| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
उदकट्ठकथावण्णना
Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā
९८. उदकट्ठकथायं सन्दमानउदके निक्खित्तं न तिट्ठतीति आह ‘‘असन्दनके उदके’’ति। अनापत्तीति हत्थवारपदवारेसु दुक्कटापत्तिया अभावं सन्धाय वुत्तं। कड्ढतीति हेट्ठतो ओसारेति। उप्पलादीसूति आदि-सद्देन पदुमपुण्डरीकादिं सङ्गण्हाति। रत्तं पदुमं, सेतं पुण्डरीकं। सेतं वा पदुमं, रत्तं पुण्डरीकं। अथ वा रत्तं वा होतु सेतं वा सतपत्तं पदुमं, ऊनसतपत्तं पुण्डरीकं। वत्थु पूरतीति पाराजिकवत्थु पहोति। तस्मिं छिन्नमत्ते पाराजिकन्ति उदकतो अच्चुग्गतस्स उदकविनिमुत्तट्ठानतो छेदनं सन्धाय वुत्तं। यं वत्थुं पूरेतीति यं पुप्फं पाराजिकवत्थुं पूरेति। दसहि पुप्फेहि कतकलापो हत्थको, महन्तं कलापं कत्वा बद्धं भारबद्धं। रज्जुकेसु तिणानि सन्थरित्वाति एत्थ ‘‘द्वे रज्जुकानि उदकपिट्ठे ठपेत्वा तेसं उपरि तिरियतो तिणानि सन्थरित्वा तेसं उपरि बन्धित्वा वा अबन्धित्वा वा तिरियतोयेव पुप्फानि ठपेत्वा हेट्ठतो गतानि द्वे रज्जुकानि उक्खिपित्वा पुप्फमत्थके ठपेन्ती’’ति वदन्ति।
98. Udakaṭṭhakathāyaṃ sandamānaudake nikkhittaṃ na tiṭṭhatīti āha ‘‘asandanake udake’’ti. Anāpattīti hatthavārapadavāresu dukkaṭāpattiyā abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Kaḍḍhatīti heṭṭhato osāreti. Uppalādīsūti ādi-saddena padumapuṇḍarīkādiṃ saṅgaṇhāti. Rattaṃ padumaṃ, setaṃ puṇḍarīkaṃ. Setaṃ vā padumaṃ, rattaṃ puṇḍarīkaṃ. Atha vā rattaṃ vā hotu setaṃ vā satapattaṃ padumaṃ, ūnasatapattaṃ puṇḍarīkaṃ. Vatthu pūratīti pārājikavatthu pahoti. Tasmiṃ chinnamatte pārājikanti udakato accuggatassa udakavinimuttaṭṭhānato chedanaṃ sandhāya vuttaṃ. Yaṃ vatthuṃ pūretīti yaṃ pupphaṃ pārājikavatthuṃ pūreti. Dasahi pupphehi katakalāpo hatthako, mahantaṃ kalāpaṃ katvā baddhaṃ bhārabaddhaṃ. Rajjukesu tiṇāni santharitvāti ettha ‘‘dve rajjukāni udakapiṭṭhe ṭhapetvā tesaṃ upari tiriyato tiṇāni santharitvā tesaṃ upari bandhitvā vā abandhitvā vā tiriyatoyeva pupphāni ṭhapetvā heṭṭhato gatāni dve rajjukāni ukkhipitvā pupphamatthake ṭhapentī’’ti vadanti.
केसग्गमत्तम्पि यथाठितट्ठानतो चावेतीति पारिमन्तेन फुट्ठोकासं, ओरिमन्तेन केसग्गमत्तं चावेति। सकलमुदकन्ति दण्डेन फुट्ठोकासगतं सकलमुदकं। न उदकं ठानन्ति अत्तना कतट्ठानस्स अट्ठानत्ता। इदं उभयन्ति एत्थ ‘‘बन्धनं अमोचेत्वा…पे॰… पाराजिक’’न्ति इदमेवेकं, ‘‘पठमं बन्धनं…पे॰… ठानपरिच्छेदो’’ति इदं दुतियं। पदुमिनियन्ति पदुमगच्छे। उप्पाटितायाति परेहि अत्तनो अत्थाय उप्पाटिताय।
Kesaggamattampi yathāṭhitaṭṭhānato cāvetīti pārimantena phuṭṭhokāsaṃ, orimantena kesaggamattaṃ cāveti. Sakalamudakanti daṇḍena phuṭṭhokāsagataṃ sakalamudakaṃ. Na udakaṃ ṭhānanti attanā kataṭṭhānassa aṭṭhānattā. Idaṃ ubhayanti ettha ‘‘bandhanaṃ amocetvā…pe… pārājika’’nti idamevekaṃ, ‘‘paṭhamaṃ bandhanaṃ…pe… ṭhānaparicchedo’’ti idaṃ dutiyaṃ. Paduminiyanti padumagacche. Uppāṭitāyāti parehi attano atthāya uppāṭitāya.
बहि ठपितेति उदकतो बहि ठपिते। हत्थकवसेन खुद्दकं कत्वा
Bahiṭhapiteti udakato bahi ṭhapite. Hatthakavasena khuddakaṃ katvā
बद्धं कलापबद्धं। मुळालन्ति कन्दं। पत्तं वा पुप्फं वाति इदं कद्दमस्स अन्तो पविसित्वा ठितं सन्धाय वुत्तं। सकलमुदकन्ति वापिआदीसु परियापन्नं सकलमुदकं। निद्धमनतुम्बन्ति वापिया उदकस्स निक्खमनमग्गं। उदकवाहकन्ति महामातिकं। न अवहारोति इदं पुब्बसदिसं न होतीति आह – ‘‘कस्मा…पे॰… एवरूपा हि तत्थ कतिका’’ति। अवहारो नत्थीति सब्बसाधारणे अपरिग्गहट्ठाने गहितत्ता। मातिकं आरोपेत्वाति खुद्दकमातिकं आरोपेत्वा। मरित्वा…पे॰… तिट्ठन्तीति एत्थ ‘‘मतमच्छानंयेव तेसं सन्तकत्ता अमते गण्हन्तस्स नत्थि अवहारो’’ति वदन्ति।
Baddhaṃ kalāpabaddhaṃ. Muḷālanti kandaṃ. Pattaṃ vā pupphaṃ vāti idaṃ kaddamassa anto pavisitvā ṭhitaṃ sandhāya vuttaṃ. Sakalamudakanti vāpiādīsu pariyāpannaṃ sakalamudakaṃ. Niddhamanatumbanti vāpiyā udakassa nikkhamanamaggaṃ. Udakavāhakanti mahāmātikaṃ. Na avahāroti idaṃ pubbasadisaṃ na hotīti āha – ‘‘kasmā…pe… evarūpā hi tattha katikā’’ti. Avahāro natthīti sabbasādhāraṇe apariggahaṭṭhāne gahitattā. Mātikaṃ āropetvāti khuddakamātikaṃ āropetvā. Maritvā…pe… tiṭṭhantīti ettha ‘‘matamacchānaṃyeva tesaṃ santakattā amate gaṇhantassa natthi avahāro’’ti vadanti.
उदकट्ठकथावण्णना निट्ठिता।
Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / २. दुतियपाराजिकं • 2. Dutiyapārājikaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / २. दुतियपाराजिकं • 2. Dutiyapārājikaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / भूमट्ठकथादिवण्णना • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / उदकट्ठकथावण्णना • Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā
