Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੨੧੨] ੨. ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਭਤ੍ਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[212] 2. Ucchiṭṭhabhattajātakavaṇṇanā
ਅਞ੍ਞੋ ਉਪਰਿਮੋ વਣ੍ਣੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਪਲੋਭਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਕੋ ਤਂ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਾਪੇਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਯਂ ਤੇ ਇਤ੍ਥੀ ਅਨਤ੍ਥਕਾਰਿਕਾ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਰਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਕਂ ਭੋਜੇਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Aññouparimo vaṇṇoti idaṃ satthā jetavane viharanto purāṇadutiyikāpalobhanaṃ ārabbha kathesi. So hi bhikkhu satthārā ‘‘saccaṃ kira, tvaṃ bhikkhu, ukkaṇṭhitosī’’ti puṭṭho ‘‘sacca’’nti vatvā ‘‘ko taṃ ukkaṇṭhāpesī’’ti vutte ‘‘purāṇadutiyikā’’ti āha. Atha naṃ satthā ‘‘bhikkhu ayaṃ te itthī anatthakārikā, pubbepi attano jārassa ucchiṭṭhakaṃ bhojesī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਕਕਪ੍ਪਕੇ ਕਪਣੇ ਨਟਕਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਦੁਗ੍ਗਤੋ ਦੁਰੂਪਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਤਦਾ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਕੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ ਅਤਿਚਾਰਂ ਚਰਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ ਬਹਿ ਗਤੇ ਤਸ੍ਸਾ ਜਾਰੋ ਤਂ ਖਣਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਤਂ ਗੇਹਂ ਪਾવਿਸਿ। ਸਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤਿਚਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਅਚ੍ਛ, ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾવ ਗਮਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਭਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਸੂਪਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਣ੍ਹਭਤ੍ਤਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਭੁਞ੍ਜਾ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ਸਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ ਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਜਾਰਸ੍ਸ ਭੁਞ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨੇ ਪਿਣ੍ਡਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ ṭhāne bhikkhaṃ caritvā jīvikakappake kapaṇe naṭakakule nibbattitvā vayappatto duggato durūpako hutvā bhikkhaṃ caritvā jīvikaṃ kappesi. Tadā kāsiraṭṭhe ekasmiṃ gāmake ekassa brāhmaṇassa brāhmaṇī dussīlā pāpadhammā aticāraṃ carati. Athekadivasaṃ brāhmaṇe kenacideva karaṇīyena bahi gate tassā jāro taṃ khaṇaṃ oloketvā taṃ gehaṃ pāvisi. Sā tena saddhiṃ aticaritvā ‘‘muhuttaṃ accha, bhuñjitvāva gamissasī’’ti bhattaṃ sampādetvā sūpabyañjanasampannaṃ uṇhabhattaṃ vaḍḍhetvā ‘‘tvaṃ bhuñjā’’ti tassa datvā sayaṃ brāhmaṇassa āgamanaṃ olokayamānā dvāre aṭṭhāsi. Bodhisatto brāhmaṇiyā jārassa bhuñjanaṭṭhāne piṇḍaṃ paccāsīsanto aṭṭhāsi.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਗੇਹਾਭਿਮੁਖੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ વੇਗੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਜਾਰਂ ਕੋਟ੍ਠੇ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਫਲਕਂ ਉਪਨੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਧੋવਨਂ ਦਤ੍વਾ ਇਤਰੇਨ ਭੁਤ੍ਤਾવਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸੀਤਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਉਣ੍ਹਭਤ੍ਤਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਭਤ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਉਣ੍ਹਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚ ਭਤ੍ਤਂ ਸੀਤਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮਿਨਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭੁਤ੍ਤਾਧਿਕੇਨ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਭਤ੍ਤੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Tasmiṃ khaṇe brāhmaṇo gehābhimukho āgacchati. Brāhmaṇī taṃ āgacchantaṃ disvā vegena pavisitvā ‘‘uṭṭhehi, brāhmaṇo āgacchatī’’ti jāraṃ koṭṭhe otāretvā brāhmaṇassa pavisitvā nisinnakāle phalakaṃ upanetvā hatthadhovanaṃ datvā itarena bhuttāvasiṭṭhassa sītabhattassa upari uṇhabhattaṃ vaḍḍhetvā brāhmaṇassa adāsi. So bhatte hatthaṃ otāretvā upari uṇhaṃ heṭṭhā ca bhattaṃ sītalaṃ disvā cintesi – ‘‘iminā aññassa bhuttādhikena ucchiṭṭhabhattena bhavitabba’’nti. So brāhmaṇiṃ pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –
੧੨੩.
123.
‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਉਪਰਿਮੋ વਣ੍ਣੋ, ਅਞ੍ਞੋ વਣ੍ਣੋ ਚ ਹੇਟ੍ਠਿਮੋ।
‘‘Añño uparimo vaṇṇo, añño vaṇṇo ca heṭṭhimo;
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਤ੍વੇવ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਕਿਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਿਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਰੀ’’ਤਿ॥
Brāhmaṇī tveva pucchāmi, kiṃ heṭṭhā kiñca upparī’’ti.
ਤਤ੍ਥ વਣ੍ਣੋਤਿ ਆਕਾਰੋ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਉਪਰਿਮਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹਭਾવਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਸ੍ਸ ਚ ਸੀਤਭਾવਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਕਿਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਿਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਰੀਤਿ વੁਡ੍ਢਿਤਭਤ੍ਤੇਨ ਨਾਮ ਉਪਰਿ ਸੀਤਲੇਨ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਣ੍ਹੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਞ੍ਚ ਪਨ ਨ ਤਾਦਿਸਂ, ਤੇਨ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ – ‘‘ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਉਪਰਿ ਭਤ੍ਤਂ ਉਣ੍ਹਂ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਸੀਤਲ’’ਨ੍ਤਿ।
Tattha vaṇṇoti ākāro. Ayañhi uparimassa uṇhabhāvaṃ heṭṭhimassa ca sītabhāvaṃ pucchanto evamāha. Kiṃ heṭṭhā kiñca upparīti vuḍḍhitabhattena nāma upari sītalena, heṭṭhā uṇhena bhavitabbaṃ, idañca pana na tādisaṃ, tena taṃ pucchāmi – ‘‘kena kāraṇena upari bhattaṃ uṇhaṃ, heṭṭhimaṃ sītala’’nti.
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਾਨਭਾવਭਯੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਪਿ ਤੁਣ੍ਹੀਯੇવ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਨਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਕੋਟ੍ਠੇ ਨਿਸੀਦਾਪਿਤਪਾਪਪੁਰਿਸੇਨ ਜਾਰੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਮਿਨਾ ਗੇਹਸ੍ਸਾਮਿਕੇਨ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਾਕਟਭਾવਭਯੇਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਕਥੇਤਿ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਰਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪਿਤਭਾવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਕਥੇਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗੇਹਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਇਤਰਸ੍ਸ ਗੇਹਪવੇਸਨਂ ਅਤਿਚਰਣਂ ਅਗ੍ਗਭਤ੍ਤਭੁਞ੍ਜਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਦ੍વਾਰੇ ਠਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕਨਂ ਇਤਰਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠੇ ਓਤਾਰਿਤਭਾવਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Brāhmaṇī attanā katakammassa uttānabhāvabhayena brāhmaṇe punappunaṃ kathentepi tuṇhīyeva ahosi. Tasmiṃ khaṇe naṭaputtassa etadahosi – ‘‘koṭṭhe nisīdāpitapāpapurisena jārena bhavitabbaṃ, iminā gehassāmikena, brāhmaṇī pana attanā katakammassa pākaṭabhāvabhayena kiñci na katheti, handāhaṃ imissā katakammaṃ pakāsetvā jārassa koṭṭhake nisīdāpitabhāvaṃ brāhmaṇassa kathemī’’ti. So brāhmaṇassa gehā nikkhantakālato paṭṭhāya itarassa gehapavesanaṃ aticaraṇaṃ aggabhattabhuñjanaṃ brāhmaṇiyā dvāre ṭhatvā maggaṃ olokanaṃ itarassa koṭṭhe otāritabhāvanti sabbaṃ taṃ pavattiṃ ācikkhitvā dutiyaṃ gāthamāha –
੧੨੪.
124.
‘‘ਅਹਂ ਨਟੋਸ੍ਮਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਕੋਸ੍ਮਿ ਇਧਾਗਤੋ।
‘‘Ahaṃ naṭosmi bhaddante, bhikkhakosmi idhāgato;
ਅਯਞ੍ਹਿ ਕੋਟ੍ਠਮੋਤਿਣ੍ਣੋ, ਅਯਂ ਸੋ ਯਂ ਗવੇਸਸੀ’’ਤਿ॥
Ayañhi koṭṭhamotiṇṇo, ayaṃ so yaṃ gavesasī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਹਂ ਨਟੋਸ੍ਮਿ, ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇਤਿ, ਸਾਮਿ, ਅਹਂ ਨਟਜਾਤਿਕੋ। ਭਿਕ੍ਖਕੋਸ੍ਮਿ ਇਧਾਗਤੋਤਿ ਸ੍વਾਹਂ ਇਮਂ ਠਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਕੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨੋ ਆਗਤੋਸ੍ਮਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਕੋਟ੍ਠਮੋਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਅਯਂ ਪਨ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਜਾਰੋ ਇਮਂ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤવ ਭਯੇਨ ਕੋਟ੍ਠਂ ਓਤਿਣ੍ਣੋ। ਅਯਂ ਸੋ ਯਂ ਗવੇਸਸੀਤਿ ਯਂ ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਇਮਿਨਾ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਕੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਗવੇਸਸਿ, ਅਯਂ ਸੋ। ਚੂਲ਼ਾਯ ਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੋਟ੍ਠਾ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਯਥਾ ਨ ਪੁਨੇવਰੂਪਂ ਪਾਪਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਥਾ ਅਸ੍ਸ ਸਤਿਂ ਜਨੇਹੀਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਉਭੋਪਿ ਤੇ ਯਥਾ ਨਂ ਨ ਪੁਨੇવਰੂਪਂ ਪਾਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਜ੍ਜਨਪੋਥਨੇਹਿ ਤਥਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਤੋ।
Tattha ahaṃ naṭosmi, bhaddanteti, sāmi, ahaṃ naṭajātiko. Bhikkhakosmi idhāgatoti svāhaṃ imaṃ ṭhānaṃ bhikkhako bhikkhaṃ pariyesamāno āgatosmi. Ayañhi koṭṭhamotiṇṇoti ayaṃ pana etissā jāro imaṃ bhattaṃ bhuñjanto tava bhayena koṭṭhaṃ otiṇṇo. Ayaṃ so yaṃ gavesasīti yaṃ tvaṃ kassa nu kho iminā ucchiṭṭhakena bhavitabbanti gavesasi, ayaṃ so. Cūḷāya naṃ gahetvā koṭṭhā nīharitvā yathā na punevarūpaṃ pāpaṃ karoti, tathā assa satiṃ janehīti vatvā pakkāmi. Brāhmaṇo ubhopi te yathā naṃ na punevarūpaṃ pāpaṃ karonti, tajjanapothanehi tathā sikkhāpetvā yathākammaṃ gato.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ‘‘ਤਦਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ ਅਹੋਸਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਟਪੁਤ੍ਤੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhito bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā brāhmaṇī purāṇadutiyikā ahosi, brāhmaṇo ukkaṇṭhito bhikkhu, naṭaputto pana ahameva ahosi’’nti.
ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਭਤ੍ਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦੁਤਿਯਾ।
Ucchiṭṭhabhattajātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੨੧੨. ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਭਤ੍ਤਜਾਤਕਂ • 212. Ucchiṭṭhabhattajātakaṃ