Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
તિકવારવણ્ણના
Tikavāravaṇṇanā
૩૨૩. તિકેસુ વચીસમ્પયુત્તં કાયકિરિયં કત્વાતિ કાયેન નિપચ્ચકારં કત્વા. મુખાલમ્બરકરણાદિભેદોતિ મુખભેરિવાદનાદિપ્પભેદો. યસ્સ સિક્ખાપદસ્સ વીતિક્કમે કાયસમુટ્ઠાના આપત્તિયો, તં કાયદ્વારે પઞ્ઞત્તસિક્ખાપદં. ઉપઘાતેતીતિ વિનાસેતિ. ન આદાતબ્બન્તિ ‘‘ઇમસ્મા વિહારા પરમ્પિ મા નિક્ખમ, વિનયધરાનં વા સન્તિકં આગચ્છ વિનિચ્છયં દાતુ’’ન્તિ વુત્તે તસ્સ વચનં ન ગહેતબ્બન્તિ અત્થો.
323. Tikesu vacīsampayuttaṃ kāyakiriyaṃ katvāti kāyena nipaccakāraṃ katvā. Mukhālambarakaraṇādibhedoti mukhabherivādanādippabhedo. Yassa sikkhāpadassa vītikkame kāyasamuṭṭhānā āpattiyo, taṃ kāyadvāre paññattasikkhāpadaṃ. Upaghātetīti vināseti. Na ādātabbanti ‘‘imasmā vihārā parampi mā nikkhama, vinayadharānaṃ vā santikaṃ āgaccha vinicchayaṃ dātu’’nti vutte tassa vacanaṃ na gahetabbanti attho.
અકુસલાનિ ચેવ મૂલાનિ ચાતિ અકોસલ્લસમ્ભૂતટ્ઠેન એકન્તાકુસલભાવતો અકુસલાનિ, અત્તના સમ્પયુત્તધમ્માનં સુપ્પતિટ્ઠિતભાવસાધનતો મૂલાનિ, ન અકુસલભાવસાધનતો. ન હિ મૂલતો અકુસલાનં અકુસલભાવો, કુસલાદીનં વા કુસલાદિભાવો. તથા ચ સતિ મોમૂહચિત્તદ્વયમોહસ્સ અકુસલભાવો ન સિયા.
Akusalāni ceva mūlāni cāti akosallasambhūtaṭṭhena ekantākusalabhāvato akusalāni, attanā sampayuttadhammānaṃ suppatiṭṭhitabhāvasādhanato mūlāni, na akusalabhāvasādhanato. Na hi mūlato akusalānaṃ akusalabhāvo, kusalādīnaṃ vā kusalādibhāvo. Tathā ca sati momūhacittadvayamohassa akusalabhāvo na siyā.
દુટ્ઠુ ચરિતાનીતિ પચ્ચયતો સમ્પયુત્તધમ્મતો પવત્તિઆકારતો ચ ન સુટ્ઠુ અસમ્માપવત્તિતાનિ. વિરૂપાનીતિ બીભચ્છાનિ સમ્પતિ આયતિઞ્ચ અનિટ્ઠરૂપત્તા. સુટ્ઠુ ચરિતાનીતિઆદીસુ વુત્તવિપરિયાયેન અત્થો વેદિતબ્બો. દ્વેપિ ચેતે તિકા પણ્ણત્તિયા વા કમ્મપથેહિ વા કથેતબ્બા. પણ્ણત્તિયા તાવ કાયદ્વારે પઞ્ઞત્તસિક્ખાપદસ્સ વીતિક્કમો કાયદુચ્ચરિતં, અવીતિક્કમો કાયસુચરિતં. વચીદ્વારે પઞ્ઞત્તસિક્ખાપદસ્સ વીતિક્કમો વચીદુચ્ચરિતં, અવીતિક્કમો વચીસુચરિતં. ઉભયત્થ પઞ્ઞત્તસિક્ખાપદસ્સ વીતિક્કમો મનોદુચ્ચરિતં મનોદ્વારે પઞ્ઞત્તસિક્ખાપદસ્સ અભાવતો. તયિદં દ્વારદ્વયે અકિરિયસમુટ્ઠાનાય આપત્તિયા વસેન વેદિતબ્બં. યથાવુત્તાય આપત્તિયા અવીતિક્કમોવ મનોસુચરિતં. અયં પણ્ણત્તિકથા.
Duṭṭhu caritānīti paccayato sampayuttadhammato pavattiākārato ca na suṭṭhu asammāpavattitāni. Virūpānīti bībhacchāni sampati āyatiñca aniṭṭharūpattā. Suṭṭhu caritānītiādīsu vuttavipariyāyena attho veditabbo. Dvepi cete tikā paṇṇattiyā vā kammapathehi vā kathetabbā. Paṇṇattiyā tāva kāyadvāre paññattasikkhāpadassa vītikkamo kāyaduccaritaṃ, avītikkamo kāyasucaritaṃ. Vacīdvāre paññattasikkhāpadassa vītikkamo vacīduccaritaṃ, avītikkamo vacīsucaritaṃ. Ubhayattha paññattasikkhāpadassa vītikkamo manoduccaritaṃ manodvāre paññattasikkhāpadassa abhāvato. Tayidaṃ dvāradvaye akiriyasamuṭṭhānāya āpattiyā vasena veditabbaṃ. Yathāvuttāya āpattiyā avītikkamova manosucaritaṃ. Ayaṃ paṇṇattikathā.
પાણાતિપાતાદયો પન તિસ્સો ચેતના કાયદ્વારે વચીદ્વારેપિ ઉપ્પન્ના કાયદુચ્ચરિતં દ્વારન્તરે ઉપ્પન્નસ્સપિ કમ્મસ્સ સનામાપરિચ્ચાગતો યેભુય્યવુત્તિયા તબ્બહુલવુત્તિયા ચ. તેનાહુ અટ્ઠકથાચરિયા –
Pāṇātipātādayo pana tisso cetanā kāyadvāre vacīdvārepi uppannā kāyaduccaritaṃ dvārantare uppannassapi kammassa sanāmāpariccāgato yebhuyyavuttiyā tabbahulavuttiyā ca. Tenāhu aṭṭhakathācariyā –
‘‘દ્વારે ચરન્તિ કમ્માનિ, ન દ્વારા દ્વારચારિનો;
‘‘Dvāre caranti kammāni, na dvārā dvāracārino;
તસ્મા દ્વારેહિ કમ્માનિ, અઞ્ઞમઞ્ઞં વવત્થિતા’’તિ. (ધ॰ સ॰ અટ્ઠ॰ કામાવચરકુસલ દ્વારકથા, કાયકમ્મદ્વાર);
Tasmā dvārehi kammāni, aññamaññaṃ vavatthitā’’ti. (dha. sa. aṭṭha. kāmāvacarakusala dvārakathā, kāyakammadvāra);
તથા ચતસ્સો મુસાવાદાદિચેતના કાયદ્વારેપિ વચીદ્વારેપિ ઉપ્પન્ના વચીદુચ્ચરિતં, અભિજ્ઝા બ્યાપાદો મિચ્છાદિટ્ઠીતિ તયો મનોકમ્મભૂતાય ચેતનાય સમ્પયુત્તધમ્મા મનોદુચ્ચરિતં, કાયવચીકમ્મભૂતાય પન ચેતનાય સમ્પયુત્તા અભિજ્ઝાદયો તંતંપક્ખિકા વા હોન્તિ અબ્બોહારિકા વા. પાણાતિપાતાદીહિ વિરમન્તસ્સ ઉપ્પન્ના તિસ્સો ચેતનાપિ વિરતિયોપિ કાયસુચરિતં કાયિકસ્સ વીતિક્કમસ્સ અકરણવસેન પવત્તનતો. કાયેન પન સિક્ખાપદાનં સમાદિયમાને સીલસ્સ કાયસુચરિતભાવે વત્તબ્બમેવ નત્થિ. મુસાવાદાદીહિ વિરમન્તસ્સ ચતસ્સો ચેતનાપિ વિરતિયોપિ વચીસુચરિતં વાચસિકસ્સ વીતિક્કમસ્સ અકરણવસેન પવત્તનતો. અનભિજ્ઝા અબ્યાપાદો સમ્માદિટ્ઠીતિ તયો ચેતનાસમ્પયુત્તધમ્મા મનોસુચરિતન્તિ અયં કમ્મપથકથા.
Tathā catasso musāvādādicetanā kāyadvārepi vacīdvārepi uppannā vacīduccaritaṃ, abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhīti tayo manokammabhūtāya cetanāya sampayuttadhammā manoduccaritaṃ, kāyavacīkammabhūtāya pana cetanāya sampayuttā abhijjhādayo taṃtaṃpakkhikā vā honti abbohārikā vā. Pāṇātipātādīhi viramantassa uppannā tisso cetanāpi viratiyopi kāyasucaritaṃ kāyikassa vītikkamassa akaraṇavasena pavattanato. Kāyena pana sikkhāpadānaṃ samādiyamāne sīlassa kāyasucaritabhāve vattabbameva natthi. Musāvādādīhi viramantassa catasso cetanāpi viratiyopi vacīsucaritaṃ vācasikassa vītikkamassa akaraṇavasena pavattanato. Anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhīti tayo cetanāsampayuttadhammā manosucaritanti ayaṃ kammapathakathā.
તિકવારવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Tikavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / પરિવારપાળિ • Parivārapāḷi / ૩. તિકવારો • 3. Tikavāro
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / પરિવાર-અટ્ઠકથા • Parivāra-aṭṭhakathā / તિકવારવણ્ણના • Tikavāravaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / તિકવારવણ્ણના • Tikavāravaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / તિકવારવણ્ણના • Tikavāravaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / એકુત્તરિકનયો તિકવારવણ્ણના • Ekuttarikanayo tikavāravaṇṇanā