Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya |
౨. తిస్ససుత్తం
2. Tissasuttaṃ
౮౪. సావత్థినిదానం. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా తిస్సో భగవతో పితుచ్ఛాపుత్తో సమ్బహులానం భిక్ఖూనం ఏవమారోచేతి – ‘‘అపి మే, ఆవుసో, మధురకజాతో వియ కాయో; దిసాపి మే న పక్ఖాయన్తి; ధమ్మాపి మం న పటిభన్తి; థినమిద్ధఞ్చ 1 మే చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠతి; అనభిరతో చ బ్రహ్మచరియం చరామి; హోతి చ మే ధమ్మేసు విచికిచ్ఛా’’తి.
84. Sāvatthinidānaṃ. Tena kho pana samayena āyasmā tisso bhagavato pitucchāputto sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamāroceti – ‘‘api me, āvuso, madhurakajāto viya kāyo; disāpi me na pakkhāyanti; dhammāpi maṃ na paṭibhanti; thinamiddhañca 2 me cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati; anabhirato ca brahmacariyaṃ carāmi; hoti ca me dhammesu vicikicchā’’ti.
అథ ఖో సమ్బహులా భిక్ఖూ యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. ఏకమన్తం నిసిన్నా ఖో తే భిక్ఖూ భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘ఆయస్మా, భన్తే, తిస్సో భగవతో పితుచ్ఛాపుత్తో సమ్బహులానం భిక్ఖూనం ఏవమారోచేతి – ‘అపి మే, ఆవుసో, మధురకజాతో వియ కాయో; దిసాపి మే న పక్ఖాయన్తి; ధమ్మాపి మం న పటిభన్తి; థినమిద్ధఞ్చ మే చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠతి; అనభిరతో చ బ్రహ్మచరియం చరామి; హోతి చ మే ధమ్మేసు విచికిచ్ఛా’’’తి.
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘āyasmā, bhante, tisso bhagavato pitucchāputto sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamāroceti – ‘api me, āvuso, madhurakajāto viya kāyo; disāpi me na pakkhāyanti; dhammāpi maṃ na paṭibhanti; thinamiddhañca me cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati; anabhirato ca brahmacariyaṃ carāmi; hoti ca me dhammesu vicikicchā’’’ti.
అథ ఖో భగవా అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఆమన్తేసి – ‘‘ఏహి త్వం, భిక్ఖు, మమ వచనేన తిస్సం భిక్ఖుం ఆమన్తేహీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో సో భిక్ఖు భగవతో పటిస్సుత్వా యేనాయస్మా తిస్సో తేనుపసఙ్కమి ; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం తిస్సం ఏతదవోచ – ‘‘సత్థా తం, ఆవుసో తిస్స, ఆమన్తేతీ’’తి. ‘‘ఏవమావుసో’’తి ఖో ఆయస్మా తిస్సో తస్స భిక్ఖునో పటిస్సుత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం తిస్సం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘సచ్చం కిర త్వం, తిస్స, సమ్బహులానం భిక్ఖూనం ఏవమారోచేసి – ‘అపి మే, ఆవుసో, మధురకజాతో వియ కాయో…పే॰… హోతి చ మే ధమ్మేసు విచికిచ్ఛా’’’తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’. ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, తిస్స, రూపే అవిగతరాగస్స అవిగతచ్ఛన్దస్స అవిగతపేమస్స అవిగతపిపాసస్స అవిగతపరిళాహస్స అవిగతతణ్హస్స, తస్స రూపస్స విపరిణామఞ్ఞథాభావా ఉప్పజ్జన్తి సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా’’తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’.
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena tissaṃ bhikkhuṃ āmantehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā tisso tenupasaṅkami ; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ tissaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso tissa, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā tisso tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ tissaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, tissa, sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamārocesi – ‘api me, āvuso, madhurakajāto viya kāyo…pe… hoti ca me dhammesu vicikicchā’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpe avigatarāgassa avigatacchandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa, tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘సాధు సాధు, తిస్స! ఏవఞ్హేతం, తిస్స, హోతి. యథా తం రూపే అవిగతరాగస్స… వేదనాయ… సఞ్ఞాయ… సఙ్ఖారేసు అవిగతరాగస్స…పే॰… తేసం సఙ్ఖారానం విపరిణామఞ్ఞథాభావా ఉప్పజ్జన్తి సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా’’తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’.
‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ rūpe avigatarāgassa… vedanāya… saññāya… saṅkhāresu avigatarāgassa…pe… tesaṃ saṅkhārānaṃ vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘సాధు సాధు, తిస్స! ఏవఞ్హేతం, తిస్స, హోతి. యథా తం విఞ్ఞాణే అవిగతరాగస్స అవిగతచ్ఛన్దస్స అవిగతపేమస్స అవిగతపిపాసస్స అవిగతపరిళాహస్స అవిగతతణ్హస్స, తస్స విఞ్ఞాణస్స విపరిణామఞ్ఞథాభావా ఉప్పజ్జన్తి సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా’’తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’.
‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ viññāṇe avigatarāgassa avigatacchandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa, tassa viññāṇassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘సాధు సాధు, తిస్స! ఏవఞ్హేతం, తిస్స, హోతి. యథా తం విఞ్ఞాణే అవిగతరాగస్స. తం కిం మఞ్ఞసి, తిస్స, రూపే విగతరాగస్స విగతచ్ఛన్దస్స విగతపేమస్స విగతపిపాసస్స విగతపరిళాహస్స విగతతణ్హస్స, తస్స రూపస్స విపరిణామఞ్ఞథాభావా ఉప్పజ్జన్తి సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’.
‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ viññāṇe avigatarāgassa. Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpe vigatarāgassa vigatacchandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa, tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘సాధు సాధు, తిస్స! ఏవఞ్హేతం, తిస్స, హోతి. యథా తం రూపే విగతరాగస్స… వేదనాయ… సఞ్ఞాయ… సఙ్ఖారేసు విగతరాగస్స… విఞ్ఞాణే విగతరాగస్స విగతచ్ఛన్దస్స విగతపేమస్స విగతపిపాసస్స విగతపరిళాహస్స విగతతణ్హస్స తస్స విఞ్ఞాణస్స విపరిణామఞ్ఞథాభావా ఉప్పజ్జన్తి సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’.
‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ rūpe vigatarāgassa… vedanāya… saññāya… saṅkhāresu vigatarāgassa… viññāṇe vigatarāgassa vigatacchandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa tassa viññāṇassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘సాధు సాధు, తిస్స! ఏవఞ్హేతం, తిస్స, హోతి. యథా తం విఞ్ఞాణే విగతరాగస్స. తం కిం మఞ్ఞసి, తిస్స, రూపం నిచ్చం వా అనిచ్చం వా’’తి? ‘‘అనిచ్చం, భన్తే’’. ‘‘వేదనా … సఞ్ఞా… సఙ్ఖారా… విఞ్ఞాణం నిచ్చం వా అనిచ్చం వా’’తి? ‘‘అనిచ్చం, భన్తే’’. తస్మాతిహ…పే॰… ఏవం పస్సం…పే॰… నాపరం ఇత్థత్తాయాతి పజానాతీ’’తి.
‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ viññāṇe vigatarāgassa. Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’. ‘‘Vedanā … saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’. Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
‘‘సేయ్యథాపి, తిస్స, ద్వే పురిసా – ఏకో పురిసో అమగ్గకుసలో, ఏకో పురిసో మగ్గకుసలో. తమేనం సో అమగ్గకుసలో పురిసో అముం మగ్గకుసలం పురిసం మగ్గం పుచ్ఛేయ్య. సో ఏవం వదేయ్య – ‘ఏహి, భో పురిస, అయం మగ్గో. తేన ముహుత్తం గచ్ఛ. తేన ముహుత్తం గన్త్వా దక్ఖిస్ససి ద్వేధాపథం, తత్థ వామం ముఞ్చిత్వా దక్ఖిణం గణ్హాహి. తేన ముహుత్తం గచ్ఛ. తేన ముహుత్తం గన్త్వా దక్ఖిస్ససి తిబ్బం వనసణ్డం. తేన ముహుత్తం గచ్ఛ. తేన ముహుత్తం గన్త్వా దక్ఖిస్ససి మహన్తం నిన్నం పల్లలం . తేన ముహుత్తం గచ్ఛ. తేన ముహుత్తం గన్త్వా దక్ఖిస్ససి సోబ్భం పపాతం. తేన ముహుత్తం గచ్ఛ. తేన ముహుత్తం గన్త్వా దక్ఖిస్ససి సమం భూమిభాగం రమణీయ’’’న్తి.
