Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi

    ૨. ઉદરસંયતપઞ્હો

    2. Udarasaṃyatapañho

    . ‘‘ભન્તે નાગસેન, ભાસિતમ્પેતં ભગવતા –

    2. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā –

    ‘‘‘ઉત્તિટ્ઠે નપ્પમજ્જેય્ય, ઉદરે સંયતો સિયા’તિ.

    ‘‘‘Uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti.

    ‘‘પુન ચ ભગવતા ભણિતં ‘અહં ખો પનુદાયિ, અપ્પેકદા ઇમિના પત્તેન સમતિત્તિકમ્પિ ભુઞ્જામિ, ભિય્યોપિ ભુઞ્જામી’તિ. યદિ, ભન્તે નાગસેન, ભગવતા ભણિતં ‘ઉત્તિટ્ઠે નપ્પમજ્જેય્ય, ઉદરે સંયતો સિયા’તિ, તેન હિ ‘અહં ખો પનુદાયિ, અપ્પેકદા ઇમિના પત્તેન સમતિત્થિકમ્પિ ભુઞ્જામિ, ભિય્યોપિ ભુઞ્જામી’તિ યં વચનં, તં મિચ્છા. યદિ તથાગતેન ભણિતં ‘અહં ખો પનુદાયિ, અપ્પેકદા ઇમિના પત્તેન સમતિત્થિકમ્પિ ભુઞ્જામિ, ભિય્યોપિ ભુઞ્જામી’તિ, તેન હિ ‘ઉત્તિટ્ઠે નપ્પમજ્જેય્ય, ઉદરે સંયતો સિયા’તિ તમ્પિ વચનં મિચ્છા. અયમ્પિ ઉભતો કોટિકો પઞ્હો તવાનુપ્પત્તો, સો તયા નિબ્બાહિતબ્બો’’તિ.

    ‘‘Puna ca bhagavatā bhaṇitaṃ ‘ahaṃ kho panudāyi, appekadā iminā pattena samatittikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmī’ti. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti, tena hi ‘ahaṃ kho panudāyi, appekadā iminā pattena samatitthikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmī’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi tathāgatena bhaṇitaṃ ‘ahaṃ kho panudāyi, appekadā iminā pattena samatitthikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmī’ti, tena hi ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.

    ‘‘ભાસિતમ્પેતં, મહારાજ, ભગવતા ‘ઉત્તિટ્ઠે નપ્પમજ્જેય્ય, ઉદરે સંયતો સિયા’તિ, ભણિતઞ્ચ ‘અહં ખો પનુદાયિ, અપ્પેકદા ઇમિના પત્તેન સમતિત્તિકમ્પિ ભુઞ્જામિ, ભિય્યોપિ ભુઞ્જામી’તિ . યં, મહારાજ, ભગવતા ભણિતં ‘ઉત્તિટ્ઠે નપ્પમજ્જેય્ય, ઉદરે સંયતો સિયા’તિ, તં સભાવવચનં અસેસવચનં નિસ્સેસવચનં નિપ્પરિયાયવચનં ભૂતવચનં તચ્છવચનં યાથાવવચનં અવિપરીતવચનં ઇસિવચનં મુનિવચનં ભગવન્તવચનં અરહન્તવચનં પચ્ચેકબુદ્ધવચનં જિનવચનં સબ્બઞ્ઞુવચનં તથાગતસ્સ અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ વચનં.

    ‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti, bhaṇitañca ‘ahaṃ kho panudāyi, appekadā iminā pattena samatittikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmī’ti . Yaṃ, mahārāja, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti, taṃ sabhāvavacanaṃ asesavacanaṃ nissesavacanaṃ nippariyāyavacanaṃ bhūtavacanaṃ tacchavacanaṃ yāthāvavacanaṃ aviparītavacanaṃ isivacanaṃ munivacanaṃ bhagavantavacanaṃ arahantavacanaṃ paccekabuddhavacanaṃ jinavacanaṃ sabbaññuvacanaṃ tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa vacanaṃ.

    ‘‘ઉદરે અસંયતો, મહારાજ, પાણમ્પિ હનતિ, અદિન્નમ્પિ આદિયતિ, પરદારમ્પિ ગચ્છતિ, મુસાપિ ભણતિ, મજ્જમ્પિ પિવતિ, માતરમ્પિ જીવિતા વોરોપેતિ, પિતરમ્પિ જીવિતા વોરોપેતિ, અરહન્તમ્પિ જીવિતા વોરોપેતિ, સઙ્ઘમ્પિ ભિન્દતિ, દુટ્ઠેન ચિત્તેન તથાગતસ્સ લોહિતમ્પિ ઉપ્પાદેતિ. નનુ, મહારાજ, દેવદત્તો ઉદરે અસંયતો સઙ્ઘં ભિન્દિત્વા કપ્પટ્ઠિયં કમ્મં આયૂહિ 1. એવરૂપાનિ, મહારાજ, અઞ્ઞાનિપિ બહુવિધાનિ કારણાનિ દિસ્વા ભગવતા ભણિતં ‘ઉત્તિટ્ઠે નપ્પમજ્જેય્ય, ઉદરે સંયતો સિયા’તિ.

    ‘‘Udare asaṃyato, mahārāja, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati, majjampi pivati, mātarampi jīvitā voropeti, pitarampi jīvitā voropeti, arahantampi jīvitā voropeti, saṅghampi bhindati, duṭṭhena cittena tathāgatassa lohitampi uppādeti. Nanu, mahārāja, devadatto udare asaṃyato saṅghaṃ bhinditvā kappaṭṭhiyaṃ kammaṃ āyūhi 2. Evarūpāni, mahārāja, aññānipi bahuvidhāni kāraṇāni disvā bhagavatā bhaṇitaṃ ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti.

    ‘‘ઉદરે સંયતો, મહારાજ, ચતુસચ્ચાભિસમયં અભિસમેતિ, ચત્તારિ સામઞ્ઞફલાનિ સચ્છિકરોતિ, ચતૂસુ પટિસમ્ભિદાસુ અટ્ઠસુ સમાપત્તીસુ છસુ અભિઞ્ઞાસુ વસીભાવં પાપુણાતિ, કેવલઞ્ચ સમણધમ્મં પૂરેતિ. નનુ, મહારાજ, સુકપોતકો ઉદરે સંયતો હુત્વા યાવ તાવતિંસભવનં કમ્પેત્વા સક્કં દેવાનમિન્દં ઉપટ્ઠાનમુપનેસિ, એવરૂપાનિ, મહારાજ, અઞ્ઞાનિપિ બહુવિધાનિ કારણાનિ દિસ્વા ભગવતા ભણિતં ‘ઉત્તિટ્ઠે નપ્પમજ્જેય્ય, ઉદરે સંયતો સિયા’તિ.

    ‘‘Udare saṃyato, mahārāja, catusaccābhisamayaṃ abhisameti, cattāri sāmaññaphalāni sacchikaroti, catūsu paṭisambhidāsu aṭṭhasu samāpattīsu chasu abhiññāsu vasībhāvaṃ pāpuṇāti, kevalañca samaṇadhammaṃ pūreti. Nanu, mahārāja, sukapotako udare saṃyato hutvā yāva tāvatiṃsabhavanaṃ kampetvā sakkaṃ devānamindaṃ upaṭṭhānamupanesi, evarūpāni, mahārāja, aññānipi bahuvidhāni kāraṇāni disvā bhagavatā bhaṇitaṃ ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti.

    ‘‘યં પન, મહારાજ, ભગવતા ભણિતં ‘અહં ખો પનુદાયિ અપ્પેકદા ઇમિના પત્તેન સમતિત્તિકમ્પિ ભુઞ્જામિ, ભિય્યોપિ ભુઞ્જામી’તિ, તં કતકિચ્ચેન નિટ્ઠિતકિરિયેન સિદ્ધત્થેન વુસિતવોસાનેન નિરાવરણેન સબ્બઞ્ઞુના સયમ્ભુના તથાગતેન અત્તાનં ઉપાદાય ભણિતં.

    ‘‘Yaṃ pana, mahārāja, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘ahaṃ kho panudāyi appekadā iminā pattena samatittikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmī’ti, taṃ katakiccena niṭṭhitakiriyena siddhatthena vusitavosānena nirāvaraṇena sabbaññunā sayambhunā tathāgatena attānaṃ upādāya bhaṇitaṃ.

    ‘‘યથા, મહારાજ, વન્તસ્સ વિરિત્તસ્સ અનુવાસિતસ્સ આતુરસ્સ સપ્પાયકિરિયા ઇચ્છિતબ્બા હોતિ, એવમેવ ખો, મહારાજ, સકિલેસસ્સ અદિટ્ઠસચ્ચસ્સ ઉદરે સંયમો કરણીયો હોતિ. યથા, મહારાજ, મણિરતનસ્સ સપ્પભાસસ્સ જાતિમન્તસ્સ અભિજાતિપરિસુદ્ધસ્સ મજ્જનનિઘંસનપરિસોધનેન કરણીયં ન હોતિ, એવમેવ ખો, મહારાજ, તથાગતસ્સ બુદ્ધવિસયે પારમિં ગતસ્સ કિરિયાકરણેસુ આવરણં ન હોતી’’તિ. ‘‘સાધુ, ભન્તે નાગસેન, એવમેતં તથા સમ્પટિચ્છામી’’તિ.

    ‘‘Yathā, mahārāja, vantassa virittassa anuvāsitassa āturassa sappāyakiriyā icchitabbā hoti, evameva kho, mahārāja, sakilesassa adiṭṭhasaccassa udare saṃyamo karaṇīyo hoti. Yathā, mahārāja, maṇiratanassa sappabhāsassa jātimantassa abhijātiparisuddhassa majjananighaṃsanaparisodhanena karaṇīyaṃ na hoti, evameva kho, mahārāja, tathāgatassa buddhavisaye pāramiṃ gatassa kiriyākaraṇesu āvaraṇaṃ na hotī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.

    ઉદરસંયતપઞ્હો દુતિયો.

    Udarasaṃyatapañho dutiyo.







    Footnotes:
    1. આયૂહતિ (ક॰)
    2. āyūhati (ka.)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact