Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಜಾತಕಪಾಳಿ • Jātakapāḷi |
॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯೇ
Khuddakanikāye
ಜಾತಕಪಾಳಿ
Jātakapāḷi
(ದುತಿಯೋ ಭಾಗೋ)
(Dutiyo bhāgo)
೧೭. ಚತ್ತಾಲೀಸನಿಪಾತೋ
17. Cattālīsanipāto
೫೨೧. ತೇಸಕುಣಜಾತಕಂ (೧)
521. Tesakuṇajātakaṃ (1)
೧.
1.
‘‘ವೇಸ್ಸನ್ತರಂ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಸಕುಣ ಭದ್ದಮತ್ಥು ತೇ।
‘‘Vessantaraṃ taṃ pucchāmi, sakuṇa bhaddamatthu te;
ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇತುಕಾಮೇನ, ಕಿಂ ಸು ಕಿಚ್ಚಂ ಕತಂ ವರಂ’’॥
Rajjaṃ kāretukāmena, kiṃ su kiccaṃ kataṃ varaṃ’’.
೨.
2.
‘‘ಚಿರಸ್ಸಂ ವತ ಮಂ ತಾತೋ, ಕಂಸೋ ಬಾರಾಣಸಿಗ್ಗಹೋ।
‘‘Cirassaṃ vata maṃ tāto, kaṃso bārāṇasiggaho;
ಪಮತ್ತೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತಂ ಮಂ, ಪಿತಾ ಪುತ್ತಂ ಅಚೋದಯಿ॥
Pamatto appamattaṃ maṃ, pitā puttaṃ acodayi.
೩.
3.
‘‘ಪಠಮೇನೇವ ವಿತಥಂ, ಕೋಧಂ ಹಾಸಂ ನಿವಾರಯೇ।
‘‘Paṭhameneva vitathaṃ, kodhaṃ hāsaṃ nivāraye;
ತತೋ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕಾರೇಯ್ಯ, ತಂ ವತಂ ಆಹು ಖತ್ತಿಯ॥
Tato kiccāni kāreyya, taṃ vataṃ āhu khattiya.
೪.
4.
ರತ್ತೋ ದುಟ್ಠೋ ಚ ಯಂ ಕಯಿರಾ, ನ ತಂ ಕಯಿರಾ ತತೋ ಪುನ 3॥
Ratto duṭṭho ca yaṃ kayirā, na taṃ kayirā tato puna 4.
೫.
5.
‘‘ಖತ್ತಿಯಸ್ಸ ಪಮತ್ತಸ್ಸ, ರಟ್ಠಸ್ಮಿಂ ರಟ್ಠವಡ್ಢನ।
‘‘Khattiyassa pamattassa, raṭṭhasmiṃ raṭṭhavaḍḍhana;
ಸಬ್ಬೇ ಭೋಗಾ ವಿನಸ್ಸನ್ತಿ, ರಞ್ಞೋ ತಂ ವುಚ್ಚತೇ ಅಘಂ॥
Sabbe bhogā vinassanti, rañño taṃ vuccate aghaṃ.
೬.
6.
೭.
7.
‘‘ಉಸೂಯಕೇ ದುಹದಯೇ, ಪುರಿಸೇ ಕಮ್ಮದುಸ್ಸಕೇ।
‘‘Usūyake duhadaye, purise kammadussake;
೮.
8.
‘‘ಸೋ ತ್ವಂ ಸಬ್ಬೇಸು ಸುಹದಯೋ 11, ಸಬ್ಬೇಸಂ ರಕ್ಖಿತೋ ಭವ।
‘‘So tvaṃ sabbesu suhadayo 12, sabbesaṃ rakkhito bhava;
ಅಲಕ್ಖಿಂ ನುದ ಮಹಾರಾಜ, ಲಕ್ಖ್ಯಾ ಭವ ನಿವೇಸನಂ॥
Alakkhiṃ nuda mahārāja, lakkhyā bhava nivesanaṃ.
೯.
9.
‘‘ಸ ಲಕ್ಖೀಧಿತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಪುರಿಸೋ ಹಿ ಮಹಗ್ಗತೋ।
‘‘Sa lakkhīdhitisampanno, puriso hi mahaggato;
ಅಮಿತ್ತಾನಂ ಕಾಸಿಪತಿ, ಮೂಲಂ ಅಗ್ಗಞ್ಚ ಛಿನ್ದತಿ॥
Amittānaṃ kāsipati, mūlaṃ aggañca chindati.
೧೦.
10.
‘‘ಸಕ್ಕೋಪಿ ಹಿ ಭೂತಪತಿ, ಉಟ್ಠಾನೇ ನಪ್ಪಮಜ್ಜತಿ।
‘‘Sakkopi hi bhūtapati, uṭṭhāne nappamajjati;
ಸ ಕಲ್ಯಾಣೇ ಧಿತಿಂ ಕತ್ವಾ, ಉಟ್ಠಾನೇ ಕುರುತೇ ಮನೋ॥
Sa kalyāṇe dhitiṃ katvā, uṭṭhāne kurute mano.
೧೧.
11.
೧೨.
12.
ವಾಯಮಸ್ಸು ಚ ಕಿಚ್ಚೇಸು, ನಾಲಸೋ ವಿನ್ದತೇ ಸುಖಂ॥
Vāyamassu ca kiccesu, nālaso vindate sukhaṃ.
೧೩.
13.
೧೪.
14.
ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇತುಕಾಮೇನ, ಕಿಂ ಸು ಕಿಚ್ಚಂ ಕತಂ ವರಂ’’॥
Rajjaṃ kāretukāmena, kiṃ su kiccaṃ kataṃ varaṃ’’.
೧೫.
15.
ಅಲದ್ಧಸ್ಸ ಚ ಯೋ ಲಾಭೋ, ಲದ್ಧಸ್ಸ ಚಾನುರಕ್ಖಣಾ॥
Aladdhassa ca yo lābho, laddhassa cānurakkhaṇā.
೧೬.
16.
‘‘ಅಮಚ್ಚೇ ತಾತ ಜಾನಾಹಿ, ಧೀರೇ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಕೋವಿದೇ।
‘‘Amacce tāta jānāhi, dhīre atthassa kovide;
ಅನಕ್ಖಾ ಕಿತವೇ ತಾತ, ಅಸೋಣ್ಡೇ ಅವಿನಾಸಕೇ॥
Anakkhā kitave tāta, asoṇḍe avināsake.
೧೭.
17.
‘‘ಯೋ ಚ ತಂ ತಾತ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಧನಂ ಯಞ್ಚೇವ ತೇ ಸಿಯಾ।
‘‘Yo ca taṃ tāta rakkheyya, dhanaṃ yañceva te siyā;
ಸೂತೋವ ರಥಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹೇ, ಸೋ ತೇ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕಾರಯೇ॥
Sūtova rathaṃ saṅgaṇhe, so te kiccāni kāraye.
೧೮.
18.
‘‘ಸುಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಜನೋ, ಸಯಂ ವಿತ್ತಂ ಅವೇಕ್ಖಿಯ।
‘‘Susaṅgahitantajano, sayaṃ vittaṃ avekkhiya;
ನಿಧಿಞ್ಚ ಇಣದಾನಞ್ಚ, ನ ಕರೇ ಪರಪತ್ತಿಯಾ॥
Nidhiñca iṇadānañca, na kare parapattiyā.
೧೯.
19.
ನಿಗ್ಗಣ್ಹೇ ನಿಗ್ಗಹಾರಹಂ, ಪಗ್ಗಣ್ಹೇ ಪಗ್ಗಹಾರಹಂ॥
Niggaṇhe niggahārahaṃ, paggaṇhe paggahārahaṃ.
೨೦.
20.
‘‘ಸಯಂ ಜಾನಪದಂ ಅತ್ಥಂ, ಅನುಸಾಸ ರಥೇಸಭ।
‘‘Sayaṃ jānapadaṃ atthaṃ, anusāsa rathesabha;
ಮಾ ತೇ ಅಧಮ್ಮಿಕಾ ಯುತ್ತಾ, ಧನಂ ರಟ್ಠಞ್ಚ ನಾಸಯುಂ॥
Mā te adhammikā yuttā, dhanaṃ raṭṭhañca nāsayuṃ.
೨೧.
21.
ವೇಗಸಾ ಹಿ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಮನ್ದೋ ಪಚ್ಛಾನುತಪ್ಪತಿ॥
Vegasā hi kataṃ kammaṃ, mando pacchānutappati.
೨೨.
22.
ಕೋಧಸಾ ಹಿ ಬಹೂ ಫೀತಾ, ಕುಲಾ ಅಕುಲತಂ ಗತಾ॥
Kodhasā hi bahū phītā, kulā akulataṃ gatā.
೨೩.
23.
‘‘ಮಾ ತಾತ ಇಸ್ಸರೋಮ್ಹೀತಿ, ಅನತ್ಥಾಯ ಪತಾರಯಿ।
‘‘Mā tāta issaromhīti, anatthāya patārayi;
ಇತ್ಥೀನಂ ಪುರಿಸಾನಞ್ಚ, ಮಾ ತೇ ಆಸಿ ದುಖುದ್ರಯೋ॥
Itthīnaṃ purisānañca, mā te āsi dukhudrayo.
೨೪.
24.
‘‘ಅಪೇತಲೋಮಹಂಸಸ್ಸ, ರಞ್ಞೋ ಕಾಮಾನುಸಾರಿನೋ।
‘‘Apetalomahaṃsassa, rañño kāmānusārino;
ಸಬ್ಬೇ ಭೋಗಾ ವಿನಸ್ಸನ್ತಿ, ರಞ್ಞೋ ತಂ ವುಚ್ಚತೇ ಅಘಂ॥
Sabbe bhogā vinassanti, rañño taṃ vuccate aghaṃ.
೨೫.
25.
‘‘ತತ್ಥೇವ ತೇ ವತ್ತಪದಾ, ಏಸಾವ ಅನುಸಾಸನೀ।
‘‘Tattheva te vattapadā, esāva anusāsanī;
ದಕ್ಖಸ್ಸುದಾನಿ ಪುಞ್ಞಕರೋ, ಅಸೋಣ್ಡೋ ಅವಿನಾಸಕೋ।
Dakkhassudāni puññakaro, asoṇḍo avināsako;
೨೬.
26.
‘‘ಅಪುಚ್ಛಿಮ್ಹ ಕೋಸಿಯಗೋತ್ತಂ 41, ಕುಣ್ಡಲಿನಿಂ ತಥೇವ ಚ।
‘‘Apucchimha kosiyagottaṃ 42, kuṇḍaliniṃ tatheva ca;
೨೭.
27.
‘‘ಬಲಂ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ಲೋಕೇ, ಪುರಿಸಸ್ಮಿಂ ಮಹಗ್ಗತೇ।
‘‘Balaṃ pañcavidhaṃ loke, purisasmiṃ mahaggate;
ತತ್ಥ ಬಾಹುಬಲಂ ನಾಮ, ಚರಿಮಂ ವುಚ್ಚತೇ ಬಲಂ॥
Tattha bāhubalaṃ nāma, carimaṃ vuccate balaṃ.
೨೮.
28.
‘‘ಭೋಗಬಲಞ್ಚ ದೀಘಾವು, ದುತಿಯಂ ವುಚ್ಚತೇ ಬಲಂ।
‘‘Bhogabalañca dīghāvu, dutiyaṃ vuccate balaṃ;
ಅಮಚ್ಚಬಲಞ್ಚ ದೀಘಾವು, ತತಿಯಂ ವುಚ್ಚತೇ ಬಲಂ॥
Amaccabalañca dīghāvu, tatiyaṃ vuccate balaṃ.
೨೯.
29.
‘‘ಅಭಿಜಚ್ಚಬಲಂ ಚೇವ, ತಂ ಚತುತ್ಥಂ ಅಸಂಸಯಂ।
‘‘Abhijaccabalaṃ ceva, taṃ catutthaṃ asaṃsayaṃ;
ಯಾನಿ ಚೇತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ, ಅಧಿಗಣ್ಹಾತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ॥
Yāni cetāni sabbāni, adhigaṇhāti paṇḍito.
೩೦.
30.
ಪಞ್ಞಾಬಲೇನುಪತ್ಥದ್ಧೋ, ಅತ್ಥಂ ವಿನ್ದತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ॥
Paññābalenupatthaddho, atthaṃ vindati paṇḍito.
೩೧.
31.
‘‘ಅಪಿ ಚೇ ಲಭತಿ ಮನ್ದೋ, ಫೀತಂ ಧರಣಿಮುತ್ತಮಂ।
‘‘Api ce labhati mando, phītaṃ dharaṇimuttamaṃ;
ಅಕಾಮಸ್ಸ ಪಸಯ್ಹಂ ವಾ, ಅಞ್ಞೋ ತಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ॥
Akāmassa pasayhaṃ vā, añño taṃ paṭipajjati.
೩೨.
32.
‘‘ಅಭಿಜಾತೋಪಿ ಚೇ ಹೋತಿ, ರಜ್ಜಂ ಲದ್ಧಾನ ಖತ್ತಿಯೋ।
‘‘Abhijātopi ce hoti, rajjaṃ laddhāna khattiyo;
ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ ಹಿ ಕಾಸಿಪತಿ, ಸಬ್ಬೇನಪಿ ನ ಜೀವತಿ॥
Duppañño hi kāsipati, sabbenapi na jīvati.
೩೩.
33.
ಪಞ್ಞಾಸಹಿತೋ ನರೋ ಇಧ, ಅಪಿ ದುಕ್ಖೇ ಸುಖಾನಿ ವಿನ್ದತಿ॥
Paññāsahito naro idha, api dukkhe sukhāni vindati.
೩೪.
34.
‘‘ಪಞ್ಞಞ್ಚ ಖೋ ಅಸುಸ್ಸೂಸಂ, ನ ಕೋಚಿ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ।
‘‘Paññañca kho asussūsaṃ, na koci adhigacchati;
ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಅನಾಗಮ್ಮ, ಧಮ್ಮಟ್ಠಂ ಅವಿನಿಬ್ಭುಜಂ॥
Bahussutaṃ anāgamma, dhammaṭṭhaṃ avinibbhujaṃ.
೩೫.
35.
೩೬.
36.
ನ ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿಯಕಾರಿಸ್ಸ, ಸಮ್ಮದತ್ಥೋ ವಿಪಚ್ಚತಿ॥
Na nibbindiyakārissa, sammadattho vipaccati.
೩೭.
37.
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಪಯುತ್ತಸ್ಸ, ತಥಾಯತನಸೇವಿನೋ।
‘‘Ajjhattañca payuttassa, tathāyatanasevino;
ಅನಿಬ್ಬಿನ್ದಿಯಕಾರಿಸ್ಸ, ಸಮ್ಮದತ್ಥೋ ವಿಪಚ್ಚತಿ॥
Anibbindiyakārissa, sammadattho vipaccati.
೩೮.
38.
‘‘ಯೋಗಪ್ಪಯೋಗಸಙ್ಖಾತಂ, ಸಮ್ಭತಸ್ಸಾನುರಕ್ಖಣಂ।
‘‘Yogappayogasaṅkhātaṃ, sambhatassānurakkhaṇaṃ;
ತಾನಿ ತ್ವಂ ತಾತ ಸೇವಸ್ಸು, ಮಾ ಅಕಮ್ಮಾಯ ರನ್ಧಯಿ।
Tāni tvaṃ tāta sevassu, mā akammāya randhayi;
ಅಕಮ್ಮುನಾ ಹಿ ದುಮ್ಮೇಧೋ, ನಳಾಗಾರಂವ ಸೀದತಿ’’॥
Akammunā hi dummedho, naḷāgāraṃva sīdati’’.
೩೯.
39.
‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರ ಮಹಾರಾಜ, ಮಾತಾಪಿತೂಸು ಖತ್ತಿಯ।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;
ಇಧ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿತ್ವಾನ, ರಾಜ ಸಗ್ಗಂ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
೪೦.
40.
‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರ ಮಹಾರಾಜ, ಪುತ್ತದಾರೇಸು ಖತ್ತಿಯ।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya;
ಇಧ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿತ್ವಾನ, ರಾಜ ಸಗ್ಗಂ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
೪೧.
41.
‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರ ಮಹಾರಾಜ, ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇಸು ಖತ್ತಿಯ।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya;
ಇಧ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿತ್ವಾನ, ರಾಜ ಸಗ್ಗಂ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
೪೨.
42.
‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರ ಮಹಾರಾಜ, ವಾಹನೇಸು ಬಲೇಸು ಚ।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca;
ಇಧ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿತ್ವಾನ, ರಾಜ ಸಗ್ಗಂ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
೪೩.
43.
‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರ ಮಹಾರಾಜ, ಗಾಮೇಸು ನಿಗಮೇಸು ಚ…ಪೇ॰…॥
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca…pe….
೪೪.
44.
‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರ ಮಹಾರಾಜ, ರಟ್ಠೇಸು 59 ಜನಪದೇಸು ಚ…ಪೇ॰…॥
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu 60 janapadesu ca…pe….
೪೫.
45.
೪೬.
46.
‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರ ಮಹಾರಾಜ, ಮಿಗಪಕ್ಖೀಸು ಖತ್ತಿಯ।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya;
ಇಧ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿತ್ವಾನ, ರಾಜ ಸಗ್ಗಂ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
೪೭.
47.
ಇಧ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿತ್ವಾನ, ರಾಜ ಸಗ್ಗಂ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
೪೮.
48.
೪೯.
49.
ಸಪ್ಪಞ್ಞಸೇವೀ ಕಲ್ಯಾಣೀ, ಸಮತ್ತಂ ಸಾಮ 73 ತಂ ವಿದೂ’’ತಿ॥
Sappaññasevī kalyāṇī, samattaṃ sāma 74 taṃ vidū’’ti.
ತೇಸಕುಣಜಾತಕಂ ಪಠಮಂ।
Tesakuṇajātakaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಜಾತಕ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Jātaka-aṭṭhakathā / [೫೨೧] ೧. ತೇಸಕುಣಜಾತಕವಣ್ಣನಾ • [521] 1. Tesakuṇajātakavaṇṇanā