Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သုတ္တနိပာတ-အဋ္ဌကထာ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
၇. တိသ္သမေတ္တေယ္ယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
7. Tissametteyyasuttavaṇṇanā
၈၂၁. မေထုနမနုယုတ္တသ္သာတိ တိသ္သမေတ္တေယ္ယသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတိ ကိရ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ တိသ္သမေတ္တေယ္ယာ နာမ ဒ္ဝေ သဟာယာ သာဝတ္ထိံ အဂမံသု။ တေ သာယန္ဟသမယံ မဟာဇနံ ဇေတဝနာဘိမုခံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ကုဟိံ ဂစ္ဆထာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ တတော တေဟိ ‘‘ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥပ္ပန္နော, ဗဟုဇနဟိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တံ သောတုံ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မယမ္ပိ သောသ္သာမာ’’တိ အဂမံသု။ တေ အဝဉ္ဈဓမ္မဒေသကသ္သ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ ပရိသန္တရေ နိသိန္နာဝ စိန္တေသုံ – ‘‘န သက္ကာ အဂာရမဇ္ဈေ ဌိတေနာယံ ဓမ္မော ပရိပူရေတု’’န္တိ။ အထ ပက္ကန္တေ မဟာဇနေ ဘဂဝန္တံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိံသု။ ဘဂဝာ ‘‘ဣမေ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာဏာပေသိ။ သော တေ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ တစပဉ္စကကမ္မဋ္ဌာနံ ဒတ္ဝာ အရညဝာသံ ဂန္တုမာရဒ္ဓော။ မေတ္တေယ္ယော တိသ္သံ အာဟ – ‘‘အာဝုသော, ဥပဇ္ဈာယော အရညံ ဂစ္ဆတိ, မယမ္ပိ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ တိသ္သော ‘‘အလံ အာဝုသော, ဘဂဝတော ဒသ္သနံ ဓမ္မသ္သဝနဉ္စ အဟံ ပိဟေမိ, ဂစ္ဆ တ္ဝ’’န္တိ ဝတ္ဝာ န အဂမာသိ။ မေတ္တေယ္ယော ဥပဇ္ဈာယေန သဟ ဂန္တ္ဝာ အရညေ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော န စိရသ္သေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ သဒ္ဓိံ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ။ တိသ္သသ္သာပိ ဇေဋ္ဌဘာတာ ဗ္ယာဓိနာ ကာလမကာသိ။ သော တံ သုတ္ဝာ အတ္တနော ဂာမံ အဂမာသိ, တတ္ရ နံ ဉာတကာ ပလောဘေတ္ဝာ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေသုံ။ မေတ္တေယ္ယောပိ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ သဒ္ဓိံ သာဝတ္ထိံ အာဂတော။ အထ ဘဂဝာ ဝုတ္ထဝသ္သော ဇနပဒစာရိကံ စရမာနော အနုပုဗ္ဗေန တံ ဂာမံ ပာပုဏိ။ တတ္ထ မေတ္တေယ္ယော ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ‘‘ဣမသ္မိံ, ဘန္တေ, ဂာမေ မမ ဂိဟိသဟာယော အတ္ထိ, မုဟုတ္တံ တာဝ အာဂမေထ အနုကမ္ပံ ဥပာဒာယာ’’တိ ဝတ္ဝာ ဂာမံ ပဝိသိတ္ဝာ တံ ဘဂဝတော သန္တိကံ အာနေတ္ဝာ ဧကမန္တံ ဌိတော တသ္သတ္ထာယ အာဒိဂာထာယ ဘဂဝန္တံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိ။ တသ္သ ဘဂဝာ ဗ္ယာကရောန္တော အဝသေသဂာထာယော အဘာသိ။ အယမသ္သ သုတ္တသ္သ ဥပ္ပတ္တိ။
821.Methunamanuyuttassāti tissametteyyasuttaṃ. Kā uppatti? Bhagavati kira sāvatthiyaṃ viharante tissametteyyā nāma dve sahāyā sāvatthiṃ agamaṃsu. Te sāyanhasamayaṃ mahājanaṃ jetavanābhimukhaṃ gacchantaṃ disvā ‘‘kuhiṃ gacchathā’’ti pucchiṃsu. Tato tehi ‘‘buddho loke uppanno, bahujanahitāya dhammaṃ deseti, taṃ sotuṃ jetavanaṃ gacchāmā’’ti vutte ‘‘mayampi sossāmā’’ti agamaṃsu. Te avañjhadhammadesakassa bhagavato dhammadesanaṃ sutvā parisantare nisinnāva cintesuṃ – ‘‘na sakkā agāramajjhe ṭhitenāyaṃ dhammo paripūretu’’nti. Atha pakkante mahājane bhagavantaṃ pabbajjaṃ yāciṃsu. Bhagavā ‘‘ime pabbājehī’’ti aññataraṃ bhikkhuṃ āṇāpesi. So te pabbājetvā tacapañcakakammaṭṭhānaṃ datvā araññavāsaṃ gantumāraddho. Metteyyo tissaṃ āha – ‘‘āvuso, upajjhāyo araññaṃ gacchati, mayampi gacchāmā’’ti. Tisso ‘‘alaṃ āvuso, bhagavato dassanaṃ dhammassavanañca ahaṃ pihemi, gaccha tva’’nti vatvā na agamāsi. Metteyyo upajjhāyena saha gantvā araññe samaṇadhammaṃ karonto na cirasseva arahattaṃ pāpuṇi saddhiṃ ācariyupajjhāyehi. Tissassāpi jeṭṭhabhātā byādhinā kālamakāsi. So taṃ sutvā attano gāmaṃ agamāsi, tatra naṃ ñātakā palobhetvā uppabbājesuṃ. Metteyyopi ācariyupajjhāyehi saddhiṃ sāvatthiṃ āgato. Atha bhagavā vutthavasso janapadacārikaṃ caramāno anupubbena taṃ gāmaṃ pāpuṇi. Tattha metteyyo bhagavantaṃ vanditvā ‘‘imasmiṃ, bhante, gāme mama gihisahāyo atthi, muhuttaṃ tāva āgametha anukampaṃ upādāyā’’ti vatvā gāmaṃ pavisitvā taṃ bhagavato santikaṃ ānetvā ekamantaṃ ṭhito tassatthāya ādigāthāya bhagavantaṃ pañhaṃ pucchi. Tassa bhagavā byākaronto avasesagāthāyo abhāsi. Ayamassa suttassa uppatti.
တတ္ထ မေထုနမနုယုတ္တသ္သာတိ မေထုနဓမ္မသမာယုတ္တသ္သ။ ဣတီတိ ဧဝမာဟ။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနမေတံ, တိသ္သောတိ နာမံ တသ္သ ထေရသ္သ။ သော ဟိ တိသ္သောတိ နာမေန။ မေတ္တေယ္ယောတိ ဂောတ္တံ, ဂောတ္တဝသေနေဝ စေသ ပာကဋော အဟောသိ။ တသ္မာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယံ ဝုတ္တံ ‘‘တိသ္သမေတ္တေယ္ယာ နာမ ဒ္ဝေ သဟာယာ’’တိ။ ဝိဃာတန္တိ ဥပဃာတံ။ ဗ္ရူဟီတိ အာစိက္ခ။ မာရိသာတိ ပိယဝစနမေတံ, နိဒုက္ခာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သုတ္ဝာန တဝ သာသနန္တိ တဝ ဝစနံ သုတ္ဝာ။ ဝိဝေကေ သိက္ခိသ္သာမသေတိ သဟာယံ အာရဗ္ဘ ဓမ္မဒေသနံ ယာစန္တော ဘဏတိ။ သော ပန သိက္ခိတသိက္ခောယေဝ။
Tattha methunamanuyuttassāti methunadhammasamāyuttassa. Itīti evamāha. Āyasmāti piyavacanametaṃ, tissoti nāmaṃ tassa therassa. So hi tissoti nāmena. Metteyyoti gottaṃ, gottavaseneva cesa pākaṭo ahosi. Tasmā aṭṭhuppattiyaṃ vuttaṃ ‘‘tissametteyyā nāma dve sahāyā’’ti. Vighātanti upaghātaṃ. Brūhīti ācikkha. Mārisāti piyavacanametaṃ, nidukkhāti vuttaṃ hoti. Sutvāna tava sāsananti tava vacanaṃ sutvā. Viveke sikkhissāmaseti sahāyaṃ ārabbha dhammadesanaṃ yācanto bhaṇati. So pana sikkhitasikkhoyeva.
၈၂၂. မုသ္သတေ ဝာပိ သာသနန္တိ ပရိယတ္တိပဋိပတ္တိတော ဒုဝိဓမ္ပိ သာသနံ နသ္သတိ။ ဝာပီတိ ပဒပူရဏမတ္တံ။ ဧတံ တသ္မိံ အနာရိယန္တိ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဧတံ အနရိယံ, ယဒိဒံ မိစ္ဆာပဋိပဒာ။
822.Mussatevāpi sāsananti pariyattipaṭipattito duvidhampi sāsanaṃ nassati. Vāpīti padapūraṇamattaṃ. Etaṃ tasmiṃ anāriyanti tasmiṃ puggale etaṃ anariyaṃ, yadidaṃ micchāpaṭipadā.
၈၂၃. ဧကော ပုဗ္ဗေ စရိတ္ဝာနာတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင္ခာတေန ဝာ ဂဏဝောသ္သဂ္ဂဋ္ဌေန ဝာ ပုဗ္ဗေ ဧကော ဝိဟရိတ္ဝာ။ ယာနံ ဘန္တံဝ တံ လောကေ, ဟီနမာဟု ပုထုဇ္ဇနန္တိ တံ ဝိဗ္ဘန္တကံ ပုဂ္ဂလံ ယထာ ဟတ္ထိယာနာဒိယာနံ အဒန္တံ ဝိသမံ အာရောဟတိ, အာရောဟကမ္ပိ ဘဉ္ဇတိ, ပပာတေပိ ပပတတိ။ ဧဝံ ကာယဒုစ္စရိတာဒိဝိသမာရောဟနေန နရကာဒီသု, အတ္ထဘဉ္ဇနေန ဇာတိပပာတာဒီသု ပပတနေန စ ယာနံ ဘန္တံဝ အာဟု ဟီနံ ပုထုဇ္ဇနဉ္စ အာဟူတိ။
823.Ekopubbe caritvānāti pabbajjāsaṅkhātena vā gaṇavossaggaṭṭhena vā pubbe eko viharitvā. Yānaṃ bhantaṃva taṃ loke, hīnamāhu puthujjananti taṃ vibbhantakaṃ puggalaṃ yathā hatthiyānādiyānaṃ adantaṃ visamaṃ ārohati, ārohakampi bhañjati, papātepi papatati. Evaṃ kāyaduccaritādivisamārohanena narakādīsu, atthabhañjanena jātipapātādīsu papatanena ca yānaṃ bhantaṃva āhu hīnaṃ puthujjanañca āhūti.
၈၂၄-၅. ယသော ကိတ္တိ စာတိ လာဘသက္ကာရော ပသံသာ စ။ ပုဗ္ဗေတိ ပဗ္ဗဇိတဘာဝေ။ ဟာယတေ ဝာပိ တသ္သ သာတိ တသ္သ ဝိဗ္ဘန္တကသ္သ သတော သော စ ယသော သာ စ ကိတ္တိ ဟာယတိ။ ဧတမ္ပိ ဒိသ္ဝာတိ ဧတမ္ပိ ပုဗ္ဗေ ယသကိတ္တီနံ ဘာဝံ ပစ္ဆာ စ ဟာနိံ ဒိသ္ဝာ။ သိက္ခေထ မေထုနံ ဝိပ္ပဟာတဝေတိ တိသ္သော သိက္ခာ သိက္ခေထ။ ကိံ ကာရဏံ? မေထုနံ ဝိပ္ပဟာတဝေ, မေထုနပ္ပဟာနတ္ထာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယော ဟိ မေထုနံ န ဝိပ္ပဇဟတိ, သင္ကပ္ပေဟိ။ပေ.။ တထာဝိဓော ။ တတ္ထ ပရေတောတိ သမန္နာဂတော။ ပရေသံ နိဂ္ဃောသန္တိ ဥပဇ္ဈာယာဒီနံ နိန္ဒာဝစနံ။ မင္ကု ဟောတီတိ ဒုမ္မနော ဟောတိ။
824-5.Yaso kitti cāti lābhasakkāro pasaṃsā ca. Pubbeti pabbajitabhāve. Hāyate vāpi tassa sāti tassa vibbhantakassa sato so ca yaso sā ca kitti hāyati. Etampi disvāti etampi pubbe yasakittīnaṃ bhāvaṃ pacchā ca hāniṃ disvā. Sikkhetha methunaṃ vippahātaveti tisso sikkhā sikkhetha. Kiṃ kāraṇaṃ? Methunaṃ vippahātave, methunappahānatthāyāti vuttaṃ hoti. Yo hi methunaṃ na vippajahati, saṅkappehi…pe… tathāvidho. Tattha paretoti samannāgato. Paresaṃ nigghosanti upajjhāyādīnaṃ nindāvacanaṃ. Maṅku hotīti dummano hoti.
၈၂၆. ဣတော ပရာ ဂာထာ ပာကဋသမ္ဗန္ဓာ ဧဝ။ တာသု သတ္ထာနီတိ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ။ တာနိ ဟိ အတ္တနော ပရေသဉ္စ ဆေဒနဋ္ဌေန ‘‘သတ္ထာနီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တေသု စာယံ ဝိသေသတော စောဒိတော မုသာဝစနသတ္ထာနေဝ ကရောတိ – ‘‘ဣမိနာ ကာရဏေနာဟံ ဝိဗ္ဘန္တော’’တိ ဘဏန္တော။ တေနေဝာဟ – ‘‘ဧသ ခ္ဝသ္သ မဟာဂေဓော, မောသဝဇ္ဇံ ပဂာဟတီ’’တိ။ တတ္ထ ဧသ ခ္ဝသ္သာတိ ဧသ ခော အသ္သ။ မဟာဂေဓောတိ မဟာဗန္ဓနံ။ ကတမောတိ စေ? ယဒိဒံ မောသဝဇ္ဇံ ပဂာဟတိ, သ္ဝာသ္သ မုသာဝာဒဇ္ဈောဂာဟော မဟာဂေဓောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။
826. Ito parā gāthā pākaṭasambandhā eva. Tāsu satthānīti kāyaduccaritādīni. Tāni hi attano paresañca chedanaṭṭhena ‘‘satthānī’’ti vuccanti. Tesu cāyaṃ visesato codito musāvacanasatthāneva karoti – ‘‘iminā kāraṇenāhaṃ vibbhanto’’ti bhaṇanto. Tenevāha – ‘‘esa khvassa mahāgedho, mosavajjaṃ pagāhatī’’ti. Tattha esa khvassāti esa kho assa. Mahāgedhoti mahābandhanaṃ. Katamoti ce? Yadidaṃ mosavajjaṃ pagāhati, svāssa musāvādajjhogāho mahāgedhoti veditabbo.
၈၂၇. မန္ဒောဝ ပရိကိသ္သတီတိ ပာဏဝဓာဒီနိ ကရောန္တော တတောနိဒာနဉ္စ ဒုက္ခမနုဘောန္တော ဘောဂပရိယေသနရက္ခနာနိ စ ကရောန္တော မောမူဟော ဝိယ ပရိကိလိသ္သတိ။
827.Mandova parikissatīti pāṇavadhādīni karonto tatonidānañca dukkhamanubhonto bhogapariyesanarakkhanāni ca karonto momūho viya parikilissati.
၈၂၈-၉. ‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတ္ဝာ, မုနိ ပုဗ္ဗာပရေ ဣဓာ’’တိ ဧတံ ‘‘ယသော ကိတ္တိ စ ယာ ပုဗ္ဗေ, ဟာယတေဝာပိ တသ္သ သာ’’တိ ဣတော ပဘုတိ ဝုတ္တေ ပုဗ္ဗာပရေ ဣဓ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပုဗ္ဗတော အပရေ သမဏဘာဝတော ဝိဗ္ဘန္တကဘာဝေ အာဒီနဝံ မုနိ ဉတ္ဝာ။ ဧတဒရိယာနမုတ္တမန္တိ ယဒိဒံ ဝိဝေကစရိယာ , ဧတံ ဗုဒ္ဓာဒီနံ အရိယာနံ ဥတ္တမံ, တသ္မာ ဝိဝေကညေဝ သိက္ခေထာတိ အဓိပ္ပာယော။ န တေန သေဋ္ဌော မညေထာတိ တေန စ ဝိဝေကေန န အတ္တာနံ ‘‘သေဋ္ဌော အဟ’’န္တိ မညေယ္ယ, တေန ထဒ္ဓော န ဘဝေယ္ယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။
828-9.‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, muni pubbāpare idhā’’ti etaṃ ‘‘yaso kitti ca yā pubbe, hāyatevāpi tassa sā’’ti ito pabhuti vutte pubbāpare idha imasmiṃ sāsane pubbato apare samaṇabhāvato vibbhantakabhāve ādīnavaṃ muni ñatvā. Etadariyānamuttamanti yadidaṃ vivekacariyā , etaṃ buddhādīnaṃ ariyānaṃ uttamaṃ, tasmā vivekaññeva sikkhethāti adhippāyo. Na tena seṭṭho maññethāti tena ca vivekena na attānaṃ ‘‘seṭṭho aha’’nti maññeyya, tena thaddho na bhaveyyāti vuttaṃ hoti.
၈၃၀. ရိတ္တသ္သာတိ ဝိဝိတ္တသ္သ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ ဝိရဟိတသ္သ။ ဩဃတိဏ္ဏသ္သ ပိဟယန္တိ, ကာမေသု ဂဓိတာ ပဇာတိ ဝတ္ထုကာမေသု လဂ္ဂာ သတ္တာ တသ္သ စတုရောဃတိဏ္ဏသ္သ ပိဟယန္တိ ဣဏာယိကာ ဝိယ အာဏဏ္ယသ္သာတိ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ တိသ္သော သောတာပတ္တိဖလံ ပတ္ဝာ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသီတိ။
830.Rittassāti vivittassa kāyaduccaritādīhi virahitassa. Oghatiṇṇassa pihayanti, kāmesu gadhitā pajāti vatthukāmesu laggā sattā tassa caturoghatiṇṇassa pihayanti iṇāyikā viya āṇaṇyassāti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi. Desanāpariyosāne tisso sotāpattiphalaṃ patvā pacchā pabbajitvā arahattaṃ sacchākāsīti.
ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
သုတ္တနိပာတ-အဋ္ဌကထာယ တိသ္သမေတ္တေယ္ယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Suttanipāta-aṭṭhakathāya tissametteyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / သုတ္တနိပာတပာဠိ • Suttanipātapāḷi / ၇. တိသ္သမေတ္တေယ္ယသုတ္တံ • 7. Tissametteyyasuttaṃ