| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੯. ਉਦਾਯੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
9. Udāyīsuttavaṇṇanā
੨੯. ਨવਮੇ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਤਭਾવੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ’’ਤਿ। ਸੁਖવਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਤਾਯ ਨਿਰਾਮਿਸੇਨ ਸੁਖੇਨ વਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯ। ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸੂਰਿਯਚਨ੍ਦਪਜ੍ਜੋਤਮਣਿਉਕ੍ਕਾવਿਜ੍ਜੁਆਦੀਨਂ ਆਲੋਕੋ ਦਿવਾ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਉਪਲਦ੍ਧੋ, ਯਥਾਲਦ੍ਧવਸੇਨੇવ ਆਲੋਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤਿ। ਤਥਾ ਚ ਨਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਯਥਾਸ੍ਸ ਸੁਭਾવਿਤਾਲੋਕਕਸਿਣਸ੍ਸ વਿਯ ਕਸਿਣਾਲੋਕੋ ਯਥਿਚ੍ਛਕਂ ਯਾવਦਿਚ੍ਛਕਞ੍ਚ ਸੋ ਆਲੋਕੋ ਰਤ੍ਤਿਯਂ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਯੇਨ ਤਤ੍ਥ ਦਿવਾਸਞ੍ਞਂ ਠਪੇਤਿ, ਦਿવਾਰਿવ વਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾ ਦਿવਾ ਤਥਾ ਰਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਦਿવਾਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਠਪੇਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮਨਸਿ ਕਤ੍વਾ ਦਿવਾਰਿવ ਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਯਥਾਨੇਨ ਦਿવਾ…ਪੇ॰… ਤਥੇવ ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ਯਥਾਨੇਨ ਦਿવਾ ਉਪਲਦ੍ਧੋ ਸੂਰਿਯਾਲੋਕੋ, ਏવਂ ਰਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਦਿવਾ ਦਿਟ੍ਠਾਕਾਰੇਨੇવ ਤਂ ਆਲੋਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। ਯਥਾ ਚਨੇਨ ਰਤ੍ਤਿਂ…ਪੇ॰… ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ਯਥਾ ਰਤ੍ਤਿਯਂ ਚਨ੍ਦਾਲੋਕੋ ਉਪਲਦ੍ਧੋ, ਏવਂ ਦਿવਾਪਿ ਰਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠਾਕਾਰੇਨੇવ ਤਂ ਆਲੋਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤਿ। વਿવਟੇਨਾਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧੇਨ ਅਪਿਹਿਤਤ੍ਤਾ વਿવਟੇਨ। ਅਨੋਨਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਅਸਞ੍ਛਾਦਿਤੇਨ। ਸਹੋਭਾਸਕਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਣੋਭਾਸਂ। ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਰੂਪਗਤਸ੍ਸ ਦਿਬ੍ਬਸ੍ਸ ਇਤਰਸ੍ਸ ਚ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ ਇਧ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ।
29. Navame diṭṭhadhammo vuccati paccakkho attabhāvoti āha ‘‘imasmiṃyeva attabhāve’’ti. Sukhavihāratthāyāti nikkilesatāya nirāmisena sukhena vihāratthāya. Ālokasaññaṃ manasi karotīti sūriyacandapajjotamaṇiukkāvijjuādīnaṃ āloko divā rattiñca upaladdho, yathāladdhavaseneva ālokaṃ manasi karoti, citte ṭhapeti. Tathā ca naṃ manasi karoti, yathāssa subhāvitālokakasiṇassa viya kasiṇāloko yathicchakaṃ yāvadicchakañca so āloko rattiyaṃ upatiṭṭhati. Yena tattha divāsaññaṃ ṭhapeti, divāriva vigatathinamiddho hoti. Tenāha ‘‘yathā divā tathā ratti’’nti. Divāti saññaṃ ṭhapetīti vuttanayena manasi katvā divāriva saññaṃ uppādeti. Yathānena divā…pe… tatheva taṃ manasi karotīti yathānena divā upaladdho sūriyāloko, evaṃ rattimpi divā diṭṭhākāreneva taṃ ālokaṃ manasi karoti. Yathā canena rattiṃ…pe… manasi karotīti yathā rattiyaṃ candāloko upaladdho, evaṃ divāpi rattiṃ diṭṭhākāreneva taṃ ālokaṃ manasi karoti, citte ṭhapeti. Vivaṭenāti thinamiddhena apihitattā vivaṭena. Anonaddhenāti asañchāditena. Sahobhāsakanti saññāṇobhāsaṃ. Dibbacakkhuñāṇaṃ rūpagatassa dibbassa itarassa ca dassanaṭṭhena idha ñāṇadassananti adhippetanti āha ‘‘dibbacakkhusaṅkhātassā’’tiādi.
ਉਦ੍ਧਂ ਜੀવਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਾਤਿ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਤੋ ਉਪਰਿ ਮਰਣਤੋ ਪਰਂ। ਸਮੁਗ੍ਗਤੇਨਾਤਿ ਉਟ੍ਠਿਤੇਨ। ਧੁਮਾਤਤ੍ਤਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂ ਧੁਮਾਤਤ੍ਤਾ ਸੂਨਤ੍ਤਾ । ਸੇਤਰਤ੍ਤੇਹਿ વਿਪਰਿਭਿਨ੍ਨਂ વਿਮਿਸ੍ਸਿਤਂ ਨੀਲਂ, ਪੁਰਿਮવਣ੍ਣવਿਪਰਿਣਾਮਭੂਤਂ વਾ ਨੀਲਂ વਿਨੀਲਂ, વਿਨੀਲਮੇવ વਿਨੀਲਕਨ੍ਤਿ ਕ-ਕਾਰੇਨ ਪਦવਡ੍ਢਨਮਾਹ ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਪੀਤਕਂ ਲੋਹਿਤਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਕੂਲਤ੍ਤਾਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯਤ੍ਤਾ। ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ વਿਨੀਲਂ વਿਨੀਲਕਨ੍ਤਿ ਕੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥੋ વਾ ਅਯਂ ਕ-ਕਾਰੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਪਾਪਕੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੧੬; ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੧੩)। ਪਰਿਭਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਕਾਕਧਙ੍ਕਾਦੀਹਿ । વਿਸ੍ਸਨ੍ਦਮਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸવਨ੍ਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਤਹਂ ਤਹਂ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਥਾਭਾવਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸਨ੍ਦਮਾਨਪੁਬ੍ਬਤਂ।
Uddhaṃ jīvitapariyādānāti jīvitakkhayato upari maraṇato paraṃ. Samuggatenāti uṭṭhitena. Dhumātattāti uddhaṃ uddhaṃ dhumātattā sūnattā . Setarattehi viparibhinnaṃ vimissitaṃ nīlaṃ, purimavaṇṇavipariṇāmabhūtaṃ vā nīlaṃ vinīlaṃ, vinīlameva vinīlakanti ka-kārena padavaḍḍhanamāha anatthantarato yathā ‘‘pītakaṃ lohitaka’’nti. Paṭikūlattāti jigucchanīyattā. Kucchitaṃ vinīlaṃ vinīlakanti kucchanattho vā ayaṃ ka-kāroti dassetuṃ vuttaṃ yathā ‘‘pāpako kittisaddo abbhuggacchatī’’ti (dī. ni. 3.316; a. ni. 5.213). Paribhinnaṭṭhānehi kākadhaṅkādīhi . Vissandamānaṃ pubbanti vissavantapubbaṃ, tahaṃ tahaṃ paggharantapubbanti attho. Tathābhāvanti vissandamānapubbataṃ.
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਯੋ ‘‘ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਰੀਰਂ ਸੀવਥਿਕਾਯ ਛਡ੍ਡਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਉਪਸਂਹਰਤਿ ਸਦਿਸਤਂ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋਤਿਆਦਿ ਉਪਸਂਹਰਣਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ। ਆਯੂਤਿ ਰੂਪਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਅਰੂਪਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞਾਣਗਤਿਕਮੇવ। ਉਸ੍ਮਾਤਿ ਕਮ੍ਮਜਤੇਜੋ। ਏવਂਪੂਤਿਕਸਭਾવੋਤਿ ਏવਂ ਅਤਿવਿਯ ਪੂਤਿਸਭਾવੋ ਆਯੁਆਦਿવਿਗਮੇ વਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਏਦਿਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏવਂਭਾવੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏવਮੇવਂ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਾਦਿਭੇਦੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
So bhikkhūti yo ‘‘passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍita’’nti vutto, so bhikkhu. Upasaṃharati sadisataṃ. Ayampi khotiādi upasaṃharaṇākāradassanaṃ. Āyūti rūpajīvitindriyaṃ. Arūpajīvitindriyaṃ panettha viññāṇagatikameva. Usmāti kammajatejo. Evaṃpūtikasabhāvoti evaṃ ativiya pūtisabhāvo āyuādivigame viyāti adhippāyo. Ediso bhavissatīti evaṃbhāvīti āha ‘‘evamevaṃ uddhumātādibhedo bhavissatī’’ti.
ਲੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਲੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ। ਸੇਸਾવਸੇਸਮਂਸਲੋਹਿਤਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਕ੍ਖਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਤਹਂ ਤਹਂ ਸੇਸੇਨ ਅਪ੍ਪਾવਸੇਸੇਨ ਮਂਸਲੋਹਿਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞੇਨ ਹਤ੍ਥਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਿ ਅવਿਸੇਸੇਨ ਹਤ੍ਥਟ੍ਠਿਕਾਨਂ વਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਤਾ ਜੋਤਿਤਾਤਿ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਤੇਸਂ વਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਭੇਦਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤੇਰੋવਸ੍ਸਿਕਾਨੀਤਿ ਤਿਰੋવਸ੍ਸਗਤਾਨਿ। ਤਾਨਿ ਪਨ ਸਂવਚ੍ਛਰਂ વੀਤਿવਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਂવਚ੍ਛਰਾਨੀ’’ਤਿ। ਪੁਰਾਣਤਾਯ ਘਨਭਾવવਿਗਮੇਨ વਿਚੁਣ੍ਣਤਾ ਇਧ ਪੂਤਿਭਾવੋ। ਸੋ ਯਥਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਨੇਕਧਾਤੂਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਆਦੀਨਂ, ਕਾਮਧਾਤੁਆਦੀਨਂ વਾ। ਸਤਿਯਾ ਚ ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੧੪; ੨.੩੭੬; ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੦੯) વੁਤ੍ਤਾਯ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਿਕਾਯ ਸਤਿਯਾ ਚੇવ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ।
Luñcitvā luñcitvāti uppāṭetvā uppāṭetvā. Sesāvasesamaṃsalohitayuttanti sabbaso akkhāditattā tahaṃ tahaṃ sesena appāvasesena maṃsalohitena yuttaṃ. Aññena hatthaṭṭhikanti avisesena hatthaṭṭhikānaṃ vippakiṇṇatā jotitāti anavasesato tesaṃ vippakiṇṇataṃ dassento ‘‘catusaṭṭhibhedampī’’tiādimāha. Terovassikānīti tirovassagatāni. Tāni pana saṃvaccharaṃ vītivattāni hontīti āha ‘‘atikkantasaṃvaccharānī’’ti. Purāṇatāya ghanabhāvavigamena vicuṇṇatā idha pūtibhāvo. So yathā hoti, taṃ dassento ‘‘abbhokāse’’tiādimāha. Anekadhātūnanti cakkhudhātuādīnaṃ, kāmadhātuādīnaṃ vā. Satiyā ca ñāṇassa ca atthāyāti ‘‘abhikkante paṭikkante sampajānakārī hotī’’tiādinā (dī. ni. 1.214; 2.376; ma. ni. 1.109) vuttāya sattaṭṭhānikāya satiyā ceva taṃsampayuttañāṇassa ca atthāya.
ਉਦਾਯੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Udāyīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੯. ਉਦਾਯੀਸੁਤ੍ਤਂ • 9. Udāyīsuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੯. ਉਦਾਯੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Udāyīsuttavaṇṇanā
