| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથા • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
૨. તિસ્સમેત્તેય્યસુત્તવણ્ણના
2. Tissametteyyasuttavaṇṇanā
૧૦૪૭. કોધ સન્તુસ્સિતોતિ તિસ્સમેત્તેય્યસુત્તં. કા ઉપ્પત્તિ? સબ્બસુત્તાનં પુચ્છાવસિકા એવ ઉપ્પત્તિ. તે હિ બ્રાહ્મણા ‘‘કતાવકાસા પુચ્છવ્હો’’તિ ભગવતા પવારિતત્તા અત્તનો અત્તનો સંસયં પુચ્છિંસુ. પુટ્ઠો પુટ્ઠો ચ તેસં ભગવા બ્યાકાસિ. એવં પુચ્છાવસિકાનેવેતાનિ સુત્તાનીતિ વેદિતબ્બાનિ.
1047.Kodhasantussitoti tissametteyyasuttaṃ. Kā uppatti? Sabbasuttānaṃ pucchāvasikā eva uppatti. Te hi brāhmaṇā ‘‘katāvakāsā pucchavho’’ti bhagavatā pavāritattā attano attano saṃsayaṃ pucchiṃsu. Puṭṭho puṭṭho ca tesaṃ bhagavā byākāsi. Evaṃ pucchāvasikānevetāni suttānīti veditabbāni.
નિટ્ઠિતે પન અજિતપઞ્હે ‘‘કથં લોકં અવેક્ખન્તં, મચ્ચુરાજા ન પસ્સતી’’તિ (સુ॰ નિ॰ ૧૧૨૪; ચૂળનિ॰ પિઙ્ગિયમાણવપુચ્છા ૧૪૪) એવં મોઘરાજા પુચ્છિતું આરભિ. તં ‘‘ન તાવસ્સ ઇન્દ્રિયાનિ પરિપાકં ગતાની’’તિ ઞત્વા ભગવા ‘‘તિટ્ઠ ત્વં, મોઘરાજ, અઞ્ઞો પુચ્છતૂ’’તિ પટિક્ખિપિ. તતો તિસ્સમેત્તેય્યો અત્તનો સંસયં પુચ્છન્તો ‘‘કોધા’’તિ ગાથમાહ. તત્થ કોધ સન્તુસ્સિતોતિ કો ઇધ તુટ્ઠો. ઇઞ્જિતાતિ તણ્હાદિટ્ઠિવિપ્ફન્દિતાનિ. ઉભન્તમભિઞ્ઞાયાતિ ઉભો અન્તે અભિજાનિત્વા. મન્તા ન લિપ્પતીતિ પઞ્ઞાય ન લિપ્પતિ.
Niṭṭhite pana ajitapañhe ‘‘kathaṃ lokaṃ avekkhantaṃ, maccurājā na passatī’’ti (su. ni. 1124; cūḷani. piṅgiyamāṇavapucchā 144) evaṃ mogharājā pucchituṃ ārabhi. Taṃ ‘‘na tāvassa indriyāni paripākaṃ gatānī’’ti ñatvā bhagavā ‘‘tiṭṭha tvaṃ, mogharāja, añño pucchatū’’ti paṭikkhipi. Tato tissametteyyo attano saṃsayaṃ pucchanto ‘‘kodhā’’ti gāthamāha. Tattha kodha santussitoti ko idha tuṭṭho. Iñjitāti taṇhādiṭṭhivipphanditāni. Ubhantamabhiññāyāti ubho ante abhijānitvā. Mantā na lippatīti paññāya na lippati.
૧૦૪૮-૯. તસ્સેતમત્થં બ્યાકરોન્તો ભગવા ‘‘કામેસૂ’’તિ ગાથાદ્વયમાહ. તત્થ કામેસુ બ્રહ્મચરિયવાતિ કામનિમિત્તં બ્રહ્મચરિયવા, કામેસુ આદીનવં દિસ્વા મગ્ગબ્રહ્મચરિયેન સમન્નાગતોતિ વુત્તં હોતિ. એત્તાવતા સન્તુસિતં દસ્સેતિ, ‘‘વીતતણ્હો’’તિઆદીહિ અનિઞ્જિતં . તત્થ સઙ્ખાય નિબ્બુતોતિ અનિચ્ચાદિવસેન ધમ્મે વીમંસિત્વા રાગાદિનિબ્બાનેન નિબ્બુતો. સેસં તત્થ તત્થ વુત્તનયત્તા પાકટમેવ.
1048-9. Tassetamatthaṃ byākaronto bhagavā ‘‘kāmesū’’ti gāthādvayamāha. Tattha kāmesu brahmacariyavāti kāmanimittaṃ brahmacariyavā, kāmesu ādīnavaṃ disvā maggabrahmacariyena samannāgatoti vuttaṃ hoti. Ettāvatā santusitaṃ dasseti, ‘‘vītataṇho’’tiādīhi aniñjitaṃ . Tattha saṅkhāya nibbutoti aniccādivasena dhamme vīmaṃsitvā rāgādinibbānena nibbuto. Sesaṃ tattha tattha vuttanayattā pākaṭameva.
એવં ભગવા ઇમમ્પિ સુત્તં અરહત્તનિકૂટેનેવ દેસેસિ. દેસનાપરિયોસાને અયમ્પિ બ્રાહ્મણો અરહત્તે પતિટ્ઠાસિ સદ્ધિં અન્તેવાસિસહસ્સેન, અઞ્ઞેસઞ્ચ અનેકસહસ્સાનં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ. સેસં પુબ્બસદિસમેવાતિ.
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi. Desanāpariyosāne ayampi brāhmaṇo arahatte patiṭṭhāsi saddhiṃ antevāsisahassena, aññesañca anekasahassānaṃ dhammacakkhuṃ udapādi. Sesaṃ pubbasadisamevāti.
પરમત્થજોતિકાય ખુદ્દક-અટ્ઠકથાય
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથાય તિસ્સમેત્તેય્યસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya tissametteyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / સુત્તનિપાતપાળિ • Suttanipātapāḷi / ૨. તિસ્સમેત્તેય્યમાણવપુચ્છા • 2. Tissametteyyamāṇavapucchā
