Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi |
૭. તિણવત્થારકાદિકથા
7. Tiṇavatthārakādikathā
૨૧૨. કક્ખળતાય વાળતાયાતિ એત્થ કક્ખળસ્સ ભાવો કક્ખળતા, વાળસ્સ ભાવો વાળતાતિ વચનત્થં દસ્સેન્તો આહ ‘‘કક્ખળભાવાય ચેવ વાળભાવાય ચા’’તિ. ઇમિના તાપચ્ચયસ્સ સમૂહત્થઞ્ચ સ્વત્થઞ્ચ પટિક્ખિપતિ. ‘‘કક્ખળતાય વાળતાયા’’તિ બ્યઞ્જનતોયેવ નાનં, ન અત્થતો. ભેદાયાતિ એત્થ અઞ્ઞસ્સ ભેદં પટિક્ખિપન્તો આહ ‘‘સઙ્ઘભેદાયા’’તિ. ગિલાનેપીતિ પિસદ્દો અઞ્ઞે પન કા કથાતિ દસ્સેતિ. તત્થેવાતિ અધિકરણવૂપસમટ્ઠાનેયેવ. ‘‘એકતો’’તિ ઇમિના એકજ્ઝન્તિ પદસ્સ ‘‘એકતો’’તિ પદેન સમાનતં દસ્સેતિ, એકસદ્દતો જ્ઝપચ્ચયો ચ તોપચ્ચયો ચ વિસેસો, ‘‘તિણવત્થારકસદિસત્તા’’તિ ઇમિના સદિસૂપચારં દસ્સેતિ. તિણેહિ અવત્થરિતબ્બન્તિ તિણવત્થારં, ગૂથમુત્તં, તિણવત્થારમિવ તિણવત્થારકં. એત્થ અધિકરણમેવ મુખ્યતો લબ્ભતિ, સમથો પન ફલૂપચારતો, સદિસત્થે કપચ્ચયો. તમેવત્થં પાકટં કરોન્તો આહ ‘‘યથા હી’’તિઆદિ. ઘટ્ટિયમાનં ગૂથં વા મુત્તં વાતિ યોજના. ‘‘ઘટ્ટિયમાન’’ન્તિ પદં હેતુઅન્તોગધવિસેસનં, ‘‘બાધતી’’તિ ઇમિના સમ્બન્ધિતબ્બં. સુપ્પટિચ્છાદિતસ્સ પન અસ્સ ગૂથમુત્તસ્સાતિ યોજના. ‘‘સુપ્પટિચ્છાદિતસ્સા’’તિ પદમ્પિ હેતુઅન્તોગધવિસેસનમેવ, ‘‘ન બાધતી’’તિ ઇમિના સમ્બન્ધિતબ્બં. યં અધિકરણં સંવત્તતીતિ સમ્બન્ધો. મૂલાનુમૂલન્તિ મૂલઞ્ચ અનુમૂલઞ્ચ મૂલાનુમૂલં. તન્તિ અધિકરણં. ઇમિના કમ્મેનાતિ તિણવત્થારકકમ્મેન. ગૂથં તિણેહિ પટિચ્છન્નં સુવૂપસન્તં હોતિ વિય તિણવત્થારકેન પટિચ્છન્નં સુવૂપસન્તં હોતીતિ યોજના. ઇતીતિ તસ્મા.
212.Kakkhaḷatāya vāḷatāyāti ettha kakkhaḷassa bhāvo kakkhaḷatā, vāḷassa bhāvo vāḷatāti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘kakkhaḷabhāvāya ceva vāḷabhāvāya cā’’ti. Iminā tāpaccayassa samūhatthañca svatthañca paṭikkhipati. ‘‘Kakkhaḷatāya vāḷatāyā’’ti byañjanatoyeva nānaṃ, na atthato. Bhedāyāti ettha aññassa bhedaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘saṅghabhedāyā’’ti. Gilānepīti pisaddo aññe pana kā kathāti dasseti. Tatthevāti adhikaraṇavūpasamaṭṭhāneyeva. ‘‘Ekato’’ti iminā ekajjhanti padassa ‘‘ekato’’ti padena samānataṃ dasseti, ekasaddato jjhapaccayo ca topaccayo ca viseso, ‘‘tiṇavatthārakasadisattā’’ti iminā sadisūpacāraṃ dasseti. Tiṇehi avattharitabbanti tiṇavatthāraṃ, gūthamuttaṃ, tiṇavatthāramiva tiṇavatthārakaṃ. Ettha adhikaraṇameva mukhyato labbhati, samatho pana phalūpacārato, sadisatthe kapaccayo. Tamevatthaṃ pākaṭaṃ karonto āha ‘‘yathā hī’’tiādi. Ghaṭṭiyamānaṃ gūthaṃ vā muttaṃ vāti yojanā. ‘‘Ghaṭṭiyamāna’’nti padaṃ hetuantogadhavisesanaṃ, ‘‘bādhatī’’ti iminā sambandhitabbaṃ. Suppaṭicchāditassa pana assa gūthamuttassāti yojanā. ‘‘Suppaṭicchāditassā’’ti padampi hetuantogadhavisesanameva, ‘‘na bādhatī’’ti iminā sambandhitabbaṃ. Yaṃ adhikaraṇaṃ saṃvattatīti sambandho. Mūlānumūlanti mūlañca anumūlañca mūlānumūlaṃ. Tanti adhikaraṇaṃ. Iminā kammenāti tiṇavatthārakakammena. Gūthaṃ tiṇehi paṭicchannaṃ suvūpasantaṃ hoti viya tiṇavatthārakena paṭicchannaṃ suvūpasantaṃ hotīti yojanā. Itīti tasmā.
૨૧૩. થુલ્લવજ્જન્તિ એત્થ થુલ્લચ્ચયસ્સાપિ થુલ્લવજ્જત્તા ઇધ પારાજિકસઙ્ઘાદિસેસમેવાધિપ્પેતન્તિ આહ ‘‘પારાજિકઞ્ચેવ સઙ્ઘાદિસેસઞ્ચા’’તિ. ગિહિપટિસંયુત્તન્તિ એત્થ ગિહીનં પટિસંયુત્તં ગિહિપટિસંયુત્તન્તિ વચનત્થં દસ્સેન્તો આહ ‘‘ગિહીન’’ન્તિઆદિ. ‘‘હીનેના’’તિ પદં ‘‘ખુંસનવમ્ભન’’ ઇતિ પદેનેવ સમ્બન્ધિતબ્બં. ધમ્મિકપટિસ્સવેસૂતિ નિમિત્તત્થે ભુમ્મવચનં.
213.Thullavajjanti ettha thullaccayassāpi thullavajjattā idha pārājikasaṅghādisesamevādhippetanti āha ‘‘pārājikañceva saṅghādisesañcā’’ti. Gihipaṭisaṃyuttanti ettha gihīnaṃ paṭisaṃyuttaṃ gihipaṭisaṃyuttanti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘gihīna’’ntiādi. ‘‘Hīnenā’’ti padaṃ ‘‘khuṃsanavambhana’’ iti padeneva sambandhitabbaṃ. Dhammikapaṭissavesūti nimittatthe bhummavacanaṃ.
૨૧૪. કમ્મવાચાપરિયોસાને વુટ્ઠિતા હોન્તીતિ સમ્બન્ધો. તત્થાતિ અધિકરણવૂપસમટ્ઠાને. અઞ્ઞાવિહિતાપીતિ અધિકરણવિનિચ્છયતો અઞ્ઞસ્મિં ઠાને ચિત્તં આવિહિતાપિ ઠપિતાપિ. ઉપસમ્પદમણ્ડલતોતિ ઉપસમ્પદસીમબિમ્બતો, યે પનાતિ ભિક્ખૂ પન, દિટ્ઠાવિકમ્મં કરોન્તીતિ વા અનાગતાતિ વા નિસિન્નાતિ વા સમ્બન્ધો. તેહિ વાતિ અધિકરણં વિનિચ્છિનન્તેહિ ભિક્ખૂહિ વા. તત્થાતિ અધિકરણવિનિચ્છિતટ્ઠાનં. છન્દં દત્વાતિ છન્દં સઙ્ઘસ્સ દત્વા. પરિવેણાદીસૂતિઆદિસદ્દેન આવાસાદયો સઙ્ગણ્હાતિ. તેતિ ભિક્ખૂ.
214. Kammavācāpariyosāne vuṭṭhitā hontīti sambandho. Tatthāti adhikaraṇavūpasamaṭṭhāne. Aññāvihitāpīti adhikaraṇavinicchayato aññasmiṃ ṭhāne cittaṃ āvihitāpi ṭhapitāpi. Upasampadamaṇḍalatoti upasampadasīmabimbato, ye panāti bhikkhū pana, diṭṭhāvikammaṃ karontīti vā anāgatāti vā nisinnāti vā sambandho. Tehi vāti adhikaraṇaṃ vinicchinantehi bhikkhūhi vā. Tatthāti adhikaraṇavinicchitaṭṭhānaṃ. Chandaṃ datvāti chandaṃ saṅghassa datvā. Pariveṇādīsūtiādisaddena āvāsādayo saṅgaṇhāti. Teti bhikkhū.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi / ૭. તિણવત્થારકં • 7. Tiṇavatthārakaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / તિણવત્થારકાદિકથા • Tiṇavatthārakādikathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / સતિવિનયાદિકથાવણ્ણના • Sativinayādikathāvaṇṇanā