| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
उदककथावण्णना
Udakakathāvaṇṇanā
१०८. उदककथायं महाकुच्छिका उदकचाटि उदकमणिको। ‘‘समेखला चाटि उदकमणिको’’तिपि वदन्ति। तत्थाति तेसु भाजनेसु। निब्बहनउदकन्ति ‘‘महोदकं आगन्त्वा तळाकमरियादं मा छिन्दी’’ति तळाकरक्खणत्थं तस्स एकपस्सेन विस्सज्जितउदकं। निद्धमनतुम्बन्ति सस्सादीनं अत्थाय उदकनिक्खमनमग्गं। मरियादं दुब्बलं कत्वाति इदं अवस्सं छिन्नसभावदस्सनत्थं भण्डदेय्यविसयदस्सनत्थञ्च वुत्तं। मरियादं दुब्बलं अकत्वापि यथावुत्तप्पयोगे कते मरियादं छिन्दित्वा निक्खन्तउदकग्घानुरूपेन अवहारेन कारेतब्बमेव।
108. Udakakathāyaṃ mahākucchikā udakacāṭi udakamaṇiko. ‘‘Samekhalā cāṭi udakamaṇiko’’tipi vadanti. Tatthāti tesu bhājanesu. Nibbahanaudakanti ‘‘mahodakaṃ āgantvā taḷākamariyādaṃ mā chindī’’ti taḷākarakkhaṇatthaṃ tassa ekapassena vissajjitaudakaṃ. Niddhamanatumbanti sassādīnaṃ atthāya udakanikkhamanamaggaṃ. Mariyādaṃ dubbalaṃ katvāti idaṃ avassaṃ chinnasabhāvadassanatthaṃ bhaṇḍadeyyavisayadassanatthañca vuttaṃ. Mariyādaṃ dubbalaṃ akatvāpi yathāvuttappayoge kate mariyādaṃ chinditvā nikkhantaudakagghānurūpena avahārena kāretabbameva.
अनिग्गतेति अनिक्खमित्वा तळाकस्मिंयेव उदके ठिते। असम्पत्तेवाति तळाकतो निक्खमित्वा महामातिकाय एव ठिते। अनिक्खन्तेति तळाकतो अनिक्खन्ते उदके। सुबद्धाति भण्डदेय्यम्पि न होतीति अधिप्पायो। तेनाह ‘‘निक्खन्ते बद्धा भण्डदेय्य’’न्ति, तळाकतो निक्खमित्वा परेसं खुद्दकमातिकामुखं अपापुणित्वा महामातिकायंयेव ठिते बद्धा चे, भण्डदेय्यन्ति अत्थो। ‘‘अनिक्खन्ते बद्धा सुबद्धा, निक्खन्ते बद्धा भण्डदेय्य’’न्ति हि इदं द्वयं हेट्ठा वुत्तविकप्पद्वयस्स यथाक्कमेन वुत्तं। नत्थि अवहारोति एत्थ ‘‘अवहारो नत्थि, भण्डदेय्यं पन होती’’ति केचि वदन्ति, तळाकगतउदकस्स सब्बसाधारणत्ता तं अयुत्तं विय दिस्सति, ‘‘अनिक्खन्ते बद्धा सुबद्धा’’ति इमिना च अट्ठकथावचनेन न समेति। वत्थुं…पे॰… न समेतीति एत्थ तळाकगतउदकस्स सब्बसाधारणत्ता अपरिग्गहितं इध वत्थुन्ति अधिप्पायो।
Aniggateti anikkhamitvā taḷākasmiṃyeva udake ṭhite. Asampattevāti taḷākato nikkhamitvā mahāmātikāya eva ṭhite. Anikkhanteti taḷākato anikkhante udake. Subaddhāti bhaṇḍadeyyampi na hotīti adhippāyo. Tenāha ‘‘nikkhante baddhā bhaṇḍadeyya’’nti, taḷākato nikkhamitvā paresaṃ khuddakamātikāmukhaṃ apāpuṇitvā mahāmātikāyaṃyeva ṭhite baddhā ce, bhaṇḍadeyyanti attho. ‘‘Anikkhante baddhā subaddhā, nikkhante baddhā bhaṇḍadeyya’’nti hi idaṃ dvayaṃ heṭṭhā vuttavikappadvayassa yathākkamena vuttaṃ. Natthi avahāroti ettha ‘‘avahāro natthi, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotī’’ti keci vadanti, taḷākagataudakassa sabbasādhāraṇattā taṃ ayuttaṃ viya dissati, ‘‘anikkhante baddhā subaddhā’’ti iminā ca aṭṭhakathāvacanena na sameti. Vatthuṃ…pe… na sametīti ettha taḷākagataudakassa sabbasādhāraṇattā apariggahitaṃ idha vatthunti adhippāyo.
उदककथावण्णना निट्ठिता।
Udakakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / २. दुतियपाराजिकं • 2. Dutiyapārājikaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / २. दुतियपाराजिकं • 2. Dutiyapārājikaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / भूमट्ठकथादिवण्णना • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / उदककथावण्णना • Udakakathāvaṇṇanā
