| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನೀ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
(೩.) ತಿಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
(3.) Tikaniddesavaṇṇanā
೯೦೯. ತಿಕನಿದ್ದೇಸೇ ತೀಹಿ ಅಕುಸಲಮೂಲೇಹಿ ವಟ್ಟಮೂಲಸಮುದಾಚಾರೋ ಕಥಿತೋ। ಅಕುಸಲವಿತಕ್ಕಾದೀಸು ವಿತಕ್ಕನವಸೇನ ವಿತಕ್ಕೋ, ಸಞ್ಜಾನನವಸೇನ ಸಞ್ಞಾ, ಸಭಾವಟ್ಠೇನ ಧಾತೂತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ದುಚ್ಚರಿತನಿದ್ದೇಸೇ ಪಠಮನಯೋ ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ದುತಿಯೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕಕಮ್ಮವಸೇನ, ತತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಚೇತನಾವಸೇನೇವ।
909. Tikaniddese tīhi akusalamūlehi vaṭṭamūlasamudācāro kathito. Akusalavitakkādīsu vitakkanavasena vitakko, sañjānanavasena saññā, sabhāvaṭṭhena dhātūti veditabbā. Duccaritaniddese paṭhamanayo kammapathavasena vibhatto, dutiyo sabbasaṅgāhikakammavasena, tatiyo nibbattitacetanāvaseneva.
೯೧೪. ಆಸವನಿದ್ದೇಸೇ ಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನ ತಯೋವ ಆಸವಾ ಕಥಿತಾ।
914. Āsavaniddese suttantapariyāyena tayova āsavā kathitā.
೯೧೯. ಏಸನಾನಿದ್ದೇಸೇ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಕಾಮೇಸನಾತಿ ಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತೋ ಕಾಮಗವೇಸನರಾಗೋ ಕಾಮೇಸನಾ। ಯೋ ಭವೇಸು ಭವಚ್ಛನ್ದೋತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತೋ ಭವಗವೇಸನರಾಗೋ ಭವೇಸನಾ। ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಸಮ್ಮತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಗವೇಸನಾ ದಿಟ್ಠಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇಸನಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ನ ಕೇವಲಂ ರಾಗದಿಟ್ಠಿಯೋ ಏವ ಏಸನಾ, ತದೇಕಟ್ಠಂ ಪನ ಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ಏಸನಾ ಏವ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ದುತಿಯನಯೋ ವಿಭತ್ತೋ। ತತ್ಥ ತದೇಕಟ್ಠನ್ತಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಕಟ್ಠಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಕಾಮರಾಗೇಕಟ್ಠಂ ಕಾಮಾವಚರಸತ್ತಾನಮೇವ ಪವತ್ತತಿ; ಭವರಾಗೇಕಟ್ಠಂ ಪನ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನಂ। ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಚಙ್ಕಮನ್ತಾನಂ ಝಾನಙ್ಗಾನಂ ಅಸ್ಸಾದನಕಾಲೇ ಅಕುಸಲಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಹೋತಿ, ‘ಅಹೋ ಸುಖಂ ಅಹೋ ಸುಖ’ನ್ತಿ ವಾಚಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಸ್ಸಾದನಕಾಲೇ ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಕಾಯಙ್ಗವಾಚಙ್ಗಾನಿ ಅಚೋಪೇತ್ವಾ ಮನಸಾವ ಅಸ್ಸಾದನಕಾಲೇ ಮನೋಕಮ್ಮಂ। ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾನಂ ಚಙ್ಕಮನಾದಿವಸೇನ ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿಯೇವ।
919. Esanāniddese saṅkhepato tattha katamā kāmesanāti ādinā nayena vutto kāmagavesanarāgo kāmesanā. Yo bhavesu bhavacchandotiādinā nayena vutto bhavagavesanarāgo bhavesanā. Sassato lokotiādinā nayena vuttā diṭṭhigatikasammatassa brahmacariyassa gavesanā diṭṭhi brahmacariyesanāti veditabbā. Yasmā ca na kevalaṃ rāgadiṭṭhiyo eva esanā, tadekaṭṭhaṃ pana kammampi esanā eva, tasmā taṃ dassetuṃ dutiyanayo vibhatto. Tattha tadekaṭṭhanti sampayuttekaṭṭhaṃ veditabbaṃ. Tattha kāmarāgekaṭṭhaṃ kāmāvacarasattānameva pavattati; bhavarāgekaṭṭhaṃ pana mahābrahmānaṃ. Samāpattito vuṭṭhāya caṅkamantānaṃ jhānaṅgānaṃ assādanakāle akusalakāyakammaṃ hoti, ‘aho sukhaṃ aho sukha’nti vācaṃ bhinditvā assādanakāle vacīkammaṃ, kāyaṅgavācaṅgāni acopetvā manasāva assādanakāle manokammaṃ. Antaggāhikadiṭṭhivasena sabbesampi diṭṭhigatikānaṃ caṅkamanādivasena tāni hontiyeva.
೯೨೦. ವಿಧಾನಿದ್ದೇಸೇ ‘‘ಕಥಂವಿಧಂ ಸೀಲವನ್ತಂ ವದನ್ತಿ, ಕಥಂವಿಧಂ ಪಞ್ಞವನ್ತಂ ವದನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೯೫) ಆಕಾರಸಣ್ಠಾನಂ ವಿಧಾ ನಾಮ। ‘‘ಏಕವಿಧೇನ ಞಾಣವತ್ಥೂ’’ತಿಆದೀಸು (ವಿಭ॰ ೭೫೧) ಕೋಟ್ಠಾಸೋ। ‘‘ವಿಧಾಸು ನ ವಿಕಮ್ಪತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಥೇರಗಾ॰ ೧೦೭೯) ಮಾನೋ। ಇಧಾಪಿ ಮಾನೋವ ವಿಧಾ ನಾಮ। ಸೋ ಹಿ ಸೇಯ್ಯಾದಿವಸೇನ ವಿದಹನತೋ ವಿಧಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಠಪನಟ್ಠೇನ ವಾ ವಿಧಾ। ತಸ್ಮಾ ‘ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿ ಏವಂ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಮಾನವಿಧಾ ಮಾನಠಪನಾ ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ವಿಧಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸೇಸಪದದ್ವಯೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
920. Vidhāniddese ‘‘kathaṃvidhaṃ sīlavantaṃ vadanti, kathaṃvidhaṃ paññavantaṃ vadantī’’tiādīsu (saṃ. ni. 1.95) ākārasaṇṭhānaṃ vidhā nāma. ‘‘Ekavidhena ñāṇavatthū’’tiādīsu (vibha. 751) koṭṭhāso. ‘‘Vidhāsu na vikampatī’’tiādīsu (theragā. 1079) māno. Idhāpi mānova vidhā nāma. So hi seyyādivasena vidahanato vidhāti vuccati. Ṭhapanaṭṭhena vā vidhā. Tasmā ‘seyyohamasmī’ti evaṃ uppannā mānavidhā mānaṭhapanā seyyohamasmīti vidhāti veditabbā. Sesapadadvayesupi eseva nayo.
೯೨೧. ಭಯನಿದ್ದೇಸೇ ಜಾತಿಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಭಯನ್ತಿ ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪನ್ನಭಯಂ। ಭಯಾನಕನ್ತಿ ಆಕಾರನಿದ್ದೇಸೋ। ಛಮ್ಭಿತತ್ತನ್ತಿ ಭಯವಸೇನ ಗತ್ತಚಲನಂ। ಲೋಮಹಂಸೋತಿ ಲೋಮಾನಂ ಹಂಸನಂ, ಉದ್ಧಗ್ಗಭಾವೋ। ಇಮಿನಾ ಪದದ್ವಯೇನ ಕಿಚ್ಚತೋ ಭಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುನ ಚೇತಸೋ ಉತ್ರಾಸೋತಿ ಸಭಾವತೋ ದಸ್ಸಿತಂ।
921. Bhayaniddese jātiṃ paṭicca bhayanti jātipaccayā uppannabhayaṃ. Bhayānakanti ākāraniddeso. Chambhitattanti bhayavasena gattacalanaṃ. Lomahaṃsoti lomānaṃ haṃsanaṃ, uddhaggabhāvo. Iminā padadvayena kiccato bhayaṃ dassetvā puna cetaso utrāsoti sabhāvato dassitaṃ.
೯೨೨. ತಮನಿದ್ದೇಸೇ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸೀಸೇನ ಅವಿಜ್ಜಾ ಕಥಿತಾ। ‘‘ತಮನ್ಧಕಾರೋ ಸಮ್ಮೋಹೋ, ಅವಿಜ್ಜೋಘೋ ಮಹಬ್ಭಯೋ’’ತಿ ವಚನತೋ ಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾ ತಮೋ ನಾಮ। ತಿಣ್ಣಂ ಪನ ಅದ್ಧಾನಂ ವಸೇನ ದೇಸನಾಸುಖತಾಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸೀಸೇನ ದೇಸನಾ ಕತಾ। ತತ್ಥ ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅತೀತೇ ಖತ್ತಿಯೋ ಅಹೋಸಿಂ ಉದಾಹು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವೇಸ್ಸೋ ಸುದ್ದೋ ಕಾಳೋ ಓದಾತೋ ರಸ್ಸೋ ದೀಘೋ’ತಿ ಕಙ್ಖನ್ತೋ ಅತೀತಂ ಅದ್ಧಾನಂ ಆರಬ್ಭ ಕಙ್ಖತಿ ನಾಮ। ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅನಾಗತೇ ಖತ್ತಿಯೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಉದಾಹು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವೇಸ್ಸೋ…ಪೇ॰… ದೀಘೋ’ತಿ ಕಙ್ಖನ್ತೋ ಅನಾಗತಂ ಅದ್ಧಾನಂ ಆರಬ್ಭ ಕಙ್ಖತಿ ನಾಮ। ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಏತರಹಿ ಖತ್ತಿಯೋ ಉದಾಹು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವೇಸ್ಸೋ ಸುದ್ದೋ; ಕಿಂ ವಾ ಅಹಂ ರೂಪಂ ಉದಾಹು ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಙ್ಖಾರಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ಕಙ್ಖನ್ತೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಅದ್ಧಾನಂ ಆರಬ್ಭ ಕಙ್ಖತಿ ನಾಮ।
922. Tamaniddese vicikicchāsīsena avijjā kathitā. ‘‘Tamandhakāro sammoho, avijjogho mahabbhayo’’ti vacanato hi avijjā tamo nāma. Tiṇṇaṃ pana addhānaṃ vasena desanāsukhatāya vicikicchāsīsena desanā katā. Tattha ‘kiṃ nu kho ahaṃ atīte khattiyo ahosiṃ udāhu brāhmaṇo vesso suddo kāḷo odāto rasso dīgho’ti kaṅkhanto atītaṃ addhānaṃ ārabbha kaṅkhati nāma. ‘Kiṃ nu kho ahaṃ anāgate khattiyo bhavissāmi udāhu brāhmaṇo vesso…pe… dīgho’ti kaṅkhanto anāgataṃ addhānaṃ ārabbha kaṅkhati nāma. ‘Kiṃ nu kho ahaṃ etarahi khattiyo udāhu brāhmaṇo vesso suddo; kiṃ vā ahaṃ rūpaṃ udāhu vedanā saññā saṅkhārā viññāṇa’nti kaṅkhanto paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha kaṅkhati nāma.
ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಖತ್ತಿಯೋ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಖತ್ತಿಯಭಾವಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಭಾವಂ, ವೇಸ್ಸೋ ವಾ ವೇಸ್ಸಭಾವಂ, ಸುದ್ದೋ ವಾ ಸುದ್ದಭಾವಂ ಅಜಾನನಕೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಜೀವಲದ್ಧಿಕೋ ಪನ ಸತ್ತೋ ಖತ್ತಿಯಜೀವಾದೀನಂ ವಣ್ಣಾದಿಭೇದಂ ಸುತ್ವಾ ‘ಕೀದಿಸೋ ನು ಖೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಜೀವೋ – ಕಿಂ ನು ಖೋ ನೀಲಕೋ ಉದಾಹು ಪೀತಕೋ ಲೋಹಿತಕೋ ಓದಾತೋ ಚತುರಂಸೋ ಛಳಂಸೋ ಅಟ್ಠಂಸೋ’ತಿ ಕಙ್ಖನ್ತೋ ಏವಂ ಕಙ್ಖತಿ ನಾಮ।
Tattha kiñcāpi khattiyo vā attano khattiyabhāvaṃ, brāhmaṇo vā brāhmaṇabhāvaṃ, vesso vā vessabhāvaṃ, suddo vā suddabhāvaṃ ajānanako nāma natthi, jīvaladdhiko pana satto khattiyajīvādīnaṃ vaṇṇādibhedaṃ sutvā ‘kīdiso nu kho amhākaṃ abbhantare jīvo – kiṃ nu kho nīlako udāhu pītako lohitako odāto caturaṃso chaḷaṃso aṭṭhaṃso’ti kaṅkhanto evaṃ kaṅkhati nāma.
೯೨೩. ತಿತ್ಥಾಯತನಾನೀತಿ ತಿತ್ಥಭೂತಾನಿ ಆಯತನಾನಿ, ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ವಾ ಆಯತನಾನಿ। ತತ್ಥ ತಿತ್ಥಂ ನಾಮ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋ। ತಿತ್ಥಿಯಾ ನಾಮ ಯೇಸಂ ತಾ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ರುಚ್ಚನ್ತಿ ಖಮನ್ತಿ। ಆಯತನಟ್ಠೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೋಯೇವ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾ ಸಞ್ಜಾಯಮಾನಾ ಇಮೇಸುಯೇವ ತೀಸು ಠಾನೇಸು ಸಞ್ಜಾಯನ್ತಿ, ಸಮೋಸರಮಾನಾಪಿ ಏತೇಸುಯೇವ ಸಮೋಸರನ್ತಿ ಸನ್ನಿಪತನ್ತಿ, ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಭಾವೇ ಚ ನೇಸಂ ಏತಾನಿಯೇವ ಕಾರಣಾನಿ, ತಸ್ಮಾ ತಿತ್ಥಾನಿ ಚ ತಾನಿ ಸಞ್ಜಾತಾನೀತಿಆದಿನಾ ಅತ್ಥೇನ ಆಯತನಾನಿ ಚಾತಿ ತಿತ್ಥಾಯತನಾನಿ; ತೇನೇವತ್ಥೇನ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಆಯತನಾನೀತಿಪಿ ತಿತ್ಥಾಯತನಾನಿ। ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲೋತಿ ಸತ್ತೋ। ಕಾಮಞ್ಚ ಪುರಿಸೋತಿಪಿ ಪುಗ್ಗಲೋತಿಪಿ ವುತ್ತೇ ಸತ್ತೋಯೇವ ವುತ್ತೋ, ಅಯಂ ಪನ ಸಮ್ಮುತಿಕಥಾ ನಾಮ ಯೋ ಯಥಾ ಜಾನಾತಿ ತಸ್ಸ ತಥಾ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಟಿಸಂವೇದೇತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಜಾನಾತಿ, ಪಟಿಸಂವಿದಿತಂ ಕರೋತಿ ಅನುಭವತಿ ವಾ। ಪುಬ್ಬೇಕತಹೇತೂತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಕಾರಣಾ, ಪುಬ್ಬೇ ಕತಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೇನೇವ ಪಟಿಸಂವೇದೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಯಂ ನಿಗಣ್ಠಸಮಯೋ। ಏವಂವಾದಿನೋ ಪನ ತೇ ಕಮ್ಮವೇದನಞ್ಚ ಕಿರಿಯವೇದನಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಏಕಂ ವಿಪಾಕವೇದನಮೇವ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಿ। ಪಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀಸು (ಮಹಾನಿ॰ ೫) ಚ ಅಟ್ಠಸು ಆಬಾಧೇಸು ಸತ್ತ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಮಂಯೇವ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಿ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಾದೀಸು ಚ ತೀಸು ಕಮ್ಮೇಸು ದ್ವೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಏಕಂ ಅಪರಾಪರಿಯವೇದನೀಯಮೇವ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಿ, ಕುಸಲಾಕುಸಲವಿಪಾಕಕಿರಿಯಸಙ್ಖಾತಾಸು ಚ ಚತೂಸು ಚೇತನಾಸು ವಿಪಾಕಚೇತನಂಯೇವ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಿ।
923. Titthāyatanānīti titthabhūtāni āyatanāni, titthiyānaṃ vā āyatanāni. Tattha titthaṃ nāma dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo. Titthiyā nāma yesaṃ tā diṭṭhiyo ruccanti khamanti. Āyatanaṭṭho heṭṭhā vuttoyeva. Tattha yasmā sabbepi diṭṭhigatikā sañjāyamānā imesuyeva tīsu ṭhānesu sañjāyanti, samosaramānāpi etesuyeva samosaranti sannipatanti, diṭṭhigatikabhāve ca nesaṃ etāniyeva kāraṇāni, tasmā titthāni ca tāni sañjātānītiādinā atthena āyatanāni cāti titthāyatanāni; tenevatthena titthiyānaṃ āyatanānītipi titthāyatanāni. Purisapuggaloti satto. Kāmañca purisotipi puggalotipi vutte sattoyeva vutto, ayaṃ pana sammutikathā nāma yo yathā jānāti tassa tathā vuccati. Paṭisaṃvedetīti attano santāne uppannaṃ jānāti, paṭisaṃviditaṃ karoti anubhavati vā. Pubbekatahetūti pubbe katakāraṇā, pubbe katakammapaccayeneva paṭisaṃvedetīti attho. Ayaṃ nigaṇṭhasamayo. Evaṃvādino pana te kammavedanañca kiriyavedanañca paṭikkhipitvā ekaṃ vipākavedanameva sampaṭicchanti. Pittasamuṭṭhānādīsu (mahāni. 5) ca aṭṭhasu ābādhesu satta paṭikkhipitvā aṭṭhamaṃyeva sampaṭicchanti, diṭṭhadhammavedanīyādīsu ca tīsu kammesu dve paṭikkhipitvā ekaṃ aparāpariyavedanīyameva sampaṭicchanti, kusalākusalavipākakiriyasaṅkhātāsu ca catūsu cetanāsu vipākacetanaṃyeva sampaṭicchanti.
ಇಸ್ಸರನಿಮ್ಮಾನಹೇತೂತಿ ಇಸ್ಸರನಿಮ್ಮಾನಕಾರಣಾ; ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ವಾ ಪಜಾಪತಿನಾ ವಾ ಇಸ್ಸರೇನ ನಿಮ್ಮಿತತ್ತಾ ಪಟಿಸಂವೇದೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮಯೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ನೇಸಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಅತ್ತನಾ ಕತಮೂಲಕೇನ ವಾ ಆಣತ್ತಿಮೂಲಕೇನ ವಾ ಪುಬ್ಬೇ ಕತೇನ ವಾ ಅಹೇತುಅಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ವಾ ಪಟಿಸಂವೇದೇತುಂ ನಾಮ ನ ಸಕ್ಕಾ; ಇಸ್ಸರನಿಮ್ಮಾನಕಾರಣಾ ಏವ ಪನ ಇಮಾ ಪಟಿಸಂವೇದೇತೀತಿ। ಏವಂವಾದಿನೋ ಪನೇತೇ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೇಸು ಅಟ್ಠಸು ಆಬಾಧೇಸು ಏಕಮ್ಪಿ ಅಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಪಟಿಬಾಹನ್ತಿ। ತಥಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಾದೀಸುಪಿ ಸಬ್ಬಕೋಟ್ಠಾಸೇಸು ಏಕಮ್ಪಿ ಅಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಪಟಿಬಾಹನ್ತಿ।
Issaranimmānahetūti issaranimmānakāraṇā; brahmunā vā pajāpatinā vā issarena nimmitattā paṭisaṃvedetīti attho. Ayaṃ brāhmaṇasamayo. Ayañhi nesaṃ adhippāyo – imā tisso vedanā paccuppanne attanā katamūlakena vā āṇattimūlakena vā pubbe katena vā ahetuappaccayā vā paṭisaṃvedetuṃ nāma na sakkā; issaranimmānakāraṇā eva pana imā paṭisaṃvedetīti. Evaṃvādino panete heṭṭhā vuttesu aṭṭhasu ābādhesu ekampi asampaṭicchitvā sabbaṃ paṭibāhanti. Tathā diṭṭhadhammavedanīyādīsupi sabbakoṭṭhāsesu ekampi asampaṭicchitvā sabbaṃ paṭibāhanti.
ಅಹೇತು ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಾತಿ ಹೇತುಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ವಿನಾ ಅಕಾರಣೇನೇವ ಪಟಿಸಂವೇದೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಯಂ ಆಜೀವಕಸಮಯೋ। ಏವಂ ವಾದಿನೋ ಏತೇಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೇಸು ಕಾರಣೇಸು ಚ ಬ್ಯಾಧೀಸು ಚ ಏಕಮ್ಪಿ ಅಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ।
Ahetu appaccayāti hetuñca paccayañca vinā akāraṇeneva paṭisaṃvedetīti attho. Ayaṃ ājīvakasamayo. Evaṃ vādino etepi heṭṭhā vuttesu kāraṇesu ca byādhīsu ca ekampi asampaṭicchitvā sabbaṃ paṭikkhipanti.
೯೨೪. ಕಿಞ್ಚನಾತಿ ಪಲಿಬೋಧಾ। ರಾಗೋ ಕಿಞ್ಚನನ್ತಿ ರಾಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಸತ್ತೇ ಬನ್ಧತಿ ಪಲಿಬುನ್ಧೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ಕಿಞ್ಚನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ದೋಸಮೋಹೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಙ್ಗಣಾನೀತಿ ‘‘ಉದಙ್ಗಣೇ ತತ್ಥ ಪಪಂ ಅವಿನ್ದು’’ನ್ತಿ (ಜಾ॰ ೧.೧.೨) ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ಭೂಮಿಪ್ಪದೇಸೋ ಅಙ್ಗಣಂ। ‘‘ತಸ್ಸೇವ ರಜಸ್ಸ ವಾ ಅಙ್ಗಣಸ್ಸ ವಾ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮೪; ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೫೧) ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಮಲಂ ವಾ ಪಙ್ಕೋ ವಾ। ‘‘ಸಾಙ್ಗಣೋವ ಸಮಾನೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೫೭) ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ನಾನಪ್ಪಕಾರೋ ತಿಬ್ಬಕಿಲೇಸೋ। ಇಧಾಪಿ ತದೇವ ಕಿಲೇಸಙ್ಗಣಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತೇನೇವ ರಾಗೋ ಅಙ್ಗಣನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।
924. Kiñcanāti palibodhā. Rāgo kiñcananti rāgo uppajjamāno satte bandhati palibundheti, tasmā kiñcananti vuccati. Dosamohesupi eseva nayo. Aṅgaṇānīti ‘‘udaṅgaṇe tattha papaṃ avindu’’nti (jā. 1.1.2) āgataṭṭhāne bhūmippadeso aṅgaṇaṃ. ‘‘Tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamatī’’ti (ma. ni. 1.184; a. ni. 10.51) āgataṭṭhāne yaṃ kiñci malaṃ vā paṅko vā. ‘‘Sāṅgaṇova samāno’’ti (ma. ni. 1.57) āgataṭṭhāne nānappakāro tibbakileso. Idhāpi tadeva kilesaṅgaṇaṃ adhippetaṃ. Teneva rāgo aṅgaṇantiādimāha.
ಮಲಾನೀತಿ ಮಲಿನಭಾವಕರಣಾನಿ। ರಾಗೋ ಮಲನ್ತಿ ರಾಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಚಿತ್ತಂ ಮಲಿನಂ ಕರೋತಿ, ಮಲಂ ಗಾಹಾಪೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮಲನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇತರೇಸುಪಿ ದ್ವೀಸು ಏಸೇವ ನಯೋ।
Malānīti malinabhāvakaraṇāni. Rāgo malanti rāgo uppajjamāno cittaṃ malinaṃ karoti, malaṃ gāhāpeti, tasmā malanti vuccati. Itaresupi dvīsu eseva nayo.
ವಿಸಮನಿದ್ದೇಸೇ ಯಸ್ಮಾ ರಾಗಾದೀಸು ಚೇವ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದೀಸು ಚ ಸತ್ತಾ ಪಕ್ಖಲನ್ತಿ, ಪಕ್ಖಲಿತಾ ಚ ಪನ ಸಾಸನತೋಪಿ ಸುಗತಿತೋಪಿ ಪತನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಕ್ಖಲನಪಾತಹೇತುತೋ ರಾಗೋ ವಿಸಮನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Visamaniddese yasmā rāgādīsu ceva kāyaduccaritādīsu ca sattā pakkhalanti, pakkhalitā ca pana sāsanatopi sugatitopi patanti, tasmā pakkhalanapātahetuto rāgo visamantiādi vuttaṃ.
ಅಗ್ಗೀತಿ ಅನುದಹನಟ್ಠೇನ ಅಗ್ಗಿ। ರಾಗಗ್ಗೀತಿ ರಾಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಸತ್ತೇ ಅನುದಹತಿ ಝಾಪೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಗ್ಗೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ದೋಸಮೋಹೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತತ್ಥ ವತ್ಥೂನಿ – ಏಕಾ ಕಿರ ದಹರಭಿಕ್ಖುನೀ ಚಿತ್ತಲಪಬ್ಬತವಿಹಾರೇ ಉಪೋಸಥಾಗಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ದ್ವಾರಪಾಲಕರೂಪಂ ಓಲೋಕಯಮಾನಾ ಠಿತಾ। ಅಥಸ್ಸಾ ಅನ್ತೋ ರಾಗೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ। ಸಾ ತೇನೇವ ಝಾಯಿತ್ವಾ ಕಾಲಮಕಾಸಿ। ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಗಚ್ಛಮಾನಾ ‘ಅಯಂ ದಹರಾ ಠಿತಾ, ಪಕ್ಕೋಸಥ ನ’ನ್ತಿ ಆಹಂಸು। ಏಕಾ ಗನ್ತ್ವಾ ‘ಕಸ್ಮಾ ಠಿತಾಸೀ’ತಿ ಹತ್ಥೇ ಗಣ್ಹಿ। ಗಹಿತಮತ್ತಾ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪತಿತಾ। ಇದಂ ತಾವ ರಾಗಸ್ಸ ಅನುದಹನತಾಯ ವತ್ಥು। ದೋಸಸ್ಸ ಪನ ಅನುದಹನತಾಯ ಮನೋಪದೋಸಿಕಾ ದೇವಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಮೋಹಸ್ಸ ಅನುದಹನತಾಯ ಖಿಡ್ಡಾಪದೋಸಿಕಾ ದೇವಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಮೋಹನವಸೇನ ಹಿ ತೇಸಂ ಸತಿಸಮ್ಮೋಸೋ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಖಿಡ್ಡಾವಸೇನ ಆಹಾರಕಾಲಂ ಅತಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಕಾಲಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಕಸಾವಾತಿ ಕಸಟಾ ನಿರೋಜಾ। ರಾಗಾದೀಸು ಚ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದೀಸು ಚ ಏಕಮ್ಪಿ ಪಣೀತಂ ಓಜವನ್ತಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ರಾಗೋ ಕಸಾವೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Aggīti anudahanaṭṭhena aggi. Rāgaggīti rāgo uppajjamāno satte anudahati jhāpeti, tasmā aggīti vuccati. Dosamohesupi eseva nayo. Tattha vatthūni – ekā kira daharabhikkhunī cittalapabbatavihāre uposathāgāraṃ gantvā dvārapālakarūpaṃ olokayamānā ṭhitā. Athassā anto rāgo uppanno. Sā teneva jhāyitvā kālamakāsi. Bhikkhuniyo gacchamānā ‘ayaṃ daharā ṭhitā, pakkosatha na’nti āhaṃsu. Ekā gantvā ‘kasmā ṭhitāsī’ti hatthe gaṇhi. Gahitamattā parivattitvā patitā. Idaṃ tāva rāgassa anudahanatāya vatthu. Dosassa pana anudahanatāya manopadosikā devā daṭṭhabbā. Mohassa anudahanatāya khiḍḍāpadosikā devā daṭṭhabbā. Mohanavasena hi tesaṃ satisammoso hoti. Tasmā khiḍḍāvasena āhārakālaṃ ativattitvā kālaṃ karonti. Kasāvāti kasaṭā nirojā. Rāgādīsu ca kāyaduccaritādīsu ca ekampi paṇītaṃ ojavantaṃ natthi, tasmā rāgo kasāvotiādi vuttaṃ.
೯೨೫. ಅಸ್ಸಾದದಿಟ್ಠೀತಿ ಅಸ್ಸಾದಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿ। ನತ್ಥಿ ಕಾಮೇಸು ದೋಸೋತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇನ ವತ್ಥುಕಾಮಪಟಿಸೇವನದೋಸೋ ನತ್ಥೀತಿ ವದತಿ। ಪಾತಬ್ಯತನ್ತಿ ಪಾತಬ್ಬಭಾವಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನಂ ಅಜ್ಝೋಹರಣಂ। ಏವಂವಾದೀ ಹಿ ಸೋ ವತ್ಥುಕಾಮೇಸು ಕಿಲೇಸಕಾಮಂ ಪಿವನ್ತೋ ವಿಯ ಅಜ್ಝೋಹರನ್ತೋ ವಿಯ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ಅತ್ತಾನುದಿಟ್ಠೀತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಅನುಗತಾ ದಿಟ್ಠಿ। ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀತಿ ಲಾಮಕಾ ದಿಟ್ಠಿ। ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಏತ್ಥ ಪಠಮಾ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ, ದುತಿಯಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ, ತತಿಯಾ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿ, ತಸ್ಮಾ ತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿ ಅಸ್ಸಾದದಿಟ್ಠೀತಿಆದಿಮಾಹ।
925. Assādadiṭṭhīti assādasampayuttā diṭṭhi. Natthi kāmesu dosoti kilesakāmena vatthukāmapaṭisevanadoso natthīti vadati. Pātabyatanti pātabbabhāvaṃ paribhuñjanaṃ ajjhoharaṇaṃ. Evaṃvādī hi so vatthukāmesu kilesakāmaṃ pivanto viya ajjhoharanto viya paribhuñjati. Attānudiṭṭhīti attānaṃ anugatā diṭṭhi. Micchādiṭṭhīti lāmakā diṭṭhi. Idāni yasmā ettha paṭhamā sassatadiṭṭhi hoti, dutiyā sakkāyadiṭṭhi, tatiyā ucchedadiṭṭhi, tasmā tamatthaṃ dassetuṃ sassatadiṭṭhi assādadiṭṭhītiādimāha.
೯೨೬. ಅರತಿನಿದ್ದೇಸೋ ಚ ವಿಹೇಸಾನಿದ್ದೇಸೋ ಚ ವುತ್ತತ್ಥೋಯೇವ। ಅಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚರಿಯಾ ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾ, ಅಧಮ್ಮಕರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಸಮಾ ಚರಿಯಾ, ವಿಸಮಸ್ಸ ವಾ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಚರಿಯಾತಿ ವಿಸಮಚರಿಯಾ। ದೋವಚಸ್ಸತಾಪಾಪಮಿತ್ತತಾ ನಿದ್ದೇಸಾ ವುತ್ತತ್ಥಾ ಏವ। ಪುಥುನಿಮಿತ್ತಾರಮ್ಮಣೇಸು ಪವತ್ತಿತೋ ನಾನತ್ತೇಸು ಸಞ್ಞಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾ। ಯಸ್ಮಾ ವಾ ಅಞ್ಞಾವ ಕಾಮಸಞ್ಞಾ, ಅಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಪಾದಾದಿಸಞ್ಞಾ, ತಸ್ಮಾ ನಾನತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾತಿಪಿ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾ। ಕೋಸಜ್ಜಪಮಾದನಿದ್ದೇಸೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ವಿಸ್ಸಟ್ಠಚಿತ್ತಸ್ಸ ಕುಸಲಧಮ್ಮಭಾವನಾಯ ಅನನುಯೋಗವಸೇನ ಲೀನವುತ್ತಿತಾ ಕೋಸಜ್ಜಂ, ಪಮಜ್ಜನವಸೇನ ಪಮತ್ತಭಾವೋ ಪಮಾದೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಸನ್ತುಟ್ಠಿತಾದಿನಿದ್ದೇಸಾ ವುತ್ತತ್ಥಾ ಏವ।
926. Aratiniddeso ca vihesāniddeso ca vuttatthoyeva. Adhammassa cariyā adhammacariyā, adhammakaraṇanti attho. Visamā cariyā, visamassa vā kammassa cariyāti visamacariyā. Dovacassatāpāpamittatā niddesā vuttatthā eva. Puthunimittārammaṇesu pavattito nānattesu saññā nānattasaññā. Yasmā vā aññāva kāmasaññā, aññā byāpādādisaññā, tasmā nānattā saññātipi nānattasaññā. Kosajjapamādaniddesesu pañcasu kāmaguṇesu vissaṭṭhacittassa kusaladhammabhāvanāya ananuyogavasena līnavuttitā kosajjaṃ, pamajjanavasena pamattabhāvo pamādoti veditabbo. Asantuṭṭhitādiniddesā vuttatthā eva.
೯೩೧. ಅನಾದರಿಯನಿದ್ದೇಸೇ ಓವಾದಸ್ಸ ಅನಾದಿಯನವಸೇನ ಅನಾದರಭಾವೋ ಅನಾದರಿಯಂ। ಅನಾದರಿಯನಾಕಾರೋ ಅನಾದರತಾ। ಸಗರುವಾಸಂ ಅವಸನಟ್ಠೇನ ಅಗಾರವಭಾವೋ ಅಗಾರವತಾ। ಸಜೇಟ್ಠಕವಾಸಂ ಅವಸನಟ್ಠೇನ ಅಪ್ಪತಿಸ್ಸವತಾ। ಅನದ್ದಾತಿ ಅನಾದಿಯನಾ। ಅನದ್ದಾಯನಾತಿ ಅನಾದಿಯನಾಕಾರೋ। ಅನದ್ದಾಯ ಅಯಿತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಅನದ್ದಾಯಿತತ್ತಂ। ಅಸೀಲಸ್ಸ ಭಾವೋ ಅಸೀಲ್ಯಂ। ಅಚಿತ್ತೀಕಾರೋತಿ ಗರುಚಿತ್ತೀಕಾರಸ್ಸ ಅಕರಣಂ।
931. Anādariyaniddese ovādassa anādiyanavasena anādarabhāvo anādariyaṃ. Anādariyanākāro anādaratā. Sagaruvāsaṃ avasanaṭṭhena agāravabhāvo agāravatā. Sajeṭṭhakavāsaṃ avasanaṭṭhena appatissavatā. Anaddāti anādiyanā. Anaddāyanāti anādiyanākāro. Anaddāya ayitassa bhāvo anaddāyitattaṃ. Asīlassa bhāvo asīlyaṃ. Acittīkāroti garucittīkārassa akaraṇaṃ.
೯೩೨. ಅಸ್ಸದ್ಧಭಾವೋ ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಂ। ಅಸದ್ದಹನಾಕಾರೋ ಅಸದ್ದಹನಾ। ಓಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅನುಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಹಣಂ ಅನೋಕಪ್ಪನಾ। ಅಪ್ಪಸೀದನಟ್ಠೇನ ಅನಭಿಪ್ಪಸಾದೋ।
932. Assaddhabhāvo assaddhiyaṃ. Asaddahanākāro asaddahanā. Okappetvā anupavisitvā aggahaṇaṃ anokappanā. Appasīdanaṭṭhena anabhippasādo.
ಅವದಞ್ಞುತಾತಿ ಥದ್ಧಮಚ್ಛರಿಯವಸೇನ ‘ದೇಹಿ, ಕರೋಹೀ’ತಿ ವಚನಸ್ಸ ಅಜಾನತಾ।
Avadaññutāti thaddhamacchariyavasena ‘dehi, karohī’ti vacanassa ajānatā.
೯೩೪. ಬುದ್ಧಾ ಚ ಬುದ್ಧಸಾವಕಾ ಚಾತಿ ಏತ್ಥ ಬುದ್ಧಗ್ಗಹಣೇನ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾಪಿ ಗಹಿತಾವ। ಅಸಮೇತುಕಮ್ಯತಾತಿ ತೇಸಂ ಸಮೀಪಂ ಅಗನ್ತುಕಾಮತಾ। ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಅಸೋತುಕಮ್ಯತಾತಿ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮೋ ನಾಮ, ತಂ ಅಸುಣಿತುಕಾಮತಾ। ಅನುಗ್ಗಹೇತುಕಮ್ಯತಾತಿ ನ ಉಗ್ಗಹೇತುಕಾಮತಾ।
934. Buddhāca buddhasāvakā cāti ettha buddhaggahaṇena paccekabuddhāpi gahitāva. Asametukamyatāti tesaṃ samīpaṃ agantukāmatā. Saddhammaṃ asotukamyatāti sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā saddhammo nāma, taṃ asuṇitukāmatā. Anuggahetukamyatāti na uggahetukāmatā.
