Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
੩. ਉਦਪਾਨવਗ੍ਗੋ
3. Udapānavaggo
[੨੭੧] ੧. ਉਦਪਾਨਦੂਸਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[271] 1. Udapānadūsakajātakavaṇṇanā
ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਇਸਿਨੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਉਦਪਾਨਦੂਸਕਸਿਙ੍ਗਾਲਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਏਕੋ ਕਿਰ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਾਨੀਯਉਦਪਾਨਂ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਕਰਣੇਨ ਦੂਸੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਦਿવਸਂ ਉਦਪਾਨਸਮੀਪਂ ਆਗਤਂ ਸਾਮਣੇਰਾ ਲੇਡ੍ਡੂਹਿ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਕਿਲਮੇਸੁਂ, ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪੁਨ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾਪਿ ਨ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਉਦਪਾਨਦੂਸਕਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਕਿਰ ਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਕਿਲਮਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪੁਨ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾਪਿ ਨ ਓਲੋਕੇਸੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪੇਸ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਉਦਪਾਨਦੂਸਕੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Āraññikassaisinoti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ udapānadūsakasiṅgālaṃ ārabbha kathesi. Eko kira siṅgālo bhikkhusaṅghassa pānīyaudapānaṃ uccārapassāvakaraṇena dūsetvā pakkāmi. Atha naṃ ekadivasaṃ udapānasamīpaṃ āgataṃ sāmaṇerā leḍḍūhi paharitvā kilamesuṃ, so tato paṭṭhāya taṃ ṭhānaṃ puna nivattitvāpi na olokesi. Bhikkhū taṃ pavattiṃ ñatvā dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, udapānadūsakasiṅgālo kira sāmaṇerehi kilamitakālato paṭṭhāya puna nivattitvāpi na olokesī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa siṅgālo udapānadūsakoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਇਦਮੇવ ਇਸਿਪਤਨਂ ਅਯਮੇવ ਉਦਪਾਨੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਲਘਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਇਸਿਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਇਸਿਪਤਨੇ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਤਦਾ ਏਕੋ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਇਦਮੇવ ਉਦਪਾਨਂ ਦੂਸੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਦਿવਸਂ ਤਾਪਸਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਏਕੇਨੁਪਾਯੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਨਯਿਂਸੁ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਿਙ੍ਗਾਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ idameva isipatanaṃ ayameva udapāno ahosi. Tadā bodhisatto bārāṇasiyaṃ kulaghare nibbattitvā vayappatto isipabbajjaṃ pabbajitvā isigaṇaparivuto isipatane vāsaṃ kappesi. Tadā eko siṅgālo idameva udapānaṃ dūsetvā pakkamati. Atha naṃ ekadivasaṃ tāpasā parivāretvā ṭhitā ekenupāyena gahetvā bodhisattassa santikaṃ ānayiṃsu. Bodhisatto siṅgālena saddhiṃ sallapanto paṭhamaṃ gāthamāha –
੬੧.
61.
‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਇਸਿਨੋ, ਚਿਰਰਤ੍ਤਤਪਸ੍ਸਿਨੋ।
‘‘Āraññikassa isino, cirarattatapassino;
ਕਿਚ੍ਛਾਕਤਂ ਉਦਪਾਨਂ, ਕਥਂ ਸਮ੍ਮ ਅવਾਹਯੀ’’ਤਿ॥
Kicchākataṃ udapānaṃ, kathaṃ samma avāhayī’’ti.
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਨਤਾਯ ਆਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ, ਏਸਿਤਗੁਣਤ੍ਤਾ ਇਸਿਨੋ, ਚਿਰਰਤ੍ਤਂ ਤਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વੁਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਚਿਰਰਤ੍ਤਤਪਸ੍ਸਿਨੋ ਕਿਚ੍ਛਾਕਤਂ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ ਉਦਪਾਨਂ ਕਥਂ ਕਿਮਤ੍ਥਾਯ ਸਮ੍ਮ ਸਿਙ੍ਗਾਲ, ਤ੍વਂ ਅવਾਹਯਿ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸੇਨ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿ ਦੂਸੇਸਿ, ਤਂ વਾ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਂ ਏਤ੍ਥ ਅવਾਹਯਿ ਪਾਤੇਸੀਤਿ।
Tassattho – araññe vasanatāya āraññikassa, esitaguṇattā isino, cirarattaṃ tapaṃ nissāya vutthattā cirarattatapassino kicchākataṃ kicchena dukkhena nipphāditaṃ udapānaṃ kathaṃ kimatthāya samma siṅgāla, tvaṃ avāhayi muttakarīsena ajjhotthari dūsesi, taṃ vā muttakarīsaṃ ettha avāhayi pātesīti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Taṃ sutvā siṅgālo dutiyaṃ gāthamāha –
੬੨.
62.
‘‘ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ ਸਿਙ੍ਗਾਲਾਨਂ, ਯਂ ਪਿਤ੍વਾ ਓਹਦਾਮਸੇ।
‘‘Esa dhammo siṅgālānaṃ, yaṃ pitvā ohadāmase;
ਪਿਤੁਪਿਤਾਮਹਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨ ਤਂ ਉਜ੍ਝਾਤੁਮਰਹਸੀ’’ਤਿ॥
Pitupitāmahaṃ dhammo, na taṃ ujjhātumarahasī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਏਸ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਏਸ ਸਭਾવੋ। ਯਂ ਪਿਤ੍વਾ ਓਹਦਾਮਸੇਤਿ, ਸਮ੍ਮ, ਯਂ ਮਯਂ ਯਤ੍ਥ ਪਾਨੀਯਂ ਪਿવਾਮ, ਤਮੇવ ਊਹਦਾਮਪਿ ਓਮੁਤ੍ਤੇਮਪਿ, ਏਸ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਿਙ੍ਗਾਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਿਤੁਪਿਤਾਮਹਨ੍ਤਿ ਪਿਤੂਨਞ੍ਚ ਪਿਤਾਮਹਾਨਞ੍ਚ ਨੋ ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ। ਨ ਤਂ ਉਜ੍ਝਾਤੁਮਰਹਸੀਤਿ ਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪવੇਣਿਆਗਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਭਾવਂ ਤ੍વਂ ਉਜ੍ਝਾਤੁਂ ਨ ਅਰਹਸਿ, ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਤੇ ਏਤ੍ਥ ਕੁਜ੍ਝਿਤੁਨ੍ਤਿ।
Tattha esa dhammoti esa sabhāvo. Yaṃ pitvā ohadāmaseti, samma, yaṃ mayaṃ yattha pānīyaṃ pivāma, tameva ūhadāmapi omuttemapi, esa amhākaṃ siṅgālānaṃ dhammoti dasseti. Pitupitāmahanti pitūnañca pitāmahānañca no esa dhammo. Na taṃ ujjhātumarahasīti taṃ amhākaṃ paveṇiāgataṃ dhammaṃ sabhāvaṃ tvaṃ ujjhātuṃ na arahasi, na yuttaṃ te ettha kujjhitunti.
ਅਥਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Athassa bodhisatto tatiyaṃ gāthamāha –
੬੩.
63.
‘‘ਯੇਸਂ વੋ ਏਦਿਸੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਧਮ੍ਮੋ ਪਨ ਕੀਦਿਸੋ।
‘‘Yesaṃ vo ediso dhammo, adhammo pana kīdiso;
ਮਾ વੋ ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮਂ વਾ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਕੁਦਾਚਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
Mā vo dhammaṃ adhammaṃ vā, addasāma kudācana’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਮਾ વੋਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਧਮ੍ਮਂ વਾ ਅਧਮ੍ਮਂ વਾ ਨ ਮਯਂ ਕਦਾਚਿ ਅਦ੍ਦਸਾਮਾਤਿ।
Tattha mā voti tumhākaṃ dhammaṃ vā adhammaṃ vā na mayaṃ kadāci addasāmāti.
ਏવਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਮਾ ਪੁਨ ਆਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪੁਨ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾਪਿ ਨ ਓਲੋਕੇਸਿ।
Evaṃ bodhisatto tassa ovādaṃ datvā ‘‘mā puna āgacchā’’ti āha. So tato paṭṭhāya puna nivattitvāpi na olokesi.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਉਦਪਾਨਦੂਸਕੋ ਅਯਮੇવ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਅਹੋਸਿ, ਗਣਸਤ੍ਥਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā udapānadūsako ayameva siṅgālo ahosi, gaṇasatthā pana ahameva ahosi’’nti.
ਉਦਪਾਨਦੂਸਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਠਮਾ।
Udapānadūsakajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੨੭੧. ਉਦਪਾਨਦੂਸਕਜਾਤਕਂ • 271. Udapānadūsakajātakaṃ