Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၇. ဥဒာယီသုတ္တံ
7. Udāyīsuttaṃ
၂၃၄. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော အာယသ္မာ စ ဥဒာယီ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရန္တိ ဃောသိတာရာမေ။ အထ ခော အာယသ္မာ ဥဒာယီ သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ ဥဒာယီ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ –
234. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca ānando āyasmā ca udāyī kosambiyaṃ viharanti ghositārāme. Atha kho āyasmā udāyī sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā udāyī āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca –
‘‘ယထေဝ နု ခော, အာဝုသော အာနန္ဒ, အယံ ကာယော ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန အက္ခာတော ဝိဝဋော ပကာသိတော – ‘ဣတိပာယံ ကာယော အနတ္တာ’တိ, သက္ကာ ဧဝမေဝ ဝိညာဏံ ပိဒံ အာစိက္ခိတုံ ဒေသေတုံ ပညပေတုံ ပဋ္ဌပေတုံ ဝိဝရိတုံ ဝိဘဇိတုံ ဥတ္တာနီကာတုံ – ‘ဣတိပိဒံ ဝိညာဏံ အနတ္တာ’’’တိ?
‘‘Yatheva nu kho, āvuso ānanda, ayaṃ kāyo bhagavatā anekapariyāyena akkhāto vivaṭo pakāsito – ‘itipāyaṃ kāyo anattā’ti, sakkā evameva viññāṇaṃ pidaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññapetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ – ‘itipidaṃ viññāṇaṃ anattā’’’ti?
‘‘ယထေဝ ခော, အာဝုသော ဥဒာယီ, အယံ ကာယော ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန အက္ခာတော ဝိဝဋော ပကာသိတော – ‘ဣတိပာယံ ကာယော အနတ္တာ’တိ, သက္ကာ ဧဝမေဝ ဝိညာဏံ ပိဒံ အာစိက္ခိတုံ ဒေသေတုံ ပညပေတုံ ပဋ္ဌပေတုံ ဝိဝရိတုံ ဝိဘဇိတုံ ဥတ္တာနီကာတုံ – ‘ဣတိပိဒံ ဝိညာဏံ အနတ္တာ’’’တိ။
‘‘Yatheva kho, āvuso udāyī, ayaṃ kāyo bhagavatā anekapariyāyena akkhāto vivaṭo pakāsito – ‘itipāyaṃ kāyo anattā’ti, sakkā evameva viññāṇaṃ pidaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññapetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ – ‘itipidaṃ viññāṇaṃ anattā’’’ti.
‘‘စက္ခုဉ္စ, အာဝုသော, ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏ’’န္တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ။ ‘‘ယော စာဝုသော, ဟေတု, ယော စ ပစ္စယော စက္ခုဝိညာဏသ္သ ဥပ္ပာဒာယ, သော စ ဟေတု, သော စ ပစ္စယော သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈေယ္ယ။ အပိ နု ခော စက္ခုဝိညာဏံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။ ‘‘ဣမိနာပိ ခော ဧတံ, အာဝုသော, ပရိယာယေန ဘဂဝတာ အက္ခာတံ ဝိဝဋံ ပကာသိတံ – ‘ဣတိပိဒံ ဝိညာဏံ အနတ္တာ’’’တိ။ပေ.။။
‘‘Cakkhuñca, āvuso, paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇa’’nti? ‘‘Evamāvuso’’ti . ‘‘Yo cāvuso, hetu, yo ca paccayo cakkhuviññāṇassa uppādāya, so ca hetu, so ca paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ aparisesaṃ nirujjheyya. Api nu kho cakkhuviññāṇaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena bhagavatā akkhātaṃ vivaṭaṃ pakāsitaṃ – ‘itipidaṃ viññāṇaṃ anattā’’’ti…pe….
‘‘ဇိဝ္ဟဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ရသေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇိဝ္ဟာဝိညာဏ’’န္တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘ယော စာဝုသော, ဟေတု ယော စ ပစ္စယော ဇိဝ္ဟာဝိညာဏသ္သ ဥပ္ပာဒာယ, သော စ ဟေတု, သော စ ပစ္စယော သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈေယ္ယ, အပိ နု ခော ဇိဝ္ဟာဝိညာဏံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။ ‘‘ဣမိနာပိ ခော ဧတံ, အာဝုသော, ပရိယာယေန ဘဂဝတာ အက္ခာတံ ဝိဝဋံ ပကာသိတံ – ‘ဣတိပိဒံ ဝိညာဏံ အနတ္တာ’’’တိ။ပေ.။။
‘‘Jivhañcāvuso, paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇa’’nti? ‘‘Evamāvuso’’ti. ‘‘Yo cāvuso, hetu yo ca paccayo jivhāviññāṇassa uppādāya, so ca hetu, so ca paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ aparisesaṃ nirujjheyya, api nu kho jivhāviññāṇaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena bhagavatā akkhātaṃ vivaṭaṃ pakāsitaṃ – ‘itipidaṃ viññāṇaṃ anattā’’’ti…pe….
‘‘မနဉ္စာဝုသော, ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏ’’န္တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘ယော စာဝုသော, ဟေတု, ယော စ ပစ္စယော မနောဝိညာဏသ္သ ဥပ္ပာဒာယ, သော စ ဟေတု, သော စ ပစ္စယော သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈေယ္ယ, အပိ နု ခော မနောဝိညာဏံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။ ‘‘ဣမိနာပိ ခော ဧတံ, အာဝုသော, ပရိယာယေန ဘဂဝတာ အက္ခာတံ ဝိဝဋံ ပကာသိတံ – ‘ဣတိပိဒံ ဝိညာဏံ အနတ္တာ’’’တိ။
‘‘Manañcāvuso, paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇa’’nti? ‘‘Evamāvuso’’ti. ‘‘Yo cāvuso, hetu, yo ca paccayo manoviññāṇassa uppādāya, so ca hetu, so ca paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ aparisesaṃ nirujjheyya, api nu kho manoviññāṇaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena bhagavatā akkhātaṃ vivaṭaṃ pakāsitaṃ – ‘itipidaṃ viññāṇaṃ anattā’’’ti.
‘‘သေယ္ယထာပိ, အာဝုသော, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော တိဏ္ဟံ ကုဌာရိံ အာဒာယ ဝနံ ပဝိသေယ္ယ။ သော တတ္ထ ပသ္သေယ္ယ မဟန္တံ ကဒလိက္ခန္ဓံ ဥဇုံ နဝံ အကုက္ကုကဇာတံ 1။ တမေနံ မူလေ ဆိန္ဒေယ္ယ ; မူလေ ဆေတ္ဝာ အဂ္ဂေ ဆိန္ဒေယ္ယ; အဂ္ဂေ ဆေတ္ဝာ ပတ္တဝဋ္ဋိံ ဝိနိဗ္ဘုဇေယ္ယ 2။ သော တတ္ထ ဖေဂ္ဂုမ္ပိ နာဓိဂစ္ဆေယ္ယ, ကုတော သာရံ! ဧဝမေဝ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဆသု ဖသ္သာယတနေသု နေဝတ္တာနံ န အတ္တနိယံ သမနုပသ္သတိ။ သော ဧဝံ အသမနုပသ္သန္တော 3 န ကိဉ္စိ လောကေ ဥပာဒိယတိ။ အနုပာဒိယံ န ပရိတသ္သတိ။ အပရိတသ္သံ ပစ္စတ္တညေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ သတ္တမံ။
‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kuṭhāriṃ ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujuṃ navaṃ akukkukajātaṃ 4. Tamenaṃ mūle chindeyya ; mūle chetvā agge chindeyya; agge chetvā pattavaṭṭiṃ vinibbhujeyya 5. So tattha pheggumpi nādhigaccheyya, kuto sāraṃ! Evameva kho, āvuso, bhikkhu chasu phassāyatanesu nevattānaṃ na attaniyaṃ samanupassati. So evaṃ asamanupassanto 6 na kiñci loke upādiyati. Anupādiyaṃ na paritassati. Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၇. ဥဒာယီသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Udāyīsuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၇. ဥဒာယီသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Udāyīsuttavaṇṇanā