ಉಪಾರಮ್ಭಚಿತ್ತತಾತಿ ಉಪಾರಮ್ಭಚಿತ್ತಭಾವೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸೋ ಅತ್ಥತೋ ಉಪಾರಮ್ಭೋವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಉಪಾರಮ್ಭೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಉಪಾರಮ್ಭನವಸೇನ ಉಪಾರಮ್ಭೋ। ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪಾರಮ್ಭೋ ಅನುಪಾರಮ್ಭೋ ಉಪಾರಮ್ಭನಾಕಾರೋ ಉಪಾರಮ್ಭನಾ। ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪಾರಮ್ಭನಾ ಅನುಪಾರಮ್ಭನಾ। ಅನುಪಾರಮ್ಭಿತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಅನುಪಾರಮ್ಭಿತತ್ತಂ। ಉಞ್ಞಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಕತ್ವಾ ಜಾನನಾ। ಅವಞ್ಞಾತಿ ಅವಜಾನನಾ। ಪರಿಭವನಂ ಪರಿಭವೋ। ರನ್ಧಸ್ಸ ಗವೇಸಿತಾ ರನ್ಧಗವೇಸಿತಾ। ರನ್ಧಂ ವಾ ಗವೇಸತೀತಿ ರನ್ಧಗವೇಸೀ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ರನ್ಧಗವೇಸಿತಾ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಅಯಂ ಪರವಜ್ಜಾನುಪಸ್ಸನಲಕ್ಖಣೋ ಉಪಾರಮ್ಭೋ ನಾಮ ವುಚ್ಚತಿ, ಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ, ಯಥಾ ನಾಮ ತುನ್ನಕಾರೋ ಸಾಟಕಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಛಿದ್ದಮೇವ ಓಲೋಕೇತಿ, ಏವಮೇವ ಪರಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಗುಣೇ ಮಕ್ಖೇತ್ವಾ ಅಗುಣೇಸುಯೇವ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ।
Upārambhacittatāti upārambhacittabhāvo. Yasmā pana so atthato upārambhova hoti, tasmā taṃ dassetuṃ tattha katamo upārambhotiādi vuttaṃ. Tattha upārambhanavasena upārambho. Punappunaṃ upārambho anupārambho upārambhanākāro upārambhanā. Punappunaṃ upārambhanā anupārambhanā. Anupārambhitassa bhāvo anupārambhitattaṃ. Uññāti heṭṭhā katvā jānanā. Avaññāti avajānanā. Paribhavanaṃ paribhavo. Randhassa gavesitā randhagavesitā. Randhaṃ vā gavesatīti randhagavesī, tassa bhāvo randhagavesitā. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ paravajjānupassanalakkhaṇo upārambho nāma vuccati, yena samannāgato puggalo, yathā nāma tunnakāro sāṭakaṃ pasāretvā chiddameva oloketi, evameva parassa sabbepi guṇe makkhetvā aguṇesuyeva patiṭṭhāti.
೯೩೬. ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋತಿ ಅನುಪಾಯಮನಸಿಕಾರೋ। ಅನಿಚ್ಚೇ ನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಚೇಯೇವ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ‘ಇದಂ ನಿಚ್ಚ’ನ್ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತೋ। ದುಕ್ಖೇ ಸುಖನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಚ್ಚವಿಪ್ಪಟಿಕುಲೇನ ಚಾತಿ ಚತುನ್ನಂ ಸಚ್ಚಾನಂ ಅನನುಲೋಮವಸೇನ। ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆವಟ್ಟನಾತಿಆದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಆವಜ್ಜನಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಾನೇವ। ಆವಜ್ಜನಞ್ಹಿ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಂ ಆವಟ್ಟೇತೀತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆವಟ್ಟನಾ। ಅನುಅನು ಆವಟ್ಟೇತೀತಿ ಅನಾವಟ್ಟನಾ। ಆಭುಜತೀತಿ ಆಭೋಗೋ। ಭವಙ್ಗಾರಮ್ಮಣತೋ ಅಞ್ಞಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಸಮನ್ನಾಹರತೀತಿ ಸಮನ್ನಾಹಾರೋ। ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ಅತ್ತಾನಂ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೇ ಮನಸಿಕರೋತೀತಿ ಮನಸಿಕಾರೋ। ಕರೋತೀತಿ ಠಪೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಅಯಂ ಅನುಪಾಯಮನಸಿಕಾರೋ ಉಪ್ಪಥಮನಸಿಕಾರಲಕ್ಖಣೋ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೋ ನಾಮ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಪುಗ್ಗಲೋ ದುಕ್ಖಾದೀನಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಯಾಥಾವತೋ ಆವಜ್ಜಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ।
936. Ayoniso manasikāroti anupāyamanasikāro. Anicce niccanti anicceyeva vatthusmiṃ ‘idaṃ nicca’nti evaṃ pavatto. Dukkhe sukhantiādīsupi eseva nayo. Saccavippaṭikulena cāti catunnaṃ saccānaṃ ananulomavasena. Cittassa āvaṭṭanātiādīni sabbānipi āvajjanasseva vevacanāneva. Āvajjanañhi bhavaṅgacittaṃ āvaṭṭetīti cittassa āvaṭṭanā. Anuanu āvaṭṭetīti anāvaṭṭanā. Ābhujatīti ābhogo. Bhavaṅgārammaṇato aññaṃ ārammaṇaṃ samannāharatīti samannāhāro. Tadevārammaṇaṃ attānaṃ anubandhitvā uppajjamāne manasikarotīti manasikāro. Karotīti ṭhapeti. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ anupāyamanasikāro uppathamanasikāralakkhaṇo ayonisomanasikāro nāma vuccati. Tassa vasena puggalo dukkhādīni saccāni yāthāvato āvajjituṃ na sakkoti.
ಕುಮ್ಮಗ್ಗಸೇವನಾನಿದ್ದೇಸೇ ಯಂ ಕುಮ್ಮಗ್ಗಂ ಸೇವತೋ ಸೇವನಾ ಕುಮ್ಮಗ್ಗಸೇವನಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಕುಮ್ಮಗ್ಗೋತಿ ದುತಿಯಪುಚ್ಛಾ ಕತಾ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
Kummaggasevanāniddese yaṃ kummaggaṃ sevato sevanā kummaggasevanāti vuccati, taṃ dassetuṃ tattha katamo kummaggoti dutiyapucchā katā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ತಿಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tikaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ವಿಭಙ್ಗಪಾಳಿ • Vibhaṅgapāḷi / ೧೭. ಖುದ್ದಕವತ್ಥುವಿಭಙ್ಗೋ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ೧೭. ಖುದ್ದಕವತ್ಥುವಿಭಙ್ಗೋ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಅನುಟೀಕಾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ೧೭. ಖುದ್ದಕವತ್ಥುವಿಭಙ್ಗೋ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
