| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / धम्मसङ्गणी-अनुटीका • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
तेभूमककुसलवण्णना
Tebhūmakakusalavaṇṇanā
२६९. सत्तहि महावारेहीति पटिच्चसहजातपच्चयनिस्सयसंसट्ठसम्पयुत्तपञ्हावारेहि अनुलोमपच्चनीयअनुलोमपच्चनीयपच्चनीयानुलोमादिनया अनुलोमादिनया। भारद्वाजगोतमादयो अट्ठचत्तालीस लोके गोत्तानि मूलभूतानि, तथा कट्ठकलापादयो अट्ठचत्तालीसेव चरणानीति आह ‘‘अट्ठचत्तालीस’’न्तिआदि। तत्थ तेसन्ति भब्बाभब्बानं। द्वारसीसेन द्वारवन्तानि गय्हन्तीति अधिप्पायेनाह ‘‘तंतंद्वारानि वा कायादीनी’’ति। अचित्तीकारेन वा कतं हीनं, अज्झुपेक्खनेन कतं मज्झिमं, सक्कच्चकतं पणीतं। आमिसकिञ्जक्खादिहेतु वा कतं हीनं, पुञ्ञफलकामताय कतं मज्झिमं, कत्तब्बमिच्चेव अरियभावे ठितेन कतं पणीतं। भवसम्पत्तिलोभेन वा पवत्तितं हीनं, अलोभज्झासयेन पवत्तितं मज्झिमं, परहिताय पवत्तितं पणीतं। परित्तकतं वा हीनं, मत्तसो कतं मज्झिमं, अधिमत्तसो कतं पणीतं। महग्गतेसु पन पटिलद्धमत्तं हीनं, नातिसुभावितं मज्झिमं, सुभावितं वसिप्पत्तं पणीतं। इमेसुपि एकेकस्स हीनादिकस्स आयूहननानत्तादिवसेन हीनादिभेदो लब्भतियेवाति दट्ठब्बं। सम्पयुत्तधम्मानं वसेनाति यो चित्तप्पभावितो चित्तसम्पयुत्तानं चित्ताधिपतेय्यभावो, सो तंनिमित्ते चित्ते उपचरितोति एवं वा एत्थ अत्थो।
269. Sattahimahāvārehīti paṭiccasahajātapaccayanissayasaṃsaṭṭhasampayuttapañhāvārehi anulomapaccanīyaanulomapaccanīyapaccanīyānulomādinayā anulomādinayā. Bhāradvājagotamādayo aṭṭhacattālīsa loke gottāni mūlabhūtāni, tathā kaṭṭhakalāpādayo aṭṭhacattālīseva caraṇānīti āha ‘‘aṭṭhacattālīsa’’ntiādi. Tattha tesanti bhabbābhabbānaṃ. Dvārasīsena dvāravantāni gayhantīti adhippāyenāha ‘‘taṃtaṃdvārāni vā kāyādīnī’’ti. Acittīkārena vā kataṃ hīnaṃ, ajjhupekkhanena kataṃ majjhimaṃ, sakkaccakataṃ paṇītaṃ. Āmisakiñjakkhādihetu vā kataṃ hīnaṃ, puññaphalakāmatāya kataṃ majjhimaṃ, kattabbamicceva ariyabhāve ṭhitena kataṃ paṇītaṃ. Bhavasampattilobhena vā pavattitaṃ hīnaṃ, alobhajjhāsayena pavattitaṃ majjhimaṃ, parahitāya pavattitaṃ paṇītaṃ. Parittakataṃ vā hīnaṃ, mattaso kataṃ majjhimaṃ, adhimattaso kataṃ paṇītaṃ. Mahaggatesu pana paṭiladdhamattaṃ hīnaṃ, nātisubhāvitaṃ majjhimaṃ, subhāvitaṃ vasippattaṃ paṇītaṃ. Imesupi ekekassa hīnādikassa āyūhananānattādivasena hīnādibhedo labbhatiyevāti daṭṭhabbaṃ. Sampayuttadhammānaṃ vasenāti yo cittappabhāvito cittasampayuttānaṃ cittādhipateyyabhāvo, so taṃnimitte citte upacaritoti evaṃ vā ettha attho.
तेभूमककुसलवण्णना निट्ठिता।
Tebhūmakakusalavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / धम्मसङ्गणीपाळि • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / तेभूमककुसलं • Tebhūmakakusalaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / अभिधम्मपिटक (अट्ठकथा) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / धम्मसङ्गणि-अट्ठकथा • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / तेभूमककुसलवण्णना • Tebhūmakakusalavaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / धम्मसङ्गणी-मूलटीका • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / तेभूमककुसलवण्णना • Tebhūmakakusalavaṇṇanā