‘‘Seyyathāpi, tissa, dve purisā – eko puriso amaggakusalo, eko puriso maggakusalo. Tamenaṃ so amaggakusalo puriso amuṃ maggakusalaṃ purisaṃ maggaṃ puccheyya. So evaṃ vadeyya – ‘ehi, bho purisa, ayaṃ maggo. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi dvedhāpathaṃ, tattha vāmaṃ muñcitvā dakkhiṇaṃ gaṇhāhi. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi tibbaṃ vanasaṇḍaṃ. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi mahantaṃ ninnaṃ pallalaṃ . Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi sobbhaṃ papātaṃ. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi samaṃ bhūmibhāgaṃ ramaṇīya’’’nti.
‘‘ఉపమా ఖో మ్యాయం, తిస్స, కతా అత్థస్స విఞ్ఞాపనాయ. అయం చేవేత్థ అత్థో – ‘పురిసో అమగ్గకుసలో’తి ఖో, తిస్స, పుథుజ్జనస్సేతం అధివచనం. ‘పురిసో మగ్గకుసలో’తి ఖో, తిస్స, తథాగతస్సేతం అధివచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స. ‘ద్వేధాపథో’తి ఖో, తిస్స, విచికిచ్ఛాయేతం అధివచనం . ‘వామో మగ్గో’తి ఖో, తిస్స, అట్ఠఙ్గికస్సేతం మిచ్ఛామగ్గస్స అధివచనం, సేయ్యథిదం – మిచ్ఛాదిట్ఠియా…పే॰… మిచ్ఛాసమాధిస్స. ‘దక్ఖిణో మగ్గో’తి ఖో, తిస్స, అరియస్సేతం అట్ఠఙ్గికస్స మగ్గస్స అధివచనం, సేయ్యథిదం – సమ్మాదిట్ఠియా…పే॰… సమ్మాసమాధిస్స. ‘తిబ్బో వనసణ్డో’తి ఖో, తిస్స, అవిజ్జాయేతం అధివచనం. ‘మహన్తం నిన్నం పల్లల’న్తి ఖో, తిస్స, కామానమేతం అధివచనం. ‘సోబ్భో పపాతో’తి ఖో, తిస్స, కోధూపాయాసస్సేతం అధివచనం. ‘సమో భూమిభాగో రమణీయో’తి ఖో, తిస్స, నిబ్బానస్సేతం అధివచనం. అభిరమ, తిస్స, అభిరమ, తిస్స! అహమోవాదేన అహమనుగ్గహేన అహమనుసాసనియా’’తి 3.
‘‘Upamā kho myāyaṃ, tissa, katā atthassa viññāpanāya. Ayaṃ cevettha attho – ‘puriso amaggakusalo’ti kho, tissa, puthujjanassetaṃ adhivacanaṃ. ‘Puriso maggakusalo’ti kho, tissa, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa. ‘Dvedhāpatho’ti kho, tissa, vicikicchāyetaṃ adhivacanaṃ . ‘Vāmo maggo’ti kho, tissa, aṭṭhaṅgikassetaṃ micchāmaggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – micchādiṭṭhiyā…pe… micchāsamādhissa. ‘Dakkhiṇo maggo’ti kho, tissa, ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhiyā…pe… sammāsamādhissa. ‘Tibbo vanasaṇḍo’ti kho, tissa, avijjāyetaṃ adhivacanaṃ. ‘Mahantaṃ ninnaṃ pallala’nti kho, tissa, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. ‘Sobbho papāto’ti kho, tissa, kodhūpāyāsassetaṃ adhivacanaṃ. ‘Samo bhūmibhāgo ramaṇīyo’ti kho, tissa, nibbānassetaṃ adhivacanaṃ. Abhirama, tissa, abhirama, tissa! Ahamovādena ahamanuggahena ahamanusāsaniyā’’ti 4.
ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనో ఆయస్మా తిస్సో భగవతో భాసితం అభినన్దీతి. దుతియం.
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā tisso bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౨. తిస్ససుత్తవణ్ణనా • 2. Tissasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ౨. తిస్ససుత్తవణ్ణనా • 2. Tissasuttavaṇṇanā