| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-पुराण-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
७. ततुत्तरिसिक्खापदवण्णना
7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā
पकतिया सन्तरुत्तरेन चरति कथिनपलिबोधवसेन वा सासङ्कसिक्खापदवसेन वा। एत्थ सिया – ‘‘न मत्तं जानित्वा बहुं चीवरं विञ्ञापेस्सन्ति, दुस्सवाणिज्जं वा’’तिआदिना (पारा॰ ५२२) उज्झायन्तानं सुत्वा भगवापि छब्बग्गिये भिक्खू ‘‘कथञ्हि नाम तुम्हे मोघपुरिसा न मत्तं जानित्वा बहुं चीवरं विञ्ञापेस्सथा’’ति (पारा॰ ५२२) वत्वा सिक्खापदस्स पञ्ञत्तत्ता च इमिस्सं कङ्खावितरणियं ‘‘बहुचीवरविञ्ञापनवत्थुस्मिं पञ्ञत्त’’न्ति वुत्तत्ता, समन्तपासादिकायं ‘‘न हि अनच्छिन्नचीवरा अत्तनो अत्थाय साखापलासं भञ्जितुं लभन्ति, अच्छिन्नचीवरानं पन अत्थाय लभन्ती’’ति वुत्तत्ता च अञ्ञस्सत्थाय पमाणं विञ्ञापेतुं वट्टतीति चे? न, कस्मा? अञ्ञातकविञ्ञत्तिसिक्खापदस्स अट्ठुप्पत्तिया एव अञ्ञातकविञ्ञत्ति वारिता। तस्स सिक्खापदस्स अनापत्ति। पाळियं (पारा॰ ५२१) ‘‘अञ्ञस्सत्थाया’’ति इमिस्सा अनापत्तिपाळिया अञ्ञस्सत्थाय विञ्ञापेन्तो तस्स ञातकप्पवारिते एव विञ्ञापेति, न अञ्ञेति वचनतो च वारिता। तस्मा भगवापि ‘‘बहुं चीवरं विञ्ञापेस्सथा’’ति (पारा॰ ५२२) विगरहित्वा सिक्खापदं पञ्ञापेन्तो ‘‘अभिहट्ठुं पवारेय्या’’ति वुत्तनयेनेव पमाणतो गहणं अनुजानि, न अञ्ञस्सत्थाय पमाणतो विञ्ञापनं। यस्मा पनिमं सिक्खापदं अञ्ञस्सत्थाय विञ्ञापनवत्थुस्मिंयेव पञ्ञत्तं, तस्मा इध ‘‘अञ्ञस्सत्थाया’’ति न वुत्तं, न न लब्भतीति कत्वा।
Pakatiyā santaruttarena carati kathinapalibodhavasena vā sāsaṅkasikkhāpadavasena vā. Ettha siyā – ‘‘na mattaṃ jānitvā bahuṃ cīvaraṃ viññāpessanti, dussavāṇijjaṃ vā’’tiādinā (pārā. 522) ujjhāyantānaṃ sutvā bhagavāpi chabbaggiye bhikkhū ‘‘kathañhi nāma tumhe moghapurisā na mattaṃ jānitvā bahuṃ cīvaraṃ viññāpessathā’’ti (pārā. 522) vatvā sikkhāpadassa paññattattā ca imissaṃ kaṅkhāvitaraṇiyaṃ ‘‘bahucīvaraviññāpanavatthusmiṃ paññatta’’nti vuttattā, samantapāsādikāyaṃ ‘‘na hi anacchinnacīvarā attano atthāya sākhāpalāsaṃ bhañjituṃ labhanti, acchinnacīvarānaṃ pana atthāya labhantī’’ti vuttattā ca aññassatthāya pamāṇaṃ viññāpetuṃ vaṭṭatīti ce? Na, kasmā? Aññātakaviññattisikkhāpadassa aṭṭhuppattiyā eva aññātakaviññatti vāritā. Tassa sikkhāpadassa anāpatti. Pāḷiyaṃ (pārā. 521) ‘‘aññassatthāyā’’ti imissā anāpattipāḷiyā aññassatthāya viññāpento tassa ñātakappavārite eva viññāpeti, na aññeti vacanato ca vāritā. Tasmā bhagavāpi ‘‘bahuṃ cīvaraṃ viññāpessathā’’ti (pārā. 522) vigarahitvā sikkhāpadaṃ paññāpento ‘‘abhihaṭṭhuṃ pavāreyyā’’ti vuttanayeneva pamāṇato gahaṇaṃ anujāni, na aññassatthāya pamāṇato viññāpanaṃ. Yasmā panimaṃ sikkhāpadaṃ aññassatthāya viññāpanavatthusmiṃyeva paññattaṃ, tasmā idha ‘‘aññassatthāyā’’ti na vuttaṃ, na na labbhatīti katvā.
अट्ठकथासु ‘‘अञ्ञातकप्पवारितट्ठाने पकतिया बहुम्पि वट्टति, अच्छिन्नकारणा पमाणमेव वट्टती’’ति वुत्तं। तं ‘‘अनापत्ति ञातकानं पवारितान’’न्ति (पारा॰ ५२६) वुत्तअनापत्तिपाळिया न समेतीति समन्तपासादिकायं (पारा॰ अट्ठ॰ २.५२६) वुत्तत्ता इधापि वुत्तनयेनेव ञातकप्पवारिते विञ्ञापेन्तस्स अत्तनो धनेन गण्हन्तस्स अनापत्तीति लिखितं। ‘‘अञ्ञस्सत्थाया’’ति निदानविरोधतो न वुत्तं, तथापि अनन्तरे वुत्तनयेनेव लब्भति एवाति वदन्ति।
Aṭṭhakathāsu ‘‘aññātakappavāritaṭṭhāne pakatiyā bahumpi vaṭṭati, acchinnakāraṇā pamāṇameva vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Taṃ ‘‘anāpatti ñātakānaṃ pavāritāna’’nti (pārā. 526) vuttaanāpattipāḷiyā na sametīti samantapāsādikāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.526) vuttattā idhāpi vuttanayeneva ñātakappavārite viññāpentassa attano dhanena gaṇhantassa anāpattīti likhitaṃ. ‘‘Aññassatthāyā’’ti nidānavirodhato na vuttaṃ, tathāpi anantare vuttanayeneva labbhati evāti vadanti.
ततुत्तरिसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
