Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಚರಿಯಾಪಿಟಕ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    ಉದ್ದಾನಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    Uddānagāthāvaṇṇanā

    ‘‘ಯುಧಞ್ಜಯೋ’’ತಿಆದಿಕಾ ಉದ್ದಾನಗಾಥಾ। ತತ್ಥ ಭಿಸೇನಾತಿ ಭಿಸಾಪದೇಸೇನ ಮಹಾಕಞ್ಚನಚರಿಯಂ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೩೪ ಆದಯೋ) ದಸ್ಸೇತಿ। ಸೋಣನನ್ದೋತಿ ಇಮಿನಾ ಸೋಣಪಣ್ಡಿತಚರಿಯಂ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೪೨ ಆದಯೋ ) ದಸ್ಸೇತಿ। ತಥಾ ಮೂಗಪಕ್ಖೋತಿ ಮೂಗಪಕ್ಖಾಪದೇಸೇನ ತೇಮಿಯಪಣ್ಡಿತಚರಿಯಂ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೪೮ ಆದಯೋ) ದಸ್ಸೇತಿ। ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿಸೀಸೇನ ಮಹಾಲೋಮಹಂಸಚರಿಯಂ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೧೧೯ ಆದಯೋ) ದಸ್ಸೇತಿ। ಆಸಿ ಇತಿ ವುಟ್ಠಂ ಮಹೇಸಿನಾತಿ ಯಥಾ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತುಯ್ಹಂ ಏತರಹಿ ದೇಸಿತಂ, ಇತಿ ಏವಂ ಇಮಿನಾ ವಿಧಾನೇನ ಮಹನ್ತಾನಂ ದಾನಪಾರಮಿಆದೀನಂ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಾನಂ ಏಸನತೋ ಮಹೇಸಿನಾ ತದಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಭೂತೇನ ಮಯಾ ವುಟ್ಠಂ ಚಿಣ್ಣಂ ಚರಿತಂ ಪಟಿಪನ್ನಂ ಆಸಿ ಅಹೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ । ಇದಾನಿ ಪಾರಮಿಪರಿಪೂರಣವಸೇನ ಚಿರಕಾಲಪ್ಪವತ್ತಿತಂ ಇಧ ವುತ್ತಂ ಅವುತ್ತಞ್ಚ ಅತ್ತನೋ ದುಕ್ಕರಕಿರಿಯಂ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ ಯದತ್ಥಂ ಸಾ ಪವತ್ತಿತಾ, ತಞ್ಚ ಸಙ್ಖೇಪೇನೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏವಂ ಬಹುಬ್ಬಿಧ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಮಾಹ।

    ‘‘Yudhañjayo’’tiādikā uddānagāthā. Tattha bhisenāti bhisāpadesena mahākañcanacariyaṃ (cariyā. 3.34 ādayo) dasseti. Soṇanandoti iminā soṇapaṇḍitacariyaṃ (cariyā. 3.42 ādayo ) dasseti. Tathā mūgapakkhoti mūgapakkhāpadesena temiyapaṇḍitacariyaṃ (cariyā. 3.48 ādayo) dasseti. Upekkhāpāramisīsena mahālomahaṃsacariyaṃ (cariyā. 3.119 ādayo) dasseti. Āsi iti vuṭṭhaṃ mahesināti yathā, sāriputta, tuyhaṃ etarahi desitaṃ, iti evaṃ iminā vidhānena mahantānaṃ dānapāramiādīnaṃ bodhisambhārānaṃ esanato mahesinā tadā bodhisattabhūtena mayā vuṭṭhaṃ ciṇṇaṃ caritaṃ paṭipannaṃ āsi ahosīti attho . Idāni pāramiparipūraṇavasena cirakālappavattitaṃ idha vuttaṃ avuttañca attano dukkarakiriyaṃ ekajjhaṃ katvā yadatthaṃ sā pavattitā, tañca saṅkhepeneva dassetuṃ ‘‘evaṃ bahubbidha’’nti gāthamāha.

    ತತ್ಥ ಏವನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ವುತ್ತನಯೇನ। ಬಹುಬ್ಬಿಧಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಅಕಿತ್ತಿಪಣ್ಡಿತಾದಿಕಾಲೇ ಕಾರಪಣ್ಣಾದಿಆಹಾರತಾಯ ತಞ್ಚ ಯಾಚಕಸ್ಸ ದತ್ವಾ ಆಹಾರೂಪಚ್ಛೇದಾದಿನಾ ಚ ಬಹುವಿಧಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ದುಕ್ಖಂ। ತಥಾ ಕುರುರಾಜಾದಿಕಾಲೇ ಸಕ್ಕಸಮ್ಪತ್ತಿಸದಿಸಾ ಸಮ್ಪತ್ತೀ ಚ ಬಹುಬ್ಬಿಧಾ। ಭವಾಭವೇತಿ ಖುದ್ದಕೇ ಚೇವ ಮಹನ್ತೇ ಚ ಭವೇ। ಭವಾಭವೇ ವಾ ವುದ್ಧಿಹಾನಿಯೋ ಅನುಭವಿತ್ವಾ ಬಹುವಿಧೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ಅವಿಹಞ್ಞಮಾನೋ ಬಹುವಿಧಾಹಿ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತೀಹಿ ