| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૩. પરિબ્બાજકવગ્ગો
3. Paribbājakavaggo
૧. તેવિજ્જવચ્છસુત્તં
1. Tevijjavacchasuttaṃ
૧૮૫. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા વેસાલિયં વિહરતિ મહાવને કૂટાગારસાલાયં. તેન ખો પન સમયેન વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો એકપુણ્ડરીકે પરિબ્બાજકારામે પટિવસતિ. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય વેસાલિં પિણ્ડાય પાવિસિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘અતિપ્પગો ખો તાવ વેસાલિયં પિણ્ડાય ચરિતું; યંનૂનાહં યેન એકપુણ્ડરીકો પરિબ્બાજકારામો યેન વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો તેનુપસઙ્કમેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા યેન એકપુણ્ડરીકો પરિબ્બાજકારામો યેન વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો તેનુપસઙ્કમિ. અદ્દસા ખો વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો ભગવન્તં દૂરતોવ આગચ્છન્તં. દિસ્વાન ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘એતુ ખો, ભન્તે, ભગવા. સ્વાગતં 1, ભન્તે, ભગવતો. ચિરસ્સં ખો, ભન્તે, ભગવા ઇમં પરિયાયમકાસિ યદિદં ઇધાગમનાય. નિસીદતુ, ભન્તે, ભગવા ઇદમાસનં પઞ્ઞત્ત’’ન્તિ. નિસીદિ ભગવા પઞ્ઞત્તે આસને. વચ્છગોત્તોપિ ખો પરિબ્બાજકો અઞ્ઞતરં નીચં આસનં ગહેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સુતં મેતં, ભન્તે – ‘સમણો ગોતમો સબ્બઞ્ઞૂ સબ્બદસ્સાવી, અપરિસે+સં ઞાણદસ્સનં પટિજાનાતિ, ચરતો ચ મે તિટ્ઠતો ચ સુત્તસ્સ ચ જાગરસ્સ ચ સતતં સમિતં ઞાણદસ્સનં પચ્ચુપટ્ઠિત’ન્તિ. યે તે, ભન્તે, એવમાહંસુ – ‘સમણો ગોતમો સબ્બઞ્ઞૂ સબ્બદસ્સાવી, અપરિસેસં ઞાણદસ્સનં પટિજાનાતિ, ચરતો ચ મે તિટ્ઠતો ચ સુત્તસ્સ ચ જાગરસ્સ ચ સતતં સમિતં ઞાણદસ્સનં પચ્ચુપટ્ઠિત’ન્તિ, કચ્ચિ તે, ભન્તે, ભગવતો વુત્તવાદિનો, ન ચ ભગવન્તં અભૂતેન અબ્ભાચિક્ખન્તિ, ધમ્મસ્સ ચાનુધમ્મં બ્યાકરોન્તિ, ન ચ કોચિ સહધમ્મિકો વાદાનુવાદો ગારય્હં ઠાનં આગચ્છતી’’તિ? ‘‘યે તે, વચ્છ, એવમાહંસુ – ‘સમણો ગોતમો સબ્બઞ્ઞૂ સબ્બદસ્સાવી, અપરિસેસં ઞાણદસ્સનં પટિજાનાતિ, ચરતો ચ મે તિટ્ઠતો ચ સુત્તસ્સ ચ જાગરસ્સ ચ સતતં સમિતં ઞાણદસ્સનં પચ્ચુપટ્ઠિત’ન્તિ, ન મે તે વુત્તવાદિનો, અબ્ભાચિક્ખન્તિ ચ પન મં અસતા અભૂતેના’’તિ.
185. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena vacchagotto paribbājako ekapuṇḍarīke paribbājakārāme paṭivasati. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘atippago kho tāva vesāliyaṃ piṇḍāya carituṃ; yaṃnūnāhaṃ yena ekapuṇḍarīko paribbājakārāmo yena vacchagotto paribbājako tenupasaṅkameyya’’nti. Atha kho bhagavā yena ekapuṇḍarīko paribbājakārāmo yena vacchagotto paribbājako tenupasaṅkami. Addasā kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etu kho, bhante, bhagavā. Svāgataṃ 2, bhante, bhagavato. Cirassaṃ kho, bhante, bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu, bhante, bhagavā idamāsanaṃ paññatta’’nti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Vacchagottopi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante – ‘samaṇo gotamo sabbaññū sabbadassāvī, aparise+saṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti, carato ca me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhita’nti. Ye te, bhante, evamāhaṃsu – ‘samaṇo gotamo sabbaññū sabbadassāvī, aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti, carato ca me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhita’nti, kacci te, bhante, bhagavato vuttavādino, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhanti, dhammassa cānudhammaṃ byākaronti, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatī’’ti? ‘‘Ye te, vaccha, evamāhaṃsu – ‘samaṇo gotamo sabbaññū sabbadassāvī, aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti, carato ca me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhita’nti, na me te vuttavādino, abbhācikkhanti ca pana maṃ asatā abhūtenā’’ti.
૧૮૬. ‘‘કથં બ્યાકરમાના પન મયં, ભન્તે, વુત્તવાદિનો ચેવ ભગવતો અસ્સામ, ન ચ ભગવન્તં અભૂતેન અબ્ભાચિક્ખેય્યામ, ધમ્મસ્સ ચાનુધમ્મં બ્યાકરેય્યામ, ન ચ કોચિ સહધમ્મિકો વાદાનુવાદો ગારય્હં ઠાનં આગચ્છેય્યા’’તિ?
186. ‘‘Kathaṃ byākaramānā pana mayaṃ, bhante, vuttavādino ceva bhagavato assāma, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkheyyāma, dhammassa cānudhammaṃ byākareyyāma, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgaccheyyā’’ti?
‘‘‘તેવિજ્જો સમણો ગોતમો’તિ ખો, વચ્છ, બ્યાકરમાનો વુત્તવાદી ચેવ મે અસ્સ, ન ચ મં અભૂતેન અબ્ભાચિક્ખેય્ય, ધમ્મસ્સ ચાનુધમ્મં બ્યાકરેય્ય, ન ચ કોચિ સહધમ્મિકો વાદાનુવાદો ગારય્હં ઠાનં આગચ્છેય્ય. અહઞ્હિ, વચ્છ, યાવદેવ આકઙ્ખામિ અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ, સેય્યથિદં – એકમ્પિ જાતિં દ્વેપિ જાતિયો…પે॰… ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ. અહઞ્હિ, વચ્છ, યાવદેવ આકઙ્ખામિ દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન સત્તે પસ્સામિ ચવમાને ઉપપજ્જમાને હીને પણીતે સુવણ્ણે દુબ્બણ્ણે સુગતે દુગ્ગતે…પે॰… યથાકમ્મૂપગે સત્તે પજાનામિ. અહઞ્હિ, વચ્છ, આસવાનં ખયા અનાસવં ચેતોવિમુત્તિં પઞ્ઞાવિમુત્તિં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામિ.
‘‘‘Tevijjo samaṇo gotamo’ti kho, vaccha, byākaramāno vuttavādī ceva me assa, na ca maṃ abhūtena abbhācikkheyya, dhammassa cānudhammaṃ byākareyya, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgaccheyya. Ahañhi, vaccha, yāvadeva ākaṅkhāmi anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Ahañhi, vaccha, yāvadeva ākaṅkhāmi dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate…pe… yathākammūpage satte pajānāmi. Ahañhi, vaccha, āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmi.
‘‘‘તેવિજ્જો સમણો ગોતમો’તિ ખો, વચ્છ, બ્યાકરમાનો વુત્તવાદી ચેવ મે અસ્સ, ન ચ મં અભૂતેન અબ્ભાચિક્ખેય્ય, ધમ્મસ્સ ચાનુધમ્મં બ્યાકરેય્ય, ન ચ કોચિ સહધમ્મિકો વાદાનુવાદો ગારય્હં ઠાનં આગચ્છેય્યા’’તિ.
‘‘‘Tevijjo samaṇo gotamo’ti kho, vaccha, byākaramāno vuttavādī ceva me assa, na ca maṃ abhūtena abbhācikkheyya, dhammassa cānudhammaṃ byākareyya, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgaccheyyā’’ti.
એવં વુત્તે, વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અત્થિ નુ ખો, ભો ગોતમ, કોચિ ગિહી ગિહિસંયોજનં અપ્પહાય કાયસ્સ ભેદા દુક્ખસ્સન્તકરો’’તિ? ‘‘નત્થિ ખો, વચ્છ, કોચિ ગિહી ગિહિસંયોજનં અપ્પહાય કાયસ્સ ભેદા દુક્ખસ્સન્તકરો’’તિ.
Evaṃ vutte, vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘atthi nu kho, bho gotama, koci gihī gihisaṃyojanaṃ appahāya kāyassa bhedā dukkhassantakaro’’ti? ‘‘Natthi kho, vaccha, koci gihī gihisaṃyojanaṃ appahāya kāyassa bhedā dukkhassantakaro’’ti.
‘‘અત્થિ પન, ભો ગોતમ, કોચિ ગિહી ગિહિસંયોજનં અપ્પહાય કાયસ્સ ભેદા સગ્ગૂપગો’’તિ? ‘‘ન ખો, વચ્છ, એકંયેવ સતં ન દ્વે સતાનિ ન તીણિ સતાનિ ન ચત્તારિ સતાનિ ન પઞ્ચ સતાનિ, અથ ખો ભિય્યોવ યે ગિહી ગિહિસંયોજનં અપ્પહાય કાયસ્સ ભેદા સગ્ગૂપગા’’તિ 3.
‘‘Atthi pana, bho gotama, koci gihī gihisaṃyojanaṃ appahāya kāyassa bhedā saggūpago’’ti? ‘‘Na kho, vaccha, ekaṃyeva sataṃ na dve satāni na tīṇi satāni na cattāri satāni na pañca satāni, atha kho bhiyyova ye gihī gihisaṃyojanaṃ appahāya kāyassa bhedā saggūpagā’’ti 4.
‘‘અત્થિ નુ ખો, ભો ગોતમ, કોચિ આજીવકો 5 કાયસ્સ ભેદા દુક્ખસ્સન્તકરો’’તિ? ‘‘નત્થિ ખો, વચ્છ, કોચિ આજીવકો કાયસ્સ ભેદા દુક્ખસ્સન્તકરો’’તિ.
‘‘Atthi nu kho, bho gotama, koci ājīvako 6 kāyassa bhedā dukkhassantakaro’’ti? ‘‘Natthi kho, vaccha, koci ājīvako kāyassa bhedā dukkhassantakaro’’ti.
‘‘અત્થિ પન, ભો ગોતમ, કોચિ આજીવકો કાયસ્સ ભેદા સગ્ગૂપગો’’તિ? ‘‘ઇતો ખો સો, વચ્છ, એકનવુતો કપ્પો 7 યમહં અનુસ્સરામિ, નાભિજાનામિ કઞ્ચિ આજીવકં સગ્ગૂપગં અઞ્ઞત્ર એકેન; સોપાસિ કમ્મવાદી કિરિયવાદી’’તિ. ‘‘એવં સન્તે, ભો ગોતમ, સુઞ્ઞં અદું તિત્થાયતનં અન્તમસો સગ્ગૂપગેનપી’’તિ? ‘‘એવં, વચ્છ, સુઞ્ઞં અદું તિત્થાયતનં અન્તમસો સગ્ગૂપગેનપી’’તિ.
‘‘Atthi pana, bho gotama, koci ājīvako kāyassa bhedā saggūpago’’ti? ‘‘Ito kho so, vaccha, ekanavuto kappo 8 yamahaṃ anussarāmi, nābhijānāmi kañci ājīvakaṃ saggūpagaṃ aññatra ekena; sopāsi kammavādī kiriyavādī’’ti. ‘‘Evaṃ sante, bho gotama, suññaṃ aduṃ titthāyatanaṃ antamaso saggūpagenapī’’ti? ‘‘Evaṃ, vaccha, suññaṃ aduṃ titthāyatanaṃ antamaso saggūpagenapī’’ti.
ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમનો વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દીતિ.
Idamavoca bhagavā. Attamano vacchagotto paribbājako bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
તેવિજ્જવચ્છસુત્તં નિટ્ઠિતં પઠમં.
Tevijjavacchasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૧. તેવિજ્જવચ્છસુત્તવણ્ણના • 1. Tevijjavacchasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૧. તેવિજ્જવચ્છસુત્તવણ્ણના • 1. Tevijjavacchasuttavaṇṇanā
