| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਤਿਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ
Tikavāravaṇṇanā
੩੨੩. ਤਿਕੇਸੁ વਚੀਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਿਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਕਾਯੇਨ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ। ਮੁਖਾਲਮ੍ਬਰਕਰਣਾਦਿਭੇਦੋਤਿ ਮੁਖਭੇਰਿવਾਦਨਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦੋ। ਯਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ વੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਕਾਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਤਂ ਕਾਯਦ੍વਾਰੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ। ਉਪਘਾਤੇਤੀਤਿ વਿਨਾਸੇਤਿ। ਨ ਆਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਾ વਿਹਾਰਾ ਪਰਮ੍ਪਿ ਮਾ ਨਿਕ੍ਖਮ, વਿਨਯਧਰਾਨਂ વਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
323. Tikesu vacīsampayuttaṃ kāyakiriyaṃ katvāti kāyena nipaccakāraṃ katvā. Mukhālambarakaraṇādibhedoti mukhabherivādanādippabhedo. Yassa sikkhāpadassa vītikkame kāyasamuṭṭhānā āpattiyo, taṃ kāyadvāre paññattasikkhāpadaṃ. Upaghātetīti vināseti. Na ādātabbanti ‘‘imasmā vihārā parampi mā nikkhama, vinayadharānaṃ vā santikaṃ āgaccha vinicchayaṃ dātu’’nti vutte tassa vacanaṃ na gahetabbanti attho.
ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਚੇવ ਮੂਲਾਨਿ ਚਾਤਿ ਅਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਏਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲਭਾવਤੋ ਅਕੁਸਲਾਨਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾવਸਾਧਨਤੋ ਮੂਲਾਨਿ, ਨ ਅਕੁਸਲਭਾવਸਾਧਨਤੋ। ਨ ਹਿ ਮੂਲਤੋ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਕੁਸਲਭਾવੋ, ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ વਾ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾવੋ। ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਮੋਮੂਹਚਿਤ੍ਤਦ੍વਯਮੋਹਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਭਾવੋ ਨ ਸਿਯਾ।
Akusalāni ceva mūlāni cāti akosallasambhūtaṭṭhena ekantākusalabhāvato akusalāni, attanā sampayuttadhammānaṃ suppatiṭṭhitabhāvasādhanato mūlāni, na akusalabhāvasādhanato. Na hi mūlato akusalānaṃ akusalabhāvo, kusalādīnaṃ vā kusalādibhāvo. Tathā ca sati momūhacittadvayamohassa akusalabhāvo na siyā.
ਦੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਾਨੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਤੋ ਪવਤ੍ਤਿਆਕਾਰਤੋ ਚ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਸਮ੍ਮਾਪવਤ੍ਤਿਤਾਨਿ। વਿਰੂਪਾਨੀਤਿ ਬੀਭਚ੍ਛਾਨਿ ਸਮ੍ਪਤਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪਤ੍ਤਾ। ਸੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਾਨੀਤਿਆਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਦ੍વੇਪਿ ਚੇਤੇ ਤਿਕਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਕਮ੍ਮਪਥੇਹਿ વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ। ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਾ ਤਾવ ਕਾਯਦ੍વਾਰੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ। વਚੀਦ੍વਾਰੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ। ਉਭਯਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਨੋਦ੍વਾਰੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ। ਤਯਿਦਂ ਦ੍વਾਰਦ੍વਯੇ ਅਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋવ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ। ਅਯਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਕਥਾ।
Duṭṭhu caritānīti paccayato sampayuttadhammato pavattiākārato ca na suṭṭhu asammāpavattitāni. Virūpānīti bībhacchāni sampati āyatiñca aniṭṭharūpattā. Suṭṭhu caritānītiādīsu vuttavipariyāyena attho veditabbo. Dvepi cete tikā paṇṇattiyā vā kammapathehi vā kathetabbā. Paṇṇattiyā tāva kāyadvāre paññattasikkhāpadassa vītikkamo kāyaduccaritaṃ, avītikkamo kāyasucaritaṃ. Vacīdvāre paññattasikkhāpadassa vītikkamo vacīduccaritaṃ, avītikkamo vacīsucaritaṃ. Ubhayattha paññattasikkhāpadassa vītikkamo manoduccaritaṃ manodvāre paññattasikkhāpadassa abhāvato. Tayidaṃ dvāradvaye akiriyasamuṭṭhānāya āpattiyā vasena veditabbaṃ. Yathāvuttāya āpattiyā avītikkamova manosucaritaṃ. Ayaṃ paṇṇattikathā.
ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਯੋ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਚੇਤਨਾ ਕਾਯਦ੍વਾਰੇ વਚੀਦ੍વਾਰੇਪਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਦ੍વਾਰਨ੍ਤਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਪਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਨਾਮਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯવੁਤ੍ਤਿਯਾ ਤਬ੍ਬਹੁਲવੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚ। ਤੇਨਾਹੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ –
Pāṇātipātādayo pana tisso cetanā kāyadvāre vacīdvārepi uppannā kāyaduccaritaṃ dvārantare uppannassapi kammassa sanāmāpariccāgato yebhuyyavuttiyā tabbahulavuttiyā ca. Tenāhu aṭṭhakathācariyā –
‘‘ਦ੍વਾਰੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਨ ਦ੍વਾਰਾ ਦ੍વਾਰਚਾਰਿਨੋ।
‘‘Dvāre caranti kammāni, na dvārā dvāracārino;
ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍વਾਰੇਹਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વવਤ੍ਥਿਤਾ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲ ਦ੍વਾਰਕਥਾ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍વਾਰ)।
Tasmā dvārehi kammāni, aññamaññaṃ vavatthitā’’ti. (dha. sa. aṭṭha. kāmāvacarakusala dvārakathā, kāyakammadvāra);
ਤਥਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਮੁਸਾવਾਦਾਦਿਚੇਤਨਾ ਕਾਯਦ੍વਾਰੇਪਿ વਚੀਦ੍વਾਰੇਪਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਤਯੋ ਮਨੋਕਮ੍ਮਭੂਤਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਕਾਯવਚੀਕਮ੍ਮਭੂਤਾਯ ਪਨ ਚੇਤਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਤਂਤਂਪਕ੍ਖਿਕਾ વਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ વਾ। ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ વਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਚੇਤਨਾਪਿ વਿਰਤਿਯੋਪਿ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ ਕਾਯਿਕਸ੍ਸ વੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਅਕਰਣવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ। ਕਾਯੇਨ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਸਮਾਦਿਯਮਾਨੇ ਸੀਲਸ੍ਸ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਭਾવੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਮੁਸਾવਾਦਾਦੀਹਿ વਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤਸ੍ਸੋ ਚੇਤਨਾਪਿ વਿਰਤਿਯੋਪਿ વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ વਾਚਸਿਕਸ੍ਸ વੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਅਕਰਣવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ। ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਤਯੋ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ।
Tathā catasso musāvādādicetanā kāyadvārepi vacīdvārepi uppannā vacīduccaritaṃ, abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhīti tayo manokammabhūtāya cetanāya sampayuttadhammā manoduccaritaṃ, kāyavacīkammabhūtāya pana cetanāya sampayuttā abhijjhādayo taṃtaṃpakkhikā vā honti abbohārikā vā. Pāṇātipātādīhi viramantassa uppannā tisso cetanāpi viratiyopi kāyasucaritaṃ kāyikassa vītikkamassa akaraṇavasena pavattanato. Kāyena pana sikkhāpadānaṃ samādiyamāne sīlassa kāyasucaritabhāve vattabbameva natthi. Musāvādādīhi viramantassa catasso cetanāpi viratiyopi vacīsucaritaṃ vācasikassa vītikkamassa akaraṇavasena pavattanato. Anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhīti tayo cetanāsampayuttadhammā manosucaritanti ayaṃ kammapathakathā.
ਤਿਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Tikavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਪਰਿવਾਰਪਾਲ਼ਿ • Parivārapāḷi / ੩. ਤਿਕવਾਰੋ • 3. Tikavāro
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਰਿવਾਰ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Parivāra-aṭṭhakathā / ਤਿਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Tikavāravaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਤਿਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Tikavāravaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਤਿਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Tikavāravaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ਏਕੁਤ੍ਤਰਿਕਨਯੋ ਤਿਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Ekuttarikanayo tikavāravaṇṇanā
