Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā

    1. சித்துப்பாத³கண்ட³ங்

    1. Cittuppādakaṇḍaṃ

    திகமாதிகாபத³வண்ணனா

    Tikamātikāpadavaṇṇanā

    1. தேனாதி வேத³னாஸத்³தே³ன. ஸப்³ப³பதே³ஹீதி தீஹி பதே³ஹி லத்³த⁴னாமோ ஹோதி அவயவத⁴ம்மேனாபி ஸமுதா³யஸ்ஸ அபதி³ஸிதப்³ப³தோ யதா² ‘‘ஸமங் சுண்ண’’ந்தி. சோத³கோ யதா²தி⁴ப்பேதமத்த²ங் அப்படிபஜ்ஜமானோ விப⁴த்திஅந்தஸ்ஸேவ பத³பா⁴வங் ஸல்லக்கெ²த்வா ‘‘நனு ஸுகா²யா’’திஆதி³னா சோதே³தி. இதரோ ‘‘அதி⁴ப்பேதப்பகாரத்த²க³மகஸ்ஸா’’திஆதி³னா அத்தனோ அதி⁴ப்பாயங் விவரதி. தேன ‘‘வாக்யங் இத⁴ பத³ந்தி வுத்த’’ந்தி த³ஸ்ஸேதி. ஹேதுபத³ஸஹேதுகபதா³தீ³ஹீதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன நஹேதுபத³அஹேதுகபத³ஹேதுஸம்பயுத்தபதா³னி ஹேதுவிப்பயுத்தபத³ம்பி வா ஸங்க³ண்ஹாதி.

    1. Tenāti vedanāsaddena. Sabbapadehīti tīhi padehi laddhanāmo hoti avayavadhammenāpi samudāyassa apadisitabbato yathā ‘‘samaṃ cuṇṇa’’nti. Codako yathādhippetamatthaṃ appaṭipajjamāno vibhattiantasseva padabhāvaṃ sallakkhetvā ‘‘nanu sukhāyā’’tiādinā codeti. Itaro ‘‘adhippetappakāratthagamakassā’’tiādinā attano adhippāyaṃ vivarati. Tena ‘‘vākyaṃ idha padanti vutta’’nti dasseti. Hetupadasahetukapadādīhīti ādi-saddena nahetupadaahetukapadahetusampayuttapadāni hetuvippayuttapadampi vā saṅgaṇhāti.

    உப⁴யேகபத³வஸேனாதி உப⁴யபத³வஸேன ஹேதுது³கஸம்ப³ந்தோ⁴, ஏகபத³வஸேன ஸஹேதுகது³கஸம்ப³ந்தோ⁴. ததா²தி உப⁴யேகபத³வஸேன. எத்த² ச ஸஹேதுகஹேதுஸம்பயுத்தது³காதிஆதி³னா யதா² ஹேதுகொ³ச்ச²கே பட²மது³கஸம்ப³ந்தா⁴ து³தியததியது³கா, பட²மது³கது³தியது³கஸம்ப³ந்தா⁴ சதுத்த²ச²ட்ட²து³கா, பட²மது³கததியது³கஸம்ப³ந்தோ⁴ பஞ்சமோ து³கோ, ஏவங் ஆஸவகொ³ச்ச²காதீ³ஸுபீதி நயங் த³ஸ்ஸேதி. ஸக்கா ஹி இமினாவ நயேன தேஸுபி து³கந்தரஸம்ப³ந்தோ⁴ விஞ்ஞாதுங், கேவலங் பன ஆஸவகொ³ச்ச²காதீ³ஸு து³தியது³கததியது³கஸம்ப³ந்தோ⁴ ஓஸானது³கோ, கிலேஸகொ³ச்ச²கே ச து³தியசதுத்த²து³கஸம்ப³ந்தோ⁴தி. த⁴ம்மானங் ஸாவஸேஸனிரவஸேஸபா⁴வேன திகது³கானங் ஸப்பதே³ஸனிப்பதே³ஸதா வுத்தாதி யேஹி திகது³கா ஸாவஸேஸாதி பதி³ஸ்ஸந்தி அபதி³ஸ்ஸந்தி, தே அஸங்க³ஹிதத⁴ம்மாபதே³ஸோ. ஏவங் ஸதி ‘‘அஸங்க³ஹிதோ’’தி விஸேஸனங் கிமத்தி²யந்தி? ஏதஸ்ஸேவத்த²ஸ்ஸ பாகடகரணத்த²ங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். அத² வா பதி³ஸ்ஸதி ஏதேன ஸமுதா³யோதி பதே³ஸோ, அவயவோ. ‘‘ஸாமஞ்ஞஜோதனா விஸேஸே அவதிட்ட²தீ’’தி யதா²தி⁴ப்பேதங் விஸேஸங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அஸங்க³ஹிதோ’’தி ஆஹ.

    Ubhayekapadavasenāti ubhayapadavasena hetudukasambandho, ekapadavasena sahetukadukasambandho. Tathāti ubhayekapadavasena. Ettha ca sahetukahetusampayuttadukātiādinā yathā hetugocchake paṭhamadukasambandhā dutiyatatiyadukā, paṭhamadukadutiyadukasambandhā catutthachaṭṭhadukā, paṭhamadukatatiyadukasambandho pañcamo duko, evaṃ āsavagocchakādīsupīti nayaṃ dasseti. Sakkā hi imināva nayena tesupi dukantarasambandho viññātuṃ, kevalaṃ pana āsavagocchakādīsu dutiyadukatatiyadukasambandho osānaduko, kilesagocchake ca dutiyacatutthadukasambandhoti. Dhammānaṃ sāvasesaniravasesabhāvena tikadukānaṃ sappadesanippadesatā vuttāti yehi tikadukā sāvasesāti padissanti apadissanti, te asaṅgahitadhammāpadeso. Evaṃ sati ‘‘asaṅgahito’’ti visesanaṃ kimatthiyanti? Etassevatthassa pākaṭakaraṇatthaṃ daṭṭhabbaṃ. Atha vā padissati etena samudāyoti padeso, avayavo. ‘‘Sāmaññajotanā visese avatiṭṭhatī’’ti yathādhippetaṃ visesaṃ dassento ‘‘asaṅgahito’’ti āha.

    அனவஜ்ஜத்தோ² அவஜ்ஜவிரஹத்தோ². நாமங் ஸஞ்ஞா, கிரியா கரணங், பயோஜனங் ரத²ரத²ங்க³விபா⁴வனேன தேஸங் பகாரதோ யோஜனங். குஸேன ஞாணேன லாதப்³பா³தி குஸலாதி அயமத்தோ² ஞாணஸம்பயுத்தானங் தாவ ஹோது, ஞாணவிப்பயுத்தானங் கத²ந்தி ஆஹ ‘‘ஞாணவிப்பயுத்தானம்பீ’’திஆதி³. ஞாணவிப்பயுத்தாபி ஹி ஞாணேனேவ பவத்தியந்தி ஹிதஸுக²ஹேதுபூ⁴தாய பவத்தியா பஞ்ஞவந்தானங் படிபத்திபா⁴வதோ. ந ஹி அந்தரேன யோனிஸோமனஸிகாரங் குஸலுப்பத்தி அத்தீ²தி. ‘‘யதி³ குஸலஸ்ஸ உப⁴யபா⁴க³க³தங் ஸங்கிலேஸலவனங் பாகடங் ஸியா, குஸா விய லுனந்தீதி குஸலாதி அயமத்தோ² யுத்தோ ஸியா’’தி கோசி வதெ³ய்யாதி ஆஸங்காய ஆஹ ‘‘ஸம்மப்பதா⁴னத்³வயங் வியா’’தி.

    Anavajjattho avajjavirahattho. Nāmaṃ saññā, kiriyā karaṇaṃ, payojanaṃ ratharathaṅgavibhāvanena tesaṃ pakārato yojanaṃ. Kusena ñāṇena lātabbāti kusalāti ayamattho ñāṇasampayuttānaṃ tāva hotu, ñāṇavippayuttānaṃ kathanti āha ‘‘ñāṇavippayuttānampī’’tiādi. Ñāṇavippayuttāpi hi ñāṇeneva pavattiyanti hitasukhahetubhūtāya pavattiyā paññavantānaṃ paṭipattibhāvato. Na hi antarena yonisomanasikāraṃ kusaluppatti atthīti. ‘‘Yadi kusalassa ubhayabhāgagataṃ saṃkilesalavanaṃ pākaṭaṃ siyā, kusā viya lunantīti kusalāti ayamattho yutto siyā’’ti koci vadeyyāti āsaṅkāya āha ‘‘sammappadhānadvayaṃ viyā’’ti.

    ந சாதிஆதி³னா ‘‘ஸபா⁴வங் தா⁴ரெந்தீ’’தி எத்த² பரமத்த²தோ கத்துகம்மஸ்ஸ ச பே⁴தோ³ நத்தி², கப்பனாஸித்³தோ⁴ ஏவ பன பே⁴தோ³தி த³ஸ்ஸேதி. தத்த² நாமவஸேன விஞ்ஞாதாவிஞ்ஞாதேதி யேஸங் ‘‘த⁴ம்மா’’தி இமினா பரியாயேன அவிஞ்ஞாதா ஸபா⁴வா, ‘‘ஸபா⁴வங் தா⁴ரெந்தீ’’தி இமினா ச பரியாயேன விஞ்ஞாதா, தேஸங் வஸேன ஏவங் வுத்தங். எத்த² ச பட²மோ அத்தோ² ஸங்க²தாஸங்க²தத⁴ம்மவஸேன வுத்தோ, து³தியோ ஸங்க²தவஸேன, ததியோ ஸங்க²தாஸங்க²தபஞ்ஞத்தித⁴ம்மவஸேனாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.

    Na cātiādinā ‘‘sabhāvaṃ dhārentī’’ti ettha paramatthato kattukammassa ca bhedo natthi, kappanāsiddho eva pana bhedoti dasseti. Tattha nāmavasena viññātāviññāteti yesaṃ ‘‘dhammā’’ti iminā pariyāyena aviññātā sabhāvā, ‘‘sabhāvaṃ dhārentī’’ti iminā ca pariyāyena viññātā, tesaṃ vasena evaṃ vuttaṃ. Ettha ca paṭhamo attho saṅkhatāsaṅkhatadhammavasena vutto, dutiyo saṅkhatavasena, tatiyo saṅkhatāsaṅkhatapaññattidhammavasenāti daṭṭhabbaṃ.

    குஸலபடிஸேத⁴னங் குஸலாபா⁴வோ ஏவ. அபா⁴வோ ஹி ஸத்தாபடிஸேதோ⁴தி. த⁴ம்மோதி ஸபா⁴வத⁴ம்மோ. அகுஸலவசனேன ந கோசி அத்தோ² ஸபா⁴வத⁴ம்மஸ்ஸ அபோ³த⁴கத்தாதி அதி⁴ப்பாயோ. அத² ஸியா அகுஸலவசனேன கோசி அத்தோ² அஸபா⁴வத⁴ம்மபோ³த⁴கத்தேபி ‘‘பஞ்ஞத்தித⁴ம்மா’’திஆதீ³ஸு விய, ஏவங் ஸதி ‘‘அனப்³யாகதா’’தி ச வத்தப்³ப³ங் ஸியா, ததோ சாயங் சதுக்கோ ஆபஜ்ஜதி, ந திகோ. தஸ்மாதி யஸ்மா து³கசதுக்கபா⁴வோ அனப்³யாகதவோஹாரோ ச நத்தி², ஸோ ச வுத்தனயேன அபா⁴வமத்தவசனே ஆபஜ்ஜதி, தஸ்மா. ஸபா⁴வதா⁴ரணாதீ³தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன ‘‘தா⁴ரீயந்தி பச்சயேஹீ’’தி அயமத்தோ² ஸங்க³ஹிதோ. ஞெய்யபரியாயேன பன த⁴ம்ம-ஸத்³தே³னாயங் தோ³ஸோதி நனு அஞெய்யபரியாயேபி த⁴ம்ம-ஸத்³தே³ ந கோசி தோ³ஸோதி? ந, வுத்ததோ³ஸானதிவத்தனதோ.

    Kusalapaṭisedhanaṃ kusalābhāvo eva. Abhāvo hi sattāpaṭisedhoti. Dhammoti sabhāvadhammo. Akusalavacanena na koci attho sabhāvadhammassa abodhakattāti adhippāyo. Atha siyā akusalavacanena koci attho asabhāvadhammabodhakattepi ‘‘paññattidhammā’’tiādīsu viya, evaṃ sati ‘‘anabyākatā’’ti ca vattabbaṃ siyā, tato cāyaṃ catukko āpajjati, na tiko. Tasmāti yasmā dukacatukkabhāvo anabyākatavohāro ca natthi, so ca vuttanayena abhāvamattavacane āpajjati, tasmā. Sabhāvadhāraṇādīti ādi-saddena ‘‘dhārīyanti paccayehī’’ti ayamattho saṅgahito. Ñeyyapariyāyena pana dhamma-saddenāyaṃ dosoti nanu añeyyapariyāyepi dhamma-sadde na koci dosoti? Na, vuttadosānativattanato.

    பாரிஸேஸேனாதி எத்த² நனு அயமகாரோ ந-அத்த²த்தயஸ்ஸேவ ஜோதகோ, அத² கோ² ‘‘அஹேதுகா த⁴ம்மா, அபி⁴க்கு²கோ ஆவாஸோ’’தி தங்யோக³னிவத்தியா, ‘‘அப்பச்சயா த⁴ம்மா’’தி தங்ஸம்ப³ந்தி⁴பா⁴வனிவத்தியா. பச்சயுப்பன்னஞ்ஹி பச்சயஸம்ப³ந்தீ⁴தி அப்பச்சயுப்பன்னத்தா அஸம்ப³ந்தி⁴தா எத்த² ஜோதீயதி. ‘‘அனித³ஸ்ஸனா த⁴ம்மா’’தி தங்ஸபா⁴வனிவத்தியா. நித³ஸ்ஸனஞ்ஹி த³ட்ட²ப்³ப³தா. அத² சக்கு²விஞ்ஞாணங் நித³ஸ்ஸனங், தக்³க³ய்ஹபா⁴வனிவத்தியா, ததா² ‘‘அனாஸவா த⁴ம்மா’’தி. ‘‘அப்படிகா⁴ த⁴ம்மா அனாரம்மணா த⁴ம்மா’’தி தங்கிச்சனிவத்தியா. ‘‘அரூபினோ த⁴ம்மா அசேதஸிகா த⁴ம்மா’’தி தப்³பா⁴வனிவத்தியா. தத³ஞ்ஞதா ஹி எத்த² பகாஸீயதி. ‘‘அமனுஸ்ஸோ’’தி தப்³பா⁴வமத்தனிவத்தியா. மனுஸ்ஸத்தமத்தங் நத்தி² அஞ்ஞங் ஸமானந்தி ஸதி³ஸதா ஹெத்த² ஸூசியதி. ‘‘அஸமணோ ஸமணபடிஞ்ஞோ அபுத்தோ’’தி தங்ஸம்பா⁴வனகு³ணனிவத்தியா. க³ரஹா ஹி எத்த² ஞாயதி. ‘‘கச்சி நு போ⁴தோ அனாமயா, அனுத³ரா கஞ்ஞா’’தி தத³ப்பபா⁴வனிவத்தியா. ‘‘அனுப்பன்னா த⁴ம்மா’’தி தங்ஸதி³ஸபா⁴வனிவத்தியா. அதீதானஞ்ஹி உப்பன்னபுப்³ப³த்தா உபாதி³த⁴ம்மானஞ்ச பச்சயேகதே³ஸனிப்ப²த்தியா ஆரத்³து⁴ப்பாத³பா⁴வதோ காலவினிமுத்தஸ்ஸ ச விஜ்ஜமானத்தா உப்பன்னானுகூலதா, பகே³வ பச்சுப்பன்னானந்தி தப்³பி³து⁴ரபா⁴வோ எத்த² விஞ்ஞாயதி. ‘‘அஸெக்கா² த⁴ம்மா’’தி தத³பரியோஸானநிவத்தியா. தங்னிட்டா²னஞ்ஹெத்த² பகாஸீயதீதி ஏவமனேகேஸங் அத்தா²னங் ஜோதகோ, தத்த² கிங் வுச்சதே அத்த²த்³வயமேவ வத்வா பாரிஸேஸேனாதி? இதரேஸங் எத்த² ஸுவிதூ³ரபா⁴வதோ. ந ஹி குஸலவிப்பயுத்தாதீ³னங் த⁴ம்மானங் அகுஸலபா⁴வோ யுஜ்ஜதி.

    Pārisesenāti ettha nanu ayamakāro na-atthattayasseva jotako, atha kho ‘‘ahetukā dhammā, abhikkhuko āvāso’’ti taṃyoganivattiyā, ‘‘appaccayā dhammā’’ti taṃsambandhibhāvanivattiyā. Paccayuppannañhi paccayasambandhīti appaccayuppannattā asambandhitā ettha jotīyati. ‘‘Anidassanā dhammā’’ti taṃsabhāvanivattiyā. Nidassanañhi daṭṭhabbatā. Atha cakkhuviññāṇaṃ nidassanaṃ, taggayhabhāvanivattiyā, tathā ‘‘anāsavā dhammā’’ti. ‘‘Appaṭighā dhammā anārammaṇā dhammā’’ti taṃkiccanivattiyā. ‘‘Arūpino dhammā acetasikā dhammā’’ti tabbhāvanivattiyā. Tadaññatā hi ettha pakāsīyati. ‘‘Amanusso’’ti tabbhāvamattanivattiyā. Manussattamattaṃ natthi aññaṃ samānanti sadisatā hettha sūciyati. ‘‘Asamaṇo samaṇapaṭiñño aputto’’ti taṃsambhāvanaguṇanivattiyā. Garahā hi ettha ñāyati. ‘‘Kacci nu bhoto anāmayā, anudarā kaññā’’ti tadappabhāvanivattiyā. ‘‘Anuppannā dhammā’’ti taṃsadisabhāvanivattiyā. Atītānañhi uppannapubbattā upādidhammānañca paccayekadesanipphattiyā āraddhuppādabhāvato kālavinimuttassa ca vijjamānattā uppannānukūlatā, pageva paccuppannānanti tabbidhurabhāvo ettha viññāyati. ‘‘Asekkhā dhammā’’ti tadapariyosānanivattiyā. Taṃniṭṭhānañhettha pakāsīyatīti evamanekesaṃ atthānaṃ jotako, tattha kiṃ vuccate atthadvayameva vatvā pārisesenāti? Itaresaṃ ettha suvidūrabhāvato. Na hi kusalavippayuttādīnaṃ dhammānaṃ akusalabhāvo yujjati.

    அகுஸலஸத்³த³ஸ்ஸ உச்சாரணானந்தரங் வினெய்யானங் குஸலபடிபக்க²பூ⁴தே அத்தே² படிபத்திபா⁴வதோ தத்த² நிருள்ஹதா த³ட்ட²ப்³பா³. ‘‘விருத்³த⁴ஸபா⁴வத்தா’’தி வுத்தங் கிச்சவிரோதா⁴தீ³னம்பி தத³ந்தோக³த⁴த்தா, விருத்³த⁴ஸபா⁴வத்தேபி வினாஸகவினாஸிதப்³ப³பா⁴வோ குஸலாகுஸலேஸு நியதோதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தப்பஹெய்யபா⁴வதோ’’தி ஆஹ. இதரதா² குஸலானம்பி அகுஸலேஹி பஹாதப்³ப³பா⁴வே அச்சந்தங் ஸமுச்சி²ன்னகுஸலமூலத்தா அபாயபூரகா ஏவ ஸத்தா ஸியுங். யங் பன ‘‘த⁴ம்மாபி வோ, பி⁴க்க²வே, பஹாதப்³பா³’’தி (ம॰ நி॰ 1.240) வுத்தங், தங் ‘‘ரூபங், பி⁴க்க²வே, ந தும்ஹாகங், தங் பஜஹதா²’’திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 3.33) விய ததா³ரம்மணஸங்கிலேஸப்பஹானவஸேன பரியாயேன வுத்தங். யதா²ஹ ‘‘ந ஹி குஸலா அகுஸலேஹி பஹாதப்³பா³’’தி (த⁴॰ ஸ॰ மூலடீ 1).

    Akusalasaddassa uccāraṇānantaraṃ vineyyānaṃ kusalapaṭipakkhabhūte atthe paṭipattibhāvato tattha niruḷhatā daṭṭhabbā. ‘‘Viruddhasabhāvattā’’ti vuttaṃ kiccavirodhādīnampi tadantogadhattā, viruddhasabhāvattepi vināsakavināsitabbabhāvo kusalākusalesu niyatoti dassetuṃ ‘‘tappaheyyabhāvato’’ti āha. Itarathā kusalānampi akusalehi pahātabbabhāve accantaṃ samucchinnakusalamūlattā apāyapūrakā eva sattā siyuṃ. Yaṃ pana ‘‘dhammāpi vo, bhikkhave, pahātabbā’’ti (ma. ni. 1.240) vuttaṃ, taṃ ‘‘rūpaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahathā’’tiādīsu (saṃ. ni. 3.33) viya tadārammaṇasaṃkilesappahānavasena pariyāyena vuttaṃ. Yathāha ‘‘na hi kusalā akusalehi pahātabbā’’ti (dha. sa. mūlaṭī 1).

    ப²ஸ்ஸாதி³வசனேஹி தங்னித்³தே³ஸபூ⁴தேஹி. தப்³ப³சனீயபா⁴வேனாதி தேஹி ‘‘ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா த⁴ம்மா’’திஆதி³வசனேஹி அபி⁴தெ⁴ய்யபா⁴வேன. யதா² அனவஜ்ஜஸுக²விபாகாதி³அத்தா² குஸலாதி³வசனேஹி, ஏவங் அவிபாகத்தா² அப்³யாகதவசனேன போ³தி⁴தா ஏவாதி ஆஹ ‘‘அப்³யாகதவசனேனேவ சா’’தி. காரணங் அவத்வாதி இத⁴ வுத்தபா⁴வேன அனுவத்தமானத்தாதி காரணங் அவத்வா. அஞ்ஞா…பே॰… நிவாரேதப்³போ³தி ஏதேன குஸலாகுஸலஸத்³தா³ விய குஸலாகுஸலஸபா⁴வானங் தது³ப⁴யவிபரீதஸபா⁴வானங் த⁴ம்மானங் அப்³யாகதஸத்³தோ³ போ³த⁴கோதி த³ஸ்ஸேதி. ந ஹி அவிபாகவசனங் வுத்தங், அகுஸலவசனஞ்ச அவுத்தங். யதோ அவிபாகவசனஸ்ஸ அதி⁴கதபா⁴வோ அகுஸலஸ்ஸ ச தப்³ப³சனீயபா⁴வேன அகதி²தபா⁴வோ ஸியா, தஸ்மா ந அகுஸலானங் அப்³யாகததாதி அயங் அகுஸலானங் அனப்³யாகதபா⁴வே யோஜனா.

    Phassādivacanehi taṃniddesabhūtehi. Tabbacanīyabhāvenāti tehi ‘‘sukhāya vedanāya sampayuttā dhammā’’tiādivacanehi abhidheyyabhāvena. Yathā anavajjasukhavipākādiatthā kusalādivacanehi, evaṃ avipākatthā abyākatavacanena bodhitā evāti āha ‘‘abyākatavacaneneva cā’’ti. Kāraṇaṃ avatvāti idha vuttabhāvena anuvattamānattāti kāraṇaṃ avatvā. Aññā…pe… nivāretabboti etena kusalākusalasaddā viya kusalākusalasabhāvānaṃ tadubhayaviparītasabhāvānaṃ dhammānaṃ abyākatasaddo bodhakoti dasseti. Na hi avipākavacanaṃ vuttaṃ, akusalavacanañca avuttaṃ. Yato avipākavacanassa adhikatabhāvo akusalassa ca tabbacanīyabhāvena akathitabhāvo siyā, tasmā na akusalānaṃ abyākatatāti ayaṃ akusalānaṃ anabyākatabhāve yojanā.

    தங் பரிஹரிதுந்தி அப்³யாகதனிவத்தனமாஹ. யதி³ ஏவங் ‘‘ஸுக²விபாகானவஜ்ஜா’’தி வத்தப்³ப³ங். அனவஜ்ஜா ஹி ப்³யபி⁴சாரிதாய விஸேஸிதப்³பா³தி? ந, ஸுக²விபாகவசனஸ்ஸ விஸேஸனபா⁴வேன அக்³க³ஹிதத்தா. ஸுக²விபாகவசனேன ஹி குஸலபா⁴வே ஸமத்தோ விஞ்ஞாயதி, அனவஜ்ஜவசனங் பனெத்த² குஸலானங் அக³ரஹிதப்³ப³தாஸங்கா²தங் கஞ்சி விஸேஸமாஹ. தேனேவ ச தஸ்ஸ விஸேஸனபா⁴வேன வுத்தஸ்ஸ பவத்திஸுக²தாதி³த³ஸ்ஸனபா⁴வங் ஸயமேவ வக்க²தீதி. மனோஸமாசாரவிஸேஸபூ⁴தா ப²லத⁴ம்மா விஸேஸேன படிப்பஸ்ஸத்³தா⁴வஜ்ஜா நாம ஹொந்தீதி ஸமாசாரத்தயவஸேன தஸ்மிங் ஸுத்தே அனவஜ்ஜத⁴ம்மானங் வுத்தத்தா ச தே அனவஸேஸதோ ஸங்க³ஹெத்வா த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘விரஹிதாவஜ்ஜமத்தா’’தி வுத்தங். அவஜ்ஜவினாஸனபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ கண்ஹஸுக்கத⁴ம்மானங் வஜ்ஜ²கா⁴தகபா⁴வஸ்ஸ நியதத்தா. ஸவிபாகதா விபாகத⁴ம்மதா. ஸுகோ² விபாகோ ஏதேஸந்தி ஸுக²விபாகாதி இமினா ஸமாஸேன குஸலானங் ஸுக²விபாகவந்ததா வுத்தா. ஸா ச நேஸங் ந தங்ஸமங்கி³தாய அஸஹவத்தனதோதி தது³ப்பாத³னஸமத்த²தாதி விஞ்ஞாயதீதி வுத்தங் ‘‘ஸுக²விபாகவிபச்சனஸபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதீ’’தி. யுத்தமேதந்தி பரமத்த²தோ பே⁴தா³பா⁴வேபி யதா²வுத்தவசனவசனீயபா⁴வஸங்கா²தோ பே⁴தோ³ தஸ்மிங் அபி⁴தெ⁴ய்யத்த²பூ⁴தே வத்து²ஸ்மிங் உபசாரேன ஹோதீதி யுத்தமெத்த² லக்க²ணலக்கி²தப்³ப³பா⁴வேன பே⁴த³வசனங். ப⁴வதி ஹி ஸத்³த³த்த²விஸேஸமத்தேனபி அபி⁴ன்னே வத்து²ஸ்மிங் பே⁴த³வசனங் யதா² ‘‘ஸிலாபுத்தகஸ்ஸ ஸரீர’’ந்தி.

    Taṃ pariharitunti abyākatanivattanamāha. Yadi evaṃ ‘‘sukhavipākānavajjā’’ti vattabbaṃ. Anavajjā hi byabhicāritāya visesitabbāti? Na, sukhavipākavacanassa visesanabhāvena aggahitattā. Sukhavipākavacanena hi kusalabhāve samatto viññāyati, anavajjavacanaṃ panettha kusalānaṃ agarahitabbatāsaṅkhātaṃ kañci visesamāha. Teneva ca tassa visesanabhāvena vuttassa pavattisukhatādidassanabhāvaṃ sayameva vakkhatīti. Manosamācāravisesabhūtā phaladhammā visesena paṭippassaddhāvajjā nāma hontīti samācārattayavasena tasmiṃ sutte anavajjadhammānaṃ vuttattā ca te anavasesato saṅgahetvā dassetuṃ ‘‘virahitāvajjamattā’’ti vuttaṃ. Avajjavināsanabhāvo dassito kaṇhasukkadhammānaṃ vajjhaghātakabhāvassa niyatattā. Savipākatā vipākadhammatā. Sukho vipāko etesanti sukhavipākāti iminā samāsena kusalānaṃ sukhavipākavantatā vuttā. Sā ca nesaṃ na taṃsamaṅgitāya asahavattanatoti taduppādanasamatthatāti viññāyatīti vuttaṃ ‘‘sukhavipākavipaccanasabhāvaṃ dassetī’’ti. Yuttametanti paramatthato bhedābhāvepi yathāvuttavacanavacanīyabhāvasaṅkhāto bhedo tasmiṃ abhidheyyatthabhūte vatthusmiṃ upacārena hotīti yuttamettha lakkhaṇalakkhitabbabhāvena bhedavacanaṃ. Bhavati hi saddatthavisesamattenapi abhinne vatthusmiṃ bhedavacanaṃ yathā ‘‘silāputtakassa sarīra’’nti.

    வினாபி பா⁴வாபி⁴தா⁴யினா ஸத்³தே³ன பா⁴வப்பதா⁴னோ நித்³தே³ஸோ ஹோதீதி வுத்தங் ‘‘அனவஜ்ஜவசனேன அனவஜ்ஜத்தங் ஆஹா’’தி. ஏவஞ்செத்த² பத³விக்³க³ஹோ க³ஹேதப்³போ³ – ந அவஜ்ஜங் அனவஜ்ஜங், அவஜ்ஜபடிபக்க²தாய அக³ரஹிதப்³ப³ஸபா⁴வோ. ஸுகோ² விபாகோ அஸ்ஸாதி ஸுக²விபாகங், ஸுக²விபாகவிபச்சனஸமத்த²தா. அனவஜ்ஜஞ்ச தங் ஸுக²விபாகஞ்சாதி அனவஜ்ஜஸுக²விபாகங், தங் லக்க²ணங் ஏதேஸந்தி அனவஜ்ஜஸுக²விபாகலக்க²ணா. அத² வா புப்³பே³ விய அனவஜ்ஜங், விபச்சனங் விபாகோ, ஸுக²ஸ்ஸ விபாகோ ஸுக²விபாகோ, அனவஜ்ஜஞ்ச ஸுக²விபாகோ ச அனவஜ்ஜஸுக²விபாகங் ஏகத்தவஸேன. தங் லக்க²ணங் ஏதேஸந்தி அனவஜ்ஜஸுக²விபாகலக்க²ணா. கிங் பனெத்த² காரணங் பத³த்³வயபரிக்³க³ஹே, நனு ஏகேனேவ பதே³ன இட்ட²ப்பஸித்³தி⁴. யதி³பி ‘‘அவஜ்ஜரஹிதங் அனவஜ்ஜ’’ந்தி இமஸ்மிங் பன பக்கே² அப்³யாகதனிவத்தனத்த²ங் ஸுக²விபாகக்³க³ஹணங் கத்தப்³ப³ங் ஸியா, ஸுக²விபாகக்³க³ஹணே பன கதே அனவஜ்ஜக்³க³ஹணங் ந கத்தப்³ப³மேவ. ‘‘அவஜ்ஜபடிபக்கா² அனவஜ்ஜா’’தி ஏதஸ்மிங் பன பக்கே² ஸுக²விபாகக்³க³ஹணஞ்சாதி சோத³னங் மனஸி கத்வா ஆஹ ‘‘தத்த² அனவஜ்ஜவசனேனா’’திஆதி³. தேன பவத்திஸுக²ஸுக²விபாகதாஅத்தஸுத்³தி⁴விஸுத்³த⁴விபாகதாஅகுஸலஅப்³யாகதஸபா⁴வனிவத்திரஸபச்சுபட்டா²னபத³ட்டா²னவிஸேஸதீ³பனதோ ஏவங் விபுலப்பயோஜனத்தோ² பத³த்³வயபரிக்³க³ஹோதி த³ஸ்ஸேதி. ஸுக²-ஸத்³த³ஸ்ஸ இட்ட²பரியாயதா விய ‘‘நிப்³பா³னபரமங் ஸுக²ங் (த⁴॰ ப॰ 203-204), ஸுகா² விராக³தா லோகே (உதா³॰ 11), தேஸங் வூபஸமோ ஸுகோ²’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.221, 272) ஸங்கா²ரது³க்கூ²பஸமபரியாயதாபி விஜ்ஜதி, தங்அவிபாகதாய பன இத⁴ ஸுக²விபாகபா⁴வோ ந ஸக்கா வத்துந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ஸங்கா²…பே॰… நத்தீ²’’தி. இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – தேபூ⁴மககுஸலானம்பி விவட்டஸன்னிஸ்ஸயபா⁴வேன பவத்திஸபா⁴வத்தா கிஞ்சாபி ஸப்³பே³ குஸலா ஸங்கா²ரது³க்கூ²பஸமஸுக²னிப்பா²த³கா ஸம்ப⁴வந்தி, யதா²வுத்தஸுக²ஸ்ஸ பன அவிபாகபா⁴வதோ ந ஏதேன பதே³ன குஸலானங் ஸுக²விபாகதா ஸம்ப⁴வதீதி. விபக்கபா⁴வமாபன்னேஸு அரூபத⁴ம்மேஸு நிருள்ஹத்தா விபாக-ஸத்³த³ஸ்ஸ ‘‘யதி³ பனா’’தி ஸாஸங்கங் வத³தி.

    Vināpi bhāvābhidhāyinā saddena bhāvappadhāno niddeso hotīti vuttaṃ ‘‘anavajjavacanena anavajjattaṃ āhā’’ti. Evañcettha padaviggaho gahetabbo – na avajjaṃ anavajjaṃ, avajjapaṭipakkhatāya agarahitabbasabhāvo. Sukho vipāko assāti sukhavipākaṃ, sukhavipākavipaccanasamatthatā. Anavajjañca taṃ sukhavipākañcāti anavajjasukhavipākaṃ, taṃ lakkhaṇaṃ etesanti anavajjasukhavipākalakkhaṇā. Atha vā pubbe viya anavajjaṃ, vipaccanaṃ vipāko, sukhassa vipāko sukhavipāko, anavajjañca sukhavipāko ca anavajjasukhavipākaṃ ekattavasena. Taṃ lakkhaṇaṃ etesanti anavajjasukhavipākalakkhaṇā. Kiṃ panettha kāraṇaṃ padadvayapariggahe, nanu ekeneva padena iṭṭhappasiddhi. Yadipi ‘‘avajjarahitaṃ anavajja’’nti imasmiṃ pana pakkhe abyākatanivattanatthaṃ sukhavipākaggahaṇaṃ kattabbaṃ siyā, sukhavipākaggahaṇe pana kate anavajjaggahaṇaṃ na kattabbameva. ‘‘Avajjapaṭipakkhā anavajjā’’ti etasmiṃ pana pakkhe sukhavipākaggahaṇañcāti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘tattha anavajjavacanenā’’tiādi. Tena pavattisukhasukhavipākatāattasuddhivisuddhavipākatāakusalaabyākatasabhāvanivattirasapaccupaṭṭhānapadaṭṭhānavisesadīpanato evaṃ vipulappayojanattho padadvayapariggahoti dasseti. Sukha-saddassa iṭṭhapariyāyatā viya ‘‘nibbānaparamaṃ sukhaṃ (dha. pa. 203-204), sukhā virāgatā loke (udā. 11), tesaṃ vūpasamo sukho’’tiādīsu (dī. ni. 2.221, 272) saṅkhāradukkhūpasamapariyāyatāpi vijjati, taṃavipākatāya pana idha sukhavipākabhāvo na sakkā vattunti dassento āha ‘‘saṅkhā…pe… natthī’’ti. Idaṃ vuttaṃ hoti – tebhūmakakusalānampi vivaṭṭasannissayabhāvena pavattisabhāvattā kiñcāpi sabbe kusalā saṅkhāradukkhūpasamasukhanipphādakā sambhavanti, yathāvuttasukhassa pana avipākabhāvato na etena padena kusalānaṃ sukhavipākatā sambhavatīti. Vipakkabhāvamāpannesu arūpadhammesu niruḷhattā vipāka-saddassa ‘‘yadi panā’’ti sāsaṅkaṃ vadati.

    யதா²ஸம்ப⁴வந்தி ஸஹ அவஜ்ஜேனாதி ஸாவஜ்ஜா, க³ரஹிதப்³ப³பா⁴வயுத்தா. தேன நேஸங் க³ரஹிதப்³ப³ஸபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி. அஞ்ஞேபி அத்தி² து³க்க²பா⁴வேன க³ரஹிதப்³ப³ஸபா⁴வா அகுஸலவிபாகாதி ஸாவஜ்ஜவசனமத்தேன தேஸம்பி அகுஸலதாபத்திதோ³ஸங் தி³ஸ்வா தங் பரிஹரிதுங் து³க்க²விபாகவசனமாஹ. அவஜ்ஜ-ஸத்³தோ³ வா ராகா³தீ³ஸு ஏகந்தாகுஸலேஸு நிருள்ஹோதி தங்ஸஹவத்தித⁴ம்மானங் ஏவ ஸாவஜ்ஜபா⁴வே குஸலாப்³யாகதேஹி அகுஸலானங் விஸேஸோ ஸாவஜ்ஜவசனேனேவ த³ஸ்ஸிதோ. அப்³யாகதேஹி பன விஸிட்ட²ங் குஸலாகுஸலானங் ஸாதா⁴ரணங் ஸவிபாகதாலக்க²ணந்தி தஸ்மிங் லக்க²ணே விஸேஸத³ஸ்ஸனத்த²ங் து³க்க²விபாகலக்க²ணங் வுத்தங். இதோ பரங் ‘‘து³க்கோ² விபாகோ ஏதேஸந்தி து³க்க²விபாகா’’திஆதி³னா ஸுக²விபாகஅனவஜ்ஜகுஸலபதா³னங் டா²னே து³க்க²விபாகஸாவஜ்ஜஅகுஸலபதா³னி ட²பெத்வா யதா²வுத்தனயேன அத்தோ² வேதி³தப்³போ³ . யோஜனா ச ஸாவஜ்ஜவசனேன அகுஸலானங் பவத்திது³க்க²தங் த³ஸ்ஸேதி, து³க்க²விபாகவசனேன விபாகது³க்க²தங். புரிமஞ்ஹி அத்தனோ பவத்திஸபா⁴வவஸேன லக்க²ணவசனங், பச்சி²மங் காலந்தரே விபாகுப்பாத³னஸமத்த²தாயாதி. ததா² புரிமேன அகுஸலானங் அவிஸுத்³த⁴ஸபா⁴வதங் த³ஸ்ஸேதி, பச்சி²மேன அவிஸுத்³த⁴விபாகதங். புரிமேன ச அகுஸலே குஸலஸபா⁴வதோ நிவத்தேதி, பச்சி²மேன அப்³யாகதஸபா⁴வதோ ஸவிபாகத்ததீ³பகத்தா பச்சி²மஸ்ஸ. புரிமேன வா அவஜ்ஜவந்ததாத³ஸ்ஸனதோ கிச்சட்டே²ன ரஸேன அனத்த²ஜனநரஸதங் த³ஸ்ஸேதி, பச்சி²மேன ஸம்பத்திஅத்தே²ன அனிட்ட²விபாகரஸதங். புரிமேன ச உபட்டா²னாகாரட்டே²ன பச்சுபட்டா²னேன ஸங்கிலேஸபச்சுபட்டா²னதங், பச்சி²மேன ப²லட்டே²ன து³க்க²விபாகபச்சுபட்டா²னதங். புரிமேன ச அயோனிஸோமனஸிகாரங் அகுஸலானங் பத³ட்டா²னங் பகாஸேதி. ததோ ஹி தே ஸாவஜ்ஜா ஜாதாதி. பச்சி²மேன அகுஸலானங் அஞ்ஞேஸங் பத³ட்டா²னபா⁴வங் விபா⁴வேதி. தே ஹி து³க்க²விபாகஸ்ஸ காரணங் ஹோதீதி. எத்த² ச து³க்க²-ஸத்³தோ³ அனிட்ட²பரியாயவசனந்தி வேதி³தப்³ப³ங். அனிட்ட²சதுக்க²ந்த⁴விபாகா ஹி அகுஸலா, ந து³க்க²வேத³னாவிபாகாவ. விபாக-ஸத்³த³ஸ்ஸ ப²லபரியாயபா⁴வே பன நிஸ்ஸந்த³விபாகேன அனிட்ட²ரூபேனபி து³க்க²விபாகதா யோஜேதப்³பா³. விபாகத⁴ம்மதாபடிஸேத⁴வஸேன அப்³யாகதானங் அவிபாகலக்க²ணாதி லக்க²ணங் வுத்தந்தி தத³த்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அவிபாகாரஹஸபா⁴வா’’தி ஆஹ. ஏவங்பகாரானந்தி அபி⁴ஞ்ஞாதி³கே ஸங்க³ண்ஹாதி.

    Yathāsambhavanti saha avajjenāti sāvajjā, garahitabbabhāvayuttā. Tena nesaṃ garahitabbasabhāvaṃ dasseti. Aññepi atthi dukkhabhāvena garahitabbasabhāvā akusalavipākāti sāvajjavacanamattena tesampi akusalatāpattidosaṃ disvā taṃ pariharituṃ dukkhavipākavacanamāha. Avajja-saddo vā rāgādīsu ekantākusalesu niruḷhoti taṃsahavattidhammānaṃ eva sāvajjabhāve kusalābyākatehi akusalānaṃ viseso sāvajjavacaneneva dassito. Abyākatehi pana visiṭṭhaṃ kusalākusalānaṃ sādhāraṇaṃ savipākatālakkhaṇanti tasmiṃ lakkhaṇe visesadassanatthaṃ dukkhavipākalakkhaṇaṃ vuttaṃ. Ito paraṃ ‘‘dukkho vipāko etesanti dukkhavipākā’’tiādinā sukhavipākaanavajjakusalapadānaṃ ṭhāne dukkhavipākasāvajjaakusalapadāni ṭhapetvā yathāvuttanayena attho veditabbo . Yojanā ca sāvajjavacanena akusalānaṃ pavattidukkhataṃ dasseti, dukkhavipākavacanena vipākadukkhataṃ. Purimañhi attano pavattisabhāvavasena lakkhaṇavacanaṃ, pacchimaṃ kālantare vipākuppādanasamatthatāyāti. Tathā purimena akusalānaṃ avisuddhasabhāvataṃ dasseti, pacchimena avisuddhavipākataṃ. Purimena ca akusale kusalasabhāvato nivatteti, pacchimena abyākatasabhāvato savipākattadīpakattā pacchimassa. Purimena vā avajjavantatādassanato kiccaṭṭhena rasena anatthajananarasataṃ dasseti, pacchimena sampattiatthena aniṭṭhavipākarasataṃ. Purimena ca upaṭṭhānākāraṭṭhena paccupaṭṭhānena saṃkilesapaccupaṭṭhānataṃ, pacchimena phalaṭṭhena dukkhavipākapaccupaṭṭhānataṃ. Purimena ca ayonisomanasikāraṃ akusalānaṃ padaṭṭhānaṃ pakāseti. Tato hi te sāvajjā jātāti. Pacchimena akusalānaṃ aññesaṃ padaṭṭhānabhāvaṃ vibhāveti. Te hi dukkhavipākassa kāraṇaṃ hotīti. Ettha ca dukkha-saddo aniṭṭhapariyāyavacananti veditabbaṃ. Aniṭṭhacatukkhandhavipākā hi akusalā, na dukkhavedanāvipākāva. Vipāka-saddassa phalapariyāyabhāve pana nissandavipākena aniṭṭharūpenapi dukkhavipākatā yojetabbā. Vipākadhammatāpaṭisedhavasena abyākatānaṃ avipākalakkhaṇāti lakkhaṇaṃ vuttanti tadatthaṃ dassento ‘‘avipākārahasabhāvā’’ti āha. Evaṃpakārānanti abhiññādike saṅgaṇhāti.

    ச²ஹி பதே³ஹி திகேஸு, சதூஹி து³கேஸு யதா²க்கமங் ச² சத்தாரோ அத்தா² வுத்தா. ச²க்கபா⁴வோ ந ப⁴விஸ்ஸதீதி ஏதேன சதுக்கபா⁴வாபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதனயத்தா சோதி³தோயேவாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். அத்த²பே⁴தோ³ உபபஜ்ஜதீதி கஸ்மா ஏவங் வுத்தங், நனு தீஹி த⁴ம்மஸத்³தே³ஹி வுச்சமானோ ஸபா⁴வதா⁴ரணாதி³அத்தே²ன அபி⁴ன்னோ ஏவ ஸோ அத்தோ²தி? ந, ஜாதிஆதி³பே⁴தே³ன பே⁴த³ஸப்³பா⁴வதோ. பே⁴த³கா ஹி ஜாதிஆத³யோ. மாஸபத³த்த²தாயாதி மாஸ-ஸத்³தா³பி⁴தெ⁴ய்யபா⁴வேன. தப்³ப³சனீயபி⁴ன்னத்தா²னந்தி தேஹி காலஸத்³தா³தீ³ஹி வத்தப்³பா³னங் விஸிட்ட²த்தா²னங். இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – ‘‘யதா² காலஸத்³தா³தி³அபி⁴தெ⁴ய்யானங் காலாதி³அத்தா²னங் பி⁴ன்னஸபா⁴வானம்பி மாஸ-ஸத்³தா³பி⁴தெ⁴ய்யபா⁴வேன அபே⁴தோ³, ஏவங் ஜாதிஆதி³பே⁴தே³ன பி⁴ன்னானம்பி தேஸங் திண்ணங் த்³வின்னஞ்ச அத்தா²னங் த⁴ம்ம-ஸத்³தா³பி⁴தெ⁴ய்யபா⁴வேன நத்தி² பே⁴தோ³’’தி. வினி…பே॰… மானாதி த⁴ம்ம-ஸத்³த³ஸ்ஸ ரூபாபே⁴தே³பி பே⁴த³காரணமாஹ. பி⁴ன்னஜாதியத்த²வசனீயதாய ஹி தஸ்ஸேவத்த²பே⁴தோ³தி.

    Chahi padehi tikesu, catūhi dukesu yathākkamaṃ cha cattāro atthā vuttā. Chakkabhāvo na bhavissatīti etena catukkabhāvābhāvo dassitanayattā coditoyevāti daṭṭhabbaṃ. Atthabhedo upapajjatīti kasmā evaṃ vuttaṃ, nanu tīhi dhammasaddehi vuccamāno sabhāvadhāraṇādiatthena abhinno eva so atthoti? Na, jātiādibhedena bhedasabbhāvato. Bhedakā hi jātiādayo. Māsapadatthatāyāti māsa-saddābhidheyyabhāvena. Tabbacanīyabhinnatthānanti tehi kālasaddādīhi vattabbānaṃ visiṭṭhatthānaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘yathā kālasaddādiabhidheyyānaṃ kālādiatthānaṃ bhinnasabhāvānampi māsa-saddābhidheyyabhāvena abhedo, evaṃ jātiādibhedena bhinnānampi tesaṃ tiṇṇaṃ dvinnañca atthānaṃ dhamma-saddābhidheyyabhāvena natthi bhedo’’ti. Vini…pe… mānāti dhamma-saddassa rūpābhedepi bhedakāraṇamāha. Bhinnajātiyatthavacanīyatāya hi tassevatthabhedoti.

    ஸாதே⁴துந்தி போ³தே⁴துங். ஹோது அஸம்ப³ந்தோ⁴, கா நோ ஹானீதி கதா³சி வதெ³ய்யாதி ஆஸங்காய ஆஹ ‘‘புப்³பா³…பே॰… நாம ஹொந்தீ’’தி. ஸோ சாதி ஸபா⁴வதா⁴ரணபச்சயத⁴ரியமானதாஸங்கா²தோ அத்தோ² ந ஸக்கா வத்துந்தி யதா²வுத்தஸ்ஸ அபா⁴வஸ்ஸ அபெக்கா²வுத்திதாய வுத்தங். ந ஹி அபெக்கா²வுத்தினோ அந்தரேன அபெக்கி²தப்³ப³ங் லப⁴ந்தி. ஸதிபி ஸபா⁴வதா⁴ரணாதி³அத்த²ஸாமஞ்ஞே குஸலஜாதிஆதி³விஸிட்ட²ஸ்ஸேவ தஸ்ஸ இத⁴ அதி⁴ப்பேதத்தா ஏகத்த²தா ந அனுஞ்ஞாதாதி வுத்தங், வசனஸிலேஸவஸேன வா. அத² வாதிஆதி³னா திண்ணங் த⁴ம்மஸத்³தா³னங் அபா⁴வத்தங் அஸம்படிச்ச²ந்தோ நானத்த²தாபா⁴வதோ³ஸங் பரிஹரதி.

    Sādhetunti bodhetuṃ. Hotu asambandho, kā no hānīti kadāci vadeyyāti āsaṅkāya āha ‘‘pubbā…pe… nāma hontī’’ti. So cāti sabhāvadhāraṇapaccayadhariyamānatāsaṅkhāto attho na sakkā vattunti yathāvuttassa abhāvassa apekkhāvuttitāya vuttaṃ. Na hi apekkhāvuttino antarena apekkhitabbaṃ labhanti. Satipi sabhāvadhāraṇādiatthasāmaññe kusalajātiādivisiṭṭhasseva tassa idha adhippetattā ekatthatā na anuññātāti vuttaṃ, vacanasilesavasena vā. Atha vātiādinā tiṇṇaṃ dhammasaddānaṃ abhāvattaṃ asampaṭicchanto nānatthatābhāvadosaṃ pariharati.

    ஞாபகஹேதுபா⁴வதோ உபபத்தி இத⁴ காரணந்தி வுத்தாதி ஆஹ ‘‘காரணங் நாம யுத்தீ’’தி. புனருத்தீதிஆதி³னா நனு ‘‘குஸலாதீ³னம்பி ஏகத்தங் ஆபஜ்ஜதீ’’தி வுத்தத்தா ஏகத்தாபத்திபி வத்தப்³பா³தி ? ஸச்சங் வத்தப்³பா³, ஸா பன அபா⁴வாபத்தியங் ஏவ அந்தோக³தா⁴ நானத்தாபா⁴வசோத³னாஸாமஞ்ஞேன. பே⁴தா³பே⁴த³னிப³ந்த⁴னத்தா விஸேஸனவிஸேஸிதப்³ப³பா⁴வஸ்ஸ ஸோ அச்சந்தமபி⁴ன்னேஸு நியமேன நத்தீ²தி விஸேஸனவிஸேஸிதப்³பா³பா⁴வேன அச்சந்தாபே⁴த³ங் த³ஸ்ஸேதி, ந பன அச்சந்தங் அபி⁴ன்னேஸுயேவ விஸேஸனவிஸேஸிதப்³பா³பா⁴வங். அத² வா அச்சந்தங் அபி⁴ன்னேஸு அவிவடஸத்³த³த்த²விவரணத்த²ங் பவத்தா. கஸ்மா? விஸேஸனவிஸேஸிதப்³பா³பா⁴வதோதி ஏவங் யோஜனா காதப்³பா³. அமித்தங் அபி⁴ப⁴விதுங் ஸக்குணாதீதி ஸக்கோ, இந்த³தீதி இந்தோ³, புரிமே த³தா³தீதி புரிந்த³தோ³தி ஏவங் கிரியாகு³ணாதி³பரிக்³க³ஹவிஸேஸேன.

    Ñāpakahetubhāvato upapatti idha kāraṇanti vuttāti āha ‘‘kāraṇaṃ nāma yuttī’’ti. Punaruttītiādinā nanu ‘‘kusalādīnampi ekattaṃ āpajjatī’’ti vuttattā ekattāpattipi vattabbāti ? Saccaṃ vattabbā, sā pana abhāvāpattiyaṃ eva antogadhā nānattābhāvacodanāsāmaññena. Bhedābhedanibandhanattā visesanavisesitabbabhāvassa so accantamabhinnesu niyamena natthīti visesanavisesitabbābhāvena accantābhedaṃ dasseti, na pana accantaṃ abhinnesuyeva visesanavisesitabbābhāvaṃ. Atha vā accantaṃ abhinnesu avivaṭasaddatthavivaraṇatthaṃ pavattā. Kasmā? Visesanavisesitabbābhāvatoti evaṃ yojanā kātabbā. Amittaṃ abhibhavituṃ sakkuṇātīti sakko, indatīti indo, purime dadātīti purindadoti evaṃ kiriyāguṇādipariggahavisesena.

    பே⁴தா³பே⁴த³வந்தேஸூதி விஸேஸஸாமஞ்ஞவந்தேஸு. நீல-ஸத்³தோ³ ஹி உப்பலஸத்³த³ஸமாயோகோ³ ரத்துப்பலஸேதுப்பலாதி³உப்பலஜாதிஸாமஞ்ஞதோ வினிவத்தெத்வா நீலகு³ணயுத்தமேவ உப்பலஜாதிவிஸேஸங் ஜோதேதி. உப்பல-ஸத்³தோ³பி நீல-ஸத்³த³ஸமாயுத்தோ ப⁴மரங்கா³ரகோகிலாதி³க³தனீலகு³ணஸாமஞ்ஞதோ அவச்சி²ந்தி³த்வா உப்பலவத்து²க³தமேவ நீலகு³ணங் பகாஸேதீதி விஸேஸத்த²ஸாமஞ்ஞத்த²யுத்ததா பத³த்³வயஸ்ஸ த³ட்ட²ப்³பா³. இமினா நயேன இதரத்ராபி பே⁴தா³பே⁴த³வந்ததா யோஜேதப்³பா³. தாய தாய அனுமதியாதி தேன தேன ஸங்கேதேன. தே தே வோஹாராதி அச்சந்தங் அபி⁴ன்னே அத்தே² பரியாயபா⁴வேன அச்சந்தங் பி⁴ன்னே யதா²ஸகங் அத்த²விவரணபா⁴வேன பே⁴தா³பே⁴த³வந்தே விஸேஸனவிஸேஸிதப்³ப³பா⁴வேன தா தா ஸமஞ்ஞா பஞ்ஞத்தியோ ஸித்³தா⁴தி அத்தோ² . ஸமானேதி ஏகஸ்மிங். குஸலாதி³பா⁴வந்தி குச்சி²தஸலனாதி³பா⁴வங். அபி⁴தா⁴னத்தோ²பி ஹி அனவஜ்ஜஸுக²விபாகாதி³அபி⁴தெ⁴ய்யத்தோ² விய ஸபா⁴வதா⁴ரணாதி³ஸாமஞ்ஞத்த²ங் விஸேஸேதீதி.

    Bhedābhedavantesūti visesasāmaññavantesu. Nīla-saddo hi uppalasaddasamāyogo rattuppalasetuppalādiuppalajātisāmaññato vinivattetvā nīlaguṇayuttameva uppalajātivisesaṃ joteti. Uppala-saddopi nīla-saddasamāyutto bhamaraṅgārakokilādigatanīlaguṇasāmaññato avacchinditvā uppalavatthugatameva nīlaguṇaṃ pakāsetīti visesatthasāmaññatthayuttatā padadvayassa daṭṭhabbā. Iminā nayena itaratrāpi bhedābhedavantatā yojetabbā. Tāya tāya anumatiyāti tena tena saṅketena. Te te vohārāti accantaṃ abhinne atthe pariyāyabhāvena accantaṃ bhinne yathāsakaṃ atthavivaraṇabhāvena bhedābhedavante visesanavisesitabbabhāvena tā tā samaññā paññattiyo siddhāti attho . Samāneti ekasmiṃ. Kusalādibhāvanti kucchitasalanādibhāvaṃ. Abhidhānatthopi hi anavajjasukhavipākādiabhidheyyattho viya sabhāvadhāraṇādisāmaññatthaṃ visesetīti.

    எத்தா²ஹ ‘‘கிங் பன காரணங் திகா ஏவ பட²மங் வுத்தா, ந து³கா, திகேஸுபி குஸலத்திகோவ, ந அஞ்ஞோ’’தி? வுச்சதே – ஸுக²க்³க³ஹணதோ அப்பபே⁴த³தோ ச திகா ஏவ பட²மங் வுத்தா. யஸ்மா திகேஹி போ³தி⁴தே குஸலாதி³பே⁴தே³ தப்³பி³பா⁴க³பி⁴ன்னா ஹேதுஆத³யோ வுச்சமானா ஸுவிஞ்ஞெய்யா ஹொந்தி. ததா² ஹி ‘‘தயோ குஸலஹேதூ’’திஆதி³னா குஸலாதி³முகே²ன ஹேதுஆத³யோ விப⁴த்தா, கதிபயபே⁴தா³ ச திகா த்³வாவீஸதிபரிமாணத்தா.

    Etthāha ‘‘kiṃ pana kāraṇaṃ tikā eva paṭhamaṃ vuttā, na dukā, tikesupi kusalattikova, na añño’’ti? Vuccate – sukhaggahaṇato appabhedato ca tikā eva paṭhamaṃ vuttā. Yasmā tikehi bodhite kusalādibhede tabbibhāgabhinnā hetuādayo vuccamānā suviññeyyā honti. Tathā hi ‘‘tayo kusalahetū’’tiādinā kusalādimukhena hetuādayo vibhattā, katipayabhedā ca tikā dvāvīsatiparimāṇattā.

    தேஸு பன ஸப்³ப³ஸங்க³ஹஅஸங்கரஆதி³கல்யாணபா⁴வேன பட²மங் குஸலத்திகங் வுத்தங். நிரவஸேஸா ஹி ரூபாரூபத⁴ம்மா குஸலத்திகேன ஸங்க³ஹிதா, ந ததா² வேத³னாத்திகாதீ³ஹி. நனு விபாகத்திகாதீ³ஹிபி நிரவஸேஸா த⁴ம்மா ஸங்க³ஹிதாதி? ஸச்சமேதங், தேஸு பன அனவஜ்ஜஸாவஜ்ஜத⁴ம்மா ந அஸங்கரதோ வுத்தா யதா² குஸலத்திகே. நனு ச ஸங்கிலிட்ட²ஸங்கிலேஸிகத்திகாதீ³ஸுபி தே அஸங்கரதோ வுத்தாதி? ஏவமேதங், தே பன அகல்யாணபூ⁴தே பாபத⁴ம்மே ஆதி³ங் கத்வா வுத்தா, ந ஏவமயங். அயங் பன கல்யாணபூ⁴தே புஜ்ஜப⁴வபரினிப்³பு³தினிப்பா²த³கே புஞ்ஞத⁴ம்மே ஆதி³ங் கத்வா வுத்தோ. இதி ப⁴க³வா ஸண்ஹஸுகு²மங் ரூபாரூபதே³ஸனங் ஆரப⁴ந்தோ ஸப்³ப³ஸங்க³ஹஅஸங்கரஆதி³கல்யாணகு³ணயோக³தோ பட²மங் குஸலத்திகங் தே³ஸேதி, கிஞ்ச தத³ஞ்ஞத்திகானங் ஸுக²க்³க³ஹணதோ. ததா² ஹி குஸலத்திகமுகே²ன ‘‘காமாவசரகுஸலதோ சத்தாரோ ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தசித்துப்பாதா³’’திஆதி³னா வேத³னாத்திகாத³யோ விப⁴த்தாதி.

    Tesu pana sabbasaṅgahaasaṅkaraādikalyāṇabhāvena paṭhamaṃ kusalattikaṃ vuttaṃ. Niravasesā hi rūpārūpadhammā kusalattikena saṅgahitā, na tathā vedanāttikādīhi. Nanu vipākattikādīhipi niravasesā dhammā saṅgahitāti? Saccametaṃ, tesu pana anavajjasāvajjadhammā na asaṅkarato vuttā yathā kusalattike. Nanu ca saṃkiliṭṭhasaṃkilesikattikādīsupi te asaṅkarato vuttāti? Evametaṃ, te pana akalyāṇabhūte pāpadhamme ādiṃ katvā vuttā, na evamayaṃ. Ayaṃ pana kalyāṇabhūte pujjabhavaparinibbutinipphādake puññadhamme ādiṃ katvā vutto. Iti bhagavā saṇhasukhumaṃ rūpārūpadesanaṃ ārabhanto sabbasaṅgahaasaṅkaraādikalyāṇaguṇayogato paṭhamaṃ kusalattikaṃ deseti, kiñca tadaññattikānaṃ sukhaggahaṇato. Tathā hi kusalattikamukhena ‘‘kāmāvacarakusalato cattāro somanassasahagatacittuppādā’’tiādinā vedanāttikādayo vibhattāti.

    குஸலத்திகேபி ச பதா⁴னபாஸங்ஸஉப⁴யஹிதபா⁴வதோ குஸலா த⁴ம்மா பட²மங் வுத்தா. குஸலா ஹி த⁴ம்மா ஸுக²விபாகத்தா ஸப்³ப³ஸங்க²தத⁴ம்மானங் உத்தமா அவஜ்ஜவித⁴மனதோ விஞ்ஞுப்பஸத்தா² இத⁴லோகபரலோகேஸு அத்தா²வஹா நிஸ்ஸரணாவஹா ச, தஸ்மா பதா⁴னாதி³பா⁴வேன பட²மங் வுத்தா, தப்படிபக்க²த்தா தத³னந்தரங் அகுஸலா, தது³ப⁴யவிபரீதஸபா⁴வா தத³னந்தரங் அப்³யாகதா வுத்தா. குஸலவஸேன வா அஸ்ஸாதோ³, அகுஸலவஸேன ஆதீ³னவோ, அப்³யாகதத⁴ம்மேஸு நிப்³பா³னவஸேன நிஸ்ஸரணந்தி இமினா அஸ்ஸாதா³தி³க்கமேன, குஸலேஸு பதிட்டா²ய பண்டி³தா அகுஸலே பஜஹந்தா அப்³யாகதத⁴ம்மபூ⁴தமக்³க³ப²லங் நிப்³பா³னஞ்ச ஸச்சி²கரொந்தீதி இமினா வா படிபத்திக்கமேன அயமனுபுப்³பீ³ ட²பிதாதி வேதி³தப்³பா³.

    Kusalattikepi ca padhānapāsaṃsaubhayahitabhāvato kusalā dhammā paṭhamaṃ vuttā. Kusalā hi dhammā sukhavipākattā sabbasaṅkhatadhammānaṃ uttamā avajjavidhamanato viññuppasatthā idhalokaparalokesu atthāvahā nissaraṇāvahā ca, tasmā padhānādibhāvena paṭhamaṃ vuttā, tappaṭipakkhattā tadanantaraṃ akusalā, tadubhayaviparītasabhāvā tadanantaraṃ abyākatā vuttā. Kusalavasena vā assādo, akusalavasena ādīnavo, abyākatadhammesu nibbānavasena nissaraṇanti iminā assādādikkamena, kusalesu patiṭṭhāya paṇḍitā akusale pajahantā abyākatadhammabhūtamaggaphalaṃ nibbānañca sacchikarontīti iminā vā paṭipattikkamena ayamanupubbī ṭhapitāti veditabbā.

    கஸ்மா பனெத்த² ஸெக்க²த்திகாதீ³ஸு விய ஸரூபதோ புரிமபத³த்³வயபடிக்கே²பவஸேன ததியபத³ங் ந வுத்தங் ‘‘நேவகுஸலா நாகுஸலா’’தி? விஸேஸதீ³பனத்த²ங். யதா² ஹி ஸெக்கா²ஸெக்க²ஸபா⁴வேஸு த⁴ம்மேஸு கோசிபி த⁴ம்மோ தது³ப⁴யஸபா⁴வேன கேனசிபி பரியாயேன கதா³சி அப்³யாகரணீயோ நாம நத்தீ²தி ஸெக்க²த்திகே பத³த்³வயபடிக்கே²பவஸேன ‘‘நேவஸெக்கா² நாஸெக்கா²’’த்வேவ வுத்தங், ந ஏவங் இத⁴. இத⁴ பன குஸலஸபா⁴வா ஏவ த⁴ம்மா அக்³க³ப²லுப்பத்தியா ததா² ந ப்³யாகரணீயா ஹொந்தீதி இமஸ்ஸ விஸேஸஸ்ஸ தீ³பனத்த²ங் ‘‘அப்³யாகதா’’தி வுத்தங். வசனமத்தே ஏவ வா இத³ங் நானாகரணங் ‘‘அப்³யாகதா நேவகுஸலா நாகுஸலா’’தி ப்³யாகத-ஸத்³தே³ன குஸலாகுஸலானங் போ³தி⁴தத்தாதி.

    Kasmā panettha sekkhattikādīsu viya sarūpato purimapadadvayapaṭikkhepavasena tatiyapadaṃ na vuttaṃ ‘‘nevakusalā nākusalā’’ti? Visesadīpanatthaṃ. Yathā hi sekkhāsekkhasabhāvesu dhammesu kocipi dhammo tadubhayasabhāvena kenacipi pariyāyena kadāci abyākaraṇīyo nāma natthīti sekkhattike padadvayapaṭikkhepavasena ‘‘nevasekkhā nāsekkhā’’tveva vuttaṃ, na evaṃ idha. Idha pana kusalasabhāvā eva dhammā aggaphaluppattiyā tathā na byākaraṇīyā hontīti imassa visesassa dīpanatthaṃ ‘‘abyākatā’’ti vuttaṃ. Vacanamatte eva vā idaṃ nānākaraṇaṃ ‘‘abyākatā nevakusalā nākusalā’’ti byākata-saddena kusalākusalānaṃ bodhitattāti.

    எத்த² ச அகுஸலேஸு தண்ஹாய ஸப்³பா³குஸலேஹி, தேபூ⁴மககுஸலாகுஸலேஹி வா ஸமுத³யஸச்சங், தங்தங்அவஸிட்ட²தேபூ⁴மகத⁴ம்மேஹி து³க்க²ஸச்சங், லோகுத்தரகுஸலேன மக்³க³ஸச்சங், அவஸிட்ட²அப்³யாகதவிஸேஸேன நிரோத⁴ஸச்சங் த³ஸ்ஸிதங் ஹோதி. தத்த² ஸமுத³யேன அஸ்ஸாதோ³, து³க்கே²ன ஆதீ³னவோ, மக்³க³னிரோதே⁴ஹி நிஸ்ஸரணங். கிஞ்சாபி நாமரூபபரிச்சே²த³பா⁴வதோ ஸபா⁴வத⁴ம்மனித்³தா⁴ரணபதா⁴னா அபி⁴த⁴ம்மகதா², தேஸங் பன குஸலாதி³விஸேஸே நித்³தா⁴ரிதே தஸ்ஸ உபஸம்பாதே³தப்³ப³தாதி³பி அத்த²தோ வுத்தமேவ ஹோதி. அகுஸலானங் த⁴ம்மானங் பஹானாய குஸலானங் த⁴ம்மானங் உபஸம்பதா³ய ‘‘ஸப்³ப³பாபஸ்ஸ அகரணங், குஸலஸ்ஸ உபஸம்பதா³’’தி (த⁴॰ ப॰ 183; தீ³॰ நி॰ 2.90) ஏவமாதி³வசனதோ ஹி குஸலாதீ³னங் உபஸம்பாத³னாதி³த³ஸ்ஸனபரங் ப⁴க³வதோ ஸாஸனங், தஸ்மா குஸலானங் உபஸம்பாத³னங் அகுஸலானங் பஹானஞ்ச உபாயோ, அப்³யாகதவிஸேஸஸ்ஸ ஸச்சி²கிரியா ப²லங், குஸலாதீ³னங் உபஸம்பாத³னாதி³அத்தா² தே³ஸனா ஆணத்தீதி அயங் தே³ஸனாஹாரோ.

    Ettha ca akusalesu taṇhāya sabbākusalehi, tebhūmakakusalākusalehi vā samudayasaccaṃ, taṃtaṃavasiṭṭhatebhūmakadhammehi dukkhasaccaṃ, lokuttarakusalena maggasaccaṃ, avasiṭṭhaabyākatavisesena nirodhasaccaṃ dassitaṃ hoti. Tattha samudayena assādo, dukkhena ādīnavo, magganirodhehi nissaraṇaṃ. Kiñcāpi nāmarūpaparicchedabhāvato sabhāvadhammaniddhāraṇapadhānā abhidhammakathā, tesaṃ pana kusalādivisese niddhārite tassa upasampādetabbatādipi atthato vuttameva hoti. Akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya ‘‘sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā’’ti (dha. pa. 183; dī. ni. 2.90) evamādivacanato hi kusalādīnaṃ upasampādanādidassanaparaṃ bhagavato sāsanaṃ, tasmā kusalānaṃ upasampādanaṃ akusalānaṃ pahānañca upāyo, abyākatavisesassa sacchikiriyā phalaṃ, kusalādīnaṃ upasampādanādiatthā desanā āṇattīti ayaṃ desanāhāro.

    ஆரொக்³யட்டே²ன அனவஜ்ஜட்டே²ன கோஸல்யஸம்பூ⁴தட்டே²ன ச குஸலா, தப்படிபக்க²தோ அகுஸலா, தது³ப⁴யவிபரீததோ அப்³யாகதா, ஸபா⁴வதா⁴ரணாதி³அத்தே²ன த⁴ம்மாதி அனுபத³விசினநங் விசயோ ஹாரோ.

    Ārogyaṭṭhena anavajjaṭṭhena kosalyasambhūtaṭṭhena ca kusalā, tappaṭipakkhato akusalā, tadubhayaviparītato abyākatā, sabhāvadhāraṇādiatthena dhammāti anupadavicinanaṃ vicayo hāro.

    புஜ்ஜப⁴வப²லபரினிப்³பு³தினிப்ப²த்தி குஸலேஹீதி யுஜ்ஜதி ஸுக²விபாகத்தா, அபாயது³க்க²ஸங்ஸாரது³க்கு²ப்பத்தி அகுஸலேஹீதி யுஜ்ஜதி அனிட்ட²ப²லத்தா, தது³ப⁴யப²லானங் அனுப்பத்தி அப்³யாகதேஹீதி யுஜ்ஜதி அவிபாகத⁴ம்மத்தாதி அயங் யுத்தி ஹாரோ.

    Pujjabhavaphalaparinibbutinipphatti kusalehīti yujjati sukhavipākattā, apāyadukkhasaṃsāradukkhuppatti akusalehīti yujjati aniṭṭhaphalattā, tadubhayaphalānaṃ anuppatti abyākatehīti yujjati avipākadhammattāti ayaṃ yutti hāro.

    குஸலா த⁴ம்மா ஸுக²விபாகஸ்ஸ பத³ட்டா²னங், அகுஸலா து³க்க²விபாகஸ்ஸ, அப்³யாகதா குஸலாகுஸலாப்³யாகதத⁴ம்மானந்தி அயங் பத³ட்டா²னோ ஹாரோ.

    Kusalā dhammā sukhavipākassa padaṭṭhānaṃ, akusalā dukkhavipākassa, abyākatā kusalākusalābyākatadhammānanti ayaṃ padaṭṭhāno hāro.

    குஸலக்³க³ஹணேன யே அனவஜ்ஜஸுக²விபாகா ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா அது³க்க²மஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா விபாகத⁴ம்மத⁴ம்மா அனுபாதி³ன்னுபாதா³னியா அனுபாதி³ன்னஅனுபாதா³னியா…பே॰… அரணா த⁴ம்மா, தே போ³தி⁴தா ப⁴வந்தி குஸலலக்க²ணேன ஏகலக்க²ணத்தா. ததா² அகுஸலக்³க³ஹணேன யே ஸாவஜ்ஜது³க்க²விபாகா ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா து³க்கா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா அது³க்க²மஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா விபாகத⁴ம்மத⁴ம்மா அனுபாதி³ன்னுபாதா³னியா ஸங்கிலிட்ட²ஸங்கிலேஸிகா…பே॰… ஸரணா த⁴ம்மா, தே போ³தி⁴தா ப⁴வந்தி அகுஸலலக்க²ணேன ஏகலக்க²ணத்தா. ததா² அப்³யாகதக்³க³ஹணேன யே அவிபாகாரஹா ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா து³க்கா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா அது³க்க²மஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா விபாகா த⁴ம்மா நேவவிபாகனவிபாகத⁴ம்மத⁴ம்மா உபாதி³ன்னுபாதா³னியா அனுபாதி³ன்னுபாதா³னியா அனுபாதி³ன்னஅனுபாதா³னியா…பே॰… அரணா த⁴ம்மா, தே போ³தி⁴தா ப⁴வந்தி அப்³யாகதலக்க²ணேன ஏகலக்க²ணத்தாதி அயங் லக்க²ணோ ஹாரோ.

    Kusalaggahaṇena ye anavajjasukhavipākā sukhāya vedanāya sampayuttā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā vipākadhammadhammā anupādinnupādāniyā anupādinnaanupādāniyā…pe… araṇā dhammā, te bodhitā bhavanti kusalalakkhaṇena ekalakkhaṇattā. Tathā akusalaggahaṇena ye sāvajjadukkhavipākā sukhāya vedanāya sampayuttā dukkhāya vedanāya sampayuttā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā vipākadhammadhammā anupādinnupādāniyā saṃkiliṭṭhasaṃkilesikā…pe… saraṇā dhammā, te bodhitā bhavanti akusalalakkhaṇena ekalakkhaṇattā. Tathā abyākataggahaṇena ye avipākārahā sukhāya vedanāya sampayuttā dukkhāya vedanāya sampayuttā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā vipākā dhammā nevavipākanavipākadhammadhammā upādinnupādāniyā anupādinnupādāniyā anupādinnaanupādāniyā…pe… araṇā dhammā, te bodhitā bhavanti abyākatalakkhaṇena ekalakkhaṇattāti ayaṃ lakkhaṇo hāro.

    ‘‘குச்சி²தே பாபத⁴ம்மே ஸலயந்தீ’’திஆதி³னா நிருத்தி வேதி³தப்³பா³, குஸலாதி³முகே²ன ரூபாரூபத⁴ம்மே பரிக்³க³ஹெத்வா விஸுத்³தி⁴பரம்பராய ‘‘கத²ங் நு கோ² ஸத்தா அனுபாதி³ஸேஸனிப்³பா³னபா⁴கி³னோ ப⁴வெய்யு’’ந்தி அயமெத்த² ப⁴க³வதோ அதி⁴ப்பாயோ, நிதா³னங் அஸாதா⁴ரணதோ குஸலாதி³பே⁴தே³ன பு³ஜ்ஜ²னகஸத்தா. ஸாதா⁴ரணதோ பன பாகடமேவ. பட²மங் குஸலத்திகஸ்ஸ தே³ஸனா விசாரிதாயேவாதி அயங் சதுப்³யூஹோ ஹாரோ.

    ‘‘Kucchite pāpadhamme salayantī’’tiādinā nirutti veditabbā, kusalādimukhena rūpārūpadhamme pariggahetvā visuddhiparamparāya ‘‘kathaṃ nu kho sattā anupādisesanibbānabhāgino bhaveyyu’’nti ayamettha bhagavato adhippāyo, nidānaṃ asādhāraṇato kusalādibhedena bujjhanakasattā. Sādhāraṇato pana pākaṭameva. Paṭhamaṃ kusalattikassa desanā vicāritāyevāti ayaṃ catubyūho hāro.

    குஸலக்³க³ஹணேன கல்யாணமித்தபரிக்³க³ஹோ யோனிஸோமனஸிகாரபரிக்³க³ஹோ ச. தத்த² பட²மேன ஸகலங் ப்³ரஹ்மசரியமாவத்ததி, து³தியேன ச யோனிஸோமனஸிகாரமூலகா த⁴ம்மா. அகுஸலக்³க³ஹணேன வுத்தவிபரியாயேன யோஜேதப்³ப³ங். அப்³யாகதக்³க³ஹணேன பன ஸகலஸங்கிலேஸவோதா³னபக்கோ² யதா²ரஹமாவத்ததீதி அயங் ஆவத்தோ ஹாரோ.

    Kusalaggahaṇena kalyāṇamittapariggaho yonisomanasikārapariggaho ca. Tattha paṭhamena sakalaṃ brahmacariyamāvattati, dutiyena ca yonisomanasikāramūlakā dhammā. Akusalaggahaṇena vuttavipariyāyena yojetabbaṃ. Abyākataggahaṇena pana sakalasaṃkilesavodānapakkho yathārahamāvattatīti ayaṃ āvatto hāro.

    தத்த² குஸலா பூ⁴மிதோ சதுதா⁴ விப⁴த்தா, ஸம்பயுத்தபவத்திஆகாராதி³தோ பன அனேகதா⁴. அகுஸலா பூ⁴மிதோ ஏகதா⁴ விப⁴த்தா, ஸம்பயுத்தாதி³தோ அனேகதா⁴. அப்³யாகதா பன விபாககிரியரூபனிப்³பா³னவஸேன சதுதா⁴ பூ⁴மிஸம்பயுத்தாதி³தோ அனேகதா⁴ ச விப⁴த்தாதி அயங் விப⁴த்தி ஹாரோ.

    Tattha kusalā bhūmito catudhā vibhattā, sampayuttapavattiākārādito pana anekadhā. Akusalā bhūmito ekadhā vibhattā, sampayuttādito anekadhā. Abyākatā pana vipākakiriyarūpanibbānavasena catudhā bhūmisampayuttādito anekadhā ca vibhattāti ayaṃ vibhatti hāro.

    குஸலா த⁴ம்மா அகுஸலானங் தத³ங்கா³தி³ப்பஹானாய வீதிக்கமாதி³ப்பஹானாய ச ஸங்வத்தந்தி, அகுஸலா த⁴ம்மா குஸலானங் அனுபஸம்பஜ்ஜனாய, அப்³யாகதேஸு அஸங்க²ததா⁴து ஸப்³ப³ஸங்க²தனிஸ்ஸரணாயாதி அயங் பரிவத்தோ ஹாரோ.

    Kusalā dhammā akusalānaṃ tadaṅgādippahānāya vītikkamādippahānāya ca saṃvattanti, akusalā dhammā kusalānaṃ anupasampajjanāya, abyākatesu asaṅkhatadhātu sabbasaṅkhatanissaraṇāyāti ayaṃ parivatto hāro.

    குஸலா அனவஜ்ஜா புஞ்ஞானீதி பரியாயவசனங், அகுஸலா ஸாவஜ்ஜா அபுஞ்ஞானீதி பரியாய வசனங், அப்³யாகதா அவிபாகாரஹா நேவஆசயகா³மீ நஅபசயகா³மீனோதி பரியாயவசனந்தி அயங் வேவசனோ ஹாரோ.

    Kusalā anavajjā puññānīti pariyāyavacanaṃ, akusalā sāvajjā apuññānīti pariyāya vacanaṃ, abyākatā avipākārahā nevaācayagāmī naapacayagāmīnoti pariyāyavacananti ayaṃ vevacano hāro.

    குஸலாத³யோ ‘‘யஸ்மிங் ஸமயே’’திஆதி³னா பப⁴வபூ⁴மிவேவசனபஞ்ஞத்திவஸேன யதா²ஸம்ப⁴வங் பரிஞ்ஞாதி³பஞ்ஞத்திவஸேன ச பஞ்ஞத்தாதி அயங் பஞ்ஞத்தி ஹாரோ.

    Kusalādayo ‘‘yasmiṃ samaye’’tiādinā pabhavabhūmivevacanapaññattivasena yathāsambhavaṃ pariññādipaññattivasena ca paññattāti ayaṃ paññatti hāro.

    அகுஸலானங் குச்சி²தானங் பாபத⁴ம்மானங் ஸலனங் குஸானங் விய குஸானங் வா ராகா³தீ³னங் லவனங் ஏவங்த⁴ம்மதாதி அயங் படிச்சஸமுப்பாத³முகே²ன அவதரணங், ததா² குஸேன லாதப்³பா³ கோஸல்லஸம்பூ⁴தா சாதி பச்சயபடிப³த்³த⁴வுத்திதாய படிச்சஸமுப்பாத³…பே॰… அவதரணங், பச்சயபடிப³த்³த⁴வுத்திதாய வா ஆதி³அந்தவந்தா அனிச்சந்திகா சாதி அனிச்சதாமுகே²ன அவதரணங், அனிச்சதா ஏவ உத³யப்³ப³யபடிபீளிததாய து³க்கா²தி து³க்க²தாமுகே²ன அவதரணங், நிஸ்ஸத்தனிஜ்ஜீவட்டே²ன த⁴ம்மாதி அப்³யாபாரதோ ஸுஞ்ஞதாமுகே²ன அவதரணங், ஏவங் குஸலாதி சத்தாரோ க²ந்தா⁴ த்³வாயதனானி த்³வே தா⁴துயோதிஆதி³னா க²ந்தா⁴யதனதா⁴தாதி³முகே²னபி அவதரணங் வேதி³தப்³ப³ங். இமினா நயேன அகுஸலாப்³யாகதேஸுபி அவதரணங் த³ஸ்ஸேதப்³ப³ந்தி அயங் அவதரணோ ஹாரோ.

    Akusalānaṃ kucchitānaṃ pāpadhammānaṃ salanaṃ kusānaṃ viya kusānaṃ vā rāgādīnaṃ lavanaṃ evaṃdhammatāti ayaṃ paṭiccasamuppādamukhena avataraṇaṃ, tathā kusena lātabbā kosallasambhūtā cāti paccayapaṭibaddhavuttitāya paṭiccasamuppāda…pe… avataraṇaṃ, paccayapaṭibaddhavuttitāya vā ādiantavantā aniccantikā cāti aniccatāmukhena avataraṇaṃ, aniccatā eva udayabbayapaṭipīḷitatāya dukkhāti dukkhatāmukhena avataraṇaṃ, nissattanijjīvaṭṭhena dhammāti abyāpārato suññatāmukhena avataraṇaṃ, evaṃ kusalāti cattāro khandhā dvāyatanāni dve dhātuyotiādinā khandhāyatanadhātādimukhenapi avataraṇaṃ veditabbaṃ. Iminā nayena akusalābyākatesupi avataraṇaṃ dassetabbanti ayaṃ avataraṇo hāro.

    குஸலாதி ஆரம்போ⁴, த⁴ம்மாதி பத³ஸுத்³தி⁴, நோ ஆரம்ப⁴ஸுத்³தி⁴. ததா² அகுஸலா த⁴ம்மா அப்³யாகதாதி, த⁴ம்மாதி பன பத³ஸுத்³தி⁴ ஆரம்ப⁴ஸுத்³தி⁴ சாதி அயங் ஸோத⁴னோ ஹாரோ.

    Kusalāti ārambho, dhammāti padasuddhi, no ārambhasuddhi. Tathā akusalā dhammā abyākatāti, dhammāti pana padasuddhi ārambhasuddhi cāti ayaṃ sodhano hāro.

    த⁴ம்மாதி ஸாமஞ்ஞதோ அதி⁴ட்டா²னங், தங் அவிகப்பெத்வா விஸேஸவசனங் குஸலாகுஸலாப்³யாகதாதி. ததா² குஸலா த⁴ம்மாதி ஸாமஞ்ஞதோ அதி⁴ட்டா²னங், தங் அவிகப்பெத்வா காமாவசரங் ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தந்திஆதி³ விஸேஸவசனங். அகுஸலா த⁴ம்மாதிஆதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோதி அயங் அதி⁴ட்டா²னோ ஹாரோ.

    Dhammāti sāmaññato adhiṭṭhānaṃ, taṃ avikappetvā visesavacanaṃ kusalākusalābyākatāti. Tathā kusalā dhammāti sāmaññato adhiṭṭhānaṃ, taṃ avikappetvā kāmāvacaraṃ somanassasahagatantiādi visesavacanaṃ. Akusalā dhammātiādīsupi eseva nayoti ayaṃ adhiṭṭhāno hāro.

    குஸலானங் த⁴ம்மானங் நவமோ க²ணோ சத்தாரி ச ஸம்பத்திசக்கானி யோனிஸோமனஸிகாரோ ஏவ வா ஹேது, வுத்தவிபரியாயேன அகுஸலானங் த⁴ம்மானங் ஹேது, குஸலாகுஸலா த⁴ம்மா யதா²ஸம்ப⁴வங் அப்³யாகதானங் த⁴ம்மானங் ஹேதூதி அயங் பரிக்கா²ரோ ஹாரோ.

    Kusalānaṃ dhammānaṃ navamo khaṇo cattāri ca sampatticakkāni yonisomanasikāro eva vā hetu, vuttavipariyāyena akusalānaṃ dhammānaṃ hetu, kusalākusalā dhammā yathāsambhavaṃ abyākatānaṃ dhammānaṃ hetūti ayaṃ parikkhāro hāro.

    குஸலாதி பரிஞ்ஞெய்யக்³க³ஹணஞ்சேவ பா⁴வேதப்³ப³க்³க³ஹணஞ்ச. அகுஸலாதி பரிஞ்ஞெய்யக்³க³ஹணஞ்சேவ பஹாதப்³ப³க்³க³ஹணஞ்ச. அப்³யாகதாதி பரிஞ்ஞெய்யக்³க³ஹணஞ்சேவ ஸச்சி²காதப்³ப³க்³க³ஹணஞ்ச. த⁴ம்மாதி பரிஞ்ஞாதீ³னங் பவத்தனாகாரக்³க³ஹணங். தேன பரிஞ்ஞெய்யப்பஹானபா⁴வனாஸச்சி²கரணானி தீ³பிதானீதி தத³ங்கா³தி³வீதிக்கமாதி³ப்பஹானானி லோகியலோகுத்தரா ச பா⁴வனா த³ஸ்ஸிதாதி அயங் ஸமாரோபனோ ஹாரோ.

    Kusalāti pariññeyyaggahaṇañceva bhāvetabbaggahaṇañca. Akusalāti pariññeyyaggahaṇañceva pahātabbaggahaṇañca. Abyākatāti pariññeyyaggahaṇañceva sacchikātabbaggahaṇañca. Dhammāti pariññādīnaṃ pavattanākāraggahaṇaṃ. Tena pariññeyyappahānabhāvanāsacchikaraṇāni dīpitānīti tadaṅgādivītikkamādippahānāni lokiyalokuttarā ca bhāvanā dassitāti ayaṃ samāropano hāro.

    காமஞ்சேதங் அவிஸேஸதோ ஸபா⁴வத⁴ம்மகத²னங், விஸேஸவந்தோ பன த⁴ம்மா விஸேஸதோ நித்³தா⁴ரிதா. ததா² ஹி சித்தேனேவ ஸமயோ நியமிதோ, தஸ்மா குஸலக்³க³ஹணேன விஸேஸதோ ஸாதி⁴ட்டா²னோ ஸமதோ² விபஸ்ஸனா ச த³ஸ்ஸிதாதி. ததா² தப்படிபக்க²தோ அகுஸலக்³க³ஹணேன ஸாதி⁴ட்டா²னா தண்ஹா அவிஜ்ஜா ச , அப்³யாகதக்³க³ஹணேன ஸபரிவாரா சேதோவிமுத்தி பஞ்ஞாவிமுத்தி சாதி அயங் நந்தி³யாவத்தஸ்ஸ நயஸ்ஸ பூ⁴மி.

    Kāmañcetaṃ avisesato sabhāvadhammakathanaṃ, visesavanto pana dhammā visesato niddhāritā. Tathā hi citteneva samayo niyamito, tasmā kusalaggahaṇena visesato sādhiṭṭhāno samatho vipassanā ca dassitāti. Tathā tappaṭipakkhato akusalaggahaṇena sādhiṭṭhānā taṇhā avijjā ca , abyākataggahaṇena saparivārā cetovimutti paññāvimutti cāti ayaṃ nandiyāvattassa nayassa bhūmi.

    ததா² குஸலக்³க³ஹணேன மூலபா⁴வவிஸேஸதோ தீணி குஸலமூலானி, தேஸு ச அதோ³ஸேன ஸீலக்க²ந்தோ⁴, அலோபே⁴ன ஸமாதி⁴க்க²ந்தோ⁴, அமோஹேன பஞ்ஞாக்க²ந்தோ⁴ நீயதி. ததா² அகுஸலக்³க³ஹணேன தீணி அகுஸலமூலானி, தேஸு ச லோபே⁴ன ததே³கட்டா² அகுஸலா த⁴ம்மா. ததா² தோ³ஸமோஹேஹி தங்ததே³கட்டா². அப்³யாகதக்³க³ஹணேன அப்பணிஹிதானிமித்தஸுஞ்ஞதா நீயந்தீதி அயங் திபுக்க²லஸ்ஸ நயஸ்ஸ பூ⁴மி.

    Tathā kusalaggahaṇena mūlabhāvavisesato tīṇi kusalamūlāni, tesu ca adosena sīlakkhandho, alobhena samādhikkhandho, amohena paññākkhandho nīyati. Tathā akusalaggahaṇena tīṇi akusalamūlāni, tesu ca lobhena tadekaṭṭhā akusalā dhammā. Tathā dosamohehi taṃtadekaṭṭhā. Abyākataggahaṇena appaṇihitānimittasuññatā nīyantīti ayaṃ tipukkhalassa nayassa bhūmi.

    ததா² குஸலக்³க³ஹணேன யதோ கோஸல்லதோ ஸம்பூ⁴தா குஸலா, தங் பஞ்ஞிந்த்³ரியங். தங்ஸஹஜாதா தது³பனிஸ்ஸயா ச ஸத்³த³ஹனுஸ்ஸஹனாபிலாபாவிக்கே²பா ஸத்³தி⁴ந்த்³ரியாதீ³னி. தேஹி ச ஸப்³பே³ ஸத்³த⁴ம்மா போ³தி⁴தா ப⁴வந்தி. அகுஸலக்³க³ஹணேன அகோஸல்லபடிச்சா²தி³தாதீ³னவேஸு காயவேத³னாசித்தத⁴ம்மேஸு ஸுப⁴ஸுக²னிச்சஅத்தாபி⁴னிவேஸபூ⁴தா சத்தாரோ விபல்லாஸா. அப்³யாகதக்³க³ஹணேன யதா²வுத்தஇந்த்³ரியபச்சயானி யதா²வுத்தவிபல்லாஸப்பஹானபூ⁴தானி ச சத்தாரி ஸாமஞ்ஞப²லானி போ³தி⁴தானீதி அயங் ஸீஹவிக்கீளிதஸ்ஸ நயஸ்ஸ பூ⁴மீதி இமே தயோ அத்த²னயா.

    Tathā kusalaggahaṇena yato kosallato sambhūtā kusalā, taṃ paññindriyaṃ. Taṃsahajātā tadupanissayā ca saddahanussahanāpilāpāvikkhepā saddhindriyādīni. Tehi ca sabbe saddhammā bodhitā bhavanti. Akusalaggahaṇena akosallapaṭicchāditādīnavesu kāyavedanācittadhammesu subhasukhaniccaattābhinivesabhūtā cattāro vipallāsā. Abyākataggahaṇena yathāvuttaindriyapaccayāni yathāvuttavipallāsappahānabhūtāni ca cattāri sāmaññaphalāni bodhitānīti ayaṃ sīhavikkīḷitassa nayassa bhūmīti ime tayo atthanayā.

    தேஹி ச ஸித்³தே⁴ஹி த்³வே கம்மனயாபி ஸித்³தா⁴ ஹொந்தீதி. அயங் திகோ ஸப்³ப³த⁴ம்மஸங்க³ஹிதஸப்³ப³பா⁴கி³யோ வேதி³தப்³போ³தி இத³ங் ஸாஸனபட்டா²னங்.

    Tehi ca siddhehi dve kammanayāpi siddhā hontīti. Ayaṃ tiko sabbadhammasaṅgahitasabbabhāgiyo veditabboti idaṃ sāsanapaṭṭhānaṃ.

    அயங் தாவ நெத்தினயேன குஸலத்திகவண்ணனா.

    Ayaṃ tāva nettinayena kusalattikavaṇṇanā.

    ஏவங் வேத³னாத்திகாதீ³ஸுபி யதா²ஸம்ப⁴வங் சதுஸச்சனித்³தா⁴ரணாதி³விதி⁴னா ஸோளஸ ஹாரா பஞ்ச நயா நித்³தி³ஸிதப்³பா³, அதிவித்தா²ரப⁴யேன பன ந வித்தா²ரயாம. ஸக்கா ஹி இமினா நயேன தேஸு தேஸு திகது³கேஸு தங்தங்ஹாரனயயோஜனானுரூபத⁴ம்மனித்³தா⁴ரணவஸேன தே தே ஹாரனயா விஞ்ஞுனா நித்³தி³ஸிதுந்தி.

    Evaṃ vedanāttikādīsupi yathāsambhavaṃ catusaccaniddhāraṇādividhinā soḷasa hārā pañca nayā niddisitabbā, ativitthārabhayena pana na vitthārayāma. Sakkā hi iminā nayena tesu tesu tikadukesu taṃtaṃhāranayayojanānurūpadhammaniddhāraṇavasena te te hāranayā viññunā niddisitunti.

    2. தஞ்ச ஸுகி²ந்த்³ரியங் ஸுக²வேத³னா ஏவ ஹோதி ஸாமஞ்ஞஸ்ஸ பே⁴த³பரியாதா³னதோ, பே⁴த³ஸ்ஸ ச ஸாமஞ்ஞபரிச்சாக³தோதி அதி⁴ப்பாயோ. யஸ்மா பன விஸேஸஸாமஞ்ஞானி அவயவஸமுதா³யா விய அஞ்ஞமஞ்ஞதோ பி⁴ன்னானி, தஸ்மா ‘‘ந பன…பே॰… ஸமானத்த²த்தா’’தி வுத்தங். இதா³னி தமேவ நேஸங் பி⁴ன்னதத்வங் ‘‘அயஞ்ஹீ’’திஆதி³னா விவரதி. தந்தி ஸுக²ஹேதூனங் காரணங். தேன ஸுக²ஸ்ஸ காரணங் ஸுக²ஹேது, ஸுக²ஸ்ஸ காரணகாரணங் ஸுக²மூலந்தி த³ஸ்ஸேதி. ஸுக²ஹேதூனந்தி எத்த² ஹேது-ஸத்³தே³ன காரணபா⁴வஸாமஞ்ஞதோ ஹேதுபச்சயா ஸங்க³ஹிதாதி ஆஹ ‘‘புஞ்ஞபஸ்ஸத்³தி⁴ஆதீ³ன’’ந்தி. எத்த² ச ஸுக²மூலஸுக²ஹேதூஸு ப²லூபசாரேன, ஸுகா²ரம்மணஸுக²பச்சயட்டா²னேஸு ஸுக²ஸஹசரியாய, அப்³யாபஜ்ஜனிப்³பா³னேஸு து³க்கா²பக³மபா⁴வேன ஸுக²பரியாயோ வுத்தோதி த³ட்ட²ப்³போ³. இட்டா²ஸூதி ஸுகு²பெக்கா²னங் விபரிணாமாஞ்ஞாணஸங்கா²ரது³க்க²தாய அனிட்ட²பா⁴வோபி அத்தீ²தி விஸேஸேதி. உபெக்க²மேவ வா அபெக்கி²த்வா விஸேஸனங் கதங். ஸா ஹி அகுஸலவிபாகபூ⁴தா அனிட்டா²பி அத்தீ²தி. ஏவமாதீ³ஸூதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன ‘‘ஸோவக்³கி³கங் ஸுக²விபாக’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ 1.163) ஏவமாதி³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி. இட்ட²பரியாயோ ஹி எத்த² ஸுக²-ஸத்³தோ³தி.

    2. Tañca sukhindriyaṃ sukhavedanā eva hoti sāmaññassa bhedapariyādānato, bhedassa ca sāmaññapariccāgatoti adhippāyo. Yasmā pana visesasāmaññāni avayavasamudāyā viya aññamaññato bhinnāni, tasmā ‘‘na pana…pe… samānatthattā’’ti vuttaṃ. Idāni tameva nesaṃ bhinnatatvaṃ ‘‘ayañhī’’tiādinā vivarati. Tanti sukhahetūnaṃ kāraṇaṃ. Tena sukhassa kāraṇaṃ sukhahetu, sukhassa kāraṇakāraṇaṃ sukhamūlanti dasseti. Sukhahetūnanti ettha hetu-saddena kāraṇabhāvasāmaññato hetupaccayā saṅgahitāti āha ‘‘puññapassaddhiādīna’’nti. Ettha ca sukhamūlasukhahetūsu phalūpacārena, sukhārammaṇasukhapaccayaṭṭhānesu sukhasahacariyāya, abyāpajjanibbānesu dukkhāpagamabhāvena sukhapariyāyo vuttoti daṭṭhabbo. Iṭṭhāsūti sukhupekkhānaṃ vipariṇāmāññāṇasaṅkhāradukkhatāya aniṭṭhabhāvopi atthīti viseseti. Upekkhameva vā apekkhitvā visesanaṃ kataṃ. Sā hi akusalavipākabhūtā aniṭṭhāpi atthīti. Evamādīsūti ādi-saddena ‘‘sovaggikaṃ sukhavipāka’’nti (dī. ni. 1.163) evamādiṃ saṅgaṇhāti. Iṭṭhapariyāyo hi ettha sukha-saddoti.

    ஸங்கா²ரது³க்கா²தீ³ஸூதி எத்த² ஆதி³-ஸத்³தே³ன ‘‘டி²திஸுக²ங் விபரிணாமது³க்க²ங், அகுஸலங் காயகம்மங் து³க்கு²த்³ரயங் து³க்க²விபாக’’ந்திஆதி³கே ஸங்க³ண்ஹாதி. யதா²க்கமங் ஸுக²வேத³னா து³க்க²அனிட்ட²பரியாயோ ஹி எத்த² து³க்க²-ஸத்³தோ³தி. து³க்க²வேத³னாது³க்க²வத்து²ஆதீ³ஸு து³க்க²ஸத்³த³ப்பவத்தி வுத்தனயேனேவ யோஜேதப்³பா³. விபாகாவிபாகபே⁴தா³ய ஸப்³பா³யபி ஸுக²வேத³னாய வஸேன லக்க²ணஸ்ஸ வுத்தத்தா தது³ப⁴யானுகூலமத்த²ங் விவரந்தோ ‘‘ஸபா⁴வதோ’’திஆதி³மாஹ. தத்த² விபாகா ஸபா⁴வதோ இட்ட²ஸ்ஸ அனுப⁴வனலக்க²ணா. இதரா ஸபா⁴வதோ ஸங்கப்பதோ ச இட்ட²ஸ்ஸ இட்டா²காரஸ்ஸ வா அனுப⁴வனலக்க²ணாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.

    Saṅkhāradukkhādīsūti ettha ādi-saddena ‘‘ṭhitisukhaṃ vipariṇāmadukkhaṃ, akusalaṃ kāyakammaṃ dukkhudrayaṃ dukkhavipāka’’ntiādike saṅgaṇhāti. Yathākkamaṃ sukhavedanā dukkhaaniṭṭhapariyāyo hi ettha dukkha-saddoti. Dukkhavedanādukkhavatthuādīsu dukkhasaddappavatti vuttanayeneva yojetabbā. Vipākāvipākabhedāya sabbāyapi sukhavedanāya vasena lakkhaṇassa vuttattā tadubhayānukūlamatthaṃ vivaranto ‘‘sabhāvato’’tiādimāha. Tattha vipākā sabhāvato iṭṭhassa anubhavanalakkhaṇā. Itarā sabhāvato saṅkappato ca iṭṭhassa iṭṭhākārassa vā anubhavanalakkhaṇāti daṭṭhabbaṃ.

    அஸமானபச்சயேஹி ஏகஜ்ஜ²ங் உப்பத்திதோ ஸமானபச்சயேஹி ஏகஜ்ஜ²ங் உப்பத்தி ஸாதிஸயாதி உக்கங்ஸக³திவிஜானநவஸேன ‘‘ஸமானபச்சயேஹி ஸஹுப்பத்திகாதி அத்தோ²’’தி வுத்தங். அத² வா உப்பஜ்ஜனங் உப்பாதோ³, உப்பஜ்ஜதி ஏதஸ்மாதி உப்பாதோ³தி து³விதோ⁴பி உப்பாதோ³ ஏகுப்பாதா³தி எத்த² ஏகஸேஸனயேன ஸங்க³ஹிதோதி இமினா அதி⁴ப்பாயேன ‘‘ஸமா…பே॰… அத்தோ²’’தி வுத்தங் ஸியா. தேன தானி ஏகவத்து²கானீதி ஏதஸ்ஸ ச ‘‘கப்பெந்தஸ்ஸா’’திஆதி³னா ஸம்ப³ந்தோ⁴. தத்த² புரிமவிகப்பே ஏகங் வத்து² நிஸ்ஸயோ ஏதேஸந்தி யோஜனா, ந ஏகங்யேவ வத்தூ²தி. ஏகேகபூ⁴தஸ்ஸ பூ⁴தத்தயனிஸ்ஸிதத்தா சதுபூ⁴தனிஸ்ஸிதத்தா ச உபாதா³ரூபானங். து³தியவிகப்பே பன ஏகங்யேவ வத்து² ஏதேஸு நிஸ்ஸிதந்தி யோஜனா. நிஸ்ஸயனிஸ்ஸிததாஸங்கா²தஉபகாரோபகத்தப்³ப³பா⁴வதீ³பனங் ஏகவத்து²கவசனந்தி து³தியவிகப்பே மஹாபூ⁴தவஸேன யோஜனா கதா. இதரதா² ஏகங் வத்து² ஏதேஸூதி ஸமாஸத்த²பா⁴வேன உபாதா³ரூபானம்பி பரிக்³க³ஹோ வத்தப்³போ³ ஸியா. பஞ்சவிஞ்ஞாணஸம்படிச்ச²னானந்தி இத³ங் நித³ஸ்ஸனந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். கிரியமனோதா⁴துசக்கு²விஞ்ஞாணாத³யோபி ஹி ஏகாரம்மணாபி⁴ன்னவத்து²கா சாதி பாகடோயமத்தோ²தி. ஸந்தீரணாதீ³னந்தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன வொட்ட²ப்³ப³னஜவனததா³ரம்மணானி ஸங்க³ய்ஹந்தி, ஏதானி ச ஸம்படிச்ச²னாதீ³னி சுதிஆஸன்னானி இதா⁴தி⁴ப்பேதானீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். தானி ஹி தது³த்³த⁴ங் கம்மஜரூபஸ்ஸ அனுப்பத்திதோ ஏகஸ்மிங்யேவ ஹத³யவத்து²ஸ்மிங் வத்தந்தி, இதரானி பன புரிமபுரிமசித்தக்க²ணுப்பன்னே ஹத³யவத்து²ஸ்மிங் உத்தருத்தரானி பவத்தந்தீதி. ச²ஸு வா வத்தூ²ஸு ஏகங் ஹத³யவத்து²யேவ வத்து² ஏதேஸந்தி ஏவங் பன அத்தே² ஸதி சுதிஆஸன்னதோ இதரேஸங் ஸம்படிச்ச²னாதீ³னங் க³ஹணங் ஸியாதி ஞாதப்³ப³ங்.

    Asamānapaccayehi ekajjhaṃ uppattito samānapaccayehi ekajjhaṃ uppatti sātisayāti ukkaṃsagativijānanavasena ‘‘samānapaccayehi sahuppattikāti attho’’ti vuttaṃ. Atha vā uppajjanaṃ uppādo, uppajjati etasmāti uppādoti duvidhopi uppādo ekuppādāti ettha ekasesanayena saṅgahitoti iminā adhippāyena ‘‘samā…pe… attho’’ti vuttaṃ siyā. Tena tāni ekavatthukānīti etassa ca ‘‘kappentassā’’tiādinā sambandho. Tattha purimavikappe ekaṃ vatthu nissayo etesanti yojanā, na ekaṃyeva vatthūti. Ekekabhūtassa bhūtattayanissitattā catubhūtanissitattā ca upādārūpānaṃ. Dutiyavikappe pana ekaṃyeva vatthu etesu nissitanti yojanā. Nissayanissitatāsaṅkhātaupakāropakattabbabhāvadīpanaṃ ekavatthukavacananti dutiyavikappe mahābhūtavasena yojanā katā. Itarathā ekaṃ vatthu etesūti samāsatthabhāvena upādārūpānampi pariggaho vattabbo siyā. Pañcaviññāṇasampaṭicchanānanti idaṃ nidassananti daṭṭhabbaṃ. Kiriyamanodhātucakkhuviññāṇādayopi hi ekārammaṇābhinnavatthukā cāti pākaṭoyamatthoti. Santīraṇādīnanti ādi-saddena voṭṭhabbanajavanatadārammaṇāni saṅgayhanti, etāni ca sampaṭicchanādīni cutiāsannāni idhādhippetānīti daṭṭhabbaṃ. Tāni hi taduddhaṃ kammajarūpassa anuppattito ekasmiṃyeva hadayavatthusmiṃ vattanti, itarāni pana purimapurimacittakkhaṇuppanne hadayavatthusmiṃ uttaruttarāni pavattantīti. Chasu vā vatthūsu ekaṃ hadayavatthuyeva vatthu etesanti evaṃ pana atthe sati cutiāsannato itaresaṃ sampaṭicchanādīnaṃ gahaṇaṃ siyāti ñātabbaṃ.

    எத்தா²ஹ – ‘‘கஸ்மா பனெத்த² குஸலத்திகானந்தரங் வேத³னாத்திகோவ வுத்தோ’’தி? கிஸ்மிங் பன வுச்சமானே அயமனுயோகோ³ ந ஸியா, அபிச அவயவானங் அனேகபே⁴த³தாத³ஸ்ஸனத்தா² திகந்தரதே³ஸனா. ஸம்மாஸம்பு³த்³தே⁴ன ஹி குஸலத்திகேன ஸப்³ப³த⁴ம்மானங் திதா⁴ விபா⁴க³ங் த³ஸ்ஸெத்வா புன தத³வயவானங் குஸலாதீ³னம்பி அனேகபே⁴த³பி⁴ன்னதங் த³ஸ்ஸெந்தேன தேஸங் வேத³னாஸம்பயோக³விபா⁴க³விபா⁴வனத்த²ங் ‘‘ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா’’தி வுத்தங். குஸலா ஹி த⁴ம்மா ஸியா ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா, ஸியா அது³க்க²மஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா. அகுஸலா த⁴ம்மா ஸியா ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா, ஸியா து³க்கா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா, ஸியா அது³க்க²மஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா, ததா² அப்³யாகதா ஸம்பயோகா³ரஹாதி. ஏவங் குஸலாதி³த⁴ம்மானங் பச்சேகங் வேத³னாபே⁴தே³ன விபா⁴க³த³ஸ்ஸனத்த²ங் குஸலத்திகானந்தரங் வேத³னாத்திகங் வத்வா இதா³னி ஸுக²ஸம்பயுத்தாதீ³னங் பச்சேகங் விபாகாதி³பே⁴த³பி⁴ன்னதங் த³ஸ்ஸேதுங் வேத³னாத்திகானந்தரங் விபாகத்திகோ வுத்தோ. ஸுக²ஸம்பயுத்தா ஹி த⁴ம்மா ஸியா விபாகா, ஸியா விபாகத⁴ம்மத⁴ம்மா, ஸியா நேவவிபாகனவிபாகத⁴ம்மத⁴ம்மா. ததா² அது³க்க²மஸுக²ஸம்பயுத்தா, து³க்க²ஸம்பயுத்தா பன ஸியா விபாகா, ஸியா விபாகத⁴ம்மத⁴ம்மாதி இமினா நயேன அவஸேஸத்திகானங் து³கானஞ்ச தஸ்ஸ தஸ்ஸ அனந்தரவசனே பயோஜனங் விபா⁴வேதப்³ப³ங்.

    Etthāha – ‘‘kasmā panettha kusalattikānantaraṃ vedanāttikova vutto’’ti? Kismiṃ pana vuccamāne ayamanuyogo na siyā, apica avayavānaṃ anekabhedatādassanatthā tikantaradesanā. Sammāsambuddhena hi kusalattikena sabbadhammānaṃ tidhā vibhāgaṃ dassetvā puna tadavayavānaṃ kusalādīnampi anekabhedabhinnataṃ dassentena tesaṃ vedanāsampayogavibhāgavibhāvanatthaṃ ‘‘sukhāya vedanāya sampayuttā’’ti vuttaṃ. Kusalā hi dhammā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. Akusalā dhammā siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā, tathā abyākatā sampayogārahāti. Evaṃ kusalādidhammānaṃ paccekaṃ vedanābhedena vibhāgadassanatthaṃ kusalattikānantaraṃ vedanāttikaṃ vatvā idāni sukhasampayuttādīnaṃ paccekaṃ vipākādibhedabhinnataṃ dassetuṃ vedanāttikānantaraṃ vipākattiko vutto. Sukhasampayuttā hi dhammā siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā. Tathā adukkhamasukhasampayuttā, dukkhasampayuttā pana siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammāti iminā nayena avasesattikānaṃ dukānañca tassa tassa anantaravacane payojanaṃ vibhāvetabbaṃ.

    3. விபாகனிருத்திஞ்ச லப⁴ந்தீதி தேஸு விபாகஸத்³த³ஸ்ஸ நிருள்ஹதங் த³ஸ்ஸேதி. ஸுக்ககண்ஹாதீ³தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன அகண்ஹஅஸுக்கப²ஸ்ஸாதி³பா⁴வோ பரிக்³க³ஹிதோ. ஸதி பன பாக-ஸத்³த³ஸ்ஸ ப²லபரியாயபா⁴வே ரூபங் விய ந நிஹீனோ பக்கங் விய விஸிட்டோ² பாகோதி விபாகோதி ஏவங் வா எத்த² அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. ஸப்³யாபாரதாதி ஸஉஸ்ஸாஹதா. ஸந்தானே ஸப்³யாபாரதாதி ஏதேன சித்தப்பயோக³ஸங்கா²தேன கிரியாபா⁴வேன விபாகத⁴ம்மானங் ஸந்தானவிஸேஸமாஹ ‘‘யதோ யஸ்மிங் சித்துப்பாதே³ குஸலாகுஸலா சேதனா, தங்ஸந்தானே ஏவ தஸ்ஸா விபாகுப்பத்தீ’’தி. எத்த² ச ‘‘ஸப்³யாபாரதா’’தி ஏதேன ஆவஜ்ஜனத்³வயங் விபாகஞ்ச நிவத்தேதி, ‘‘அனுபச்சி²ன்னாவிஜ்ஜாதண்ஹாமானே’’தி இமினா அவஸிட்ட²ங் கிரியங் நிவத்தேதி. உப⁴யேனபி அனுஸயஸஹாயஸஉஸ்ஸாஹதாலக்க²ணா விபாகத⁴ம்மத⁴ம்மாதி த³ஸ்ஸேதி. லோகுத்தரகுஸலானம்பி ஹி அனுஸயா உபனிஸ்ஸயா ஹொந்தி, யதோ ‘‘கதமே த⁴ம்மா குஸலா? யஸ்மிங் ஸமயே லோகுத்தரங்…பே॰… தஸ்மிங் ஸமயே அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா’’திஆதி³னா (விப⁴॰ 342) அரியமக்³க³சேதனாய அவிஜ்ஜாஉபனிஸ்ஸயதா படிச்சஸமுப்பாத³விப⁴ங்கே³ பகாஸிதா. நிருஸ்ஸாஹஸந்தபா⁴வலக்க²ணா விபாகா, உப⁴யவிபரீதலக்க²ணா நேவவிபாகனவிபாகத⁴ம்மத⁴ம்மாதி.

    3. Vipākaniruttiñca labhantīti tesu vipākasaddassa niruḷhataṃ dasseti. Sukkakaṇhādīti ādi-saddena akaṇhaasukkaphassādibhāvo pariggahito. Sati pana pāka-saddassa phalapariyāyabhāve rūpaṃ viya na nihīno pakkaṃ viya visiṭṭho pākoti vipākoti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo. Sabyāpāratāti saussāhatā. Santāne sabyāpāratāti etena cittappayogasaṅkhātena kiriyābhāvena vipākadhammānaṃ santānavisesamāha ‘‘yato yasmiṃ cittuppāde kusalākusalā cetanā, taṃsantāne eva tassā vipākuppattī’’ti. Ettha ca ‘‘sabyāpāratā’’ti etena āvajjanadvayaṃ vipākañca nivatteti, ‘‘anupacchinnāvijjātaṇhāmāne’’ti iminā avasiṭṭhaṃ kiriyaṃ nivatteti. Ubhayenapi anusayasahāyasaussāhatālakkhaṇā vipākadhammadhammāti dasseti. Lokuttarakusalānampi hi anusayā upanissayā honti, yato ‘‘katame dhammā kusalā? Yasmiṃ samaye lokuttaraṃ…pe… tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhārā’’tiādinā (vibha. 342) ariyamaggacetanāya avijjāupanissayatā paṭiccasamuppādavibhaṅge pakāsitā. Nirussāhasantabhāvalakkhaṇā vipākā, ubhayaviparītalakkhaṇā nevavipākanavipākadhammadhammāti.

    அபி⁴ஞ்ஞாதி³குஸலானந்தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன ‘‘அஹோஸி கம்மங் நாஹோஸி கம்மவிபாகோ’’தி (படி॰ ம॰ 1.234) இமினா திகேன ஸங்க³ஹிதங் க³திஉபதி⁴காலபயோகா³பா⁴வேன அவிபாகங் தி³ட்ட²த⁴ம்மவேத³னீயங் உபபஜ்ஜவேத³னீயஞ்ச ஸங்க³ண்ஹாதி. அபராபரியவேத³னீயங் பன ஸங்ஸாரப்பவத்தியங் அஹோஸிகம்மாதி³பா⁴வங் ந ப⁴ஜதி. பா⁴வனாய பஹாதப்³பா³தீ³தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன த³ஸ்ஸனேன பஹாதப்³ப³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி. உப⁴யம்பி ‘‘விபாகானுப்பாத³னே’’தி வசனதோ க³திஉபதி⁴காலபயோகா³பா⁴வேன அனுப்பன்னவிபாகமேவ அதி⁴ப்பேதங் பா⁴வனாய பஹாதப்³ப³ஸ்ஸபி பவத்திவிபாகஸ்ஸ அனுஜானநதோ. யேஸங் பன பா⁴வனாய பஹாதப்³பா³ அவிபாகா, தேஸங் மதேன ஆதி³-ஸத்³தே³ன த³ஸ்ஸனேன பஹாதப்³ப³ஸ்ஸ அஹோஸிகம்மந்தி ஏவங்பகாரஸ்ஸேவ பரிக்³க³ஹோதி வேதி³தப்³ப³ங்.

    Abhiññādikusalānanti ādi-saddena ‘‘ahosi kammaṃ nāhosi kammavipāko’’ti (paṭi. ma. 1.234) iminā tikena saṅgahitaṃ gatiupadhikālapayogābhāvena avipākaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ upapajjavedanīyañca saṅgaṇhāti. Aparāpariyavedanīyaṃ pana saṃsārappavattiyaṃ ahosikammādibhāvaṃ na bhajati. Bhāvanāya pahātabbādīti ādi-saddena dassanena pahātabbaṃ saṅgaṇhāti. Ubhayampi ‘‘vipākānuppādane’’ti vacanato gatiupadhikālapayogābhāvena anuppannavipākameva adhippetaṃ bhāvanāya pahātabbassapi pavattivipākassa anujānanato. Yesaṃ pana bhāvanāya pahātabbā avipākā, tesaṃ matena ādi-saddena dassanena pahātabbassa ahosikammanti evaṃpakārasseva pariggahoti veditabbaṃ.

    4. ‘‘கத²மாதி³ன்னா’’தி அயம்பி பஞ்ஹோ லப்³ப⁴தி. ‘‘ப²லபா⁴வேனா’’தி ஹி ஆதா³னப்பகாரவசனங். கேஸஞ்சி கொ³த்ரபு⁴பச்சவெக்க²ணாதீ³னங் உபேதகிரியபூ⁴தானங் தங்கத்துபூ⁴தானஞ்ச அத்தா²னங் உபேதப்³ப³ஸம்ப³ந்த⁴பா⁴வதோ தத³பி⁴தா⁴யினோபி ஸத்³தா³ ஸம்ப³ந்தா⁴ ஏவாதி ‘‘உபேதஸத்³த³ஸம்ப³ந்தி⁴னா’’தி வுத்தங். உபேதந்தி ஹி உபேதப்³ப³த்தே² வுச்சமானே அவஸ்ஸங் உபேதகிரியா உபேதா ச ஞாயதீதி. ‘‘ரூபதா⁴துயா கோ² பன, க³ஹபதி, யோ ச²ந்தோ³ யோ ராகோ³ யா நந்தீ³ யா தண்ஹா யே உபயுபாதா³னா, சேதஸோ அதி⁴ட்டா²னா அபி⁴னிவேஸா அனுஸயா’’திஆதீ³ஸு ‘‘உபயோ’’தி தண்ஹாதி³ட்டி²யோ அதி⁴ப்பேதாதி ஆஹ ‘‘உபய…பே॰… தி³ட்டீ²ஹீ’’தி. யதா²ஸம்ப⁴வந்தி ‘‘ஆரம்மணகரணவஸேனா’’திஆதி³னா அட்ட²கதா²யங் வுத்தஅத்தே²ஸு யோ யோ ஸம்ப⁴வதி யோஜேதுங், ஸோ ஸோதி அத்தோ². ந வசனானுபுப்³பே³னாதி ‘‘கிங் பன தங் உபேத’’ந்திஆதி³னா வுத்தவசனானுபுப்³பே³ன ந யோஜேதப்³போ³. ஸப்³ப³பச்சயுப்பன்னானந்தி ஸப்³ப³தேபூ⁴மகபச்சயுப்பன்னானங். நாபஜ்ஜதி ஸாமஞ்ஞஜோதனாய விஸேஸே அவட்டா²னதோ விஸேஸத்தி²னா ச விஸேஸோ அனுபயுஜ்ஜதீதி தங் பன விஸேஸங் வுத்தப்பகாரங் நியமெத்வா த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘போ³த⁴னெய்யா’’திஆதி³ வுத்தங்.

    4. ‘‘Kathamādinnā’’ti ayampi pañho labbhati. ‘‘Phalabhāvenā’’ti hi ādānappakāravacanaṃ. Kesañci gotrabhupaccavekkhaṇādīnaṃ upetakiriyabhūtānaṃ taṃkattubhūtānañca atthānaṃ upetabbasambandhabhāvato tadabhidhāyinopi saddā sambandhā evāti ‘‘upetasaddasambandhinā’’ti vuttaṃ. Upetanti hi upetabbatthe vuccamāne avassaṃ upetakiriyā upetā ca ñāyatīti. ‘‘Rūpadhātuyā kho pana, gahapati, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upayupādānā, cetaso adhiṭṭhānā abhinivesā anusayā’’tiādīsu ‘‘upayo’’ti taṇhādiṭṭhiyo adhippetāti āha ‘‘upaya…pe… diṭṭhīhī’’ti. Yathāsambhavanti ‘‘ārammaṇakaraṇavasenā’’tiādinā aṭṭhakathāyaṃ vuttaatthesu yo yo sambhavati yojetuṃ, so soti attho. Na vacanānupubbenāti ‘‘kiṃ pana taṃ upeta’’ntiādinā vuttavacanānupubbena na yojetabbo. Sabbapaccayuppannānanti sabbatebhūmakapaccayuppannānaṃ. Nāpajjati sāmaññajotanāya visese avaṭṭhānato visesatthinā ca viseso anupayujjatīti taṃ pana visesaṃ vuttappakāraṃ niyametvā dassetuṃ ‘‘bodhaneyyā’’tiādi vuttaṃ.

    உபேதங் தீ³பேதீதி யதா² ‘‘பாசரியோ’’தி எத்த² பக³தோ ஆசரியோ பாசரியோதி ப-ஸத்³தோ³ பக³தங் தீ³பேதி, ஏவங் உப-ஸத்³தோ³ உபேதங் தீ³பேதி ஏவ, ந செத்த² க³தாதி³அத்தா²னங் ஏகந்தேன பச்சத்தவசனயோகோ³ இச்சி²தோதி. அதிஸத்³தோ³ வியாதி ச இத³ங் ஸஸாத⁴னகிரியாதீ³பனஸாமஞ்ஞேன வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். பச்சயபா⁴வேனாதி ஏதேன புரிமனிப்³ப³த்திங் விஸேஸேதி. தேன ஸஹஜாதஸ்ஸபி உபாதா³னஸ்ஸ ஸங்க³ஹோ கதோ ஹோதி. ஸஹஜாதோபி ஹி த⁴ம்மோ பச்சயபூ⁴தோ புரிமனிப்ப²ன்னோ விய வோஹரீயதி யதா² ‘‘ஏகங் மஹாபூ⁴தங் படிச்ச தயோ மஹாபூ⁴தா’’தி, ‘‘ஏகங் க²ந்த⁴ங் படிச்ச தயோ க²ந்தா⁴’’தி (பட்டா²॰ 1.1.53) ச. தா⁴துகதா²யங் பகாஸிதந்தி ‘‘உபபத்திப⁴வோ பஞ்சஹி க²ந்தே⁴ஹி ஏகாத³ஸஹாயதனேஹி ஸத்தரஸஹி தா⁴தூஹி ஸங்க³ஹிதோ. கதிஹி அஸங்க³ஹிதோ. ந கேஹிசி க²ந்தே⁴ஹி ஏகேனாயதனேன ஏகாய தா⁴துயா அஸங்க³ஹிதோ’’தி (தா⁴து॰ 67) ஏவமாதி³ங் ஸந்தா⁴யாஹ. தஸ்மா ஏவாதி உபாதி³ன்னஸத்³தா³னபெக்க²த்தா ஏவ. அவிஸேஸெத்வாதி உபாதி³ன்னானுபாதி³ன்னவிஸேஸங் அகத்வா. உபாதா³னானங் ஆரம்மணபா⁴வானதிவத்தனதோ உபாதா³னேஹி உபாதா³தப்³பா³தி வா உபாதா³னியா, உபாதா³துங் வா அரஹந்தீதி உபாதா³னியா, உபாதா³னே நியுத்தாதி வா உபாதா³னியா க-காரஸ்ஸ ய-காரங் கத்வாதி ஏவமெத்த² அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³தி.

    Upetaṃ dīpetīti yathā ‘‘pācariyo’’ti ettha pagato ācariyo pācariyoti pa-saddo pagataṃ dīpeti, evaṃ upa-saddo upetaṃ dīpeti eva, na cettha gatādiatthānaṃ ekantena paccattavacanayogo icchitoti. Atisaddo viyāti ca idaṃ sasādhanakiriyādīpanasāmaññena vuttanti daṭṭhabbaṃ. Paccayabhāvenāti etena purimanibbattiṃ viseseti. Tena sahajātassapi upādānassa saṅgaho kato hoti. Sahajātopi hi dhammo paccayabhūto purimanipphanno viya voharīyati yathā ‘‘ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca tayo mahābhūtā’’ti, ‘‘ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā’’ti (paṭṭhā. 1.1.53) ca. Dhātukathāyaṃ pakāsitanti ‘‘upapattibhavo pañcahi khandhehi ekādasahāyatanehi sattarasahi dhātūhi saṅgahito. Katihi asaṅgahito. Na kehici khandhehi ekenāyatanena ekāya dhātuyā asaṅgahito’’ti (dhātu. 67) evamādiṃ sandhāyāha. Tasmā evāti upādinnasaddānapekkhattā eva. Avisesetvāti upādinnānupādinnavisesaṃ akatvā. Upādānānaṃ ārammaṇabhāvānativattanato upādānehi upādātabbāti vā upādāniyā, upādātuṃ vā arahantīti upādāniyā, upādāne niyuttāti vā upādāniyā ka-kārassa ya-kāraṃ katvāti evamettha attho daṭṭhabboti.

    5. விபா³த⁴னங் பீளனங் கிலமனங் உபதாபோ பரிளாஹோ அப்பஸ்ஸத்³தி⁴பா⁴வோ. விதூ³ஸிதா மலீனா ச யதோ கேசி அகிலேஸஸபா⁴வாபி அனிட்ட²ப²லா கா³ரய்ஹா ச ஜாதா.

    5. Vibādhanaṃ pīḷanaṃ kilamanaṃ upatāpo pariḷāho appassaddhibhāvo. Vidūsitā malīnā ca yato keci akilesasabhāvāpi aniṭṭhaphalā gārayhā ca jātā.

    6. ‘‘ஸீலமத்தகங், பரங் விய மத்தாயா’’திஆதீ³ஸு மத்தா-ஸத்³த³ஸ்ஸ பமாணவாசகதா த³ட்ட²ப்³பா³. மரியாத³வாசகோ வா மத்தா-ஸத்³தோ³. விசாரோ ஹெத்த² ஜா²னங்கே³ஸு ஹெட்டி²மமரியாதோ³, ந பட²மஜ்ஜா²னஉபசாரஜ்ஜா²னேஸு விய விதக்கோ. ஸா பன விசாரமரியாத³தா விதக்காபா⁴வேன ஏதேஸங் ஜாதாதி அவிதக்கக்³க³ஹணங் கதங். இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – அவிதக்கா ஹுத்வா விசாரமரியாத³ஜா²னங்கே³ஸு விசாரஹெட்டி²மகோடிகாதி. அத² வா ஈஸத³த்தோ² மத்தா-ஸத்³தோ³ ‘‘மத்தாஸுக²பரிச்சாகா³’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 290) விய. அயஞ்ஹெத்த² அத்தோ² – விதக்கரஹிதா பா⁴வனாய அதிஸுகு²மபூ⁴தவிசாரத்தா ஈஸங் விசாரா ச அவிதக்கவிசாரமத்தாதி. ந ஹி இதோ பரங் விசாரோ அத்தீ²தி. யதி³ விதக்கவிஸேஸரஹிதா விசாரமத்தா, ஏவங் ஸந்தே அவிதக்கவசனங் கிமத்தி²யந்தி ஆஹ ‘‘விசாரமத்தவசனேனா’’திஆதி³. யதி³ விசாரமத்ததோ அஞ்ஞேஸம்பி அவிதக்கானங் அத்தி²பா⁴வஜோதனத்த²ங் அவிதக்கவசனங், அவிதக்கா ச விசாரமத்தா அவிசாராதி நிவத்தேதப்³பா³ க³ஹேதப்³பா³ ச, ஏவங் ஸதி விசாரமத்தா விஸேஸனங், அவிதக்கா விஸேஸிதப்³பா³தி விசாரமத்தாவிதக்காதி வத்தப்³ப³ந்தி சோத³னங் மனஸி கத்வா ஆஹ ‘‘விஸேஸனவிஸேஸிதப்³ப³பா⁴வோ’’திஆதி³. யதா²காமந்தி வத்துஇச்சா²னுரூபங் . யேன யேன ஹி பகாரேன த⁴ம்மேஸு நிவத்தேதப்³ப³க³ஹேதப்³ப³பா⁴வா லப்³ப⁴ந்தி, தேன தேன பகாரேன விஸேஸனவிஸேஸிதப்³ப³பா⁴வோ ஸம்ப⁴வதீதி. பதா³னங் அனுக்கமோ பதா³னுக்கமோ.

    6. ‘‘Sīlamattakaṃ, paraṃ viya mattāyā’’tiādīsu mattā-saddassa pamāṇavācakatā daṭṭhabbā. Mariyādavācako vā mattā-saddo. Vicāro hettha jhānaṅgesu heṭṭhimamariyādo, na paṭhamajjhānaupacārajjhānesu viya vitakko. Sā pana vicāramariyādatā vitakkābhāvena etesaṃ jātāti avitakkaggahaṇaṃ kataṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – avitakkā hutvā vicāramariyādajhānaṅgesu vicāraheṭṭhimakoṭikāti. Atha vā īsadattho mattā-saddo ‘‘mattāsukhapariccāgā’’tiādīsu (dha. pa. 290) viya. Ayañhettha attho – vitakkarahitā bhāvanāya atisukhumabhūtavicārattā īsaṃ vicārā ca avitakkavicāramattāti. Na hi ito paraṃ vicāro atthīti. Yadi vitakkavisesarahitā vicāramattā, evaṃ sante avitakkavacanaṃ kimatthiyanti āha ‘‘vicāramattavacanenā’’tiādi. Yadi vicāramattato aññesampi avitakkānaṃ atthibhāvajotanatthaṃ avitakkavacanaṃ, avitakkā ca vicāramattā avicārāti nivattetabbā gahetabbā ca, evaṃ sati vicāramattā visesanaṃ, avitakkā visesitabbāti vicāramattāvitakkāti vattabbanti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘visesanavisesitabbabhāvo’’tiādi. Yathākāmanti vattuicchānurūpaṃ . Yena yena hi pakārena dhammesu nivattetabbagahetabbabhāvā labbhanti, tena tena pakārena visesanavisesitabbabhāvo sambhavatīti. Padānaṃ anukkamo padānukkamo.

    அவிதக்கா ஸவிதக்கா ச ஸவிசாரா அவிசாரா சாதி அவிதக்காஸவிசாரா ஸவிதக்கா அவிசாராதி யோஜேதப்³ப³ங். உப⁴யேகதே³ஸத³ஸ்ஸனம்பி உப⁴யத³ஸ்ஸனந்தி அதி⁴ப்பாயேன ‘‘யதி³ ஸவிதக்கஸவிசாரா’’திஆதி³ வுத்தங். இதரம்பி பகாஸேதுந்தி இத³ங் யதா² ஸவிதக்கஸவிசாரேஸு சித்துப்பாதே³ஸு விதக்கோ அவிதக்கஸவிசாரதாய ‘‘அவிதக்கவிசாரமத்தோ’’தி வுத்தோ, ஏவங் யதா²வுத்தசித்துப்பாதே³ஸு விசாரோ ‘‘ஸவிதக்கஅவிசாரோ’’தி ஸக்கா விஞ்ஞாதுந்தி இமமத்த²ங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். விதக்காபா⁴வேன ஏதே விசாரமத்தாதி அயம்பி அத்தோ² விஸேஸனிவத்திஅத்த²ங்யேவ மத்தா-ஸத்³த³ங் க³ஹெத்வா வுத்தோ. விசாரமத்தாதி ஹி விசாரமத்தவந்தோதி விஞ்ஞாயமானத்தா தத³ஞ்ஞவிஸேஸவிரஹஸாமஞ்ஞதோ நிவத்தெத்வா விதக்கவிஸேஸவிரஹஸங்கா²தே அவிதக்க-ஸத்³தோ³ ஸன்னிதா⁴பிதோ விஸேஸேதி து³தியஜ்ஜா²னத⁴ம்மேதி. யதா²ஹ ‘‘ந விசாரதோ’’திஆதி³.

    Avitakkā savitakkā ca savicārā avicārā cāti avitakkāsavicārā savitakkā avicārāti yojetabbaṃ. Ubhayekadesadassanampi ubhayadassananti adhippāyena ‘‘yadi savitakkasavicārā’’tiādi vuttaṃ. Itarampi pakāsetunti idaṃ yathā savitakkasavicāresu cittuppādesu vitakko avitakkasavicāratāya ‘‘avitakkavicāramatto’’ti vutto, evaṃ yathāvuttacittuppādesu vicāro ‘‘savitakkaavicāro’’ti sakkā viññātunti imamatthaṃ sandhāya vuttaṃ. Vitakkābhāvena ete vicāramattāti ayampi attho visesanivattiatthaṃyeva mattā-saddaṃ gahetvā vutto. Vicāramattāti hi vicāramattavantoti viññāyamānattā tadaññavisesavirahasāmaññato nivattetvā vitakkavisesavirahasaṅkhāte avitakka-saddo sannidhāpito viseseti dutiyajjhānadhammeti. Yathāha ‘‘na vicārato’’tiādi.

    7. வேத³யமானாதி அனுப⁴வமானா. ஸுகா²காரேதி இட்டா²காரே, இட்டா²னுப⁴வனாகாரே வா. உதா³ஸினாதி நதிஅபனதிரஹிதா. ஸுக²து³க்கா²னங் அவிருத்³தா⁴ தேஸங் ப்³யவதா⁴யிகாபா⁴வதோ. ஸுக²து³க்கா²னி விய ஹி ஸுக²து³க்கா²னங் அனந்தரங் பவத்தனதோ ப்³யவதா⁴யிகாபூ⁴தா ந தேஹி விருஜ்ஜ²தி, ந பன ஸுக²து³க்கா²னி அனந்தராபவத்திதோ. ‘‘உபபத்திதோ இக்க²தீதி உபெக்கா²’’தி அயங் பனத்தோ² இத⁴ உபெக்கா²-ஸத்³த³ஸ்ஸ ஸப்³பு³பெக்கா²பரியாதா³னதோ ந வுத்தோ. ந ஹி லோப⁴ஸம்பயுத்தாதி³உபெக்கா² உபபத்திதோ இக்க²தீதி. தஸ்மாதி யஸ்மா பீதிஸஹக³தாயேவ ந ஸுக²ஸஹக³தா, ஸுக²ஸஹக³தாபி ந பீதிஸஹக³தா ஏவாதி பீதிஸஹக³தா ஸுக²ஸஹக³தா ச அஞ்ஞமஞ்ஞங் பி⁴ன்னா, தஸ்மா. ஸதிபி ஸுக²ஸஹக³தானங் யேபு⁴ய்யேன பீதிஸஹக³தபா⁴வே யேன ஸுகே²ன ஸமன்னாக³தா ஸுக²ஸஹக³தா ஏவ ஹொந்தி, ந பீதிஸஹக³தா, தங் ஸுக²ங் நிப்பீதிகஸுக²ந்தி அயங் விஸேஸோ இமினா திகேன த³ஸ்ஸிதோதி இமமத்த²ங் விபா⁴வெந்தோ ‘‘பீதிஸஹக³தாதி வத்வா’’திஆதி³மாஹ.

    7. Vedayamānāti anubhavamānā. Sukhākāreti iṭṭhākāre, iṭṭhānubhavanākāre vā. Udāsināti natiapanatirahitā. Sukhadukkhānaṃ aviruddhā tesaṃ byavadhāyikābhāvato. Sukhadukkhāni viya hi sukhadukkhānaṃ anantaraṃ pavattanato byavadhāyikābhūtā na tehi virujjhati, na pana sukhadukkhāni anantarāpavattito. ‘‘Upapattito ikkhatīti upekkhā’’ti ayaṃ panattho idha upekkhā-saddassa sabbupekkhāpariyādānato na vutto. Na hi lobhasampayuttādiupekkhā upapattito ikkhatīti. Tasmāti yasmā pītisahagatāyeva na sukhasahagatā, sukhasahagatāpi na pītisahagatā evāti pītisahagatā sukhasahagatā ca aññamaññaṃ bhinnā, tasmā. Satipi sukhasahagatānaṃ yebhuyyena pītisahagatabhāve yena sukhena samannāgatā sukhasahagatā eva honti, na pītisahagatā, taṃ sukhaṃ nippītikasukhanti ayaṃ viseso iminā tikena dassitoti imamatthaṃ vibhāvento ‘‘pītisahagatāti vatvā’’tiādimāha.

    ஸித்³தோ⁴தி ஸாவஸேஸங் நிரவஸேஸஞ்ச ஸுக²பீதியோ ஸங்க³ஹெத்வா பவத்தேஹி பட²மது³தியபதே³ஹி யோ பீதிஸஹக³தோ த⁴ம்மவிஸேஸோ, தங் ஸுக²ங், யோ ச ஸுக²ஸஹக³தோ த⁴ம்மவிஸேஸோ, ஸா பீதீதி ஸதிபி அஞ்ஞமஞ்ஞங் ஸங்ஸட்ட²பா⁴வே பத³ந்தரஸங்க³ஹிதபா⁴வதீ³பனதோஸித்³தோ⁴ ஞாதோ விதி³தோதி அத்தோ². ‘‘சதுத்த²ஜ்ஜா²னஸுக²ங் அதிபணீதஸுக²ந்தி ஓளாரிகங்க³தோ நீஹரித்வா தஸ்ஸ பணீதபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதுங் அயங் திகோ வுத்தோ’’தி கேசி வத³ந்தி, ததே³தங் ஸப்³பே³ஸங் ஸுக²வேத³னாஸம்பயுத்தத⁴ம்மானங் இத⁴ ‘‘ஸுக²ஸஹக³தா’’தி வுத்தத்தா விசாரேதப்³ப³ங். ததா² ஹி ‘‘ஸுக²பூ⁴மியங் காமாவசரே’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 1283) ‘‘காமாவசரகுஸலதோ சத்தாரோ ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தசித்துப்பாதா³’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 1598) ச நித்³தே³ஸோ பவத்தோதி.

    Siddhoti sāvasesaṃ niravasesañca sukhapītiyo saṅgahetvā pavattehi paṭhamadutiyapadehi yo pītisahagato dhammaviseso, taṃ sukhaṃ, yo ca sukhasahagato dhammaviseso, sā pītīti satipi aññamaññaṃ saṃsaṭṭhabhāve padantarasaṅgahitabhāvadīpanatosiddho ñāto viditoti attho. ‘‘Catutthajjhānasukhaṃ atipaṇītasukhanti oḷārikaṅgato nīharitvā tassa paṇītabhāvaṃ dassetuṃ ayaṃ tiko vutto’’ti keci vadanti, tadetaṃ sabbesaṃ sukhavedanāsampayuttadhammānaṃ idha ‘‘sukhasahagatā’’ti vuttattā vicāretabbaṃ. Tathā hi ‘‘sukhabhūmiyaṃ kāmāvacare’’tiādinā (dha. sa. 1283) ‘‘kāmāvacarakusalato cattāro somanassasahagatacittuppādā’’tiādinā (dha. sa. 1598) ca niddeso pavattoti.

    8. நிப்³பா³னாரம்மணதங் ஸந்தா⁴யாஹ, ந நிப்³பா³னபடிவிஜ்ஜ²னங், இதரதா² கொ³த்ரபு⁴ஸ்ஸ த³ஸ்ஸனபா⁴வாபத்தி அசோத³னீயா ஸியாதி அதி⁴ப்பாயோ. நனு ச தி³ஸ்வா கத்தப்³ப³கிச்சகரணேன ஸோதாபத்திமக்³கோ³வ த³ஸ்ஸனந்தி உக்கங்ஸக³திவிஜானநேன நிப்³பா³னஸ்ஸ படிவிஜ்ஜ²னமேவ த³ஸ்ஸனந்தி கொ³த்ரபு⁴ஸ்ஸ த³ஸ்ஸனபா⁴வாபத்தி ந சோதே³தப்³பா³வாதி? ந, த³ஸ்ஸனஸாமஞ்ஞஸ்ஸேவ ஸுய்யமானத்தா த³ஸ்ஸனகத்தப்³ப³கிச்சகரணானஞ்ச பே⁴தே³ன வுத்தத்தா. தத்த² யதி³பி ‘‘பஞ்ஞாய சஸ்ஸ தி³ஸ்வா ஆஸவா பரிக்கீ²ணா ஹொந்தீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 2.182) விய அபி⁴ன்னகாலஸ்ஸபி பி⁴ன்னகாலஸ்ஸ விய பே⁴தோ³பசாரத³ஸ்ஸனதோ பே⁴த³வசனங் யுத்தங், த³ஸ்ஸனவிஸேஸே பன அதி⁴ப்பேதே த³ஸ்ஸனஸாமஞ்ஞவசனங் ந கத்தப்³ப³ந்தி த³ஸ்ஸனஸாமஞ்ஞமத்தங் க³ஹெத்வா சோத³னா கதாதி ‘‘நிப்³பா³னாரம்மணதங் ஸந்தா⁴யாஹா’’தி வுத்தங். து³தியததியமக்³கா³னம்பி த⁴ம்மசக்கு²பரியாயஸப்³பா⁴வதோ ‘‘பா⁴வனாபா⁴வங் அப்பத்த’’ந்தி வுத்தங். தத்த² பா⁴வனா வட்³ட⁴னா. ஸா ச ப³ஹுலங் உப்பத்தியா ஹோதீதி ஆஹ ‘‘புனப்புனங் நிப்³ப³த்தனேனா’’தி. ததா² ஹி ஸதீதி ‘‘உப⁴யபடிக்கே²பவஸேனா’’தி பத³ஸ்ஸ த³ஸ்ஸனபா⁴வனாபடிக்கே²பவஸேனாதி அத்தே² ஸதி. நனு லோகியஸமத²விபஸ்ஸனாபி யதா²ப³லங் காமச்ச²ந்தா³தீ³னங் பஹாயகா, தத்ர கத²மித³ங் வுத்தங், ந ச அஞ்ஞோ பஹாயகோ அத்தீ²தி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘அஞ்ஞேஹீ’’திஆதி³.

    8. Nibbānārammaṇataṃ sandhāyāha, na nibbānapaṭivijjhanaṃ, itarathā gotrabhussa dassanabhāvāpatti acodanīyā siyāti adhippāyo. Nanu ca disvā kattabbakiccakaraṇena sotāpattimaggova dassananti ukkaṃsagativijānanena nibbānassa paṭivijjhanameva dassananti gotrabhussa dassanabhāvāpatti na codetabbāvāti? Na, dassanasāmaññasseva suyyamānattā dassanakattabbakiccakaraṇānañca bhedena vuttattā. Tattha yadipi ‘‘paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā hontī’’tiādīsu (ma. ni. 2.182) viya abhinnakālassapi bhinnakālassa viya bhedopacāradassanato bhedavacanaṃ yuttaṃ, dassanavisese pana adhippete dassanasāmaññavacanaṃ na kattabbanti dassanasāmaññamattaṃ gahetvā codanā katāti ‘‘nibbānārammaṇataṃ sandhāyāhā’’ti vuttaṃ. Dutiyatatiyamaggānampi dhammacakkhupariyāyasabbhāvato ‘‘bhāvanābhāvaṃ appatta’’nti vuttaṃ. Tattha bhāvanā vaḍḍhanā. Sā ca bahulaṃ uppattiyā hotīti āha ‘‘punappunaṃ nibbattanenā’’ti. Tathā hi satīti ‘‘ubhayapaṭikkhepavasenā’’ti padassa dassanabhāvanāpaṭikkhepavasenāti atthe sati. Nanu lokiyasamathavipassanāpi yathābalaṃ kāmacchandādīnaṃ pahāyakā, tatra kathamidaṃ vuttaṃ, na ca añño pahāyako atthīti codanaṃ sandhāyāha ‘‘aññehī’’tiādi.

    9. அப்பஹாதப்³ப³ஹேதுமத்தேஸூதி அப்பஹாதப்³ப³ஹேதுகமத்தேஸு. ஸப்³போ³ குஸலாப்³யாகதத⁴ம்மோ யதா²தி⁴ப்பேதத்தோ². ஸமாஸோ ந உபபஜ்ஜதி அஸமத்த²பா⁴வதோ. யேஸந்தி யே ததியராஸிபா⁴வேன வுத்தா த⁴ம்மா, அத்தோ² தேஸங். உபி⁴ன்னந்தி விஸுங் விஸுங் யோஜேதப்³ப³தாய த்³வே பஹாதப்³ப³ஹேதுஸத்³தா³தி கத்வா வுத்தங். ஏதந்தி ‘‘நேவத³ஸ்ஸனேன நபா⁴வனாய பஹாதப்³போ³ ஹேது ஏதேஸங் அத்தீ²’’தி ஏதங் வசனங். தேஹி த³ஸ்ஸனபா⁴வனாபதே³ஹி யுத்தேன பஹாதப்³ப³ஹேதுகபதே³ன. ஏவஞ்ச கத்வாதி ஏவங் த³ஸ்ஸனபா⁴வனாபதே³ஹி பஹாதப்³ப³ஹேதுகபத³ஸ்ஸ விஸுங் விஸுங் யோஜனதோ. ஏவஞ்ஹி புரிமபத³த்³வய…பே॰… த³ஸ்ஸனமேதங் ஹோதீதி. ஏவந்தி த³ஸ்ஸனபா⁴வனாஹி நபஹாதப்³போ³ ஹேது ஏதேஸந்தி ஏவங் அத்தே² ஸதி. ‘‘ஹேது…பே॰… ஸியா’’தி ஏதஸ்ஸ ‘‘புரிமஸ்மிஞ்ஹி அத்தே²’’திஆதி³னா அஹேதுகானங் அக்³க³ஹிதபா⁴வத³ஸ்ஸனவஸேன அத்த²ங் வத்வா இதா³னி ‘‘அத² வா’’திஆதி³னா து³தியஸ்ஸேவ அத்த²ஸ்ஸ யுத்தபா⁴வங் விபா⁴வெந்தோ ‘‘க³ஹேதப்³ப³த்த²ஸ்ஸேவா’’திஆதி³மாஹ. ஸோ ஹி ‘‘ஏவமத்தோ² க³ஹேதப்³போ³’’தி வுத்தத்தா க³ஹேதப்³ப³த்தோ².

    9. Appahātabbahetumattesūti appahātabbahetukamattesu. Sabbo kusalābyākatadhammo yathādhippetattho. Samāso na upapajjati asamatthabhāvato. Yesanti ye tatiyarāsibhāvena vuttā dhammā, attho tesaṃ. Ubhinnanti visuṃ visuṃ yojetabbatāya dve pahātabbahetusaddāti katvā vuttaṃ. Etanti ‘‘nevadassanena nabhāvanāya pahātabbo hetu etesaṃ atthī’’ti etaṃ vacanaṃ. Tehi dassanabhāvanāpadehi yuttena pahātabbahetukapadena. Evañca katvāti evaṃ dassanabhāvanāpadehi pahātabbahetukapadassa visuṃ visuṃ yojanato. Evañhi purimapadadvaya…pe… dassanametaṃ hotīti. Evanti dassanabhāvanāhi napahātabbo hetu etesanti evaṃ atthe sati. ‘‘Hetu…pe… siyā’’ti etassa ‘‘purimasmiñhi atthe’’tiādinā ahetukānaṃ aggahitabhāvadassanavasena atthaṃ vatvā idāni ‘‘atha vā’’tiādinā dutiyasseva atthassa yuttabhāvaṃ vibhāvento ‘‘gahetabbatthassevā’’tiādimāha. So hi ‘‘evamattho gahetabbo’’ti vuttattā gahetabbattho.

    10. அஞ்ஞதா²தி ஆரம்மணகரணமத்தே அதி⁴ப்பேதே. கத²ங் பனேதங் ஜானிதப்³ப³ங் ‘‘ஆரம்மணங் கத்வாதி ஏதேன சதுகிச்சஸாத⁴கங் ஆரம்மணகரணங் வுச்சதீ’’தி? ஸாமஞ்ஞஜோதனாய விஸேஸே அவட்டா²னதோ அரியமக்³க³த⁴ம்மானங்யேவ ச அபசயகா³மிபா⁴வதோ. ‘‘சத்தாரோ மக்³கா³ அபரியாபன்னா அபசயகா³மினோ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 1021) ஹி வுத்தங். தேனேவாஹ ‘‘அரியமக்³கா³னங் ஏதங் அதி⁴வசன’’ந்தி. ஏதேனேவ வா விஸேஸுபலக்க²ணஹேதுபூ⁴தேன வசனேன யதா²வுத்தோ ஆரம்மணகரணவிஸேஸோ விஞ்ஞாயதி. உக்கங்ஸக³திவிஜானநேன வா அயமத்தோ² வேதி³தப்³போ³. பச்சவெக்க²ணாதீ³னந்தி வோதா³னாத³யோ ஸங்க³ண்ஹாதி. ஹேதுபா⁴வேனாதி ஸம்பாபகஹேதுபா⁴வேன. ஞாபகோ காரகோ ஸம்பாபகோதி திவிதோ⁴ ஹி ஹேது, ததா² ஞாபேதப்³பா³தி³பா⁴வேன ப²லங். யதா² நிரயாதி³மனுஸ்ஸபா⁴வாதி³கா³மிபடிபதா³பா⁴வதோ அகுஸலலோகியகுஸலசித்துப்பாதா³ ‘‘ஆசயகா³மினோ த⁴ம்மா’’தி வுத்தா, ந மிச்சா²தி³ட்டி²ஆதி³லோகியஸம்மாதி³ட்டி²ஆதி³த⁴ம்மா ஏவ, ஏவங் நிப்³பா³னகா³மிபடிபதா³பா⁴வதோ லோகுத்தரகுஸலசித்துப்பாதா³ ‘‘அபசயகா³மினோ’’தி த³ட்ட²ப்³பா³, ந அரியமக்³க³த⁴ம்மா ஏவாதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘புரிமபச்சி²மான’’ந்திஆதி³. தத்த² அரியமக்³க³ஸ்ஸேவ நிப்³பா³னகா³மிபடிபதா³பா⁴வோ பரிப்³யத்தோதி தஸ்ஸேவ அபசயகா³மிபா⁴வோ யுத்தோ, தத³னுவத்தகத்தா பன ஸேஸத⁴ம்மே ஸங்க³ஹெத்வா வுத்தங். அபசயே து³க்க²பரிஜானநாதி³னா ஸாதிஸயங் க³மனங் யேஸந்தே அபசயகா³மினோதி ‘‘மக்³கா³ ஏவ அபசயகா³மினோ’’தி வுத்தங். புரிமபச்சி²மானந்தி ச இமஸ்மிங் திகே பட²மபத³து³தியபத³ஸங்க³ஹிதானங் அத்தா²னந்தி அத்தோ². ‘‘ஜயங் வேரங் பஸவதி (த⁴॰ ப॰ 201), சரங் வா யதி³ வா திட்ட²’’ந்திஆதீ³ஸு (இதிவு॰ 86, 110; ஸு॰ நி॰ 195) விய ஸானுனாஸிகோ ஆசய-ஸத்³தோ³தி ‘‘அனுனாஸிகலோபோ கதோ’’தி வுத்தங். எத்த² ச ‘‘ஆசின’’ந்தி வத்தப்³பே³ ‘‘ஆசய’’ந்தி ப்³யத்தயவஸேன வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஆசயா ஹுத்வா க³ச்ச²ந்தீதி ஏதேன அபசினந்தீதி அபசயா, அபசயா ஹுத்வா க³ச்ச²ந்தி பவத்தந்தீதி அயமத்தோ² நயதோ த³ஸ்ஸிதோதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.

    10. Aññathāti ārammaṇakaraṇamatte adhippete. Kathaṃ panetaṃ jānitabbaṃ ‘‘ārammaṇaṃ katvāti etena catukiccasādhakaṃ ārammaṇakaraṇaṃ vuccatī’’ti? Sāmaññajotanāya visese avaṭṭhānato ariyamaggadhammānaṃyeva ca apacayagāmibhāvato. ‘‘Cattāro maggā apariyāpannā apacayagāmino’’ti (dha. sa. 1021) hi vuttaṃ. Tenevāha ‘‘ariyamaggānaṃ etaṃ adhivacana’’nti. Eteneva vā visesupalakkhaṇahetubhūtena vacanena yathāvutto ārammaṇakaraṇaviseso viññāyati. Ukkaṃsagativijānanena vā ayamattho veditabbo. Paccavekkhaṇādīnanti vodānādayo saṅgaṇhāti. Hetubhāvenāti sampāpakahetubhāvena. Ñāpako kārako sampāpakoti tividho hi hetu, tathā ñāpetabbādibhāvena phalaṃ. Yathā nirayādimanussabhāvādigāmipaṭipadābhāvato akusalalokiyakusalacittuppādā ‘‘ācayagāmino dhammā’’ti vuttā, na micchādiṭṭhiādilokiyasammādiṭṭhiādidhammā eva, evaṃ nibbānagāmipaṭipadābhāvato lokuttarakusalacittuppādā ‘‘apacayagāmino’’ti daṭṭhabbā, na ariyamaggadhammā evāti imamatthaṃ dassento āha ‘‘purimapacchimāna’’ntiādi. Tattha ariyamaggasseva nibbānagāmipaṭipadābhāvo paribyattoti tasseva apacayagāmibhāvo yutto, tadanuvattakattā pana sesadhamme saṅgahetvā vuttaṃ. Apacaye dukkhaparijānanādinā sātisayaṃ gamanaṃ yesante apacayagāminoti ‘‘maggā eva apacayagāmino’’ti vuttaṃ. Purimapacchimānanti ca imasmiṃ tike paṭhamapadadutiyapadasaṅgahitānaṃ atthānanti attho. ‘‘Jayaṃ veraṃ pasavati (dha. pa. 201), caraṃ vā yadi vā tiṭṭha’’ntiādīsu (itivu. 86, 110; su. ni. 195) viya sānunāsiko ācaya-saddoti ‘‘anunāsikalopo kato’’ti vuttaṃ. Ettha ca ‘‘ācina’’nti vattabbe ‘‘ācaya’’nti byattayavasena vuttanti daṭṭhabbaṃ. Ācayā hutvā gacchantīti etena apacinantīti apacayā, apacayā hutvā gacchanti pavattantīti ayamattho nayato dassitoti daṭṭhabbaṃ.

    11. லோகியேஸு அஸெக்க²பா⁴வானாபத்தி த³ட்ட²ப்³பா³தி கஸ்மா ஏவங் வுத்தங், நனு –

    11. Lokiyesuasekkhabhāvānāpatti daṭṭhabbāti kasmā evaṃ vuttaṃ, nanu –

    ‘‘ஸிக்க²தீதி கோ² பி⁴க்கு² தஸ்மா ஸெக்கோ²தி வுச்சதி. கிஞ்ச ஸிக்க²தி, அதி⁴ஸீலம்பி ஸிக்க²தி அதி⁴சித்தம்பி ஸிக்க²தி அதி⁴பஞ்ஞம்பி ஸிக்க²தி. ஸிக்க²தீதி கோ² பி⁴க்கு² தஸ்மா ஸெக்கோ²தி வுச்சதி (அ॰ நி॰ 3.86). யோபி கல்யாணபுது²ஜ்ஜனோ அனுலோமபடிபதா³ய பரிபூரகாரீ ஸீலஸம்பன்னோ இந்த்³ரியேஸு கு³த்தத்³வாரோ போ⁴ஜனே மத்தஞ்ஞூ ஜாக³ரியானுயோக³மனுயுத்தோ புப்³ப³ரத்தாபரரத்தங் போ³தி⁴பக்கி²யானங் த⁴ம்மானங் பா⁴வனானுயோக³மனுயுத்தோ விஹரதி ‘அஜ்ஜ வா ஸ்வே வா அஞ்ஞதரங் ஸாமஞ்ஞப²லங் அதி⁴க³மிஸ்ஸாமீ’தி, ஸோபி ஸிக்க²தீதி ஸெக்கோ²’’தி –

    ‘‘Sikkhatīti kho bhikkhu tasmā sekkhoti vuccati. Kiñca sikkhati, adhisīlampi sikkhati adhicittampi sikkhati adhipaññampi sikkhati. Sikkhatīti kho bhikkhu tasmā sekkhoti vuccati (a. ni. 3.86). Yopi kalyāṇaputhujjano anulomapaṭipadāya paripūrakārī sīlasampanno indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū jāgariyānuyogamanuyutto pubbarattāpararattaṃ bodhipakkhiyānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto viharati ‘ajja vā sve vā aññataraṃ sāmaññaphalaṃ adhigamissāmī’ti, sopi sikkhatīti sekkho’’ti –

    வசனதோ யதா²வுத்தகல்யாணபுது²ஜ்ஜனஸ்ஸபி ஸீலாதி³த⁴ம்மா ஸெக்கா²தி வுச்சந்தீதி? ந, பரியாயபா⁴வதோ. நிப்பரியாயேன ஹி ஸெக்கா²ஸெக்க²பா⁴வோ யதா²ஸம்ப⁴வங் மக்³க³ப²லத⁴ம்மேஸு ஏவாதி லோகியேஸு ஸெக்க²பா⁴வாஸங்காபா⁴வதோ அஸெக்க²பா⁴வானாபத்தி வுத்தா. தேனேவாஹ ‘‘ஸீலஸமாதீ⁴’’திஆதி³. அரஹத்தப²லத⁴ம்மாபி ஸிக்கா²ப²லபா⁴வேன பவத்தனதோ ஹெட்டி²மப²லத⁴ம்மா விய ஸிக்கா²ஸு ஜாதாதிஆதி³அத்தே²ஹி ஸெக்கா² ஸியுங், ஹெட்டி²மப²லத⁴ம்மாபி வா ஸிக்கா²ப²லபா⁴வேன பவத்தனதோ அரஹத்தப²லத⁴ம்மா விய அஸெக்கா²தி சோத³னங் மனஸிகத்வா ‘‘பரினிட்டி²தஸிக்கா²கிச்சத்தா’’தி வுத்தங், ததா² ‘‘ஹெட்டி²மப²லேஸு பனா’’திஆதி³. ‘‘தங் ஏவ ஸாலிங் பு⁴ஞ்ஜாமி, ஸா ஏவ தித்திரீ, தானி ஏவ ஓஸதா⁴னீ’’திஆதீ³ஸு தங்ஸதி³ஸேஸு தப்³போ³ஹாரோ த³ட்ட²ப்³போ³. ஏதேன ச ஸெக்க²ஸதி³ஸா அஸெக்கா² யதா² ‘‘அமனுஸ்ஸோ’’தி வுத்தங் ஹோதீதி அஞ்ஞே. அஞ்ஞத்த² ‘‘அரிட்ட²’’ந்திஆதீ³ஸு வுத்³தி⁴அத்தே²பி அ-காரோ தி³ஸ்ஸதீதி வுத்³தி⁴ப்பத்தா ஸெக்கா² அஸெக்கா²தி அயம்பி அத்தோ² வுத்தோ.

    Vacanato yathāvuttakalyāṇaputhujjanassapi sīlādidhammā sekkhāti vuccantīti? Na, pariyāyabhāvato. Nippariyāyena hi sekkhāsekkhabhāvo yathāsambhavaṃ maggaphaladhammesu evāti lokiyesu sekkhabhāvāsaṅkābhāvato asekkhabhāvānāpatti vuttā. Tenevāha ‘‘sīlasamādhī’’tiādi. Arahattaphaladhammāpi sikkhāphalabhāvena pavattanato heṭṭhimaphaladhammā viya sikkhāsu jātātiādiatthehi sekkhā siyuṃ, heṭṭhimaphaladhammāpi vā sikkhāphalabhāvena pavattanato arahattaphaladhammā viya asekkhāti codanaṃ manasikatvā ‘‘pariniṭṭhitasikkhākiccattā’’ti vuttaṃ, tathā ‘‘heṭṭhimaphalesu panā’’tiādi. ‘‘Taṃ eva sāliṃ bhuñjāmi, sā eva tittirī, tāni eva osadhānī’’tiādīsu taṃsadisesu tabbohāro daṭṭhabbo. Etena ca sekkhasadisā asekkhā yathā ‘‘amanusso’’ti vuttaṃ hotīti aññe. Aññattha ‘‘ariṭṭha’’ntiādīsu vuddhiatthepi a-kāro dissatīti vuddhippattā sekkhā asekkhāti ayampi attho vutto.

    12. கிலேஸவிக்க²ம்ப⁴னஸமத்த²தாயாதி இத³ங் நித³ஸ்ஸனமத்தங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். விதக்காதி³விக்க²ம்ப⁴னஸமத்த²தாபி ஹெத்த² லப்³ப⁴தீதி. அகுஸலவித்³த⁴ங்ஸனரஸத்தா வா குஸலானங் தத்த² ஸாதிஸயகிச்சயுத்ததங் பரித்தத⁴ம்மேஹி மஹக்³க³தானங் பகாஸேதுங் ‘‘கிலேஸவிக்க²ம்ப⁴னஸமத்த²தாயா’’தி வுத்தங். விபாககிரியேஸு தீ³க⁴ஸந்தானதாவ, ந கிலேஸவிக்க²ம்ப⁴னஸமத்த²தா விபுலப²லதா சாதி அத்தோ². ‘‘விபுலங் ப²லங் விபுலப²ல’’ந்தி ஏவங் பன அத்தே² க³ய்ஹமானே விபாகேஸுபி விபுலப²லதா லப்³ப⁴தேவ. ஸோபி ஏகஸேஸனயேன அட்ட²கதா²யங் வுத்தோதி வேதி³தப்³போ³. மஹந்தேஹி க³தா படிபன்னாதி அயங் பனத்தோ² திண்ணம்பி ஸாதா⁴ரணோதி. கு³ணதோ அயங் எத்தகோதி ஸத்தானங் பமாணங் கரொந்தா விய பவத்தந்தீதி ஓளாரிகா கிலேஸா ‘‘பமாணகரா’’தி வுத்தா. தேஹி பரிதோ க²ண்டி³தா பரிச்சி²ன்னாதி பரித்தா. ஸதிபி கேஹிசி பரிச்சி²ன்னத்தே மஹாபமாணபா⁴வேன க³தா பவத்தாதி மஹக்³க³தா . பரிச்சே²த³கரானங் கிலேஸானங் ஸுகு²மானம்பி அகோ³சரபா⁴வதோ தேஹி ந கத²ஞ்சிபி பரிச்சி²ன்னா வீதிக்கந்தாதி அபரிச்சி²ன்னா அப்பமாணா, யதோ தே ‘‘அபரியாபன்னா’’திபி வுச்சந்தி.

    12. Kilesavikkhambhanasamatthatāyāti idaṃ nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ. Vitakkādivikkhambhanasamatthatāpi hettha labbhatīti. Akusalaviddhaṃsanarasattā vā kusalānaṃ tattha sātisayakiccayuttataṃ parittadhammehi mahaggatānaṃ pakāsetuṃ ‘‘kilesavikkhambhanasamatthatāyā’’ti vuttaṃ. Vipākakiriyesu dīghasantānatāva, na kilesavikkhambhanasamatthatā vipulaphalatā cāti attho. ‘‘Vipulaṃ phalaṃ vipulaphala’’nti evaṃ pana atthe gayhamāne vipākesupi vipulaphalatā labbhateva. Sopi ekasesanayena aṭṭhakathāyaṃ vuttoti veditabbo. Mahantehi gatā paṭipannāti ayaṃ panattho tiṇṇampi sādhāraṇoti. Guṇato ayaṃ ettakoti sattānaṃ pamāṇaṃ karontā viya pavattantīti oḷārikā kilesā ‘‘pamāṇakarā’’ti vuttā. Tehi parito khaṇḍitā paricchinnāti parittā. Satipi kehici paricchinnatte mahāpamāṇabhāvena gatā pavattāti mahaggatā. Paricchedakarānaṃ kilesānaṃ sukhumānampi agocarabhāvato tehi na kathañcipi paricchinnā vītikkantāti aparicchinnā appamāṇā, yato te ‘‘apariyāpannā’’tipi vuccanti.

    14. தித்திங் ந ஜனெந்தி ஸந்ததரதாய அஸேசனகபா⁴வதோ. எத்த² ச ‘‘பமாணகரேஹீ’’திஆதி³கோ அத்த²விகப்போ ‘‘அதப்பகத்தே²னா’’திஆதி³காய ஹீனத்திகபத³வண்ணனாய பரதோ ப³ஹூஸு பொத்த²கேஸு லிகீ²யதி, யதா²டா²னே ஏவ பன ஆனெத்வா வத்தப்³போ³.

    14. Tittiṃ na janenti santataratāya asecanakabhāvato. Ettha ca ‘‘pamāṇakarehī’’tiādiko atthavikappo ‘‘atappakatthenā’’tiādikāya hīnattikapadavaṇṇanāya parato bahūsu potthakesu likhīyati, yathāṭhāne eva pana ānetvā vattabbo.

    15. லோகியஸாது⁴ஜனேஹிபி அதிஜிகு³ச்ச²னீயேஸு ஆனந்தரியகம்மனத்தி²கவாதா³தீ³ஸு பவத்தி வினா விபல்லாஸப³லவபா⁴வேன ந ஹோதீதி ‘‘விபரியாஸத³ள்ஹதாயா’’தி வுத்தங். ஏதேனாதி ‘‘விபாகதா³னே ஸதீ’’திஆதி³னா ஸதிபி காலனியமே விபாகுப்பாத³னே ஸாஸங்கவசனேன. தஸ்மாதி யஸ்மா யதா²வுத்தனயேன நியததாய அதிப்பஸங்கோ³ து³ன்னிவாரோ, தஸ்மா. ப³லவதா…பே॰… பவத்தீதி ஏதேன அஸமானஜாதிகேன அனிவத்தனீயவிபாகதங், ஸமானஜாதிகேன ச விபாகானுப்பாத³னேபி அனந்தரங் விபாகுப்பாத³னஸமத்த²தாய அவிஹந்தப்³ப³தங் அனந்தரிகானங் த³ஸ்ஸேதி. யதோ தேஸங் விபாகத⁴ம்மதா விய ஸபா⁴வஸித்³தா⁴ நியதானந்தரியதா. அஞ்ஞஸ்ஸ…பே॰… தா³னதோதி இமினாபி அஸமானஜாதிகாதீ³ஹி அனிவத்தனீயப²லதங் ஏவ விபா⁴வேதி.

    15. Lokiyasādhujanehipi atijigucchanīyesu ānantariyakammanatthikavādādīsu pavatti vinā vipallāsabalavabhāvena na hotīti ‘‘vipariyāsadaḷhatāyā’’ti vuttaṃ. Etenāti ‘‘vipākadāne satī’’tiādinā satipi kālaniyame vipākuppādane sāsaṅkavacanena. Tasmāti yasmā yathāvuttanayena niyatatāya atippasaṅgo dunnivāro, tasmā. Balavatā…pe… pavattīti etena asamānajātikena anivattanīyavipākataṃ, samānajātikena ca vipākānuppādanepi anantaraṃ vipākuppādanasamatthatāya avihantabbataṃ anantarikānaṃ dasseti. Yato tesaṃ vipākadhammatā viya sabhāvasiddhā niyatānantariyatā. Aññassa…pe… dānatoti imināpi asamānajātikādīhi anivattanīyaphalataṃ eva vibhāveti.

    சோத³கோ அதி⁴ப்பாயங் அஜானந்தோ ‘‘நனூ’’திஆதி³னா அதிப்பஸங்க³மேவ சோதே³தி. இதரோ ‘‘நாபஜ்ஜதீ’’திஆதி³னா அத்தனோ அதி⁴ப்பாயங் விவரதி. ஏகந்தேதி அவஸ்ஸம்பா⁴வினி. ஸன்னியதத்தாதி ஸம்பாத³னே ஜனநே நியதபா⁴வதோ. உபரதா அவிபச்சனஸபா⁴வாஸங்கா யேஸு தானி உபரதாவிபச்ச…பே॰… ஸங்கானி, தப்³பா⁴வோ உப…பே॰… ஸங்கத்தங், தஸ்மா. ‘‘ந ஸமத்த²தாவிகா⁴தத்தாதி ப³லவதாபி ஆனந்தரியேன அனுபஹந்தப்³ப³தங் ஆஹ. உபத்த²ம்ப⁴கானி அனுப³லப்பதா³யகானி ஹொந்தி உப்பத்தியா ஸந்தானஸ்ஸ விஸேஸிதத்தா. தேன நேஸங் விபாகானுப்பாத³னேபி அமோக⁴வுத்திதங் ஆஹ.

    Codako adhippāyaṃ ajānanto ‘‘nanū’’tiādinā atippasaṅgameva codeti. Itaro ‘‘nāpajjatī’’tiādinā attano adhippāyaṃ vivarati. Ekanteti avassambhāvini. Sanniyatattāti sampādane janane niyatabhāvato. Uparatā avipaccanasabhāvāsaṅkā yesu tāni uparatāvipacca…pe… saṅkāni, tabbhāvo upa…pe… saṅkattaṃ, tasmā. ‘‘Na samatthatāvighātattāti balavatāpi ānantariyena anupahantabbataṃ āha. Upatthambhakāni anubalappadāyakāni honti uppattiyā santānassa visesitattā. Tena nesaṃ vipākānuppādanepi amoghavuttitaṃ āha.

    16. மக்³க³கிச்சங் பரிஞ்ஞாதி³. அட்ட²ங்கி³கமக்³க³ஸம்மாதி³ட்டி²மக்³க³ஸம்பயுத்தாலோபா⁴தோ³ஸஸங்கா²தேஹி மக்³க³ஹேதூஹி மக்³க³ஸம்பயுத்தக²ந்த⁴ஸேஸமக்³க³ங்க³ஸம்மாதி³ட்டீ²னங் ஸஹேதுகபா⁴வத³ஸ்ஸனதோ திண்ணங் நயானங் அஸங்க³ஹிதஸங்க³ண்ஹனவஸேனாதி வுத்தங். ஹேதுப³ஹுதாவஸேனாதி ப³ஹுஹேதுகஸ்ஸ பட²மனயஸ்ஸ அனந்தரங் ப³ஹுஹேதுகதாஸாமஞ்ஞேன நிக்கே²பகண்ட³பாளியங் ததியங் வுத்தனயோ இத⁴ அட்ட²கதா²யங் து³தியங் வுத்தோ. யதா²ஸகங் பச்சயேஹி பவத்தமானேஸு நிரீஹகேஸு த⁴ம்மேஸு கேஸஞ்சி அனுவத்தனீயபா⁴வோ ந கேவலங் த⁴ம்மஸபா⁴வதோயேவ, அத² கோ² புரிமத⁴ம்மானங் பவத்திவிஸேஸேனபி ஹோதீதி ஆஹ ‘‘புப்³பா³பி⁴ஸங்கா²ரவஸேனா’’தி. பவத்திவிஸேஸோ ஹி புரிமபுரிமானங் சித்தசேதஸிகானங் உத்தருத்தரேஸு விஸேஸாதா⁴னங் பா⁴வனாபுப்³பா³பி⁴ஸங்கா²ரோதி. அனுவத்தயமானோதி க³ருகாரயமானோ. உதா³ஹரணவஸேனாதி நித³ஸ்ஸனவஸேன, ந நிரவஸேஸத³ஸ்ஸனவஸேன. யஸ்மா பனாதிஆதி³னா யதா²வுத்தங் அத்த²ங் பாட²ந்தரேன ஸாதே⁴தி. தத்த² ஹி அதி⁴பதிபச்சயஸ்ஸ பச்சனீயே டி²தத்தா மக்³கோ³ அதி⁴பதி மக்³கா³தி⁴பதீதி அயமத்தோ² லப்³ப⁴தீதி. ஸமானஸத்³த³த்த²வஸேனாதி ஸதிபி அஞ்ஞபத³த்த²ஸமானாதி⁴கரணஸமாஸத்த²பே⁴தே³ மக்³கா³தி⁴பதிஸத்³த³த்த²பே⁴தா³பா⁴வங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங்.

    16. Maggakiccaṃ pariññādi. Aṭṭhaṅgikamaggasammādiṭṭhimaggasampayuttālobhādosasaṅkhātehi maggahetūhi maggasampayuttakhandhasesamaggaṅgasammādiṭṭhīnaṃ sahetukabhāvadassanato tiṇṇaṃ nayānaṃ asaṅgahitasaṅgaṇhanavasenāti vuttaṃ. Hetubahutāvasenāti bahuhetukassa paṭhamanayassa anantaraṃ bahuhetukatāsāmaññena nikkhepakaṇḍapāḷiyaṃ tatiyaṃ vuttanayo idha aṭṭhakathāyaṃ dutiyaṃ vutto. Yathāsakaṃ paccayehi pavattamānesu nirīhakesu dhammesu kesañci anuvattanīyabhāvo na kevalaṃ dhammasabhāvatoyeva, atha kho purimadhammānaṃ pavattivisesenapi hotīti āha ‘‘pubbābhisaṅkhāravasenā’’ti. Pavattiviseso hi purimapurimānaṃ cittacetasikānaṃ uttaruttaresu visesādhānaṃ bhāvanāpubbābhisaṅkhāroti. Anuvattayamānoti garukārayamāno. Udāharaṇavasenāti nidassanavasena, na niravasesadassanavasena. Yasmā panātiādinā yathāvuttaṃ atthaṃ pāṭhantarena sādheti. Tattha hi adhipatipaccayassa paccanīye ṭhitattā maggo adhipati maggādhipatīti ayamattho labbhatīti. Samānasaddatthavasenāti satipi aññapadatthasamānādhikaraṇasamāsatthabhede maggādhipatisaddatthabhedābhāvaṃ sandhāya vuttaṃ.

    17. உப்பன்ன-ஸத்³தோ³ உப்பாதா³தி³ங் படிபஜ்ஜமானோ, பத்வா விக³தோ சாதி து³விதே⁴ஸு அத்தே²ஸு உப⁴யேஸம்பி வாசகோ, ந புரிமானங்யேவாதி தமத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அனுப்பன்னா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² உப்பன்னபா⁴வோ உப்பாதா³தி³ப்பத்ததா. தேன அதீதாபி ஸங்க³ஹிதா ஹொந்தி. தேனேவாஹ ‘‘ஸப்³போ³ உப்பன்னபா⁴வோ’’தி. உப்பன்னத⁴ம்மபா⁴வோ ‘‘உப்பன்னா த⁴ம்மா’’தி பதே³ன க³ஹிதத⁴ம்மபா⁴வோ, வத்தமானத⁴ம்மபா⁴வோதி அத்தோ². யோ வா உப்பாதா³தி³ப்பத்தோ அத்தனோ ச ஸபா⁴வங் தா⁴ரேதி பச்சயேஹி ச தா⁴ரீயதி, ஸோ உப்பன்னத⁴ம்மோதி பச்சுப்பன்னபா⁴வோ உப்பன்னத⁴ம்மபா⁴வோதி ஏவமெத்த² அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. உப்பன்னத⁴ம்மே வத்வா ‘‘அனுப்பன்னா’’தி வசனங் ந யதா²தி⁴க³தபடிஸேத⁴னந்தி கத²மித³ங் பச்சேதப்³ப³ந்தி ஆஹ ‘‘யதி³ ஹீ’’திஆதி³. கேசி பனெத்த² ‘‘உப்பன்னாதி பதே³ன அதீதாபி ஸங்க³ஹிதா. யதி³ ந ஸங்க³ஹிதா, நிப்³பா³னங் விய தேபி நவத்தப்³பா³தி வத்தப்³ப³ங் ஸியா , ந ச ததா² வுத்த’’ந்தி வத³ந்தி, தங் பன தேஸங் மதிமத்தமேவ. அயங் பன திகோ த்³வின்னங் அத்³தா⁴னங் வஸேன பூரெத்வா த³ஸ்ஸிதோதி அட்ட²கதா²யங் வக்க²தீதி. ஏவங் ஸந்தே கஸ்மா அதீதா நவத்தப்³பா³தி ந வுத்தாதி? த⁴ம்மவஸேன அஸங்க³ஹிதத்தாபா⁴வதோ. த⁴ம்மவஸேன ஹி அஸங்க³ஹிதங் நிப்³பா³னங் தத்த² நவத்தப்³ப³ங் ஜாதங், ந ச நியோக³தோ அதீதா நாம த⁴ம்மா கேசி அத்தி², யே இத⁴ அஸங்க³ஹிதத்தா நவத்தப்³பா³ ஸியுந்தி. ப²லனிப்³ப³த்திதோ காரணஸ்ஸ புரேதரங் நிப்³ப³த்தி இத⁴ பரினிட்டி²தஸத்³தே³ன வுச்சதி, ந தஸ்ஸ ஹுத்வா விக³தபா⁴வோதி ஆஹ ‘‘அனாக³தே வா’’தி. யதோ மெத்தெய்யஸ்ஸ ப⁴க³வதோ உப்பஜ்ஜனகப²லம்பி ‘‘உப்பாதீ³’’தி வுச்சதி.

    17. Uppanna-saddo uppādādiṃ paṭipajjamāno, patvā vigato cāti duvidhesu atthesu ubhayesampi vācako, na purimānaṃyevāti tamatthaṃ dassetuṃ ‘‘anuppannā’’tiādimāha. Tattha uppannabhāvo uppādādippattatā. Tena atītāpi saṅgahitā honti. Tenevāha ‘‘sabbo uppannabhāvo’’ti. Uppannadhammabhāvo ‘‘uppannā dhammā’’ti padena gahitadhammabhāvo, vattamānadhammabhāvoti attho. Yo vā uppādādippatto attano ca sabhāvaṃ dhāreti paccayehi ca dhārīyati, so uppannadhammoti paccuppannabhāvo uppannadhammabhāvoti evamettha attho daṭṭhabbo. Uppannadhamme vatvā ‘‘anuppannā’’ti vacanaṃ na yathādhigatapaṭisedhananti kathamidaṃ paccetabbanti āha ‘‘yadi hī’’tiādi. Keci panettha ‘‘uppannāti padena atītāpi saṅgahitā. Yadi na saṅgahitā, nibbānaṃ viya tepi navattabbāti vattabbaṃ siyā , na ca tathā vutta’’nti vadanti, taṃ pana tesaṃ matimattameva. Ayaṃ pana tiko dvinnaṃ addhānaṃ vasena pūretvā dassitoti aṭṭhakathāyaṃ vakkhatīti. Evaṃ sante kasmā atītā navattabbāti na vuttāti? Dhammavasena asaṅgahitattābhāvato. Dhammavasena hi asaṅgahitaṃ nibbānaṃ tattha navattabbaṃ jātaṃ, na ca niyogato atītā nāma dhammā keci atthi, ye idha asaṅgahitattā navattabbā siyunti. Phalanibbattito kāraṇassa puretaraṃ nibbatti idha pariniṭṭhitasaddena vuccati, na tassa hutvā vigatabhāvoti āha ‘‘anāgate vā’’ti. Yato metteyyassa bhagavato uppajjanakaphalampi ‘‘uppādī’’ti vuccati.

    20. யஸ்ஸ ஜா²னா வுட்ட²ஹித்வாதிஆதி³னா ‘‘தேனானந்தா³’’திஆதி³பாளியா ஹெட்டா²பாளிங் அத்த²வஸேன த³ஸ்ஸேதி. அயஞ்ஹி தத்த² பாளி –

    20. Yassa jhānā vuṭṭhahitvātiādinā ‘‘tenānandā’’tiādipāḷiyā heṭṭhāpāḷiṃ atthavasena dasseti. Ayañhi tattha pāḷi –

    ‘‘கத²ஞ்சானந்த³ , பி⁴க்கு² அஜ்ஜ²த்தமேவ சித்தங் ஸண்ட²பேதி ஸன்னிஸாதே³தி ஏகோதி³ங் கரோதி ஸமாத³ஹதி. இதா⁴னந்த³, பி⁴க்கு² விவிச்சேவ…பே॰… சதுத்த²ங் ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரதி. ஏவங் கோ²…பே॰… ஸமாத³ஹதி. ஸோ அஜ்ஜ²த்தங் ஸுஞ்ஞதங் மனஸி கரோதி, தஸ்ஸ அஜ்ஜ²த்தங் ஸுஞ்ஞதங் மனஸிகரோதோ ஸுஞ்ஞதாய சித்தங் ந பக்க²ந்த³தி…பே॰… முச்சதி. ஏவங் ஸந்தமேதங், ஆனந்த³, பி⁴க்கு² ஏவங் ஸம்பஜானாதி அஜ்ஜ²த்தங் கோ² மே ஸுஞ்ஞதங் மனஸிகரோதோ அஜ்ஜ²த்தங் ஸுஞ்ஞதாய சித்தங் ந பக்க²ந்த³தி…பே॰… முச்சதீதி, இதிஹ தத்த² ஸம்பஜானோ ஹோதி. ஸோ ப³ஹித்³தா⁴ ஸுஞ்ஞதங்…பே॰… அஜ்ஜ²த்தப³ஹித்³தா⁴ ஸுஞ்ஞதங்…பே॰… ஸோ ஆனேஞ்ஜங் மனஸி கரோதி, தஸ்ஸ ஆனேஞ்ஜங் மனஸிகரோதோ ஆனேஞ்ஜாய சித்தங் ந பக்க²ந்த³தி…பே॰… முச்சதீதி, இதிஹ தத்த² ஸம்பஜானோ ஹோதி. தேனானந்த³, பி⁴க்கு²னா’’தி (ம॰ நி॰ 3.188).

    ‘‘Kathañcānanda , bhikkhu ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapeti sannisādeti ekodiṃ karoti samādahati. Idhānanda, bhikkhu vivicceva…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evaṃ kho…pe… samādahati. So ajjhattaṃ suññataṃ manasi karoti, tassa ajjhattaṃ suññataṃ manasikaroto suññatāya cittaṃ na pakkhandati…pe… muccati. Evaṃ santametaṃ, ānanda, bhikkhu evaṃ sampajānāti ajjhattaṃ kho me suññataṃ manasikaroto ajjhattaṃ suññatāya cittaṃ na pakkhandati…pe… muccatīti, itiha tattha sampajāno hoti. So bahiddhā suññataṃ…pe… ajjhattabahiddhā suññataṃ…pe… so āneñjaṃ manasi karoti, tassa āneñjaṃ manasikaroto āneñjāya cittaṃ na pakkhandati…pe… muccatīti, itiha tattha sampajāno hoti. Tenānanda, bhikkhunā’’ti (ma. ni. 3.188).

    தத்த² அஜ்ஜ²த்தஸுஞ்ஞதாதீ³ஸூதி அஜ்ஜ²த்தங் ப³ஹித்³தா⁴ அஜ்ஜ²த்தப³ஹித்³தா⁴ ச ஸுஞ்ஞதாய ஆனேஞ்ஜே ச. பட²மஜ்ஜா²னாதி³ஸமாதி⁴னிமித்தேதி பாத³கபூ⁴தபட²மஜ்ஜா²னாதி³ஸமாதி⁴னிமித்தே. அபகு³ணபாத³கஜ்ஜா²னதோ வுட்டி²தஸ்ஸ ஹி அஜ்ஜ²த்தங் ஸுஞ்ஞதங் மனஸிகரோதோ தத்த² சித்தங் ந பக்க²ந்த³தி. ததோ ‘‘பரஸ்ஸ ஸந்தானே நு கோ² கத²’’ந்தி ப³ஹித்³தா⁴ மனஸி கரோதி, தத்த²பி ந பக்க²ந்த³தி. ததோ ‘‘காலேன அத்தனோ ஸந்தானே, காலேன பரஸ்ஸ ஸந்தானே நு கோ² கத²’’ந்தி அஜ்ஜ²த்தப³ஹித்³தா⁴ மனஸி கரோதி, தத்த²பி ந பக்க²ந்த³தி. ததோ உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தோ ஹோதுகாமோ ‘‘அரூபஸமாபத்தியங் நு கோ² கத²’’ந்தி ஆனேஞ்ஜங் மனஸி கரோதி, தத்த²பி ந பக்க²ந்த³தி. ‘‘இதா³னி மே சித்தங் ந பக்க²ந்த³தீ’’தி விஸ்ஸட்ட²வீரியேன ந ப⁴விதப்³ப³ங், பாத³கஜ்ஜா²னமேவ பன ஸாது⁴கங் புனப்புனங் மனஸி காதப்³ப³ங், ஏவமஸ்ஸ ருக்க²ங் சி²ந்த³தோ ப²ரஸும்ஹி அவஹந்தே புனப்புனங் நிஸிதனிஸிதங் காரெத்வா சி²ந்த³ந்தஸ்ஸ சி²ஜ்ஜே ப²ரஸு விய கம்மட்டா²னே மனஸிகாரோ வஹதீதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தஸ்மிங்யேவா’’திஆதி³ வுத்தந்தி.

    Tattha ajjhattasuññatādīsūti ajjhattaṃ bahiddhā ajjhattabahiddhā ca suññatāya āneñje ca. Paṭhamajjhānādisamādhinimitteti pādakabhūtapaṭhamajjhānādisamādhinimitte. Apaguṇapādakajjhānato vuṭṭhitassa hi ajjhattaṃ suññataṃ manasikaroto tattha cittaṃ na pakkhandati. Tato ‘‘parassa santāne nu kho katha’’nti bahiddhā manasi karoti, tatthapi na pakkhandati. Tato ‘‘kālena attano santāne, kālena parassa santāne nu kho katha’’nti ajjhattabahiddhā manasi karoti, tatthapi na pakkhandati. Tato ubhatobhāgavimutto hotukāmo ‘‘arūpasamāpattiyaṃ nu kho katha’’nti āneñjaṃ manasi karoti, tatthapi na pakkhandati. ‘‘Idāni me cittaṃ na pakkhandatī’’ti vissaṭṭhavīriyena na bhavitabbaṃ, pādakajjhānameva pana sādhukaṃ punappunaṃ manasi kātabbaṃ, evamassa rukkhaṃ chindato pharasumhi avahante punappunaṃ nisitanisitaṃ kāretvā chindantassa chijje pharasu viya kammaṭṭhāne manasikāro vahatīti dassetuṃ ‘‘tasmiṃyevā’’tiādi vuttanti.

    அத்த²தோ ச அஸமானத்தாதி இத³ங் கஸ்மா வுத்தங். நனு யேஸு அத்தே²ஸு அஜ்ஜ²த்த-ஸத்³தோ³ வத்ததி, தே ஸப்³பே³ த³ஸ்ஸெத்வா இதா⁴தி⁴ப்பேதத்த²னித்³தா⁴ரணத்த²ங் அத்து²த்³தா⁴ரவஸேனேதங் வுத்தங். சக்கா²தீ³ஸு ச அஜ்ஜ²த்திக-ஸத்³தோ³ அஜ்ஜ²த்தானங் அப்³ப⁴ந்தரதாவிஸேஸமுபாதா³ய பவத்ததி, யதோ தே அஜ்ஜ²த்தஅஜ்ஜ²த்தாதி வுச்சந்தி. அபிச ‘‘ச² அஜ்ஜ²த்திகானீ’’தி இத³ங் அஜ்ஜ²த்திக-ஸத்³த³ஸ்ஸ சக்கா²தீ³னங் அஜ்ஜ²த்தபா⁴வவிபா⁴வனஸப்³பா⁴வதோ இத⁴ உதா³ஹரணவஸேன வுத்தங். தேனேவ ஹி அட்ட²கதா²யங் அஜ்ஜ²த்திகது³கே ‘‘அஜ்ஜ²த்தாவ அஜ்ஜ²த்திகா’’தி வுத்தங். ஏவஞ்ச ஸதி ந எத்த² ஸத்³த³தோ அஸமானதாபி ஸியா, தஸ்மாயேவ யதா²வுத்தசோத³னங் விஸோதெ⁴ந்தோ ‘‘அயங் பனெத்தா²’’திஆதி³மாஹ. தேனாதி தஸ்மா. தங்வாசகஸ்ஸாதி அஜ்ஜ²த்தஜ்ஜ²த்தவாசகஸ்ஸ ஸக்கா வத்துங் தத³த்த²ஸ்ஸ அஜ்ஜ²த்தபா⁴வஸப்³பா⁴வதோ.

    Atthato ca asamānattāti idaṃ kasmā vuttaṃ. Nanu yesu atthesu ajjhatta-saddo vattati, te sabbe dassetvā idhādhippetatthaniddhāraṇatthaṃ atthuddhāravasenetaṃ vuttaṃ. Cakkhādīsu ca ajjhattika-saddo ajjhattānaṃ abbhantaratāvisesamupādāya pavattati, yato te ajjhattaajjhattāti vuccanti. Apica ‘‘cha ajjhattikānī’’ti idaṃ ajjhattika-saddassa cakkhādīnaṃ ajjhattabhāvavibhāvanasabbhāvato idha udāharaṇavasena vuttaṃ. Teneva hi aṭṭhakathāyaṃ ajjhattikaduke ‘‘ajjhattāva ajjhattikā’’ti vuttaṃ. Evañca sati na ettha saddato asamānatāpi siyā, tasmāyeva yathāvuttacodanaṃ visodhento ‘‘ayaṃ panetthā’’tiādimāha. Tenāti tasmā. Taṃvācakassāti ajjhattajjhattavācakassa sakkā vattuṃ tadatthassa ajjhattabhāvasabbhāvato.

    ‘‘ந கோ², ஆனந்த³, பி⁴க்கு² ஸோப⁴தி ஸங்க³ணிகாராமோ ஸங்க³ணிகாரதோ ஸங்க³ணிகாராமதங் அனுயுத்தோ’’திஆதி³னா (ம॰ நி॰ 3.186) பப்³ப³ஜிதாஸாருப்பஸ்ஸ நெக்க²ம்மஸுகா²தி³னிகாமலாபி⁴தாய அபா⁴வஸ்ஸ ச த³ஸ்ஸனேன ஸங்க³ணிகாராமதாய, ‘‘நாஹங், ஆனந்த³, ஏகங் ரூபம்பி ஸமனுபஸ்ஸாமி, யத்த² ரத்தஸ்ஸ யதா²பி⁴ரதஸ்ஸ ரூபஸ்ஸ விபரிணாமஞ்ஞதா²பா⁴வா ந உப்பஜ்ஜெய்யுங் ஸோகபரி…பே॰… உபாயாஸா’’தி (ம॰ நி॰ 3.186) ஏவங் ரூபாதி³ரதியா ச ஆதீ³னவங் வத்வா ஸசே கோசி து³ப்பஞ்ஞஜாதிகோ பப்³ப³ஜிதோ வதெ³ய்ய ‘‘ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴ கெ²த்தே பவிட்டா² கா³வியோ விய அம்ஹேயேவ க³ணதோ நீஹரதி, ஏகீபா⁴வே நியோஜேதி, ஸயங் பன ராஜராஜமஹாமத்தாதீ³ஹி பரிவுதோ விஹரதீ’’தி, தஸ்ஸ வசனோகாஸுபச்சே²த³னத்த²ங் சக்கவாளபரியந்தாய பரிஸாய மஜ்ஜே² நிஸின்னோபி ததா²க³தோ ஏககோவாதி த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘அயங் கோ² பனா’’தி தே³ஸனா ஆரத்³தா⁴தி ஆஹ ‘‘தப்படிபக்க²விஹாரத³ஸ்ஸனத்த²’’ந்தி. தத்த² ஸப்³ப³னிமித்தானந்தி ரூபாதீ³னங் ஸங்க²தனிமித்தானங் . அஜ்ஜ²த்தந்தி விஸயஜ்ஜ²த்தங். ஸுஞ்ஞதந்தி அனத்தானுபஸ்ஸனானுபா⁴வனிப்³ப³த்தப²லஸமாபத்திங். தேனேவாஹ ‘‘அஜ்ஜ²த்த’’ந்திஆதி³. தத்த² து³தியே விகப்பே டா²ன-ஸத்³தோ³ காரணபரியாயோ த³ட்ட²ப்³போ³. ஸச்சகஸுத்தேனாதி மஹாஸச்சகஸுத்தேன. தத்த² ஹி –

    ‘‘Na kho, ānanda, bhikkhu sobhati saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikārato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto’’tiādinā (ma. ni. 3.186) pabbajitāsāruppassa nekkhammasukhādinikāmalābhitāya abhāvassa ca dassanena saṅgaṇikārāmatāya, ‘‘nāhaṃ, ānanda, ekaṃ rūpampi samanupassāmi, yattha rattassa yathābhiratassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā na uppajjeyyuṃ sokapari…pe… upāyāsā’’ti (ma. ni. 3.186) evaṃ rūpādiratiyā ca ādīnavaṃ vatvā sace koci duppaññajātiko pabbajito vadeyya ‘‘sammāsambuddho khette paviṭṭhā gāviyo viya amheyeva gaṇato nīharati, ekībhāve niyojeti, sayaṃ pana rājarājamahāmattādīhi parivuto viharatī’’ti, tassa vacanokāsupacchedanatthaṃ cakkavāḷapariyantāya parisāya majjhe nisinnopi tathāgato ekakovāti dassanatthaṃ ‘‘ayaṃ kho panā’’ti desanā āraddhāti āha ‘‘tappaṭipakkhavihāradassanattha’’nti. Tattha sabbanimittānanti rūpādīnaṃ saṅkhatanimittānaṃ . Ajjhattanti visayajjhattaṃ. Suññatanti anattānupassanānubhāvanibbattaphalasamāpattiṃ. Tenevāha ‘‘ajjhatta’’ntiādi. Tattha dutiye vikappe ṭhāna-saddo kāraṇapariyāyo daṭṭhabbo. Saccakasuttenāti mahāsaccakasuttena. Tattha hi –

    ‘‘அபி⁴ஜானாமி கோ² பனாஹங், அக்³கி³வெஸ்ஸன, அனேகஸதாய பரிஸாய த⁴ம்மங் தே³ஸேதா, அபிஸ்ஸு மங் ஏகமேகோ ஏவங் மஞ்ஞதி ‘மமேவாரப்³ப⁴ ஸமணோ கோ³தமோ த⁴ம்மங் தே³ஸேதீ’தி. ந கோ² பனேதங், அக்³கி³வெஸ்ஸன, ஏவங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். யாவதே³வ விஞ்ஞாபனத்தா²ய ததா²க³தோ பரேஸங் த⁴ம்மங் தே³ஸேதீதி. ஸோ கோ² அஹங், அக்³கி³வெஸ்ஸன, தஸ்ஸாயேவ கதா²ய பரியோஸானே தஸ்மிங்யேவ புரிமஸ்மிங் ஸமாதி⁴னிமித்தே அஜ்ஜ²த்தமேவ சித்தங் ஸண்ட²பேமி ஸன்னிஸாதே³மி, ஏகோதி³ங் கரோமி, ஸமாத³ஹாமி ‘யேன ஸுத³ங் நிச்சகப்பங் விஹராமீ’’தி (ம॰ நி॰ 1.387) –

    ‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, aggivessana, anekasatāya parisāya dhammaṃ desetā, apissu maṃ ekameko evaṃ maññati ‘mamevārabbha samaṇo gotamo dhammaṃ desetī’ti. Na kho panetaṃ, aggivessana, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Yāvadeva viññāpanatthāya tathāgato paresaṃ dhammaṃ desetīti. So kho ahaṃ, aggivessana, tassāyeva kathāya pariyosāne tasmiṃyeva purimasmiṃ samādhinimitte ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi sannisādemi, ekodiṃ karomi, samādahāmi ‘yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī’’ti (ma. ni. 1.387) –

    ஆக³தந்தி.

    Āgatanti.

    22. அஞ்ஞேஹி அனித³ஸ்ஸனேஹி அஞ்ஞங் விய கத்வா யதா² ‘‘ஸிலாபுத்தகஸ்ஸ ஸரீர’’ந்தி. த⁴ம்மஸபா⁴வஸாமஞ்ஞேனாதிஆதி³னா கிஞ்சாபி ரூபாயதனதோ அஞ்ஞோ நித³ஸ்ஸனபா⁴வோ நாம நத்தி², த⁴ம்மஸபா⁴வோ பன அத்தி². ததோ ச ரூபாயதனஸ்ஸ விஸேஸோ நித³ஸ்ஸனபா⁴வேன கதோதி தத³ஞ்ஞத⁴ம்மவிஸேஸகரோ நித³ஸ்ஸனபா⁴வோ ரூபாயதனதோ அனஞ்ஞோபி அஞ்ஞோ விய கத்வா உபசரிதோதி த³ஸ்ஸேதி. அத்த²விஸேஸோ ஸாமஞ்ஞவிஸேஸத்த²பே⁴தோ³. ஸயங் ஸம்பத்தானங் பொ²ட்ட²ப்³ப³த⁴ம்மானங், நிஸ்ஸயவஸேன ஸம்பத்தானங் கா⁴னஜிவ்ஹாகாயானங் க³ந்த⁴ரஸானஞ்ச, இதரேஸங் அஸம்பத்தானங். அஞ்ஞமஞ்ஞபதனங் அஞ்ஞமஞ்ஞஸ்ஸ யொக்³யதே³ஸே அவட்டா²னங், யேன படிஹனநபா⁴வேன. ப்³யாபாராதீ³தி சித்தகிரியாவாயோதா⁴துவிப்பா²ரவஸேன அக்கி²படலாதீ³னங் ஹெட்டா² உபரி ச ஸங்ஸீத³னலங்க⁴னாதி³ப்பவத்திமாஹ. விகாருப்பத்தி விஸதி³ஸுப்பத்தி, விஸயஸ்ஸ இட்டா²னிட்ட²பா⁴வேன அனுக்³க³ஹோ உபகா⁴தோ சாதி அத்தோ².

    22. Aññehi anidassanehi aññaṃ viya katvā yathā ‘‘silāputtakassa sarīra’’nti. Dhammasabhāvasāmaññenātiādinā kiñcāpi rūpāyatanato añño nidassanabhāvo nāma natthi, dhammasabhāvo pana atthi. Tato ca rūpāyatanassa viseso nidassanabhāvena katoti tadaññadhammavisesakaro nidassanabhāvo rūpāyatanato anaññopi añño viya katvā upacaritoti dasseti. Atthaviseso sāmaññavisesatthabhedo. Sayaṃ sampattānaṃ phoṭṭhabbadhammānaṃ, nissayavasena sampattānaṃ ghānajivhākāyānaṃ gandharasānañca, itaresaṃ asampattānaṃ. Aññamaññapatanaṃ aññamaññassa yogyadese avaṭṭhānaṃ, yena paṭihananabhāvena. Byāpārādīti cittakiriyāvāyodhātuvipphāravasena akkhipaṭalādīnaṃ heṭṭhā upari ca saṃsīdanalaṅghanādippavattimāha. Vikāruppatti visadisuppatti, visayassa iṭṭhāniṭṭhabhāvena anuggaho upaghāto cāti attho.

    திகமாதிகாபத³வண்ணனா நிட்டி²தா.

    Tikamātikāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: து³கமாதிகாபத³வண்ணனா • Dukamātikāpadavaṇṇanā




    Related texts:



    திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / 1. திகமாதிகா • 1. Tikamātikā

    அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / திகமாதிகாபத³வண்ணனா • Tikamātikāpadavaṇṇanā

    டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / திகமாதிகாபத³வண்ணனா • Tikamātikāpadavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact