Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā

    തേഭൂമകകുസലവണ്ണനാ

    Tebhūmakakusalavaṇṇanā

    ൨൬൯. ഇമേ താവ ഛന്ദാധിപതേയ്യേ പഞ്ച നയാതി ഛന്ദാധിപതേയ്യനയേ അന്തേ പുരിമനയാനം തംനയാഭിമുഖപ്പവത്തിം സന്ധായ വുത്തം, അയം പന പകാരോ ന പാളിഅനുഗതോ. ന ഹി പാളിയം സുദ്ധികനയാദയോ വത്വാ വീരിയാധിപതേയ്യാദിനയാ വുത്താതി. മഹാപകരണേ സത്തഹി മഹാവാരേഹി അനുലോമാദിനയവിചിത്തേഹി ഹീനത്തികോ വിഭത്തോ. തത്ഥ ച മജ്ഝിമധമ്മേകദേസഭൂതാ ഇമേ വീസതി ലോകിയമഹാനയാതി കത്വാ ‘‘തത്ഥ വിഭത്താ’’തി വുത്തം, ന ഏതേന കമേന ഇമേസം നയാനം തത്ഥ ആഗതത്താ.

    269. Imetāva chandādhipateyye pañca nayāti chandādhipateyyanaye ante purimanayānaṃ taṃnayābhimukhappavattiṃ sandhāya vuttaṃ, ayaṃ pana pakāro na pāḷianugato. Na hi pāḷiyaṃ suddhikanayādayo vatvā vīriyādhipateyyādinayā vuttāti. Mahāpakaraṇe sattahi mahāvārehi anulomādinayavicittehi hīnattiko vibhatto. Tattha ca majjhimadhammekadesabhūtā ime vīsati lokiyamahānayāti katvā ‘‘tattha vibhattā’’ti vuttaṃ, na etena kamena imesaṃ nayānaṃ tattha āgatattā.

    ഏവമേതേസം വിഭത്തട്ഠാനം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി ഏതസ്മിം തേഭൂമകകുസലകഥാവസാനട്ഠാനേ അട്ഠാരസകമ്മദ്വാരദസ്സനത്ഥം ‘‘ഇമസ്മിം പന ഠാനേ’’തിആദിമാഹ. അഥ വാ ഹീനപണീതേഹി വിനിവത്തേത്വാ മജ്ഝിമരാസിഅന്തോഗധഭാവം ദസ്സേന്തേന ഏതേസം തേഭൂമകകുസലനയാനം ഹീനത്തികേ വിഭാഗോ കതോ. ‘‘ഇമസ്മിം പന ഠാനേ’’തിആദികസ്സ യഥാവുത്തോവ സമ്ബന്ധോ. ഹീനത്തികേ മജ്ഝിമരാസിമ്ഹി യേ സവിപാകാ വട്ടനിസ്സിതേനേവ ദാനാദിവസേന പവത്തിതാ, തേ ഹീനാതി കാതബ്ബാ. യേ വിവട്ടനിസ്സിതേന ദാനാദിവസേന പവത്തിതാ, തേ പണീതാതി കാതബ്ബാ. അവിപാകാ മജ്ഝിമാതി കാതബ്ബാ. അവിപാകത്താ ച തേസു മജ്ഝിമരാസിം ഠപേത്വാ ഇതരേ ദ്വേ ഏകന്തവട്ടനിസ്സിതാ നവ, വിവട്ടുപനിസ്സയഭൂതാ ച നവാതി അട്ഠാരസ കമ്മദ്വാരാനി, കമ്മാനി ച താനി തസ്സ തസ്സ ഫലസ്സ കാരണഭാവേന ദ്വാരാനി ചാതി കമ്മദ്വാരാനി. തത്ഥ തത്ഥ വാ ചിത്താനി കമ്മദ്വാരാനീതി ആഹ. തംതംദ്വാരാനി വാ കായാദീനി. അട്ഠാരസ ഖത്തിയാ ച അഭബ്ബാ ഹീനഹീനത്തയാദയോ നവ, ഭബ്ബാ ച പണീതപണീതത്തയാദയോ നവാതി കമ്മാനുരൂപേനേവ വേദിതബ്ബാ. ഏവം ബ്രാഹ്മണാദയോ ദേവാ ച യോജേതബ്ബാ. അട്ഠചത്താലീസ ഗോത്തചരണാനി തേസഞ്ഞേവ ഖത്തിയാദീനം ഭേദാ. ‘‘കാമാവചരം കുസലം ചിത്തം ഉപ്പന്നം ഹോതി…പേ॰… ചിത്താധിപതേയ്യ’’ന്തി (ധ॰ സ॰ ൨൬൯-൨൭൦) ഏവം വുത്തോ ചിത്തസ്സ ചിത്താധിപതേയ്യഭാവോ, ചിത്തചേതസികസമുദായേ സമയവവത്ഥാപകോ ചിത്തസദ്ദോ പവത്തോതി ‘‘സമ്പയുത്തധമ്മാനം വസേന വുത്തോ’’തി ആഹ.

    Evametesaṃ vibhattaṭṭhānaṃ dassetvā idāni etasmiṃ tebhūmakakusalakathāvasānaṭṭhāne aṭṭhārasakammadvāradassanatthaṃ ‘‘imasmiṃ pana ṭhāne’’tiādimāha. Atha vā hīnapaṇītehi vinivattetvā majjhimarāsiantogadhabhāvaṃ dassentena etesaṃ tebhūmakakusalanayānaṃ hīnattike vibhāgo kato. ‘‘Imasmiṃ pana ṭhāne’’tiādikassa yathāvuttova sambandho. Hīnattike majjhimarāsimhi ye savipākā vaṭṭanissiteneva dānādivasena pavattitā, te hīnāti kātabbā. Ye vivaṭṭanissitena dānādivasena pavattitā, te paṇītāti kātabbā. Avipākā majjhimāti kātabbā. Avipākattā ca tesu majjhimarāsiṃ ṭhapetvā itare dve ekantavaṭṭanissitā nava, vivaṭṭupanissayabhūtā ca navāti aṭṭhārasa kammadvārāni, kammāni ca tāni tassa tassa phalassa kāraṇabhāvena dvārāni cāti kammadvārāni. Tattha tattha vā cittāni kammadvārānīti āha. Taṃtaṃdvārāni vā kāyādīni. Aṭṭhārasa khattiyā ca abhabbā hīnahīnattayādayo nava, bhabbā ca paṇītapaṇītattayādayo navāti kammānurūpeneva veditabbā. Evaṃ brāhmaṇādayo devā ca yojetabbā. Aṭṭhacattālīsa gottacaraṇāni tesaññeva khattiyādīnaṃ bhedā. ‘‘Kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti…pe… cittādhipateyya’’nti (dha. sa. 269-270) evaṃ vutto cittassa cittādhipateyyabhāvo, cittacetasikasamudāye samayavavatthāpako cittasaddo pavattoti ‘‘sampayuttadhammānaṃ vasena vutto’’ti āha.

    തേഭൂമകകുസലവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Tebhūmakakusalavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീപാളി • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / തേഭൂമകകുസലം • Tebhūmakakusalaṃ

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ധമ്മസങ്ഗണി-അട്ഠകഥാ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / തേഭൂമകകുസലവണ്ണനാ • Tebhūmakakusalavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / തേഭൂമകകുസലവണ്ണനാ • Tebhūmakakusalavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact