Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ચૂળનિદ્દેસપાળિ • Cūḷaniddesapāḷi

    ૧૩. ઉદયમાણવપુચ્છાનિદ્દેસો

    13. Udayamāṇavapucchāniddeso

    ૭૪.

    74.

    ઝાયિં વિરજમાસીનં, [ઇચ્ચાયસ્મા ઉદયો]

    Jhāyiṃvirajamāsīnaṃ, [iccāyasmā udayo]

    કતકિચ્ચં અનાસવં;

    Katakiccaṃ anāsavaṃ;

    પારગું સબ્બધમ્માનં, અત્થિ પઞ્હેન આગમં;

    Pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ;

    અઞ્ઞાવિમોક્ખં પબ્રૂહિ 1, અવિજ્જાય પભેદનં.

    Aññāvimokkhaṃ pabrūhi2, avijjāya pabhedanaṃ.

    ઝાયિં વિરજમાસીનન્તિ. ઝાયિન્તિ ઝાયી ભગવા. પઠમેનપિ ઝાનેન ઝાયી, દુતિયેનપિ ઝાનેન ઝાયી, તતિયેનપિ ઝાનેન ઝાયી, ચતુત્થેનપિ ઝાનેન ઝાયી, સવિતક્કસવિચારેનપિ ઝાનેન ઝાયી, અવિતક્કવિચારમત્તેનપિ ઝાનેન ઝાયી, અવિતક્કઅવિચારેનપિ ઝાનેન ઝાયી, સપ્પીતિકેનપિ ઝાનેન ઝાયી, નિપ્પીતિકેનપિ ઝાનેન ઝાયી, સાતસહગતેનપિ ઝાનેન ઝાયી, ઉપેક્ખાસહગતેનપિ ઝાનેન ઝાયી, સુઞ્ઞતેનપિ ઝાનેન ઝાયી, અનિમિત્તેનપિ ઝાનેન ઝાયી, અપ્પણિહિતેનપિ ઝાનેન ઝાયી, લોકિયેનપિ ઝાનેન ઝાયી, લોકુત્તરેનપિ ઝાનેન ઝાયી ઝાનરતો એકત્તમનુયુત્તો સદત્થગરુકોતિ – ઝાયિં. વિરજન્તિ રાગો રજો, દોસો રજો, મોહો રજો, કોધો રજો, ઉપનાહો રજો…પે॰… સબ્બાકુસલાભિસઙ્ખારા રજા. તે રજા બુદ્ધસ્સ ભગવતો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. તસ્મા બુદ્ધો અરજો વિરજો નિરજો રજાપગતો રજવિપ્પહીનો રજવિપ્પયુત્તો સબ્બરજવીતિવત્તો.

    Jhāyiṃ virajamāsīnanti. Jhāyinti jhāyī bhagavā. Paṭhamenapi jhānena jhāyī, dutiyenapi jhānena jhāyī, tatiyenapi jhānena jhāyī, catutthenapi jhānena jhāyī, savitakkasavicārenapi jhānena jhāyī, avitakkavicāramattenapi jhānena jhāyī, avitakkaavicārenapi jhānena jhāyī, sappītikenapi jhānena jhāyī, nippītikenapi jhānena jhāyī, sātasahagatenapi jhānena jhāyī, upekkhāsahagatenapi jhānena jhāyī, suññatenapi jhānena jhāyī, animittenapi jhānena jhāyī, appaṇihitenapi jhānena jhāyī, lokiyenapi jhānena jhāyī, lokuttarenapi jhānena jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – jhāyiṃ. Virajanti rāgo rajo, doso rajo, moho rajo, kodho rajo, upanāho rajo…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā rajā. Te rajā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho arajo virajo nirajo rajāpagato rajavippahīno rajavippayutto sabbarajavītivatto.

    રાગો રજો ન ચ પન રેણુ વુચ્ચતિ,

    Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati,

    રાગસ્સેતં અધિવચનં રજોતિ;

    Rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

    એતં રજં વિપ્પજહિત્વા 3 ચક્ખુમા, તસ્મા જિનો વિગતરજોતિ વુચ્ચતિ.

    Etaṃ rajaṃ vippajahitvā 4 cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccati.

    દોસો રજો ન ચ પન રેણુ વુચ્ચતિ, દોસસ્સેતં અધિવચનં રજોતિ;

    Doso rajo na ca pana reṇu vuccati, dosassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

    એતં રજં વિપ્પજહિત્વા ચક્ખુમા, તસ્મા જિનો વિગતરજોતિ વુચ્ચતિ.

    Etaṃ rajaṃ vippajahitvā cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccati.

    મોહો રજો ન ચ પન રેણુ વુચ્ચતિ, મોહસ્સેતં અધિવચનં રજોતિ;

    Moho rajo na ca pana reṇu vuccati, mohassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

    એતં રજં વિપ્પજહિત્વા ચક્ખુમા, તસ્મા જિનો વિગતરજોતિ વુચ્ચતીતિ. –

    Etaṃ rajaṃ vippajahitvā cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccatīti. –

    વિરજં …પે॰….

    Virajaṃ …pe….

    આસીનન્તિ નિસિન્નો ભગવા પાસાણકે ચેતિયેતિ – આસીનો.

    Āsīnanti nisinno bhagavā pāsāṇake cetiyeti – āsīno.

    નગસ્સ 5 પસ્સે આસીનં, મુનિં દુક્ખસ્સ પારગું;

    Nagassa 6 passe āsīnaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;

    સાવકા પયિરુપાસન્તિ, તેવિજ્જા મચ્ચુહાયિનોતિ.

    Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyinoti.

    એવમ્પિ ભગવા આસીનો. અથ વા, ભગવા સબ્બોસ્સુક્કપટિપ્પસ્સદ્ધત્તા આસીનો વુત્થવાસો ચિણ્ણચરણો…પે॰… જાતિમરણસંસારો નત્થિ તસ્સ પુનબ્ભવોતિ. એવમ્પિ ભગવા આસીનોતિ – ઝાયિં વિરજમાસીનં .

    Evampi bhagavā āsīno. Atha vā, bhagavā sabbossukkapaṭippassaddhattā āsīno vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti. Evampi bhagavā āsīnoti – jhāyiṃ virajamāsīnaṃ .

    ઇચ્ચાયસ્મા ઉદયોતિ. ઇચ્ચાતિ પદસન્ધિ…પે॰… આયસ્માતિ પિયવચનં…પે॰… ઉદયોતિ તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ નામં…પે॰… અભિલાપોતિ – ઇચ્ચાયસ્મા ઉદયો.

    Iccāyasmā udayoti. Iccāti padasandhi…pe… āyasmāti piyavacanaṃ…pe… udayoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā udayo.

    કતકિચ્ચં અનાસવન્તિ બુદ્ધસ્સ ભગવતો કિચ્ચાકિચ્ચં કરણીયાકરણીયં પહીનં ઉચ્છિન્નમૂલં તાલાવત્થુકતં અનભાવંકતં આયતિં અનુપ્પાદધમ્મં. તસ્મા બુદ્ધો કતકિચ્ચો.

    Katakiccaṃ anāsavanti buddhassa bhagavato kiccākiccaṃ karaṇīyākaraṇīyaṃ pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Tasmā buddho katakicco.

    યસ્સ ચ વિસતા 7 નત્થિ, છિન્નસોતસ્સ ભિક્ખુનો;

    Yassa ca visatā 8 natthi, chinnasotassa bhikkhuno;

    કિચ્ચાકિચ્ચપ્પહીનસ્સ, પરિળાહો ન વિજ્જતીતિ.

    Kiccākiccappahīnassa, pariḷāho na vijjatīti.

    કતકિચ્ચં અનાસવન્તિ. આસવાતિ ચત્તારો આસવા – કામાસવો, ભવાસવો, દિટ્ઠાસવો, અવિજ્જાસવો. તે આસવા બુદ્ધસ્સ ભગવતો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. તસ્મા બુદ્ધો અનાસવોતિ – કતકિચ્ચં અનાસવં.

    Katakiccaṃ anāsavanti. Āsavāti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anāsavoti – katakiccaṃ anāsavaṃ.

    પારગું સબ્બધમ્માનન્તિ ભગવા સબ્બધમ્માનં અભિઞ્ઞાપારગૂ પરિઞ્ઞાપારગૂ પહાનપારગૂ ભાવનાપારગૂ સચ્છિકિરિયાપારગૂ સમાપત્તિપારગૂ. અભિઞ્ઞાપારગૂ સબ્બધમ્માનં, પરિઞ્ઞાપારગૂ સબ્બદુક્ખાનં, પહાનપારગૂ સબ્બકિલેસાનં, ભાવનાપારગૂ ચતુન્નં મગ્ગાનં, સચ્છિકિરિયાપારગૂ નિરોધસ્સ, સમાપત્તિપારગૂ સબ્બસમાપત્તીનં. સો વસિપ્પત્તો પારમિપ્પત્તો અરિયસ્મિં સીલસ્મિં; વસિપ્પત્તો પારમિપ્પત્તો અરિયસ્મિં સમાધિસ્મિં; વસિપ્પત્તો પારમિપ્પત્તો અરિયાય પઞ્ઞાય; વસિપ્પત્તો પારમિપ્પત્તો અરિયાય વિમુત્તિયા. સો પારગતો પારપ્પત્તો અન્તગતો અન્તપ્પત્તો કોટિગતો કોટિપ્પત્તો પરિયન્તગતો પરિયન્તપ્પત્તો વોસાનગતો વોસાનપ્પત્તો તાણગતો તાણપ્પત્તો લેણગતો લેણપ્પત્તો સરણગતો સરણપ્પત્તો અભયગતો અભયપ્પત્તો અચ્ચુતગતો અચ્ચુતપ્પત્તો અમતગતો અમતપ્પત્તો નિબ્બાનગતો નિબ્બાનપ્પત્તો. સો વુત્તવાસો ચિણ્ણચરણો…પે॰… જાતિમરણસંસારો નત્થિ તસ્સ પુનબ્ભવોતિ – પારગું સબ્બધમ્માનં.

    Pāraguṃ sabbadhammānanti bhagavā sabbadhammānaṃ abhiññāpāragū pariññāpāragū pahānapāragū bhāvanāpāragū sacchikiriyāpāragū samāpattipāragū. Abhiññāpāragū sabbadhammānaṃ, pariññāpāragū sabbadukkhānaṃ, pahānapāragū sabbakilesānaṃ, bhāvanāpāragū catunnaṃ maggānaṃ, sacchikiriyāpāragū nirodhassa, samāpattipāragū sabbasamāpattīnaṃ. So vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ; vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ; vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya; vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā. So pāragato pārappatto antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. So vuttavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – pāraguṃ sabbadhammānaṃ.

    અત્થિ પઞ્હેન આગમન્તિ પઞ્હેન અત્થિકો આગતોમ્હિ, પઞ્હં પુચ્છિતુકામો આગતોમ્હિ, પઞ્હં સોતુકામો આગતોમ્હીતિ, એવમ્પિ અત્થિ પઞ્હેન આગમં. અથ વા, પઞ્હત્થિકાનં પઞ્હં પુચ્છિતુકામાનં પઞ્હં સોતુકામાનં આગમનં અભિક્કમનં ઉપસઙ્કમનં પયિરુપાસનં અત્થીતિ, એવમ્પિ અત્થિ પઞ્હેન આગમં. અથ વા, પઞ્હાગમો તુય્હં અત્થિ, ત્વમ્પિ પહુ ત્વમસિ અલમત્તો મયા પુચ્છિતં કથેતું વિસજ્જેતું, વહસ્સેતં ભારન્તિ, એવમ્પિ અત્થિ પઞ્હેન આગમં.

    Atthi pañhena āgamanti pañhena atthiko āgatomhi, pañhaṃ pucchitukāmo āgatomhi, pañhaṃ sotukāmo āgatomhīti, evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā, pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamanaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ atthīti, evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā, pañhāgamo tuyhaṃ atthi, tvampi pahu tvamasi alamatto mayā pucchitaṃ kathetuṃ visajjetuṃ, vahassetaṃ bhāranti, evampi atthi pañhena āgamaṃ.

    અઞ્ઞાવિમોક્ખં પબ્રૂહીતિ અઞ્ઞાવિમોક્ખો વુચ્ચતિ અરહત્તવિમોક્ખો. અરહત્તવિમોક્ખં પબ્રૂહિ આચિક્ખાહિ દેસેહિ પઞ્ઞપેહિ પટ્ઠપેહિ વિવરાહિ વિભજાહિ ઉત્તાનીકરોહિ પકાસેહીતિ – અઞ્ઞાવિમોક્ખં પબ્રૂહિ.

    Aññāvimokkhaṃ pabrūhīti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho. Arahattavimokkhaṃ pabrūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – aññāvimokkhaṃ pabrūhi.

    અવિજ્જાય પભેદનન્તિ અવિજ્જાય ભેદનં પભેદનં પહાનં વૂપસમં પટિનિસ્સગ્ગં પટિપ્પસ્સદ્ધં અમતં નિબ્બાનન્તિ – અવિજ્જાય પભેદનં. તેનાહ સો બ્રાહ્મણો –

    Avijjāyapabhedananti avijjāya bhedanaṃ pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhaṃ amataṃ nibbānanti – avijjāya pabhedanaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘ઝાયિં વિરજમાસીનં, [ઇચ્ચાયસ્મા ઉદયો]

    ‘‘Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ, [iccāyasmā udayo]

    કતકિચ્ચં અનાસવં;

    Katakiccaṃ anāsavaṃ;

    પારગું સબ્બધમ્માનં, અત્થિ પઞ્હેન આગમં;

    Pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ;

    અઞ્ઞાવિમોક્ખં પબ્રૂહિ, અવિજ્જાય પભેદન’’ન્તિ.

    Aññāvimokkhaṃ pabrūhi, avijjāya pabhedana’’nti.

    ૭૫.

    75.

    પહાનં કામચ્છન્દાનં, [ઉદયાતિ ભગવા]

    Pahānaṃkāmacchandānaṃ, [udayāti bhagavā]

    દોમનસ્સાન ચૂભયં;

    Domanassāna cūbhayaṃ;

    થિનસ્સ 9 ચ પનૂદનં, કુક્કુચ્ચાનં નિવારણં.

    Thinassa10ca panūdanaṃ, kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ.

    પહાનં કામચ્છન્દાનન્તિ. છન્દોતિ યો કામેસુ કામચ્છન્દો કામરાગો કામનન્દી કામતણ્હા કામસિનેહો કામપિપાસા કામપરિળાહો કામમુચ્છા કામજ્ઝોસાનં કામોઘો કામયોગો કામુપાદાનં કામચ્છન્દનીવરણં. પહાનં કામચ્છન્દાનન્તિ કામચ્છન્દાનં પહાનં વૂપસમં પટિનિસ્સગ્ગં પટિપ્પસ્સદ્ધિં અમતં નિબ્બાનન્તિ – પહાનં કામચ્છન્દાનં. ઉદયાતિ ભગવાતિ. ઉદયાતિ ભગવા તં બ્રાહ્મણં નામેન આલપતિ. ભગવાતિ ગારવાધિવચનમેતં…પે॰… સચ્છિકા પઞ્ઞત્તિ, યદિદં ભગવાતિ – ઉદયાતિ ભગવા.

    Pahānaṃ kāmacchandānanti. Chandoti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasineho kāmapipāsā kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ. Pahānaṃ kāmacchandānanti kāmacchandānaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – pahānaṃ kāmacchandānaṃ. Udayāti bhagavāti. Udayāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – udayāti bhagavā.

    દોમનસ્સાન ચૂભયન્તિ. દોમનસ્સાતિ યં ચેતસિકં અસાતં ચેતસિકં દુક્ખં ચેતોસમ્ફસ્સજં અસાતં દુક્ખં વેદયિતં, ચેતોસમ્ફસ્સજા અસાતા દુક્ખા વેદના. દોમનસ્સાન ચૂભયન્તિ કામચ્છન્દસ્સ ચ દોમનસ્સસ્સ ચ ઉભિન્નં પહાનં વૂપસમં પટિનિસ્સગ્ગં પટિપ્પસ્સદ્ધિં અમતં નિબ્બાનન્તિ – દોમનસ્સાન ચૂભયં.

    Domanassāna cūbhayanti. Domanassāti yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā. Domanassāna cūbhayanti kāmacchandassa ca domanassassa ca ubhinnaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – domanassāna cūbhayaṃ.

    થિનસ્સ ચ પનૂદનન્તિ. થિનન્તિ યા ચિત્તસ્સ અકલ્યતા અકમ્મઞ્ઞતા ઓલીયના સલ્લીયના લીના લીયના લીયિતત્તં થિનં થિયના 11 થિયિતત્તં ચિત્તસ્સ. પનૂદનન્તિ થિનસ્સ ચ પનૂદનં પહાનં વૂપસમં પટિનિસ્સગ્ગં પટિપ્પસ્સદ્ધિં અમતં નિબ્બાનન્તિ – થિનસ્સ ચ પનૂદનં.

    Thinassa ca panūdananti. Thinanti yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnā līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā 12 thiyitattaṃ cittassa. Panūdananti thinassa ca panūdanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – thinassa ca panūdanaṃ.

    કુક્કુચ્ચાનં નિવારણન્તિ. કુક્કુચ્ચન્તિ હત્થકુક્કુચ્ચમ્પિ કુક્કુચ્ચં, પાદકુક્કુચ્ચમ્પિ કુક્કુચ્ચં, હત્થપાદકુક્કુચ્ચમ્પિ કુક્કુચ્ચં. અકપ્પિયે કપ્પિયસઞ્ઞિતા, કપ્પિયે અકપ્પિયસઞ્ઞિતા…પે॰… અવજ્જે વજ્જસઞ્ઞિતા, વજ્જે અવજ્જસઞ્ઞિતા. યં એવરૂપં કુક્કુચ્ચં કુક્કુચ્ચાયના કુક્કુચ્ચાયિતત્તં ચેતસો વિપ્પટિસારો મનોવિલેખો, ઇદં વુચ્ચતિ કુક્કુચ્ચં. અપિ ચ, દ્વીહિ કારણેહિ ઉપ્પજ્જતિ કુક્કુચ્ચં ચેતસો વિપ્પટિસારો મનોવિલેખો – કતત્તા ચ અકતત્તા ચ. કથં કતત્તા ચ અકતત્તા ચ ઉપ્પજ્જતિ કુક્કુચ્ચં ચેતસો વિપ્પટિસારો મનોવિલેખો? ‘‘કતં મે કાયદુચ્ચરિતં, અકતં મે કાયસુચરિત’’ન્તિ ઉપ્પજ્જતિ કુક્કુચ્ચં ચેતસો વિપ્પટિસારો મનોવિલેખો . ‘‘કતં મે વચીદુચ્ચરિતં, અકતં મે વચીસુચરિત’’ન્તિ…પે॰… ‘‘કતં મે મનોદુચ્ચરિતં, અકતં મે મનોસુચરિત’’ન્તિ…પે॰… ‘‘કતો મે પાણાતિપાતો, અકતા મે પાણાતિપાતા વેરમણી’’તિ…પે॰… ‘‘કતં મે અદિન્નાદાનં, અકતા મે અદિન્નાદાના વેરમણી’’તિ…પે॰… ‘‘કતો મે કામેસુમિચ્છાચારો, અકતા મે કામેસુમિચ્છાચારા વેરમણી’’તિ…પે॰… ‘‘કતો મે મુસાવાદો, અકતા મે મુસાવાદા વેરમણી’’તિ…પે॰… ‘‘કતા મે પિસુણા વાચા 13, અકતા મે પિસુણાય વાચાય વેરમણી’’તિ…પે॰… ‘‘કતા મે ફરુસા વાચા, અકતા મે ફરુસાય વાચાય વેરમણી’’તિ…પે॰… ‘‘કતો મે સમ્ફપ્પલાપો, અકતા મે સમ્ફપ્પલાપા વેરમણી’’તિ…પે॰… ‘‘કતા મે અભિજ્ઝા, અકતા મે અનભિજ્ઝા’’તિ…પે॰… ‘‘કતો મે બ્યાપાદો, અકતો મે અબ્યાપાદો’’તિ…પે॰… ‘‘કતા મે મિચ્છાદિટ્ઠિ, અકતા મે સમ્માદિટ્ઠી’’તિ , ઉપ્પજ્જતિ કુક્કુચ્ચં ચેતસો વિપ્પટિસારો મનોવિલેખો. એવં કતત્તા ચ અકતત્તા ચ ઉપ્પજ્જતિ કુક્કુચ્ચં ચેતસો વિપ્પટિસારો મનોવિલેખો.

    Kukkuccānaṃ nivāraṇanti. Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ, pādakukkuccampi kukkuccaṃ, hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ. Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā…pe… avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā. Yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, idaṃ vuccati kukkuccaṃ. Api ca, dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho . ‘‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ, akataṃ me vacīsucarita’’nti…pe… ‘‘kataṃ me manoduccaritaṃ, akataṃ me manosucarita’’nti…pe… ‘‘kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kataṃ me adinnādānaṃ, akatā me adinnādānā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me kāmesumicchācāro, akatā me kāmesumicchācārā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me musāvādo, akatā me musāvādā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me pisuṇā vācā 14, akatā me pisuṇāya vācāya veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me pharusā vācā, akatā me pharusāya vācāya veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me samphappalāpo, akatā me samphappalāpā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me abhijjhā, akatā me anabhijjhā’’ti…pe… ‘‘kato me byāpādo, akato me abyāpādo’’ti…pe… ‘‘katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti , uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

    અથ વા, ‘‘સીલેસુમ્હિ અપરિપૂરકારી’’તિ ઉપ્પજ્જતિ કુક્કુચ્ચં ચેતસો વિપ્પટિસારો મનોવિલેખો; ‘‘ઇન્દ્રિયેસુમ્હિ અગુત્તદ્વારો’’તિ…પે॰… ‘‘ભોજને અમત્તઞ્ઞુમ્હી’’તિ… ‘‘જાગરિયં અનનુયુત્તોમ્હી’’તિ… ‘‘ન સતિસમ્પજઞ્ઞેન સમન્નાગતોમ્હી’’તિ… ‘‘અભાવિતા મે ચત્તારો સતિપટ્ઠાનાતિ, ચત્તારો સમ્મપ્પધાનાતિ ચત્તારો ઇદ્ધિપાદાતિ, પઞ્ચિન્દ્રિયાનીતિ, પઞ્ચ બલાનીતિ, સત્ત બોજ્ઝઙ્ગાતિ, અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો’’તિ… ‘‘દુક્ખં મે અપરિઞ્ઞાતં, સમુદયો મે અપ્પહીનો, મગ્ગો મે અભાવિતો, નિરોધો મે અસચ્છિકતો’’તિ ઉપ્પજ્જતિ કુક્કુચ્ચં ચેતસો વિપ્પટિસારો મનોવિલેખો.

    Atha vā, ‘‘sīlesumhi aparipūrakārī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti…pe… ‘‘bhojane amattaññumhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānāti, cattāro sammappadhānāti cattāro iddhipādāti, pañcindriyānīti, pañca balānīti, satta bojjhaṅgāti, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññātaṃ, samudayo me appahīno, maggo me abhāvito, nirodho me asacchikato’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

    કુક્કુચ્ચાનં નિવારણન્તિ કુક્કુચ્ચાનં આવરણં નીવરણં પહાનં ઉપસમં વૂપસમં પટિનિસ્સગ્ગં પટિપ્પસ્સદ્ધિં અમતં નિબ્બાનન્તિ – કુક્કુચ્ચાનં નિવારણં. તેનાહ ભગવા –

    Kukkuccānaṃ nivāraṇanti kukkuccānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ pahānaṃ upasamaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ. Tenāha bhagavā –

    ‘‘પહાનં કામચ્છન્દાનં, [ઉદયાતિ ભગવા]

    ‘‘Pahānaṃ kāmacchandānaṃ, [udayāti bhagavā]

    દોમનસ્સાન ચૂભયં;

    Domanassāna cūbhayaṃ;

    થિનસ્સ ચ પનૂદનં, કુક્કુચ્ચાનં નિવારણ’’ન્તિ.

    Thinassa ca panūdanaṃ, kukkuccānaṃ nivāraṇa’’nti.

    ૭૬.

    76.

    ઉપેક્ખાસતિસંસુદ્ધં , ધમ્મતક્કપુરેજવં;

    Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ, dhammatakkapurejavaṃ;

    અઞ્ઞાવિમોક્ખં પબ્રૂમિ, અવિજ્જાય પભેદનં.

    Aññāvimokkhaṃ pabrūmi, avijjāya pabhedanaṃ.

    ઉપેક્ખાસતિસંસુદ્ધન્તિ. ઉપેક્ખાતિ યા ચતુત્થે ઝાને ઉપેક્ખા ઉપેક્ખના અજ્ઝુપેક્ખના ચિત્તસમતા 15 ચિત્તપ્પસ્સદ્ધતા મજ્ઝત્તતા ચિત્તસ્સ. સતીતિ યા ચતુત્થે ઝાને ઉપેક્ખં આરબ્ભ સતિ અનુસ્સતિ…પે॰… સમ્માસતિ. ઉપેક્ખાસતિસંસુદ્ધન્તિ ચતુત્થે ઝાને ઉપેક્ખા ચ સતિ ચ સુદ્ધા હોન્તિ વિસુદ્ધા સંસુદ્ધા પરિસુદ્ધા પરિયોદાતા અનઙ્ગણા વિગતૂપક્કિલેસા મુદુભૂતા કમ્મનિયા ઠિતા આનેઞ્જપ્પત્તાતિ – ઉપેક્ખાસતિસંસુદ્ધં.

    Upekkhāsatisaṃsuddhanti. Upekkhāti yā catutthe jhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatā 16 cittappassaddhatā majjhattatā cittassa. Satīti yā catutthe jhāne upekkhaṃ ārabbha sati anussati…pe… sammāsati. Upekkhāsatisaṃsuddhanti catutthe jhāne upekkhā ca sati ca suddhā honti visuddhā saṃsuddhā parisuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattāti – upekkhāsatisaṃsuddhaṃ.

    ધમ્મતક્કપુરેજવન્તિ ધમ્મતક્કો વુચ્ચતિ સમ્માસઙ્કપ્પો. સો આદિતો હોતિ, પુરતો હોતિ, પુબ્બઙ્ગમો હોતિ અઞ્ઞાવિમોક્ખસ્સાતિ, એવમ્પિ ધમ્મતક્કપુરેજવં. અથ વા, ધમ્મતક્કો વુચ્ચતિ સમ્માદિટ્ઠિ. સા આદિતો હોતિ, પુરતો હોતિ, પુબ્બઙ્ગમો હોતિ અઞ્ઞાવિમોક્ખસ્સાતિ , એવમ્પિ ધમ્મતક્કપુરેજવં. અથ વા, ધમ્મતક્કો વુચ્ચતિ ચતુન્નં મગ્ગાનં પુબ્બભાગવિપસ્સના. સા આદિતો હોતિ, પુરતો હોતિ, પુબ્બઙ્ગમો હોતિ અઞ્ઞાવિમોક્ખસ્સાતિ – એવમ્પિ ધમ્મતક્કપુરેજવં.

    Dhammatakkapurejavanti dhammatakko vuccati sammāsaṅkappo. So ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti, evampi dhammatakkapurejavaṃ. Atha vā, dhammatakko vuccati sammādiṭṭhi. Sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti , evampi dhammatakkapurejavaṃ. Atha vā, dhammatakko vuccati catunnaṃ maggānaṃ pubbabhāgavipassanā. Sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti – evampi dhammatakkapurejavaṃ.

    અઞ્ઞાવિમોક્ખં પબ્રૂમીતિ અઞ્ઞાવિમોક્ખો વુચ્ચતિ અરહત્તવિમોક્ખો. અરહત્તવિમોક્ખં પબ્રૂમિ આચિક્ખામિ દેસેમિ પઞ્ઞપેમિ પટ્ઠપેમિ વિવરામિ વિભજામિ ઉત્તાનીકરોમિ પકાસેમીતિ – અઞ્ઞાવિમોક્ખં પબ્રૂમિ.

    Aññāvimokkhaṃ pabrūmīti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho. Arahattavimokkhaṃ pabrūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – aññāvimokkhaṃ pabrūmi.

    અવિજ્જાય પભેદનન્તિ. અવિજ્જાતિ દુક્ખે અઞ્ઞાણં…પે॰… અવિજ્જા મોહો અકુસલમૂલં. પભેદનન્તિ અવિજ્જાય પભેદનં પહાનં વૂપસમં પટિનિસ્સગ્ગં પટિપ્પસ્સદ્ધિં અમતં નિબ્બાનન્તિ – અવિજ્જાય પભેદનં. તેનાહ ભગવા –

    Avijjāya pabhedananti. Avijjāti dukkhe aññāṇaṃ…pe… avijjā moho akusalamūlaṃ. Pabhedananti avijjāya pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – avijjāya pabhedanaṃ. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ઉપેક્ખાસતિસંસુદ્ધં, ધમ્મતક્કપુરેજવં;

    ‘‘Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ, dhammatakkapurejavaṃ;

    અઞ્ઞાવિમોક્ખં પબ્રૂમિ, અવિજ્જાય પભેદન’’ન્તિ.

    Aññāvimokkhaṃ pabrūmi, avijjāya pabhedana’’nti.

    ૭૭.

    77.

    કિંસુ સંયોજનો લોકો, કિંસુ તસ્સ વિચારણં;

    Kiṃsu saṃyojano loko, kiṃsu tassa vicāraṇaṃ;

    કિસ્સસ્સ વિપ્પહાનેન, નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતિ.

    Kissassa vippahānena, nibbānaṃ iti vuccati.

    કિંસુ સંયોજનો લોકોતિ લોકસ્સ સંયોજનં લગ્ગનં બન્ધનં ઉપક્કિલેસો. કેન લોકો યુત્તો પયુત્તો આયુત્તો સમાયુત્તો લગ્ગો લગ્ગિતો પલિબુદ્ધોતિ – કિંસુ સંયોજનો લોકો.

    Kiṃsusaṃyojano lokoti lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso. Kena loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito palibuddhoti – kiṃsu saṃyojano loko.

    કિંસુ તસ્સ વિચારણન્તિ કિંસુ તસ્સ ચારણં વિચારણં પટિવિચારણં. કેન લોકો ચરતિ વિચરતિ પટિવિચરતીતિ – કિંસુ તસ્સ વિચારણં. કિસ્સસ્સ વિપ્પહાનેન નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતીતિ કિસ્સસ્સ વિપ્પહાનેન વૂપસમેન પટિનિસ્સગ્ગેન પટિપ્પસ્સદ્ધિયા નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતિ પવુચ્ચતિ કથીયતિ ભણીયતિ દીપીયતિ વોહરીયતીતિ – કિસ્સસ્સ વિપ્પહાનેન નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતિ. તેનાહ સો બ્રાહ્મણો –

    Kiṃsu tassa vicāraṇanti kiṃsu tassa cāraṇaṃ vicāraṇaṃ paṭivicāraṇaṃ. Kena loko carati vicarati paṭivicaratīti – kiṃsu tassa vicāraṇaṃ. Kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti kissassa vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatīti – kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccati. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘કિંસુ સંયોજનો લોકો, કિંસુ તસ્સ વિચારણં;

    ‘‘Kiṃsu saṃyojano loko, kiṃsu tassa vicāraṇaṃ;

    કિસ્સસ્સ વિપ્પહાનેન, નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતી’’તિ.

    Kissassa vippahānena, nibbānaṃ iti vuccatī’’ti.

    ૭૮.

    78.

    નન્દિસંયોજનો લોકો, વિતક્કસ્સ વિચારણા;

    Nandisaṃyojanoloko, vitakkassa vicāraṇā;

    તણ્હાય વિપ્પહાનેન, નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતિ.

    Taṇhāya vippahānena, nibbānaṃ iti vuccati.

    નન્દિસંયોજનો લોકોતિ નન્દી વુચ્ચતિ તણ્હા. યો રાગો સારાગો…પે॰… અભિજ્ઝા લોભો અકુસલમૂલં, અયં વુચ્ચતિ નન્દી. યા નન્દી લોકસ્સ સંયોજનં લગ્ગનં બન્ધનં ઉપક્કિલેસો, ઇમાય નન્દિયા લોકો યુત્તો પયુત્તો આયુત્તો સમાયુત્તો લગ્ગો લગ્ગિતો પલિબુદ્ધોતિ – નન્દિસંયોજનો લોકો.

    Nandisaṃyojano lokoti nandī vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ, ayaṃ vuccati nandī. Yā nandī lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso, imāya nandiyā loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito palibuddhoti – nandisaṃyojano loko.

    વિતક્કસ્સ વિચારણાતિ. વિતક્કાતિ નવ વિતક્કા – કામવિતક્કો, બ્યાપાદવિતક્કો, વિહિંસાવિતક્કો, ઞાતિવિતક્કો જનપદવિતક્કો , અમરાવિતક્કો, પરાનુદયતાપટિસંયુત્તો વિતક્કો, લાભસક્કારસિલોકપટિસંયુત્તો વિતક્કો, અનવઞ્ઞત્તિપટિસંયુત્તો વિતક્કો. ઇમે વુચ્ચન્તિ નવ વિતક્કા. ઇમે નવ વિતક્કા લોકસ્સ ચારણા વિચારણા પટિવિચારણા. ઇમેહિ નવહિ વિતક્કેહિ લોકો ચરતિ વિચરતિ પટિવિચરતીતિ – વિતક્કસ્સ વિચારણા.

    Vitakkassa vicāraṇāti. Vitakkāti nava vitakkā – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko, ñātivitakko janapadavitakko , amarāvitakko, parānudayatāpaṭisaṃyutto vitakko, lābhasakkārasilokapaṭisaṃyutto vitakko, anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko. Ime vuccanti nava vitakkā. Ime nava vitakkā lokassa cāraṇā vicāraṇā paṭivicāraṇā. Imehi navahi vitakkehi loko carati vicarati paṭivicaratīti – vitakkassa vicāraṇā.

    તણ્હાય વિપ્પહાનેન નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતીતિ. તણ્હાતિ રૂપતણ્હા…પે॰… ધમ્મતણ્હા. તણ્હાય વિપ્પહાનેન નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતીતિ તણ્હાય વિપ્પહાનેન વૂપસમેન પટિનિસ્સગ્ગેન પટિપ્પસ્સદ્ધિયા નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતિ પવુચ્ચતિ કથીયતિ ભણીયતિ દીપીયતિ વોહરીયતીતિ – તણ્હાય વિપ્પહાનેન નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતિ. તેનાહ ભગવા –

    Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti taṇhāya vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatīti – taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccati. Tenāha bhagavā –

    ‘‘નન્દિસંયોજનો લોકો, વિતક્કસ્સ વિચારણા;

    ‘‘Nandisaṃyojano loko, vitakkassa vicāraṇā;

    તણ્હાય વિપ્પહાનેન, નિબ્બાનં ઇતિ વુચ્ચતી’’તિ.

    Taṇhāya vippahānena, nibbānaṃ iti vuccatī’’ti.

    ૭૯.

    79.

    કથં સતસ્સ ચરતો, વિઞ્ઞાણં ઉપરુજ્ઝતિ;

    Kathaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati;

    ભગવન્તં પુટ્ઠુમાગમા, તં સુણોમ વચો તવ.

    Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā, taṃ suṇoma vaco tava.

    કથં સતસ્સ ચરતોતિ કથં સતસ્સ સમ્પજાનસ્સ ચરતો વિહરતો ઇરિયતો વત્તયતો પાલયતો યપયતો યાપયતોતિ – કથં સતસ્સ ચરતો.

    Kathaṃ satassa caratoti kathaṃ satassa sampajānassa carato viharato iriyato vattayato pālayato yapayato yāpayatoti – kathaṃ satassa carato.

    વિઞ્ઞાણં ઉપરુજ્ઝતીતિ વિઞ્ઞાણં નિરુજ્ઝતિ વૂપસમ્મતિ અત્થં ગચ્છતિ પટિપ્પસ્સમ્ભતીતિ – વિઞ્ઞાણં ઉપરુજ્ઝતિ.

    Viññāṇaṃuparujjhatīti viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippassambhatīti – viññāṇaṃ uparujjhati.

    ભગવન્તં પુટ્ઠુમાગમાતિ બુદ્ધં ભગવન્તં પુટ્ઠું પુચ્છિતું યાચિતું અજ્ઝેસિતું પસાદેતું આગમ્હા આગતમ્હા ઉપાગતમ્હા સમ્પત્તમ્હા, ‘‘તયા સદ્ધિં સમાગતમ્હા’’તિ – ભગવન્તં પુટ્ઠુમાગમા.

    Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamāti buddhaṃ bhagavantaṃ puṭṭhuṃ pucchituṃ yācituṃ ajjhesituṃ pasādetuṃ āgamhā āgatamhā upāgatamhā sampattamhā, ‘‘tayā saddhiṃ samāgatamhā’’ti – bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā.

    તં સુણોમ વચો તવાતિ. ન્તિ તુય્હં વચનં બ્યપ્પથં દેસનં અનુસાસનં અનુસિટ્ઠં સુણોમ ઉગ્ગણ્હામ ધારેમ ઉપધારેમ ઉપલક્ખેમાતિ – તં સુણોમ વચો તવ. તેનાહ સો બ્રાહ્મણો –

    Taṃ suṇoma vaco tavāti. Tanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ suṇoma uggaṇhāma dhārema upadhārema upalakkhemāti – taṃ suṇoma vaco tava. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘કથં સતસ્સ ચરતો, વિઞ્ઞાણં ઉપરુજ્ઝતિ;

    ‘‘Kathaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati;

    ભગવન્તં પુટ્ઠુમાગમા, તં સુણોમ વચો તવા’’તિ.

    Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā, taṃ suṇoma vaco tavā’’ti.

    ૮૦.

    80.

    અજ્ઝત્તઞ્ચ બહિદ્ધા ચ, વેદનં નાભિનન્દતો;

    Ajjhattañca bahiddhā ca, vedanaṃ nābhinandato;

    એવં સતસ્સ ચરતો, વિઞ્ઞાણં ઉપરુજ્ઝતિ.

    Evaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati.

    અજ્ઝત્તઞ્ચ બહિદ્ધા ચ વેદનં નાભિનન્દતોતિ અજ્ઝત્તં વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો વેદનં નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ ન અજ્ઝોસેતિ 17, અભિનન્દનં અભિવદનં અજ્ઝોસાનં ગાહં પરામાસં અભિનિવેસં પજહતિ વિનોદેતિ બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતિ; બહિદ્ધા વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો વેદનં નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ ન અજ્ઝોસેતિ, અભિનન્દનં અભિવદનં અજ્ઝોસાનં ગાહં પરામાસં અભિનિવેસં પજહતિ વિનોદેતિ બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતિ; અજ્ઝત્તબહિદ્ધા વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો વેદનં નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ ન અજ્ઝોસેતિ, અભિનન્દનં અભિવદનં અજ્ઝોસાનં ગાહં પરામાસં અભિનિવેસં પજહતિ વિનોદેતિ બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતિ. અજ્ઝત્તં સમુદયધમ્માનુપસ્સી વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી 18 વિહરન્તો વેદનં નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ ન અજ્ઝોસેતિ, અભિનન્દનં અભિવદનં અજ્ઝોસાનં ગાહં પરામાસં અભિનિવેસં પજહતિ વિનોદેતિ બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતિ; અજ્ઝત્તં વયધમ્માનુપસ્સી વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો…પે॰… અજ્ઝત્તં સમુદયવયધમ્માનુપસ્સી વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો…પે॰… બહિદ્ધા સમુદયધમ્માનુપસ્સી વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો વેદનં નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ ન અજ્ઝોસેતિ, અભિનન્દનં અભિવદનં અજ્ઝોસાનં ગાહં પરામાસં અભિનિવેસં પજહતિ વિનોદેતિ બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતિ; બહિદ્ધા વયધમ્માનુપસ્સી વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો…પે॰… બહિદ્ધા સમુદયવયધમ્માનુપસ્સી વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો…પે॰… અજ્ઝત્તબહિદ્ધા સમુદયધમ્માનુપસ્સી વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો…પે॰… અજ્ઝત્તબહિદ્ધા વયધમ્માનુપસ્સી વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો…પે॰… અજ્ઝત્તબહિદ્ધા સમુદયવયધમ્માનુપસ્સી વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો વેદનં નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ ન અજ્ઝોસેતિ, અભિનન્દનં અભિવદનં અજ્ઝોસાનં ગાહં પરામાસં અભિનિવેસં પજહતિ વિનોદેતિ બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતિ. ઇમેહિ દ્વાદસહિ આકારેહિ વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો…પે॰… અનભાવં ગમેતિ.

    Ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandatoti ajjhattaṃ vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti 19, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Ajjhattaṃ samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī 20 viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; ajjhattaṃ vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattaṃ samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… bahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; bahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… bahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Imehi dvādasahi ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… anabhāvaṃ gameti.

    અથ વા, વેદનં અનિચ્ચતો પસ્સન્તો વેદનં નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ ન અજ્ઝોસેતિ, અભિનન્દનં અભિવદનં અજ્ઝોસાનં ગાહં પરામાસં અભિનિવેસં પજહતિ વિનોદેતિ બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતિ. વેદનં દુક્ખતો રોગતો ગણ્ડતો સલ્લતો અઘતો આબાધતો…પે॰… નિસ્સરણતો પસ્સન્તો વેદનં નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ ન અજ્ઝોસેતિ, અભિનન્દનં અભિવદનં અજ્ઝોસાનં ગાહં પરામાસં અભિનિવેસં પજહતિ વિનોદેતિ બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતિ. ઇમેહિ ચત્તાલીસાય 21 આકારેહિ વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી વિહરન્તો વેદનં નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ ન અજ્ઝોસેતિ, અભિનન્દનં અભિવદનં અજ્ઝોસાનં ગાહં પરામાસં અભિનિવેસં પજહતિ વિનોદેતિ બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતીતિ – અજ્ઝત્તઞ્ચ બહિદ્ધા ચ વેદનં નાભિનન્દતો.

    Atha vā, vedanaṃ aniccato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Vedanaṃ dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato…pe… nissaraṇato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Imehi cattālīsāya 22 ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gametīti – ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandato.

    એવં સતસ્સ ચરતોતિ એવં સતસ્સ સમ્પજાનસ્સ ચરતો વિહરતો ઇરિયતો વત્તયતો પાલયતો યપયતો યાપયતોતિ – એવં સતસ્સ ચરતો.

    Evaṃsatassa caratoti evaṃ satassa sampajānassa carato viharato iriyato vattayato pālayato yapayato yāpayatoti – evaṃ satassa carato.

    વિઞ્ઞાણં ઉપરુજ્ઝતીતિ પુઞ્ઞાભિસઙ્ખારસહગતં વિઞ્ઞાણં અપુઞ્ઞાભિસઙ્ખારસહગતં વિઞ્ઞાણં આનેઞ્જાભિસઙ્ખારસહગતં વિઞ્ઞાણં નિરુજ્ઝતિ વૂપસમ્મતિ અત્થં ગચ્છતિ પટિપ્પસ્સમ્ભતીતિ – વિઞ્ઞાણં ઉપરુજ્ઝતી. તેનાહ ભગવા –

    Viññāṇaṃ uparujjhatīti puññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippassambhatīti – viññāṇaṃ uparujjhatī. Tenāha bhagavā –

    ‘‘અજ્ઝત્તઞ્ચ બહિદ્ધા ચ, વેદનં નાભિનન્દતો;

    ‘‘Ajjhattañca bahiddhā ca, vedanaṃ nābhinandato;

    એવં સતસ્સ ચરતો, વિઞ્ઞાણં ઉપરુજ્ઝતી’’તિ.

    Evaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhatī’’ti.

    સહ ગાથાપરિયોસાના…પે॰… સત્થા મે, ભન્તે ભગવા, સાવકોહમસ્મીતિ.

    Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.

    ઉદયમાણવપુચ્છાનિદ્દેસો તેરસમો.

    Udayamāṇavapucchāniddeso terasamo.







    Footnotes:
    1. સંબ્રૂહિ (સ્યા॰)
    2. saṃbrūhi (syā.)
    3. પટિવિનોદિત્વા (ક॰) મહાનિ॰ ૨૦૯
    4. paṭivinoditvā (ka.) mahāni. 209
    5. નગરસ્સ (ક॰)
    6. nagarassa (ka.)
    7. યસ્સ પરિપતા (સ્યા॰) પસ્સ મહાનિ॰ ૨૦૨
    8. yassa paripatā (syā.) passa mahāni. 202
    9. થીનસ્સ (સ્યા॰)
    10. thīnassa (syā.)
    11. થીનં થીયના (સ્યા॰)
    12. thīnaṃ thīyanā (syā.)
    13. પિસુણવાચા (ક॰)
    14. pisuṇavācā (ka.)
    15. ચિત્તસમથો (સ્યા॰) મહાનિ॰ ૨૦૭
    16. cittasamatho (syā.) mahāni. 207
    17. ન અજ્ઝોસાય તિટ્ઠતિ (સ્યા॰)
    18. ઇદં પદં નત્થિ સ્યા॰ પોત્થકે
    19. na ajjhosāya tiṭṭhati (syā.)
    20. idaṃ padaṃ natthi syā. potthake
    21. દ્વાચત્તાળીસાય (સ્યા॰)
    22. dvācattāḷīsāya (syā.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ચૂળનિદ્દેસ-અટ્ઠકથા • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ૧૩. ઉદયમાણવસુત્તનિદ્દેસવણ્ણના • 13. Udayamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact