದಂ ಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು। ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ಕುಹನವತ್ಥೂನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾನಿ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾನಿ। ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ನಿಕ್ಕುಹೋ।
Atha vā, korajikakorajiko bhākuṭikabhākuṭiko kuhakakuhako lapakalapako mukhasambhāviko ‘‘ayaṃ samaṇo imāsaṃ evarūpānaṃ santānaṃ vihārasamāpattīnaṃ lābhī’’ti tādisaṃ gambhīraṃ gūḷhaṃ nipuṇaṃ paṭicchannaṃ lokuttaraṃ suññatāpaṭisaññuttaṃ kathaṃ katheti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ, idaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu. Tassa paccekasambuddhassa imāni tīṇi kuhanavatthūni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. Tasmā so paccekasambuddho nikkuho.
ನಿಪ್ಪಿಪಾಸೋತಿ ಪಿಪಾಸಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಸಾ ಪಿಪಾಸಾ ತಣ್ಹಾ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಹೀನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ತಸ್ಮಾ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ನಿಪ್ಪಿಪಾಸೋತಿ – ನಿಲ್ಲೋಲುಪೋ ನಿಕ್ಕುಹೋ ನಿಪ್ಪಿಪಾಸೋ।
Nippipāsoti pipāsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā pipāsā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho nippipāsoti – nillolupo nikkuho nippipāso.
ನಿಮ್ಮಕ್ಖೋ ನಿದ್ಧನ್ತಕಸಾವಮೋಹೋತಿ। ಮಕ್ಖೋತಿ ಯೋ ಮಕ್ಖೋ ಮಕ್ಖಾಯನಾ 19 ಮಕ್ಖಾಯಿತತ್ತಂ ನಿಟ್ಠುರಿಯಂ ನಿಟ್ಠುರಿಯಕಮ್ಮಂ। ಕಸಾವೋತಿ ರಾಗೋ ಕಸಾವೋ, ದೋಸೋ ಕಸಾವೋ, ಮೋಹೋ ಕಸಾವೋ, ಕೋಧೋ…ಪೇ॰… ಉಪನಾಹೋ… ಮಕ್ಖೋ… ಪಳಾಸೋ… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಕಸಾವಾ। ಮೋಹೋತಿ ದುಕ್ಖೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಪುಬ್ಬನ್ತೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಅಪರನ್ತೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಪುಬ್ಬನ್ತಾಪರನ್ತೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಞ್ಞಾಣಂ। ಯಂ ಏವರೂಪಂ ಅಞ್ಞಾಣಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಅನಭಿಸಮಯೋ ಅನನುಬೋಧೋ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧೋ ಅಸಂಗಾಹನಾ ಅಪರಿಯೋಗಾಹನಾ ಅಸಮಪೇಕ್ಖನಾ ಅಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ಅಪಚ್ಚಕ್ಖಕಮ್ಮಂ ದುಮ್ಮೇಜ್ಝಂ ಬಾಲ್ಯಂ ಅಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಮೋಹೋ ಪಮೋಹೋ ಸಮ್ಮೋಹೋ ಅವಿಜ್ಜಾ ಅವಿಜ್ಜೋಘೋ ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗೋ ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯೋ ಅವಿಜ್ಜಾಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ಅವಿಜ್ಜಾಲಙ್ಗೀ ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಮಕ್ಖೋ ಚ ಕಸಾವೋ ಚ ಮೋಹೋ ಚ ವನ್ತಾ ಸಂವನ್ತಾ ನಿದ್ಧನ್ತಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ। ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ನಿಮ್ಮಕ್ಖೋ ನಿದ್ಧನ್ತಕಸಾವಮೋಹೋ।
Nimmakkhoniddhantakasāvamohoti. Makkhoti yo makkho makkhāyanā 20 makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ. Kasāvoti rāgo kasāvo, doso kasāvo, moho kasāvo, kodho…pe… upanāho… makkho… paḷāso… sabbākusalābhisaṅkhārā kasāvā. Mohoti dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ. Yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho appaṭivedho asaṃgāhanā apariyogāhanā asamapekkhanā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Tassa paccekasambuddhassa makkho ca kasāvo ca moho ca vantā saṃvantā niddhantā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti. So paccekasambuddho nimmakkho niddhantakasāvamoho.
ನಿರಾಸಸೋ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ಭವಿತ್ವಾತಿ ಆಸಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಸಬ್ಬಲೋಕೇತಿ ಸಬ್ಬಅಪಾಯಲೋಕೇ ಸಬ್ಬಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಸಬ್ಬದೇವಲೋಕೇ ಸಬ್ಬಖನ್ಧಲೋಕೇ ಸಬ್ಬಧಾತುಲೋಕೇ ಸಬ್ಬಆಯತನಲೋಕೇ। ನಿರಾಸಸೋ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ಭವಿತ್ವಾತಿ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ನಿರಾಸಸೋ ಭವಿತ್ವಾ ನಿತ್ತಣ್ಹೋ ಭವಿತ್ವಾ ನಿಪ್ಪಿಪಾಸೋ ಭವಿತ್ವಾತಿ – ನಿರಾಸಸೋ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ಭವಿತ್ವಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Nirāsaso sabbaloke bhavitvāti āsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sabbaloketi sabbaapāyaloke sabbamanussaloke sabbadevaloke sabbakhandhaloke sabbadhātuloke sabbaāyatanaloke. Nirāsaso sabbaloke bhavitvāti sabbaloke nirāsaso bhavitvā nittaṇho bhavitvā nippipāso bhavitvāti – nirāsaso sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ನಿಲ್ಲೋಲುಪೋ ನಿಕ್ಕುಹೋ ನಿಪ್ಪಿಪಾಸೋ, ನಿಮ್ಮಕ್ಖೋ ನಿದ್ಧನ್ತಕಸಾವಮೋಹೋ।
‘‘Nillolupo nikkuho nippipāso, nimmakkho niddhantakasāvamoho;
ನಿರಾಸಸೋ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ಭವಿತ್ವಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Nirāsaso sabbaloke bhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೪೩.
143.
ಪಾಪಂ ಸಹಾಯಂ ಪರಿವಜ್ಜಯೇಥ, ಅನತ್ಥದಸ್ಸಿಂ ವಿಸಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ।
Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha,anatthadassiṃvisame niviṭṭhaṃ;
ಸಯಂ ನ ಸೇವೇ ಪಸುತಂ ಪಮತ್ತಂ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
ಪಾಪಂ ಸಹಾಯಂ ಪರಿವಜ್ಜಯೇಥಾತಿ। ಪಾಪಸಹಾಯೋ ವುಚ್ಚತಿ ಯೋ ಸೋ ಸಹಾಯೋ ದಸವತ್ಥುಕಾಯ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ – ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನಂ, ನತ್ಥಿ ಯಿಟ್ಠಂ, ನತ್ಥಿ ಹುತಂ, ನತ್ಥಿ ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ, ನತ್ಥಿ ಅಯಂ ಲೋಕೋ, ನತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋ, ನತ್ಥಿ ಮಾತಾ, ನತ್ಥಿ ಪಿತಾ, ನತ್ಥಿ ಸತ್ತಾ ಓಪಪಾತಿಕಾ, ನತ್ಥಿ ಲೋಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಮ್ಮಗ್ಗತಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನಾ ಯೇ ಇಮಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇನ್ತೀತಿ। ಅಯಂ ಪಾಪಸಹಾಯೋ। ಪಾಪಂ ಸಹಾಯಂ ಪರಿವಜ್ಜಯೇಥಾತಿ। ಪಾಪಂ ಸಹಾಯಂ ವಜ್ಜೇಯ್ಯ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ – ಪಾಪಂ ಸಹಾಯಂ ಪರಿವಜ್ಜಯೇಥ।
Pāpaṃsahāyaṃ parivajjayethāti. Pāpasahāyo vuccati yo so sahāyo dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato – natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Ayaṃ pāpasahāyo. Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayethāti. Pāpaṃ sahāyaṃ vajjeyya parivajjeyyāti – pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha.
ಅನತ್ಥದಸ್ಸಿಂ ವಿಸಮೇ ನಿವಿಟ್ಠನ್ತಿ ಅನತ್ಥದಸ್ಸೀ ವುಚ್ಚತಿ ಯೋ ಸೋ ಸಹಾಯೋ ದಸವತ್ಥುಕಾಯ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ – ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನಂ, ನತ್ಥಿ ಯಿಟ್ಠಂ…ಪೇ॰… ಯೇ ಇಮಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇನ್ತೀತಿ। ವಿಸಮೇ ನಿವಿಟ್ಠನ್ತಿ ವಿಸಮೇ ಕಾಯಕಮ್ಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮೇ ವಚೀಕಮ್ಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮೇ ಮನೋಕಮ್ಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮೇ ಅದಿನ್ನಾದಾನೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮೇ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮೇ ಮುಸಾವಾದೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮಾಯ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ 21 ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮಾಯ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ 22 ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮೇ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮಾಯ ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮೇ ಬ್ಯಾಪಾದೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮಾಯ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮೇಸು ಸಙ್ಖಾರೇಸು ನಿವಿಟ್ಠಂ ವಿಸಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ನಿವಿಟ್ಠಂ, ವಿಸಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ನೀವರಣೇಸು ನಿವಿಟ್ಠಂ ವಿನಿವಿಟ್ಠಂ ಸತ್ತಂ ಅಲ್ಲೀನಂ ಉಪಗತಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ಅಧಿಮುತ್ತನ್ತಿ – ಅನತ್ಥದಸ್ಸಿಂ ವಿಸಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ।
Anatthadassiṃ visame niviṭṭhanti anatthadassī vuccati yo so sahāyo dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato – natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Visame niviṭṭhanti visame kāyakamme niviṭṭhaṃ, visame vacīkamme niviṭṭhaṃ, visame manokamme niviṭṭhaṃ, visame pāṇātipāte niviṭṭhaṃ, visame adinnādāne niviṭṭhaṃ, visame kāmesumicchācāre niviṭṭhaṃ, visame musāvāde niviṭṭhaṃ, visamāya pisuṇāya vācāya 23 niviṭṭhaṃ, visamāya pharusāya vācāya 24 niviṭṭhaṃ, visame samphappalāpe niviṭṭhaṃ, visamāya abhijjhāya niviṭṭhaṃ, visame byāpāde niviṭṭhaṃ, visamāya micchādiṭṭhiyā niviṭṭhaṃ, visamesu saṅkhāresu niviṭṭhaṃ visamesu pañcasu kāmaguṇesu niviṭṭhaṃ, visamesu pañcasu nīvaraṇesu niviṭṭhaṃ viniviṭṭhaṃ sattaṃ allīnaṃ upagataṃ ajjhositaṃ adhimuttanti – anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ.
ಸಯಂ ನ ಸೇವೇ ಪಸುತಂ ಪಮತ್ತನ್ತಿ। ಪಸುತನ್ತಿ ಯೋಪಿ ಕಾಮೇ ಏಸತಿ ಗವೇಸತಿ ಪರಿಯೇಸತಿ ತಚ್ಚರಿತೋ ತಬ್ಬಹುಲೋ ತಗ್ಗರುಕೋ ತನ್ನಿನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋ, ಸೋಪಿ ಕಾಮಪ್ಪಸುತೋ। ಯೋಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಪರಿಯೇಸತಿ, ಸದ್ದೇ…ಪೇ॰… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಪರಿಯೇಸತಿ ತಚ್ಚರಿತೋ ತಬ್ಬಹುಲೋ ತಗ್ಗರುಕೋ ತನ್ನಿನ್ನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋ, ಸೋಪಿ ಕಾಮಪ್ಪಸುತೋ। ಯೋಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಪಟಿಲಭತಿ, ಸದ್ದೇ…ಪೇ॰… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಪಟಿಲಭತಿ ತಚ್ಚರಿತೋ ತಬ್ಬಹುಲೋ ತಗ್ಗರುಕೋ ತನ್ನಿನ್ನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋ, ಸೋಪಿ ಕಾಮಪ್ಪಸುತೋ। ಯೋಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಸದ್ದೇ…ಪೇ॰… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ ತಚ್ಚರಿತೋ ತಬ್ಬಹುಲೋ ತಗ್ಗರುಕೋ ತನ್ನಿನ್ನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋ, ಸೋಪಿ ಕಾಮಪ್ಪಸುತೋ। ಯಥಾ ಕಲಹಕಾರಕೋ ಕಲಹಪ್ಪಸುತೋ, ಕಮ್ಮಕಾರಕೋ ಕಮ್ಮಪ್ಪಸುತೋ, ಗೋಚರೇ ಚರನ್ತೋ ಗೋಚರಪ್ಪಸುತೋ, ಝಾಯೀ ಝಾನಪ್ಪಸುತೋ; ಏವಮೇವ ಯೋ ಕಾಮೇ ಏಸತಿ ಗವೇಸತಿ ಪರಿಯೇಸತಿ ತಚ್ಚರಿತೋ ತಬ್ಬಹುಲೋ ತಗ್ಗರುಕೋ ತನ್ನಿನ್ನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋ, ಸೋಪಿ ಕಾಮಪ್ಪಸುತೋ। ಯೋಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಪರಿಯೇಸತಿ…ಪೇ॰… ಯೋಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಪಟಿಲಭತಿ…ಪೇ॰… ಯೋಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಸದ್ದೇ…ಪೇ॰… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ ತಚ್ಚರಿತೋ ತಬ್ಬಹುಲೋ ತಗ್ಗರುಕೋ ತನ್ನಿನ್ನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋ, ಸೋಪಿ ಕಾಮಪ್ಪಸುತೋ। ಪಮತ್ತನ್ತಿ। ಪಮಾದೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ವಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವೋಸಗ್ಗೋ ವೋಸಗ್ಗಾನುಪ್ಪದಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಾಯ ಅಸಕ್ಕಚ್ಚಕಿರಿಯತಾ ಅಸಾತಚ್ಚಕಿರಿಯತಾ ಅನಟ್ಠಿತಕಿರಿಯತಾ ಓಲೀನವುತ್ತಿತಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಚ್ಛನ್ದತಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರತಾ ಅನಾಸೇವನಾ ಅಭಾವನಾ ಅಬಹುಲೀಕಮ್ಮಂ ಅನಧಿಟ್ಠಾನಂ ಅನನುಯೋಗೋ, ಯೋ ಏವರೂಪೋ ಪಮಾದೋ ಪಮಜ್ಜನಾ ಪಮಜ್ಜಿತತ್ತಂ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಮಾದೋ।
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattanti. Pasutanti yopi kāme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tannino tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe pariyesati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe paṭilabhati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paṭilabhati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe paribhuñjati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paribhuñjati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yathā kalahakārako kalahappasuto, kammakārako kammappasuto, gocare caranto gocarappasuto, jhāyī jhānappasuto; evameva yo kāme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Yopi taṇhāvasena rūpe pariyesati…pe… yopi taṇhāvasena rūpe paṭilabhati…pe… yopi taṇhāvasena rūpe paribhuñjati, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paribhuñjati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kāmappasuto. Pamattanti. Pamādo vattabbo kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu kāmaguṇesu vā cittassa vosaggo vosaggānuppadānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittacchandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ anadhiṭṭhānaṃ ananuyogo, yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ – ayaṃ vuccati pamādo.
ಸಯಂ ನ ಸೇವೇ ಪಸುತಂ ಪಮತ್ತನ್ತಿ ಪಸುತಂ ನ ಸೇವೇಯ್ಯ ಪಮತ್ತಞ್ಚ ಸಯಂ ನ ಸೇವೇಯ್ಯ ಸಾಮಂ ನ ಸೇವೇಯ್ಯ ನ ನಿಸೇವೇಯ್ಯ ನ ಸಂಸೇವೇಯ್ಯ ನ ಪರಿಸಂಸೇವೇಯ್ಯ ನ ಆಚರೇಯ್ಯ ನ ಸಮಾಚರೇಯ್ಯ ನ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ – ಸಯಂ ನ ಸೇವೇ ಪಸುತಂ ಪಮತ್ತಂ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattanti pasutaṃ na seveyya pamattañca sayaṃ na seveyya sāmaṃ na seveyya na niseveyya na saṃseveyya na parisaṃseveyya na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyyāti – sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಪಾಪಂ ಸಹಾಯಂ ಪರಿವಜ್ಜಯೇಥ, ಅನತ್ಥದಸ್ಸಿಂ ವಿಸಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಂ।
‘‘Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha, anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ;
ಸಯಂ ನ ಸೇವೇ ಪಸುತಂ ಪಮತ್ತಂ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
೧೪೪.
144.
ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಧಮ್ಮಧರಂ ಭಜೇಥ, ಮಿತ್ತಂ ಉಳಾರಂ ಪಟಿಭಾನವನ್ತಂ।
Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha,mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ;
ಅಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಾನಿ ವಿನೇಯ್ಯ ಕಙ್ಖಂ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಧಮ್ಮಧರಂ ಭಜೇಥಾತಿ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ ಮಿತ್ತೋ ಸುತಧರೋ ಸುತಸನ್ನಿಚಯೋ। ಯೇ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಾ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಾ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಾ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ 25 ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಅಭಿವದನ್ತಿ, ತಥಾರೂಪಾಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಹೋನ್ತಿ ಧಾತಾ 26 ವಚಸಾ ಪರಿಚಿತಾ ಮನಸಾನುಪೇಕ್ಖಿತಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧಾ। ಧಮ್ಮಧರನ್ತಿ ಧಮ್ಮಂ ಧಾರೇನ್ತಂ 27 – ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಗಾಥಂ ಉದಾನಂ ಇತಿವುತ್ತಕಂ ಜಾತಕಂ ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ ವೇದಲ್ಲಂ। ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಧಮ್ಮಧರಂ ಭಜೇಥಾತಿ ಬಹುಸ್ಸುತಞ್ಚ ಧಮ್ಮಧರಞ್ಚ ಮಿತ್ತಂ ಭಜೇಯ್ಯ ಸಂಭಜೇಯ್ಯ ಸೇವೇಯ್ಯ ನಿಸೇವೇಯ್ಯ ಸಂಸೇವೇಯ್ಯ ಪಟಿಸೇವೇಯ್ಯಾತಿ – ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಧಮ್ಮಧರಂ ಭಜೇಥ।
Bahussutaṃdhammadharaṃ bhajethāti bahussuto hoti mitto sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ 28 kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhātā 29 vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Dhammadharanti dhammaṃ dhārentaṃ 30 – suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajethāti bahussutañca dhammadharañca mittaṃ bhajeyya saṃbhajeyya seveyya niseveyya saṃseveyya paṭiseveyyāti – bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha.
ಮಿತ್ತಂ ಉಳಾರಂ ಪಟಿಭಾನವನ್ತನ್ತಿ ಉಳಾರೋ ಹೋತಿ ಮಿತ್ತೋ ಸೀಲೇನ ಸಮಾಧಿನಾ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸೇನ। ಪಟಿಭಾನವನ್ತನ್ತಿ ತಯೋ ಪಟಿಭಾನವನ್ತೋ – ಪರಿಯತ್ತಿಪಟಿಭಾನವಾ, ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪಟಿಭಾನವಾ, ಅಧಿಗಮಪಟಿಭಾನವಾ। ಕತಮೋ ಪರಿಯತ್ತಿಪಟಿಭಾನವಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಪರಿಯಾಪುತಂ 31 ಹೋತಿ ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಗಾಥಾ ಉದಾನಂ ಇತಿವುತ್ತಕಂ ಜಾತಕಂ ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ ವೇದಲ್ಲಂ। ತಸ್ಸ ಪರಿಯತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಟಿಭಾತಿ – ಅಯಂ ಪರಿಯತ್ತಿಪಟಿಭಾನವಾ।
Mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantanti uḷāro hoti mitto sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassena. Paṭibhānavantanti tayo paṭibhānavanto – pariyattipaṭibhānavā, paripucchāpaṭibhānavā, adhigamapaṭibhānavā. Katamo pariyattipaṭibhānavā? Idhekaccassa buddhavacanaṃ pariyāputaṃ 32 hoti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ pariyattipaṭibhānavā.
ಕತಮೋ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪಟಿಭಾನವಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪರಿಪುಚ್ಛಿತೋಪಿ ಹೋತಿ ಅತ್ಥೇ ಚ ಞಾಯೇ ಚ ಲಕ್ಖಣೇ ಚ ಕಾರಣೇ ಚ ಠಾನಾಟ್ಠಾನೇ ಚ। ತಸ್ಸ ಪರಿಪುಚ್ಛಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಟಿಭಾತಿ – ಅಯಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪಟಿಭಾನವಾ।
Katamo paripucchāpaṭibhānavā? Idhekacco paripucchitopi hoti atthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭṭhāne ca. Tassa paripucchaṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ paripucchāpaṭibhānavā.
ಕತಮೋ ಅಧಿಗಮಪಟಿಭಾನವಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅಧಿಗತಾ ಹೋನ್ತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನಿ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಚತ್ತಾರೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯೋ ಛ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ 33। ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಞಾತೋ ಧಮ್ಮೋ ಞಾತೋ ನಿರುತ್ತಿ ಞಾತಾ। ಅತ್ಥೇ ಞಾತೇ ಅತ್ಥೋ ಪಟಿಭಾತಿ, ಧಮ್ಮೇ ಞಾತೇ ಧಮ್ಮೋ ಪಟಿಭಾತಿ, ನಿರುತ್ತಿಯಾ ಞಾತಾಯ ನಿರುತ್ತಿ ಪಟಿಭಾತಿ। ಇಮೇಸು ತೀಸು ಞಾಣಂ ಪಟಿಭಾನಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ। ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಇಮಾಯ ಪಟಿಭಾನಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಾಗತೋ ಸಮುಪಾಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತಸ್ಮಾ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪಟಿಭಾನವಾ । ಯಸ್ಸ ಪರಿಯತ್ತಿ ನತ್ಥಿ ಪರಿಪುಚ್ಛಾ ನತ್ಥಿ ಅಧಿಗಮೋ ನತ್ಥಿ, ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಪಟಿಭಾಯಿಸ್ಸತೀತಿ – ಮಿತ್ತಂ ಉಳಾರಂ ಪಟಿಭಾನವನ್ತಂ।
Katamo adhigamapaṭibhānavā? Idhekaccassa adhigatā honti cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo cattāro ariyamaggā cattāri sāmaññaphalāni catasso paṭisambhidāyo cha abhiññāyo 34. Tassa attho ñāto dhammo ñāto nirutti ñātā. Atthe ñāte attho paṭibhāti, dhamme ñāte dhammo paṭibhāti, niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāti. Imesu tīsu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. So paccekasambuddho imāya paṭibhānapaṭisambhidāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā paccekasambuddho paṭibhānavā . Yassa pariyatti natthi paripucchā natthi adhigamo natthi, kiṃ tassa paṭibhāyissatīti – mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ.
ಅಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಾನಿ ವಿನೇಯ್ಯ ಕಙ್ಖನ್ತಿ ಅತ್ತತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಾಯ ಪರತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಾಯ ಉಭಯತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಾಯ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಾಯ ಪರಮತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ಕಙ್ಖಂ ವಿನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿನೇಯ್ಯ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯಾತಿ – ಅಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಾನಿ ವಿನೇಯ್ಯ ಕಙ್ಖಂ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Aññāya atthāni vineyya kaṅkhanti attatthaṃ aññāya paratthaṃ aññāya ubhayatthaṃ aññāya diṭṭhadhammikatthaṃ aññāya samparāyikatthaṃ aññāya paramatthaṃ aññāya abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā kaṅkhaṃ vineyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyāti – aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಧಮ್ಮಧರಂ ಭಜೇಥ, ಮಿತ್ತಂ ಉಳಾರಂ ಪಟಿಭಾನವನ್ತಂ।
‘‘Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha, mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ;
ಅಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಾನಿ ವಿನೇಯ್ಯ ಕಙ್ಖಂ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೪೫.
145.
ಖಿಡ್ಡಂ ರತಿಂ 35 ಕಾಮಸುಖಞ್ಚ ಲೋಕೇ, ಅನಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಅನಪೇಕ್ಖಮಾನೋ।
Khiḍḍaṃ ratiṃ36kāmasukhañca loke,analaṅkaritvā anapekkhamāno;
ವಿಭೂಸಟ್ಠಾನಾ 37 ವಿರತೋ ಸಚ್ಚವಾದೀ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Vibhūsaṭṭhānā38virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo.
ಖಿಡ್ಡಂ ರತಿಂ ಕಾಮಸುಖಞ್ಚ ಲೋಕೇತಿ। ಖಿಡ್ಡಾತಿ ದ್ವೇ ಖಿಡ್ಡಾ – ಕಾಯಿಕಾ ಖಿಡ್ಡಾ ಚ ವಾಚಸಿಕಾ ಖಿಡ್ಡಾ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ಕಾಯಿಕಾ ಖಿಡ್ಡಾ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ವಾಚಸಿಕಾ ಖಿಡ್ಡಾ। ರತೀತಿ ಅನುಕ್ಕಣ್ಠಿತಾಧಿವಚನಮೇತಂ – ರತೀತಿ। ಕಾಮಸುಖನ್ತಿ ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ 39 – ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಗುಣಾ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ…ಪೇ॰… ಘಾನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಗನ್ಧಾ… ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರಸಾ… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ। ಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸುಖಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕಾಮಸುಖಂ’’। ಲೋಕೇತಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇತಿ – ಖಿಡ್ಡಂ ರತಿಂ ಕಾಮಸುಖಞ್ಚ ಲೋಕೇ।
Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loketi. Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā khiḍḍā ca vācasikā khiḍḍā ca…pe… ayaṃ kāyikā khiḍḍā…pe… ayaṃ vācasikā khiḍḍā. Ratīti anukkaṇṭhitādhivacanametaṃ – ratīti. Kāmasukhanti vuttañhetaṃ bhagavatā 40 – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ’’. Loketi manussaloketi – khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loke.
ಅನಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಅನಪೇಕ್ಖಮಾನೋತಿ ಖಿಡ್ಡಞ್ಚ ರತಿಞ್ಚ ಕಾಮಸುಖಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಅನಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಅನಪೇಕ್ಖೋ ಹುತ್ವಾ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾತಿ – ಅನಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಅನಪೇಕ್ಖಮಾನೋ।
Analaṅkaritvāanapekkhamānoti khiḍḍañca ratiñca kāmasukhañca loke analaṅkaritvā anapekkho hutvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – analaṅkaritvā anapekkhamāno.
ವಿಭೂಸಟ್ಠಾನಾ ವಿರತೋ ಸಚ್ಚವಾದೀತಿ। ವಿಭೂಸಾತಿ ದ್ವೇ ವಿಭೂಸಾ – ಅತ್ಥಿ ಅಗಾರಿಕವಿಭೂಸಾ 41 ಅತ್ಥಿ ಅನಾಗಾರಿಕವಿಭೂಸಾ। ಕತಮಾ ಅಗಾರಿಕವಿಭೂಸಾ? ಕೇಸಾ ಚ ಮಸ್ಸೂ ಚ ಮಾಲಾಗನ್ಧಞ್ಚ ವಿಲೇಪನಞ್ಚ ಆಭರಣಞ್ಚ ಪಿಲನ್ಧನಞ್ಚ ವತ್ಥಞ್ಚ ಪಾರುಪನಞ್ಚ 42 ವೇಠನಞ್ಚ ಉಚ್ಛಾದನಂ ಪರಿಮದ್ದನಂ ನ್ಹಾಪನಂ ಸಮ್ಬಾಹನಂ ಆದಾಸಂ ಅಞ್ಜನಂ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಂ ಮುಖಚುಣ್ಣಂ ಮುಖಲೇಪನಂ ಹತ್ಥಬನ್ಧಂ ಸಿಖಾಬನ್ಧಂ ದಣ್ಡಂ ನಾಳಿಕಂ ಖಗ್ಗಂ ಛತ್ತಂ ಚಿತ್ರುಪಾಹನಂ ಉಣ್ಹೀಸಂ ಮಣಿಂ ವಾಳಬೀಜನಿಂ ಓದಾತಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ದೀಘದಸಾನಿ ಇತಿ ವಾ – ಅಯಂ ಅಗಾರಿಕವಿಭೂಸಾ।
Vibhūsaṭṭhānāvirato saccavādīti. Vibhūsāti dve vibhūsā – atthi agārikavibhūsā 43 atthi anāgārikavibhūsā. Katamā agārikavibhūsā? Kesā ca massū ca mālāgandhañca vilepanañca ābharaṇañca pilandhanañca vatthañca pārupanañca 44 veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ khaggaṃ chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā – ayaṃ agārikavibhūsā.
ಸಚ್ಚವಾದೀತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಸಚ್ಚವಾದೀ ಸಚ್ಚಸನ್ಧೋ ಥೇತೋ ಪಚ್ಚಯಿಕೋ ಅವಿಸಂವಾದಕೋ ಲೋಕಸ್ಸ, ವಿಭೂಸಟ್ಠಾನಾ ಆರತೋ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ, ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ವಿಭೂಸಟ್ಠಾನಾ ವಿರತೋ ಸಚ್ಚವಾದೀ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Saccavādīti so paccekasambuddho saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa, vibhūsaṭṭhānā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto, vimariyādikatena cetasā viharatīti – vibhūsaṭṭhānā virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಖಿಡ್ಡಂ ರತಿಂ ಕಾಮಸುಖಞ್ಚ ಲೋಕೇ, ಅನಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಅನಪೇಕ್ಖಮಾನೋ।
‘‘Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañca loke, analaṅkaritvā anapekkhamāno;
ವಿಭೂಸಟ್ಠಾನಾ ವಿರತೋ ಸಚ್ಚವಾದೀ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Vibhūsaṭṭhānā virato saccavādī, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೪೬.
146.
ಪುತ್ತಞ್ಚ ದಾರಂ ಪಿತರಞ್ಚ ಮಾತರಂ, ಧನಾನಿ ಧಞ್ಞಾನಿ ಚ ಬನ್ಧವಾನಿ।
Puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ, dhanāni dhaññāni ca bandhavāni;
ಹಿತ್ವಾನ ಕಾಮಾನಿ ಯಥೋಧಿಕಾನಿ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo.
ಪುತ್ತಞ್ಚ ದಾರಂ ಪಿತರಞ್ಚ ಮಾತರನ್ತಿ। ಪುತ್ತಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪುತ್ತಾ – ಅತ್ರಜೋ ಪುತ್ತೋ, ಖೇತ್ತಜೋ 49 ಪುತ್ತೋ, ದಿನ್ನಕೋ ಪುತ್ತೋ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಪುತ್ತೋ। ದಾರಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಭರಿಯಾಯೋ। ಪಿತಾತಿ ಯೋ ಸೋ ಜನಕೋ। ಮಾತಾತಿ ಯಾ ಸಾ ಜನಿಕಾತಿ – ಪುತ್ತಞ್ಚ ದಾರಂ ಪಿತರಞ್ಚ ಮಾತರಂ।
Puttañcadāraṃ pitarañca mātaranti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo 50 putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Dārā vuccanti bhariyāyo. Pitāti yo so janako. Mātāti yā sā janikāti – puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ.
ಧನಾನಿ ಧಞ್ಞಾನಿ ಚ ಬನ್ಧವಾನೀತಿ ಧನಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಹಿರಞ್ಞಂ ಸುವಣ್ಣಂ ಮುತ್ತಾ ಮಣಿ ವೇಳುರಿಯೋ ಸಙ್ಖೋ ಸಿಲಾ ಪವಾಳಂ ರಜತಂ ಜಾತರೂಪಂ ಲೋಹಿತಙ್ಗೋ 51 ಮಸಾರಗಲ್ಲಂ। ಧಞ್ಞಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಂ ಅಪರಣ್ಣಂ। ಪುಬ್ಬಣ್ಣಂ ನಾಮ ಸಾಲಿ ವೀಹಿ ಯವೋ ಗೋಧುಮೋ ಕಙ್ಗು ವರಕೋ ಕುದ್ರೂಸಕೋ 52। ಅಪರಣ್ಣಂ ನಾಮ ಸೂಪೇಯ್ಯಂ। ಬನ್ಧವಾನೀತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಬನ್ಧವಾ – ಞಾತಿಬನ್ಧವಾಪಿ ಬನ್ಧು, ಗೋತ್ತಬನ್ಧವಾಪಿ ಬನ್ಧು, ಮಿತ್ತಬನ್ಧವಾಪಿ ಬನ್ಧು, ಸಿಪ್ಪಬನ್ಧವಾಪಿ ಬನ್ಧೂತಿ – ಧನಾನಿ ಧಞ್ಞಾನಿ ಚ ಬನ್ಧವಾನಿ।
Dhanāni dhaññāni ca bandhavānīti dhanāni vuccanti hiraññaṃ suvaṇṇaṃ muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅgo 53 masāragallaṃ. Dhaññāni vuccanti pubbaṇṇaṃ aparaṇṇaṃ. Pubbaṇṇaṃ nāma sāli vīhi yavo godhumo kaṅgu varako kudrūsako 54. Aparaṇṇaṃ nāma sūpeyyaṃ. Bandhavānīti cattāro bandhavā – ñātibandhavāpi bandhu, gottabandhavāpi bandhu, mittabandhavāpi bandhu, sippabandhavāpi bandhūti – dhanāni dhaññāni ca bandhavāni.
ಹಿತ್ವಾನ ಕಾಮಾನಿ ಯಥೋಧಿಕಾನೀತಿ। ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ। ಹಿತ್ವಾನ ಕಾಮಾನೀತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇ ಪರಿಜಾನಿತ್ವಾ, ಕಿಲೇಸಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾ। ಹಿತ್ವಾನ ಕಾಮಾನಿ ಯಥೋಧಿಕಾನೀತಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ, ತೇ ಕಿಲೇಸೇ ನ ಪುನೇತಿ ನ ಪಚ್ಚೇತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತಿ; ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ…ಪೇ॰… ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ… ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ, ತೇ ಕಿಲೇಸೇ ನ ಪುನೇತಿ ನ ಪಚ್ಚೇತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತೀತಿ – ಹಿತ್ವಾನ ಕಾಮಾನಿ ಯಥೋಧಿಕಾನಿ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Hitvāna kāmāni yathodhikānīti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Hitvāna kāmānīti vatthukāme parijānitvā, kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā. Hitvāna kāmāni yathodhikānīti sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati; sakadāgāmimaggena ye kilesā pahīnā…pe… anāgāmimaggena ye kilesā pahīnā… arahattamaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti – hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಪುತ್ತಞ್ಚ ದಾರಂ ಪಿತರಞ್ಚ ಮಾತರಂ, ಧನಾನಿ ಧಞ್ಞಾನಿ ಚ ಬನ್ಧವಾನಿ।
‘‘Puttañca dāraṃ pitarañca mātaraṃ, dhanāni dhaññāni ca bandhavāni;
ಹಿತ್ವಾನ ಕಾಮಾನಿ ಯಥೋಧಿಕಾನಿ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Hitvāna kāmāni yathodhikāni, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೪೭.
147.
ಸಙ್ಗೋ ಏಸೋ ಪರಿತ್ತಮೇತ್ಥ ಸೋಖ್ಯಂ, ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದೋ ದುಕ್ಖಮೇತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ।
Saṅgoeso parittamettha sokhyaṃ, appassādo dukkhamettha bhiyyo;
ಗಳೋ ಏಸೋ ಇತಿ ಞತ್ವಾ ಮತಿಮಾ 55, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Gaḷo eso iti ñatvā matimā56, eko care khaggavisāṇakappo.
ಸಙ್ಗೋ ಏಸೋ ಪರಿತ್ತಮೇತ್ಥ ಸೋಖ್ಯನ್ತಿ ಸಙ್ಗೋತಿ ವಾ ಬಳಿಸನ್ತಿ ವಾ ಆಮಿಸನ್ತಿ ವಾ ಲಗ್ಗನನ್ತಿ ವಾ ಪಲಿಬೋಧೋತಿ ವಾ, ಪಞ್ಚನ್ನೇತಂ ಕಾಮಗುಣಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಪರಿತ್ತಮೇತ್ಥ ಸೋಖ್ಯನ್ತಿ ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಗುಣಾ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ…ಪೇ॰… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ। ಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸುಖಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕಾಮಸುಖಂ। ಅಪ್ಪಕಂ ಏತಂ ಸುಖಂ , ಪರಿತ್ತಕಂ ಏತಂ ಸುಖಂ, ಥೋಕಕಂ ಏತಂ ಸುಖಂ, ಓಮಕಂ ಏತಂ ಸುಖಂ, ಲಾಮಕಂ ಏತಂ ಸುಖಂ, ಛತುಕ್ಕಂ ಏತಂ ಸುಖ’’ನ್ತಿ – ಸಙ್ಗೋ ಏಸೋ ಪರಿತ್ತಮೇತ್ಥ ಸೋಖ್ಯಂ।
Saṅgo eso parittamettha sokhyanti saṅgoti vā baḷisanti vā āmisanti vā laggananti vā palibodhoti vā, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ. Parittamettha sokhyanti vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā…pe… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ. Appakaṃ etaṃ sukhaṃ , parittakaṃ etaṃ sukhaṃ, thokakaṃ etaṃ sukhaṃ, omakaṃ etaṃ sukhaṃ, lāmakaṃ etaṃ sukhaṃ, chatukkaṃ etaṃ sukha’’nti – saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ.
ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದೋ ದುಕ್ಖಮೇತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋತಿ ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ 57 ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ 58; ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ। ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ, ಮಂಸಪೇಸೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ, ತಿಣುಕ್ಕೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ, ಅಙ್ಗಾರಕಾಸೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ , ಸುಪಿನಕೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ, ಯಾಚಿತಕೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ, ರುಕ್ಖಫಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ, ಅಸಿಸೂನೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ, ಸತ್ತಿಸೂಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ, ಸಪ್ಪಸಿರೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋತಿ – ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದೋ ದುಕ್ಖಮೇತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ।
Appassādo dukkhamettha bhiyyoti appassādā kāmā vuttā bhagavatā 59 bahudukkhā bahupāyāsā 60; ādīnavo ettha bhiyyo. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā vuttā bhagavatā, maṃsapesūpamā kāmā vuttā bhagavatā, tiṇukkūpamā kāmā vuttā bhagavatā, aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā bhagavatā , supinakūpamā kāmā vuttā bhagavatā, yācitakūpamā kāmā vuttā bhagavatā, rukkhaphalūpamā kāmā vuttā bhagavatā, asisūnūpamā kāmā vuttā bhagavatā, sattisūlūpamā kāmā vuttā bhagavatā, sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyoti – appassādo dukkhamettha bhiyyo.
ಗಳೋ ಏಸೋ ಇತಿ ಞತ್ವಾ ಮತಿಮಾತಿ ಗಳೋತಿ ವಾ ಬಳಿಸನ್ತಿ ವಾ ಆಮಿಸನ್ತಿ ವಾ ಲಗ್ಗನನ್ತಿ ವಾ ಬನ್ಧನನ್ತಿ ವಾ ಪಲಿಬೋಧೋತಿ ವಾ, ಪಞ್ಚನ್ನೇತಂ ಕಾಮಗುಣಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಇತೀತಿ ಪದಸನ್ಧಿ ಪದಸಂಸಗ್ಗೋ ಪದಪಾರಿಪೂರೀ ಅಕ್ಖರಸಮವಾಯೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾ ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ ಇತೀತಿ। ಮತಿಮಾತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪಞ್ಞವಾ ಬುದ್ಧಿಮಾ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ। ಗಳೋ ಏಸೋ ಇತಿ ಞತ್ವಾ ಮತಿಮಾತಿ ಮತಿಮಾ ಗಳೋತಿ ಞತ್ವಾ ಬಳಿಸನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಆಮಿಸಂ ತಿ ಞತ್ವಾ ಲಗ್ಗನನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಬನ್ಧನನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಪಲಿಬೋಧೋತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾತಿ – ಗಳೋ ಏಸೋ ಇತಿ ಞತ್ವಾ ಮತಿಮಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Gaḷo eso iti ñatvā matimāti gaḷoti vā baḷisanti vā āmisanti vā laggananti vā bandhananti vā palibodhoti vā, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ. Itīti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ itīti. Matimāti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Gaḷo eso iti ñatvā matimāti matimā gaḷoti ñatvā baḷisanti ñatvā āmisaṃ ti ñatvā laggananti ñatvā bandhananti ñatvā palibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – gaḷo eso iti ñatvā matimā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಸಙ್ಗೋ ಏಸೋ ಪರಿತ್ತಮೇತ್ಥ ಸೋಖ್ಯಂ, ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದೋ ದುಕ್ಖಮೇತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ।
‘‘Saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ, appassādo dukkhamettha bhiyyo;
ಗಳೋ ಏಸೋ ಇತಿ ಞತ್ವಾ ಮತಿಮಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Gaḷo eso iti ñatvā matimā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೪೮.
148.
ಸನ್ದಾಲಯಿತ್ವಾನ ಸಂಯೋಜನಾನಿ, ಜಾಲಂವ ಭೇತ್ವಾ ಸಲಿಲಮ್ಬುಚಾರೀ।
Sandālayitvāna saṃyojanāni, jālaṃva bhetvā salilambucārī;
ಅಗ್ಗೀವ ದಡ್ಢಂ ಅನಿವತ್ತಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ಸನ್ದಾಲಯಿತ್ವಾನ ಸಂಯೋಜನಾನೀತಿ ದಸ ಸಂಯೋಜನಾನಿ – ಕಾಮರಾಗಸಂಯೋಜನಂ, ಪಟಿಘಸಂಯೋಜನಂ, ಮಾನಸಂಯೋಜನಂ, ದಿಟ್ಠಿಸಂಯೋಜನಂ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸಂಯೋಜನಂ, ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸಸಂಯೋಜನಂ, ಭವರಾಗಸಂಯೋಜನಂ, ಇಸ್ಸಾಸಂಯೋಜನಂ, ಮಚ್ಛರಿಯಸಂಯೋಜನಂ, ಅವಿಜ್ಜಾಸಂಯೋಜನಂ। ಸನ್ದಾಲಯಿತ್ವಾನ ಸಂಯೋಜನಾನೀತಿ ದಸ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ದಾಲಯಿತ್ವಾ ಸನ್ದಾಲಯಿತ್ವಾ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾತಿ – ಸನ್ದಾಲಯಿತ್ವಾನ ಸಂಯೋಜನಾನಿ।
Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni – kāmarāgasaṃyojanaṃ, paṭighasaṃyojanaṃ, mānasaṃyojanaṃ, diṭṭhisaṃyojanaṃ, vicikicchāsaṃyojanaṃ, sīlabbataparāmāsasaṃyojanaṃ, bhavarāgasaṃyojanaṃ, issāsaṃyojanaṃ, macchariyasaṃyojanaṃ, avijjāsaṃyojanaṃ. Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni dālayitvā sandālayitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – sandālayitvāna saṃyojanāni.
ಜಾಲಂವ ಭೇತ್ವಾ ಸಲಿಲಮ್ಬುಚಾರೀತಿ ಜಾಲಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸುತ್ತಜಾಲಂ। ಸಲಿಲಂ ವುಚ್ಚತಿ ಉದಕಂ। ಅಮ್ಬುಚಾರೀ ವುಚ್ಚತಿ ಮಚ್ಛೋ। ಯಥಾ ಮಚ್ಛೋ ಜಾಲಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ದಾಲಯಿತ್ವಾ ಪದಾಲಯಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪದಾಲಯಿತ್ವಾ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತೇತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ, ಏವಮೇವ ದ್ವೇ ಜಾಲಾ – ತಣ್ಹಾಜಾಲಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಜಾಲಞ್ಚ…ಪೇ॰… ಇದಂ ತಣ್ಹಾಜಾಲಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ದಿಟ್ಠಿಜಾಲಂ। ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಜಾಲಂ ಪಹೀನಂ, ದಿಟ್ಠಿಜಾಲಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ। ತಣ್ಹಾಜಾಲಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿಜಾಲಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ರೂಪೇ ನ ಸಜ್ಜತಿ ಸದ್ದೇ ನ ಸಜ್ಜತಿ ಗನ್ಧೇ ನ ಸಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ನ ಸಜ್ಜತಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ನ ಬಜ್ಝತಿ ನ ಪಲಿಬಜ್ಝತಿ, ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ಜಾಲಂವ ಭೇತ್ವಾ ಸಲಿಲಮ್ಬುಚಾರೀ।
Jālaṃva bhetvā salilambucārīti jālaṃ vuccati suttajālaṃ. Salilaṃ vuccati udakaṃ. Ambucārī vuccati maccho. Yathā maccho jālaṃ bhinditvā pabhinditvā dālayitvā padālayitvā sampadālayitvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, evameva dve jālā – taṇhājālañca diṭṭhijālañca…pe… idaṃ taṇhājālaṃ…pe… idaṃ diṭṭhijālaṃ. Tassa paccekasambuddhassa taṇhājālaṃ pahīnaṃ, diṭṭhijālaṃ paṭinissaṭṭhaṃ. Taṇhājālassa pahīnattā diṭṭhijālassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati gandhe na sajjati…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati, nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – jālaṃva bhetvā salilambucārī.
ಅಗ್ಗೀವ ದಡ್ಢಂ ಅನಿವತ್ತಮಾನೋತಿ ಯಥಾ ಅಗ್ಗಿ ತಿಣಕಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ದಹನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ ಅನಿವತ್ತನ್ತೋ, ಏವಮೇವ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ ತೇ ಕಿಲೇಸೇ ನ ಪುನೇತಿ ನ ಪಚ್ಚೇತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತಿ, ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ…ಪೇ॰… ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ… ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ ತೇ ಕಿಲೇಸೇ ನ ಪುನೇತಿ ನ ಪಚ್ಚೇತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತೀತಿ – ಅಗ್ಗೀವ ದಡ್ಢಂ ಅನಿವತ್ತಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Aggīvadaḍḍhaṃ anivattamānoti yathā aggi tiṇakaṭṭhupādānaṃ dahanto gacchati anivattanto, evameva tassa paccekasambuddhassa sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati, sakadāgāmimaggena…pe… anāgāmimaggena… arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti – aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಸನ್ದಾಲಯಿತ್ವಾನ ಸಂಯೋಜನಾನಿ, ಜಾಲಂವ ಭೇತ್ವಾ ಸಲಿಲಮ್ಬುಚಾರೀ।
‘‘Sandālayitvāna saṃyojanāni, jālaṃva bhetvā salilambucārī;
ಅಗ್ಗೀವ ದಡ್ಢಂ ಅನಿವತ್ತಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Aggīva daḍḍhaṃ anivattamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೪೯.
149.
ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋ, ಗುತ್ತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ರಕ್ಖಿತಮಾನಸಾನೋ।
Okkhittacakkhu na ca pādalolo,guttindriyo rakkhitamānasāno;
ಅನವಸ್ಸುತೋ ಅಪರಿಡಯ್ಹಮಾನೋ 61, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Anavassuto apariḍayhamāno62, eko care khaggavisāṇakappo.
ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋತಿ ಕಥಂ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು 63 ಚಕ್ಖುಲೋಲೋ ಚಕ್ಖುಲೋಲಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಅದಿಟ್ಠಂ ದಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ದಿಟ್ಠಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬನ್ತಿ – ಆರಾಮೇನ ಆರಾಮಂ ಉಯ್ಯಾನೇನ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗಾಮೇನ ಗಾಮಂ ನಿಗಮೇನ ನಿಗಮಂ ನಗರೇನ ನಗರಂ ರಟ್ಠೇನ ರಟ್ಠಂ ಜನಪದೇನ ಜನಪದಂ ದೀಘಚಾರಿಕಂ ಅನವಟ್ಠಿತಚಾರಿಕಂ 64 ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ ರೂಪದಸ್ಸನಾಯ। ಏವಂ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।
Okkhittacakkhu na ca pādaloloti kathaṃ khittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu 65 cakkhulolo cakkhuloliyena samannāgato hoti. Adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti – ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ 66 anuyutto hoti rūpadassanāya. Evaṃ khittacakkhu hoti.
ಅಥ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ವೀಥಿಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಅಸಂವುತೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಹತ್ಥಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಅಸ್ಸಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ರಥಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಕುಮಾರಕೇ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಕುಮಾರಿಕಾಯೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಇತ್ಥಿಯೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಪುರಿಸೇ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಅನ್ತರಾಪಣಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಘರಮುಖಾನಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಉದ್ಧಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಅಧೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ದಿಸಾವಿದಿಸಂ ವಿಪೇಕ್ಖಮಾನೋ 67 ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।
Atha vā, bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati. Hatthiṃ olokento assaṃ olokento rathaṃ olokento pattiṃ olokento kumārake olokento kumārikāyo olokento itthiyo olokento purise olokento antarāpaṇaṃ olokento gharamukhāni olokento uddhaṃ olokento adho olokento disāvidisaṃ vipekkhamāno 68 gacchati. Evampi khittacakkhu hoti.
ಅಥ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ನ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ನ ರಕ್ಖತಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ, ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ನ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।
Atha vā, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Evampi khittacakkhu hoti.
ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಂ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ನಚ್ಚಂ ಗೀತಂ ವಾದಿತಂ ಪೇಕ್ಖಂ ಅಕ್ಖಾನಂ ಪಾಣಿಸ್ಸರಂ ವೇತಾಳಂ ಕುಮ್ಭಥೂಣಂ ಸೋಭನಕಂ 69 ಚಣ್ಡಾಲಂ ವಂಸಂ ಧೋವನಂ ಹತ್ಥಿಯುದ್ಧಂ ಅಸ್ಸಯುದ್ಧಂ ಮಹಿಂಸಯುದ್ಧಂ 70 ಉಸಭಯುದ್ಧಂ ಅಜಯುದ್ಧಂ ಮೇಣ್ಡಯುದ್ಧಂ ಕುಕ್ಕುಟಯುದ್ಧಂ ವಟ್ಟಕಯುದ್ಧಂ ದಣ್ಡಯುದ್ಧಂ ಮುಟ್ಠಿಯುದ್ಧಂ ನಿಬ್ಬುದ್ಧಂ ಉಯ್ಯೋಧಿಕಂ ಬಲಗ್ಗಂ ಸೇನಾಬ್ಯೂಹಂ ಅನೀಕದಸ್ಸನಂ ಇತಿ ವಾ। ಇತಿ ಏವರೂಪಂ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ 71 caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ 72 usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā. Iti evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyutto hoti. Evampi khittacakkhu hoti.
ಕಥಂ ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ನ ಚಕ್ಖುಲೋಲೋ ನ ಚಕ್ಖುಲೋಲಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಅದಿಟ್ಠಂ ದಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ದಿಟ್ಠಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬನ್ತಿ – ನ ಆರಾಮೇನ ಆರಾಮಂ ನ ಉಯ್ಯಾನೇನ ಉಯ್ಯಾನಂ ನ ಗಾಮೇನ ಗಾಮಂ ನ ನಿಗಮೇನ ನಿಗಮಂ ನ ನಗರೇನ ನಗರಂ ನ ರಟ್ಠೇನ ರಟ್ಠಂ ನ ಜನಪದೇನ ಜನಪದಂ ದೀಘಚಾರಿಕಂ ಅನವಟ್ಠಿತಚಾರಿಕಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ ರೂಪದಸ್ಸನಾಯ। ಏವಂ ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।
Kathaṃ okkhittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu na cakkhulolo na cakkhuloliyena samannāgato hoti. Adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti – na ārāmena ārāmaṃ na uyyānena uyyānaṃ na gāmena gāmaṃ na nigamena nigamaṃ na nagarena nagaraṃ na raṭṭhena raṭṭhaṃ na janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti rūpadassanāya. Evaṃ okkhittacakkhu hoti.
ಅಥ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ವೀಥಿಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಂವುತೋ ಗಚ್ಛತಿ। ನ ಹತ್ಥಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ಅಸ್ಸಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ರಥಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ಕುಮಾರಕೇ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ಕುಮಾರಿಕಾಯೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ಇತ್ಥಿಯೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ಪುರಿಸೇ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ಅನ್ತರಾಪಣಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ಘರಮುಖಾನಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ಉದ್ಧಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ಅಧೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ನ ದಿಸಾವಿದಿಸಂ ವಿಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।
Atha vā, bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati. Na hatthiṃ olokento na assaṃ olokento na rathaṃ olokento na pattiṃ olokento na kumārake olokento na kumārikāyo olokento na itthiyo olokento na purise olokento na antarāpaṇaṃ olokento na gharamukhāni olokento na uddhaṃ olokento na adho olokento na disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati. Evampi okkhittacakkhu hoti.
ಅಥ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ನಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ರಕ್ಖತಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ, ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।
Atha vā, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Evampi okkhittacakkhu hoti.
ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಂ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ನಚ್ಚಂ ಗೀತಂ ವಾದಿತಂ…ಪೇ॰… ಅನೀಕದಸ್ಸನಂ ಇತಿ ವಾ। ಇತಿ ಏವರೂಪಾ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಾ ಪಟಿವಿರತೋ। ಏವಮ್ಪಿ ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ…pe… anīkadassanaṃ iti vā. Iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato. Evampi okkhittacakkhu hoti.
ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋತಿ ಕಥಂ ಪಾದಲೋಲೋ ಹೋತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಾದಲೋಲೋ ಪಾದಲೋಲಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ – ಆರಾಮೇನ ಆರಾಮಂ ಉಯ್ಯಾನೇನ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗಾಮೇನ ಗಾಮಂ ನಿಗಮೇನ ನಿಗಮಂ ನಗರೇನ ನಗರಂ ರಟ್ಠೇನ ರಟ್ಠಂ ಜನಪದೇನ ಜನಪದಂ ದೀಘಚಾರಿಕಂ ಅನವಟ್ಠಿತಚಾರಿಕಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪಾದಲೋಲೋ ಹೋತಿ।
Na ca pādaloloti kathaṃ pādalolo hoti? Idhekacco bhikkhu pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti – ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti. Evampi pādalolo hoti.
ಅಥ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ತೋಸಙ್ಘಾರಾಮೇ 73 ಪಾದಲೋಲೋ ಪಾದಲೋಲಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ನ ಅತ್ಥಹೇತು ನ ಕಾರಣಹೇತು ಉದ್ಧತೋ ಅವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತೋ ಪರಿವೇಣತೋ ಪರಿವೇಣಂ ಗಚ್ಛತಿ, ವಿಹಾರತೋ ವಿಹಾರಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಅಡ್ಢಯೋಗತೋ ಅಡ್ಢಯೋಗಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಪಾಸಾದತೋ ಪಾಸಾದಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಹಮ್ಮಿಯತೋ ಹಮ್ಮಿಯಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಗುಹತೋ ಗುಹಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಲೇಣತೋ ಲೇಣಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಕುಟಿಯಾ ಕುಟಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಕೂಟಾಗಾರತೋ ಕೂಟಾಗಾರಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಅಟ್ಟತೋ ಅಟ್ಟಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಮಾಳತೋ ಮಾಳಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಉದ್ದಣ್ಡತೋ ಉದ್ದಣ್ಡಂ ಗಚ್ಛತಿ 74, ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಮಣ್ಡಪತೋ ಮಣ್ಡಪಂ ಗಚ್ಛತಿ, ರುಕ್ಖಮೂಲತೋ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಯತ್ಥ ವಾ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂ ನಿಸೀದನ್ತಿ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ವಾ, ತತ್ಥ ಏಕಸ್ಸ ವಾ ದುತಿಯೋ ಹೋತಿ, ದ್ವಿನ್ನಂ ವಾ ತತಿಯೋ ಹೋತಿ, ತಿಣ್ಣಂ ವಾ ಚತುತ್ಥೋ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಬಹುಂ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಂ ಪಲಪತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರಾಜಕಥಂ ಚೋರಕಥಂ…ಪೇ॰… ಇತಿ ಭವಾಭವಕಥಂ ಕಥೇತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪಾದಲೋಲೋ ಹೋತಿ।
Atha vā, bhikkhu antosaṅghārāme 75 pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati, vihārato vihāraṃ gacchati, aḍḍhayogato aḍḍhayogaṃ gacchati, pāsādato pāsādaṃ gacchati, hammiyato hammiyaṃ gacchati, guhato guhaṃ gacchati, leṇato leṇaṃ gacchati, kuṭiyā kuṭiṃ gacchati, kūṭāgārato kūṭāgāraṃ gacchati, aṭṭato aṭṭaṃ gacchati, māḷato māḷaṃ gacchati, uddaṇḍato uddaṇḍaṃ gacchati 76, upaṭṭhānasālato upaṭṭhānasālaṃ gacchati, maṇḍapato maṇḍapaṃ gacchati, rukkhamūlato rukkhamūlaṃ gacchati, yattha vā pana bhikkhū nisīdanti vā gacchanti vā, tattha ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ…pe… iti bhavābhavakathaṃ katheti. Evampi pādalolo hoti.
ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪಾದಲೋಲಿಯಾ ಆರತೋ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾರಾಮೋ ಹೋತಿ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನರತೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಂ ಝಾಯೀ ಝಾನರತೋ ಏಕತ್ತಮನುಯುತ್ತೋ ಸದತ್ಥಗರುಕೋತಿ – ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋ।
Na ca pādaloloti so paccekasambuddho pādaloliyā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgāraṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – okkhittacakkhu na ca pādalolo.
ಗುತ್ತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ರಕ್ಖಿತಮಾನಸಾನೋತಿ। ಗುತ್ತಿನ್ದ್ರಿಯೋತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ನಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ರಕ್ಖತಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ, ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ… ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ… ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸಿತ್ವಾ … ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ನಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ । ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ರಕ್ಖತಿ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಮನಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ – ಗುತ್ತಿನ್ದ್ರಿಯೋ। ರಕ್ಖಿತಮಾನಸಾನೋತಿ ಗೋಪಿತಮಾನಸಾನೋತಿ – ಗುತ್ತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ರಕ್ಖಿತಮಾನಸಾನೋ।
Guttindriyorakkhitamānasānoti. Guttindriyoti so paccekasambuddho cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā … manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī . Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjatīti – guttindriyo. Rakkhitamānasānoti gopitamānasānoti – guttindriyo rakkhitamānasāno.
‘‘ಕಥಂ ಚಾವುಸೋ, ಅವಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ? ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಿಯರೂಪೇ ರೂಪೇ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ, ಅಪ್ಪಿಯರೂಪೇ ರೂಪೇ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ, ಅನುಪಟ್ಠಿತಕಾಯಸ್ಸತಿ 81 ಚ ವಿಹರತಿ ಪರಿತ್ತಚೇತಸೋ। ತಞ್ಚ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ, ಯತ್ಥಸ್ಸ 82 ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಪಿಯರೂಪೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ, ಅಪ್ಪಿಯರೂಪೇ ಧಮ್ಮೇ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ, ಅನುಪಟ್ಠಿತಕಾಯಸ್ಸತಿ ಚ ವಿಹರತಿ ಪರಿತ್ತಚೇತಸೋ। ತಞ್ಚ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ, ಯತ್ಥಸ್ಸ ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅವಸ್ಸುತೋ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇಸು ರೂಪೇಸು…ಪೇ॰… ಅವಸ್ಸುತೋ ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ಏವಂವಿಹಾರಿಂ ಚಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುಂ ಚಕ್ಖುತೋ ಚೇಪಿ ನಂ ಮಾರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ಲಭೇಥೇವ 83 ಮಾರೋ ಓತಾರಂ ಲಭೇಥ 84 ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ, ಸೋತತೋ ಚೇಪಿ ನಂ…ಪೇ॰… ಮನತೋ ಚೇಪಿ ನಂ ಮಾರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ಲಭೇಥೇವ ಮಾರೋ ಓತಾರಂ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ।
‘‘Kathaṃ cāvuso, avassuto hoti? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati 85 ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa 86 te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu avassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… avassuto manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva 87 māro otāraṃ labhetha 88 māro ārammaṇaṃ, sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ನಳಾಗಾರಂ ವಾ ತಿಣಾಗಾರಂ ವಾ ಸುಕ್ಖಂ ಕೋಳಾಪಂ 89 ತೇರೋವಸ್ಸಿಕಂ। ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ ಪುರಿಸೋ ಆದಿತ್ತಾಯ ತಿಣುಕ್ಕಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ, ಲಭೇಥೇವ ಅಗ್ಗಿ ಓತಾರಂ ಲಭೇಥ ಅಗ್ಗಿ ಆರಮ್ಮಣಂ; ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ…ಪೇ॰… ಉತ್ತರಾಯ ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ… ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ… ಹೇಟ್ಠಿಮತೋ 90 ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ… ಉಪರಿಮತೋ 91 ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ… ಯತೋ ಕುತೋಚಿ ಚೇಪಿ ನಂ ಪುರಿಸೋ ಆದಿತ್ತಾಯ ತಿಣುಕ್ಕಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ, ಲಭೇಥೇವ ಅಗ್ಗಿ ಓತಾರಂ ಲಭೇಥ ಅಗ್ಗಿ ಆರಮ್ಮಣಂ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಏವಂವಿಹಾರಿಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಚಕ್ಖುತೋ ಚೇಪಿ ನಂ ಮಾರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ಲಭೇಥೇವ ಮಾರೋ ಓತಾರಂ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ, ಸೋತತೋ ಚೇಪಿ ನಂ…ಪೇ॰… ಮನತೋ ಚೇಪಿ ನಂ ಮಾರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ಲಭೇಥೇವ ಮಾರೋ ಓತಾರಂ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ।
‘‘Seyyathāpi, āvuso, naḷāgāraṃ vā tiṇāgāraṃ vā sukkhaṃ koḷāpaṃ 92 terovassikaṃ. Puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya…pe… uttarāya cepi naṃ disāya… dakkhiṇāya cepi naṃ disāya… heṭṭhimato 93 cepi naṃ disāya… uparimato 94 cepi naṃ disāya… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ. Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ, sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhetheva māro otāraṃ labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘ಏವಂವಿಹಾರಿಂ ಚಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುಂ ರೂಪಾ ಅಧಿಭಂಸು 95, ನ ಭಿಕ್ಖು ರೂಪೇ ಅಧಿಭೋಸಿ; ಸದ್ದಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು, ನ ಭಿಕ್ಖು ಸದ್ದೇ ಅಧಿಭೋಸಿ; ಗನ್ಧಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು, ನ ಭಿಕ್ಖು ಗನ್ಧೇ ಅಧಿಭೋಸಿ; ರಸಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು, ನ ಭಿಕ್ಖು ರಸೇ ಅಧಿಭೋಸಿ; ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು, ನ ಭಿಕ್ಖು ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಅಧಿಭೋಸಿ; ಧಮ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು, ನ ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮೇ ಅಧಿಭೋಸಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ರೂಪಾಧಿಭೂತೋ ಸದ್ದಾಧಿಭೂತೋ ಗನ್ಧಾಧಿಭೂತೋ ರಸಾಧಿಭೂತೋ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಧಿಭೂತೋ ಧಮ್ಮಾಧಿಭೂತೋ ಅಧಿಭೂ ಅನಧಿಭೂತೋ ಅಧಿಭಂಸು ನಂ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಪೋನೋಭವಿಕಾ ಸದರಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಿಯಾ। ಏವಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅವಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ।
‘‘Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ rūpā adhibhaṃsu 96, na bhikkhu rūpe adhibhosi; saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu sadde adhibhosi; gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu gandhe adhibhosi; rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu rase adhibhosi; phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu phoṭṭhabbe adhibhosi; dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu dhamme adhibhosi. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu rūpādhibhūto saddādhibhūto gandhādhibhūto rasādhibhūto phoṭṭhabbādhibhūto dhammādhibhūto adhibhū anadhibhūto adhibhaṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā. Evaṃ kho, āvuso, avassuto hoti.
‘‘ಕಥಂ ಚಾವುಸೋ, ಅನವಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ? ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಿಯರೂಪೇ ರೂಪೇ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ, ಅಪ್ಪಿಯರೂಪೇ ರೂಪೇ ನ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ, ಉಪಟ್ಠಿತಕಾಯಸ್ಸತಿ ಚ ವಿಹರತಿ ಅಪ್ಪಮಾಣಚೇತಸೋ। ತಞ್ಚ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಯತ್ಥಸ್ಸ ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ; ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಪಿಯರೂಪೇ ಧಮ್ಮೇ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ, ಅಪ್ಪಿಯರೂಪೇ ಧಮ್ಮೇ ನ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ, ಉಪಟ್ಠಿತಕಾಯಸ್ಸತಿ ಚ ವಿಹರತಿ ಅಪ್ಪಮಾಣಚೇತಸೋ। ತಞ್ಚ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಯತ್ಥಸ್ಸ ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅನವಸ್ಸುತೋ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇಸು ರೂಪೇಸು…ಪೇ॰… ಅನವಸ್ಸುತೋ ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ಏವಂವಿಹಾರಿಂ ಚಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುಂ ಚಕ್ಖುತೋ ಚೇಪಿ ನಂ ಮಾರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ನೇವ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಓತಾರಂ, ನ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ; ಸೋತತೋ ಚೇಪಿ ನಂ…ಪೇ॰… ಮನತೋ ಚೇಪಿ ನಂ ಮಾರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ನೇವ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಓತಾರಂ, ನ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ।
‘‘Kathaṃ cāvuso, anavassuto hoti? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti; sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu anavassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… anavassuto manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃvihāriṃ cāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ, na labhetha māro ārammaṇaṃ; sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ, na labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಕೂಟಾಗಾರಾ ವಾ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾ 97 ವಾ ಬಹಲಮತ್ತಿಕಾ ಅದ್ದಾವಲೇಪನಾ 98 ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ ಪುರಿಸೋ ಆದಿತ್ತಾಯ ತಿಣುಕ್ಕಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ, ನೇವ ಲಭೇಥ ಅಗ್ಗಿ ಓತಾರಂ, ನ ಲಭೇಥ ಅಗ್ಗಿ ಆರಮ್ಮಣಂ; ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ… ಉತ್ತರಾಯ ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ… ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ… ಹೇಟ್ಠಿಮತೋ ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ… ಉಪರಿಮತೋ ಚೇಪಿ ನಂ ದಿಸಾಯ… ಯತೋ ಕುತೋಚಿ ಚೇಪಿ ನಂ ಪುರಿಸೋ ಆದಿತ್ತಾಯ ತಿಣುಕ್ಕಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ, ನೇವ ಲಭೇಥ ಅಗ್ಗಿ ಓತಾರಂ ನ ಲಭೇಥ ಅಗ್ಗಿ ಆರಮ್ಮಣಂ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಏವಂವಿಹಾರಿಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಚಕ್ಖುತೋ ಚೇಪಿ ನಂ ಮಾರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ನೇವ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಓತಾರಂ ನ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ; ಸೋತತೋ ಚೇಪಿ ನಂ…ಪೇ॰… ಮನತೋ ಚೇಪಿ ನಂ ಮಾರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ ನೇವ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಓತಾರಂ ನ ಲಭೇಥ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ।
‘‘Seyyathāpi, āvuso, kūṭāgārā vā kūṭāgārasālā 99 vā bahalamattikā addāvalepanā 100 puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ, na labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya… uttarāya cepi naṃ disāya… dakkhiṇāya cepi naṃ disāya… heṭṭhimato cepi naṃ disāya… uparimato cepi naṃ disāya… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ na labhetha aggi ārammaṇaṃ. Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ; sotato cepi naṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati neva labhetha māro otāraṃ na labhetha māro ārammaṇaṃ.
‘‘ಏವಂವಿಹಾರೀ ಚಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ರೂಪೇ ಅಧಿಭೋಸಿ 101, ನ ರೂಪಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು; ಸದ್ದೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಧಿಭೋಸಿ, ನ ಸದ್ದಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು; ಗನ್ಧೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಧಿಭೋಸಿ, ನ ಗನ್ಧಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು; ರಸೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಧಿಭೋಸಿ, ನ ರಸಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು; ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಧಿಭೋಸಿ, ನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು; ಧಮ್ಮೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಧಿಭೋಸಿ, ನ ಧಮ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಧಿಭಂಸು। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾವುಸೋ , ಭಿಕ್ಖು ರೂಪಾಧಿಭೂ ಸದ್ದಾಧಿಭೂ ಗನ್ಧಾಧಿಭೂ ರಸಾಧಿಭೂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಧಿಭೂ ಧಮ್ಮಾಧಿಭೂ ಅಧಿಭೂ ಅನಧಿಭೂತೋ 102। ಅಧಿಭೋಸಿ ತೇ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕೇ ಪೋನೋಭವಿಕೇ ಸದರೇ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕೇ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಿಯೇ। ಏವಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅನವಸ್ಸುತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ – ಅನವಸ್ಸುತೋ।
‘‘Evaṃvihārī cāvuso, bhikkhu rūpe adhibhosi 103, na rūpā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; sadde bhikkhu adhibhosi, na saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; gandhe bhikkhu adhibhosi, na gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; rase bhikkhu adhibhosi, na rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; phoṭṭhabbe bhikkhu adhibhosi, na phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; dhamme bhikkhu adhibhosi, na dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu. Ayaṃ vuccatāvuso , bhikkhu rūpādhibhū saddādhibhū gandhādhibhū rasādhibhū phoṭṭhabbādhibhū dhammādhibhū adhibhū anadhibhūto 104. Adhibhosi te pāpake akusale dhamme saṃkilesike ponobhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jātijarāmaraṇiye. Evaṃ kho, āvuso, anavassuto hotī’’ti – anavassuto.
ಅಪರಿಡಯ್ಹಮಾನೋತಿ ರಾಗಜೇನ ಪರಿಳಾಹೇನ ಅಪರಿಡಯ್ಹಮಾನೋ, ದೋಸಜೇನ ಪರಿಳಾಹೇನ ಅಪರಿಡಯ್ಹಮಾನೋ, ಮೋಹಜೇನ ಪರಿಳಾಹೇನ ಅಪರಿಡಯ್ಹಮಾನೋತಿ – ಅನವಸ್ಸುತೋ ಅಪರಿಡಯ್ಹಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Apariḍayhamānoti rāgajena pariḷāhena apariḍayhamāno, dosajena pariḷāhena apariḍayhamāno, mohajena pariḷāhena apariḍayhamānoti – anavassuto apariḍayhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋ, ಗುತ್ತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ರಕ್ಖಿತಮಾನಸಾನೋ।
‘‘Okkhittacakkhu na ca pādalolo, guttindriyo rakkhitamānasāno;
ಅನವಸ್ಸುತೋ ಅಪರಿಡಯ್ಹಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Anavassuto apariḍayhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೫೦.
150.
ಓಹಾರಯಿತ್ವಾ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ, ಸಞ್ಛನ್ನಪತ್ತೋ ಯಥಾ ಪಾರಿಛತ್ತಕೋ।
Ohārayitvā gihibyañjanāni,sañchannapatto yathā pārichattako;
ಕಾಸಾಯವತ್ಥೋ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo.
ಓಹಾರಯಿತ್ವಾ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನೀತಿ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕೇಸಾ ಚ ಮಸ್ಸೂ ಚ…ಪೇ॰… ದೀಘದಸಾನಿ ಇತಿ ವಾ। ಓಹಾರಯಿತ್ವಾ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನೀತಿ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ ಓರೋಪಯಿತ್ವಾ ಸಮೋರೋಪಯಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭಿತ್ವಾತಿ – ಓಹಾರಯಿತ್ವಾ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ।
Ohārayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni vuccanti kesā ca massū ca…pe… dīghadasāni iti vā. Ohārayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭippassambhitvāti – ohārayitvā gihibyañjanāni.
ಕಾಸಾಯವತ್ಥೋ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಸಬ್ಬಂ ಘರಾವಾಸಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪುತ್ತದಾರಂ ಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಞಾತಿಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸನ್ನಿಧಿಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ 109 ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಕಿಞ್ಚನಭಾವಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಏಕೋ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತೇತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತೀತಿ – ಕಾಸಾಯವತ್ಥೋ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Kāsāyavatthoabhinikkhamitvāti so paccekasambuddho sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadāraṃ palibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā sannidhipalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā 110 kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಓಹಾರಯಿತ್ವಾ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ, ಸಞ್ಛನ್ನಪತ್ತೋ ಯಥಾ ಪಾರಿಛತ್ತಕೋ।
‘‘Ohārayitvā gihibyañjanāni, sañchannapatto yathā pārichattako;
ಕಾಸಾಯವತ್ಥೋ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Kāsāyavattho abhinikkhamitvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
ತತಿಯೋ ವಗ್ಗೋ।
Tatiyo vaggo.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ೩. ತತಿಯವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 3. Tatiyavaggavaṇṇanā
