| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदानपाळि • Apadānapāḷi |
८. तोदेय्यत्थेरअपदानं
8. Todeyyattheraapadānaṃ
२२४.
224.
सूरो विक्कमसम्पन्नो, पुरमज्झावसी तदा॥
Sūro vikkamasampanno, puramajjhāvasī tadā.
२२५.
225.
‘‘तस्स रञ्ञो पमत्तस्स, अटवियो समुट्ठहुं।
‘‘Tassa rañño pamattassa, aṭaviyo samuṭṭhahuṃ;
२२६.
226.
‘‘पच्चन्ते कुपिते खिप्पं, सन्निपातेसिरिन्दमो।
‘‘Paccante kupite khippaṃ, sannipātesirindamo;
भटे चेव बलत्थे च, अरिं निग्गाहयि तदा॥
Bhaṭe ceva balatthe ca, ariṃ niggāhayi tadā.
२२७.
227.
‘‘हत्थारोहा अनीकट्ठा, सूरा च चम्मयोधिनो।
‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, sūrā ca cammayodhino;
धनुग्गहा च उग्गा च, सब्बे सन्निपतुं तदा॥
Dhanuggahā ca uggā ca, sabbe sannipatuṃ tadā.
२२८.
228.
‘‘आळारिका च कप्पका, न्हापका मालकारका।
‘‘Āḷārikā ca kappakā, nhāpakā mālakārakā;
सूरा विजितसङ्गामा, सब्बे सन्निपतुं तदा॥
Sūrā vijitasaṅgāmā, sabbe sannipatuṃ tadā.
२२९.
229.
‘‘खग्गहत्था च पुरिसा, चापहत्था च वम्मिनो।
‘‘Khaggahatthā ca purisā, cāpahatthā ca vammino;
लुद्दा विजितसङ्गामा, सब्बे सन्निपतुं तदा॥
Luddā vijitasaṅgāmā, sabbe sannipatuṃ tadā.
२३०.
230.
‘‘तिधापभिन्ना मातङ्गा, कुञ्जरा सट्ठिहायना।
‘‘Tidhāpabhinnā mātaṅgā, kuñjarā saṭṭhihāyanā;
सुवण्णकच्छालङ्कारा, सब्बे सन्निपतुं तदा॥
Suvaṇṇakacchālaṅkārā, sabbe sannipatuṃ tadā.
२३१.
231.
‘‘खमा सीतस्स उण्हस्स, उक्कारुहरणस्स च।
‘‘Khamā sītassa uṇhassa, ukkāruharaṇassa ca;
योधाजीवा कतकम्मा, सब्बे सन्निपतुं तदा॥
Yodhājīvā katakammā, sabbe sannipatuṃ tadā.
२३२.
232.
एतेहि ते हासयन्ता, सब्बे सन्निपतुं तदा॥
Etehi te hāsayantā, sabbe sannipatuṃ tadā.
२३३.
233.
२३४.
234.
सट्ठि पाणसहस्सानि, सूले उत्तासयिं तदा॥
Saṭṭhi pāṇasahassāni, sūle uttāsayiṃ tadā.
२३५.
235.
‘‘सद्दं मानुसकाकंसु, अहो राजा अधम्मिको।
‘‘Saddaṃ mānusakākaṃsu, aho rājā adhammiko;
निरये पच्चमानस्स, कदा अन्तो भविस्सति॥
Niraye paccamānassa, kadā anto bhavissati.
२३६.
236.
‘‘सयनेहं तुवट्टेन्तो, पस्सामि निरये तदा।
‘‘Sayanehaṃ tuvaṭṭento, passāmi niraye tadā;
न सुपामि दिवारत्तिं, सूलेन तज्जयन्ति मं॥
Na supāmi divārattiṃ, sūlena tajjayanti maṃ.
२३७.
237.
‘‘किं पमादेन रज्जेन, वाहनेन बलेन च।
‘‘Kiṃ pamādena rajjena, vāhanena balena ca;
२३८.
238.
‘‘किं मे पुत्तेहि दारेहि, रज्जेन सकलेन च।
‘‘Kiṃ me puttehi dārehi, rajjena sakalena ca;
यंनून पब्बजेय्याहं, गतिमग्गं विसोधये॥
Yaṃnūna pabbajeyyāhaṃ, gatimaggaṃ visodhaye.
२३९.
239.
‘‘सट्ठि नागसहस्सानि, सब्बालङ्कारभूसिते।
‘‘Saṭṭhi nāgasahassāni, sabbālaṅkārabhūsite;
सुवण्णकच्छे मातङ्गे, हेमकप्पनवाससे॥
Suvaṇṇakacche mātaṅge, hemakappanavāsase.
२४०.
240.
‘‘आरूळ्हे गामणीयेहि, तोमरङ्कुसपाणिभि।
‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, tomaraṅkusapāṇibhi;
सङ्गामावचरे ठाने, अनपेक्खो विहायहं।
Saṅgāmāvacare ṭhāne, anapekkho vihāyahaṃ;
सककम्मेन सन्तत्तो, निक्खमिं अनगारियं॥
Sakakammena santatto, nikkhamiṃ anagāriyaṃ.
२४१.
241.
‘‘सट्ठि अस्ससहस्सानि, सब्बालङ्कारभूसिते।
‘‘Saṭṭhi assasahassāni, sabbālaṅkārabhūsite;
आजानीयेव जातिया, सिन्धवे सीघवाहने॥
Ājānīyeva jātiyā, sindhave sīghavāhane.
२४२.
242.
‘‘आरूळ्हे गामणीयेहि, चापहत्थेहि वम्मिभि।
‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;
२४३.
243.
‘‘सट्ठि रथसहस्सानि, सब्बालङ्कारभूसिते।
‘‘Saṭṭhi rathasahassāni, sabbālaṅkārabhūsite;
दीपे अथोपि वेयग्घे, सन्नद्धे उस्सितद्धजे।
Dīpe athopi veyagghe, sannaddhe ussitaddhaje;
२४४.
244.
‘‘सट्ठि धेनुसहस्सानि, सब्बा कंसूपधारणा।
‘‘Saṭṭhi dhenusahassāni, sabbā kaṃsūpadhāraṇā;
२४५.
245.
‘‘सट्ठि इत्थिसहस्सानि, सब्बालङ्कारभूसिता।
‘‘Saṭṭhi itthisahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
विचित्तवत्थाभरणा, आमुक्कमणिकुण्डला॥
Vicittavatthābharaṇā, āmukkamaṇikuṇḍalā.
२४६.
246.
‘‘अळारपम्हा हसुला, सुसञ्ञा तनुमज्झिमा।
‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;
ता हित्वा कन्दमानायो, पब्बजिं अनगारियं॥
Tā hitvā kandamānāyo, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
२४७.
247.
‘‘सट्ठि गामसहस्सानि, परिपुण्णानि सब्बसो।
‘‘Saṭṭhi gāmasahassāni, paripuṇṇāni sabbaso;
छड्डयित्वान तं रज्जं, पब्बजिं अनगारियं॥
Chaḍḍayitvāna taṃ rajjaṃ, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
२४८.
248.
‘‘नगरा निक्खमित्वान, हिमवन्तमुपागमिं।
‘‘Nagarā nikkhamitvāna, himavantamupāgamiṃ;
भागीरथीनदीतीरे, अस्समं मापयिं अहं॥
Bhāgīrathīnadītīre, assamaṃ māpayiṃ ahaṃ.
२४९.
249.
‘‘पण्णसालं करित्वान, अग्यागारं अकासहं।
‘‘Paṇṇasālaṃ karitvāna, agyāgāraṃ akāsahaṃ;
आरद्धवीरियो पहितत्तो, वसामि अस्समे अहं॥
Āraddhavīriyo pahitatto, vasāmi assame ahaṃ.
२५०.
250.
‘‘मण्डपे रुक्खमूले वा, सुञ्ञागारे च झायतो।
‘‘Maṇḍape rukkhamūle vā, suññāgāre ca jhāyato;
न तु विज्जति तासो मे, न पस्से भयभेरवं॥
Na tu vijjati tāso me, na passe bhayabheravaṃ.
२५१.
251.
‘‘सुमेधो नाम सम्बुद्धो, अग्गो कारुणिको मुनि।
‘‘Sumedho nāma sambuddho, aggo kāruṇiko muni;
ञाणालोकेन जोतन्तो, लोके उप्पज्जि तावदे॥
Ñāṇālokena jotanto, loke uppajji tāvade.
२५२.
252.
‘‘मम अस्समसामन्ता, यक्खो आसि महिद्धिको।
‘‘Mama assamasāmantā, yakkho āsi mahiddhiko;
बुद्धसेट्ठम्हि उप्पन्ने, आरोचेसि ममं तदा॥
Buddhaseṭṭhamhi uppanne, ārocesi mamaṃ tadā.
२५३.
253.
‘‘बुद्धो लोके समुप्पन्नो, सुमेधो नाम चक्खुमा।
‘‘Buddho loke samuppanno, sumedho nāma cakkhumā;
तारेति जनतं सब्बं, तम्पि सो तारयिस्सति॥
Tāreti janataṃ sabbaṃ, tampi so tārayissati.
२५४.
254.
‘‘यक्खस्स वचनं सुत्वा, संविग्गो आसि तावदे।
‘‘Yakkhassa vacanaṃ sutvā, saṃviggo āsi tāvade;
बुद्धो बुद्धोति चिन्तेन्तो, अस्समं पटिसामयिं॥
Buddho buddhoti cintento, assamaṃ paṭisāmayiṃ.
२५५.
255.
‘‘अग्गिदारुञ्च छड्डेत्वा, संसामेत्वान सन्थतं।
‘‘Aggidāruñca chaḍḍetvā, saṃsāmetvāna santhataṃ;
अस्समं अभिवन्दित्वा, निक्खमिं विपिना अहं॥
Assamaṃ abhivanditvā, nikkhamiṃ vipinā ahaṃ.
२५६.
256.
‘‘ततो चन्दनमादाय, गामा गामं पुरा पुरं।
‘‘Tato candanamādāya, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;
देवदेवं गवेसन्तो, उपगच्छिं विनायकं॥
Devadevaṃ gavesanto, upagacchiṃ vināyakaṃ.
२५७.
257.
‘‘भगवा तम्हि समये, सुमेधो लोकनायको।
‘‘Bhagavā tamhi samaye, sumedho lokanāyako;
चतुसच्चं पकासेन्तो, बोधेति जनतं बहुं॥
Catusaccaṃ pakāsento, bodheti janataṃ bahuṃ.
२५८.
258.
‘‘अञ्जलिं पग्गहेत्वान, सीसे कत्वान चन्दनं।
‘‘Añjaliṃ paggahetvāna, sīse katvāna candanaṃ;
सम्बुद्धं अभिवादेत्वा, इमा गाथा अभासहं॥
Sambuddhaṃ abhivādetvā, imā gāthā abhāsahaṃ.
२५९.
259.
‘‘‘वस्सिके पुप्फमानम्हि, सन्तिके उपवायति।
‘‘‘Vassike pupphamānamhi, santike upavāyati;
त्वं वीर गुणगन्धेन, दिसा सब्बा पवायसि॥
Tvaṃ vīra guṇagandhena, disā sabbā pavāyasi.
२६०.
260.
‘‘‘चम्पके नागवनिके, अतिमुत्तककेतके।
‘‘‘Campake nāgavanike, atimuttakaketake;
सालेसु पुप्फमानेसु, अनुवातं पवायति॥
Sālesu pupphamānesu, anuvātaṃ pavāyati.
२६१.
261.
‘‘‘तव गन्धं सुणित्वान, हिमवन्ता इधागमिं।
‘‘‘Tava gandhaṃ suṇitvāna, himavantā idhāgamiṃ;
पूजेमि तं महावीर, लोकजेट्ठ महायस’॥
Pūjemi taṃ mahāvīra, lokajeṭṭha mahāyasa’.
२६२.
262.
‘‘वरचन्दनेनानुलिम्पिं, सुमेधं लोकनायकं।
‘‘Varacandanenānulimpiṃ, sumedhaṃ lokanāyakaṃ;
सकं चित्तं पसादेत्वा, तुण्ही अट्ठासि तावदे॥
Sakaṃ cittaṃ pasādetvā, tuṇhī aṭṭhāsi tāvade.
२६३.
263.
‘‘सुमेधो नाम भगवा, लोकजेट्ठो नरासभो।
‘‘Sumedho nāma bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho;
भिक्खुसङ्घे निसीदित्वा, इमा गाथा अभासथ॥
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.
२६४.
264.
‘‘‘यो मे गुणे पकित्तेसि, चन्दनञ्च अपूजयि।
‘‘‘Yo me guṇe pakittesi, candanañca apūjayi;
तमहं कित्तयिस्सामि, सुणाथ मम भासतो॥
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
२६५.
265.
‘‘‘आदेय्यवाक्यवचनो, ब्रह्मा उजु पतापवा।
‘‘‘Ādeyyavākyavacano, brahmā uju patāpavā;
पञ्चवीसतिकप्पानि, सप्पभासो भविस्सति॥
Pañcavīsatikappāni, sappabhāso bhavissati.
२६६.
266.
‘‘‘छब्बीसतिकप्पसते, देवलोके रमिस्सति।
‘‘‘Chabbīsatikappasate, devaloke ramissati;
सहस्सक्खत्तुं राजा च, चक्कवत्ती भविस्सति॥
Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati.
२६७.
267.
‘‘‘तेत्तिंसक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जं करिस्सति।
‘‘‘Tettiṃsakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं॥
Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
२६८.
268.
‘‘‘ततो चुतोयं मनुजो, मनुस्सत्तं गमिस्सति।
‘‘‘Tato cutoyaṃ manujo, manussattaṃ gamissati;
पुञ्ञकम्मेन संयुत्तो, ब्रह्मबन्धु भविस्सति॥
Puññakammena saṃyutto, brahmabandhu bhavissati.
२६९.
269.
‘‘‘अज्झायको मन्तधरो, तिण्णं वेदान पारगू।
‘‘‘Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;
तिलक्खणेन सम्पन्नो, बावरी नाम ब्राह्मणो॥
Tilakkhaṇena sampanno, bāvarī nāma brāhmaṇo.
२७०.
270.
‘‘‘तस्स सिस्सो भवित्वान, हेस्सति मन्तपारगू।
‘‘‘Tassa sisso bhavitvāna, hessati mantapāragū;
उपगन्त्वान सम्बुद्धं, गोतमं सक्यपुङ्गवं॥
Upagantvāna sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ.
२७१.
271.
‘‘‘पुच्छित्वा निपुणे पञ्हे, भावयित्वान अञ्जसं 23।
‘‘‘Pucchitvā nipuṇe pañhe, bhāvayitvāna añjasaṃ 24;
सब्बासवे परिञ्ञाय, विहरिस्सतिनासवो’॥
Sabbāsave pariññāya, viharissatināsavo’.
२७२.
272.
‘‘तिविधग्गि निब्बुता मय्हं, भवा सब्बे समूहता।
‘‘Tividhaggi nibbutā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
सब्बासवे परिञ्ञाय, विहरामि अनासवो॥
Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.
२७३.
273.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे॰… विहरामि अनासवो॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… viharāmi anāsavo.
२७४.
274.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं॥
‘‘Svāgataṃ vata me āsi…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
२७५.
275.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
इत्थं सुदं आयस्मा तोदेय्यो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
Itthaṃ sudaṃ āyasmā todeyyo thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
तोदेय्यत्थेरस्सापदानं अट्ठमं।
Todeyyattherassāpadānaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā / २. पुण्णकत्थेरअपदानवण्णना • 2. Puṇṇakattheraapadānavaṇṇanā
