Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi |
૪૯. તિરચ્છાનગતવત્થુ
49. Tiracchānagatavatthu
૧૧૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો નાગો નાગયોનિયા અટ્ટીયતિ હરાયતિ જિગુચ્છતિ. અથ ખો તસ્સ નાગસ્સ એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો અહં ઉપાયેન નાગયોનિયા ચ પરિમુચ્ચેય્યં ખિપ્પઞ્ચ મનુસ્સત્તં પટિલભેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો તસ્સ નાગસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા ધમ્મચારિનો સમચારિનો બ્રહ્મચારિનો સચ્ચવાદિનો સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા. સચે ખો અહં સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજેય્યં, એવાહં નાગયોનિયા ચ પરિમુચ્ચેય્યં, ખિપ્પઞ્ચ મનુસ્સત્તં પટિલભેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો સો નાગો માણવકવણ્ણેન ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિ. તં ભિક્ખૂ પબ્બાજેસું, ઉપસમ્પાદેસું. તેન ખો પન સમયેન સો નાગો અઞ્ઞતરેન ભિક્ખુના સદ્ધિં પચ્ચન્તિમે વિહારે પટિવસતિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ રત્તિયા પચ્ચૂસસમયં પચ્ચુટ્ઠાય અજ્ઝોકાસે ચઙ્કમતિ. અથ ખો સો નાગો તસ્સ ભિક્ખુનો નિક્ખન્તે વિસ્સટ્ઠો નિદ્દં ઓક્કમિ. સબ્બો વિહારો અહિના પુણ્ણો, વાતપાનેહિ ભોગા નિક્ખન્તા હોન્તિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ વિહારં પવિસિસ્સામીતિ કવાટં પણામેન્તો અદ્દસ સબ્બં વિહારં અહિના પુણ્ણં, વાતપાનેહિ ભોગે નિક્ખન્તે, દિસ્વાન ભીતો વિસ્સરમકાસિ. ભિક્ખૂ ઉપધાવિત્વા તં ભિક્ખું એતદવોચું – ‘‘કિસ્સ ત્વં, આવુસો, વિસ્સરમકાસી’’તિ? ‘‘અયં, આવુસો, સબ્બો વિહારો અહિના પુણ્ણો, વાતપાનેહિ ભોગા નિક્ખન્તા’’તિ. અથ ખો સો નાગો તેન સદ્દેન પટિબુજ્ઝિત્વા સકે આસને નિસીદિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘કોસિ ત્વં, આવુસો’’તિ? ‘‘અહં, ભન્તે, નાગો’’તિ. ‘‘કિસ્સ પન ત્વં, આવુસો, એવરૂપં અકાસી’’તિ? અથ ખો સો નાગો ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ભિક્ખુસઙ્ઘં સન્નિપાતાપેત્વા તં નાગં એતદવોચ – ‘‘તુમ્હે ખોત્થ નાગા અવિરુળ્હિધમ્મા ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે. ગચ્છ ત્વં, નાગ, તત્થેવ ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ ઉપોસથં ઉપવસ, એવં ત્વં નાગયોનિયા ચ પરિમુચ્ચિસ્સસિ, ખિપ્પઞ્ચ મનુસ્સત્તં પટિલભિસ્સસી’’તિ. અથ ખો સો નાગો અવિરુળ્હિધમ્મો કિરાહં ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયેતિ દુક્ખી દુમ્મનો અસ્સૂનિ પવત્તયમાનો વિસ્સરં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘દ્વેમે, ભિક્ખવે, પચ્ચયા નાગસ્સ સભાવપાતુકમ્માય. યદા ચ સજાતિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવતિ, યદા ચ વિસ્સટ્ઠો નિદ્દં ઓક્કમતિ – ઇમે ખો, ભિક્ખવે, દ્વે પચ્ચયા નાગસ્સ સભાવપાતુકમ્માય . તિરચ્છાનગતો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બો’’તિ.
111. Tena kho pana samayena aññataro nāgo nāgayoniyā aṭṭīyati harāyati jigucchati. Atha kho tassa nāgassa etadahosi – ‘‘kena nu kho ahaṃ upāyena nāgayoniyā ca parimucceyyaṃ khippañca manussattaṃ paṭilabheyya’’nti. Atha kho tassa nāgassa etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā. Sace kho ahaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyaṃ, evāhaṃ nāgayoniyā ca parimucceyyaṃ, khippañca manussattaṃ paṭilabheyya’’nti. Atha kho so nāgo māṇavakavaṇṇena bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Taṃ bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ. Tena kho pana samayena so nāgo aññatarena bhikkhunā saddhiṃ paccantime vihāre paṭivasati. Atha kho so bhikkhu rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya ajjhokāse caṅkamati. Atha kho so nāgo tassa bhikkhuno nikkhante vissaṭṭho niddaṃ okkami. Sabbo vihāro ahinā puṇṇo, vātapānehi bhogā nikkhantā honti. Atha kho so bhikkhu vihāraṃ pavisissāmīti kavāṭaṃ paṇāmento addasa sabbaṃ vihāraṃ ahinā puṇṇaṃ, vātapānehi bhoge nikkhante, disvāna bhīto vissaramakāsi. Bhikkhū upadhāvitvā taṃ bhikkhuṃ etadavocuṃ – ‘‘kissa tvaṃ, āvuso, vissaramakāsī’’ti? ‘‘Ayaṃ, āvuso, sabbo vihāro ahinā puṇṇo, vātapānehi bhogā nikkhantā’’ti. Atha kho so nāgo tena saddena paṭibujjhitvā sake āsane nisīdi. Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘kosi tvaṃ, āvuso’’ti? ‘‘Ahaṃ, bhante, nāgo’’ti. ‘‘Kissa pana tvaṃ, āvuso, evarūpaṃ akāsī’’ti? Atha kho so nāgo bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā taṃ nāgaṃ etadavoca – ‘‘tumhe khottha nāgā aviruḷhidhammā imasmiṃ dhammavinaye. Gaccha tvaṃ, nāga, tattheva cātuddase pannarase aṭṭhamiyā ca pakkhassa uposathaṃ upavasa, evaṃ tvaṃ nāgayoniyā ca parimuccissasi, khippañca manussattaṃ paṭilabhissasī’’ti. Atha kho so nāgo aviruḷhidhammo kirāhaṃ imasmiṃ dhammavinayeti dukkhī dummano assūni pavattayamāno vissaraṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘dveme, bhikkhave, paccayā nāgassa sabhāvapātukammāya. Yadā ca sajātiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevati, yadā ca vissaṭṭho niddaṃ okkamati – ime kho, bhikkhave, dve paccayā nāgassa sabhāvapātukammāya . Tiracchānagato, bhikkhave, anupasampanno na upasampādetabbo, upasampanno nāsetabbo’’ti.
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / તિરચ્છાનગતવત્થુકથા • Tiracchānagatavatthukathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / તિત્થિયપક્કન્તકકથાવણ્ણના • Titthiyapakkantakakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / તિરચ્છાનગતવત્થુકથાવણ્ણના • Tiracchānagatavatthukathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / તિરચ્છાનવત્થુકથાવણ્ણના • Tiracchānavatthukathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૪૯. તિરચ્છાનગતવત્થુ • 49. Tiracchānagatavatthu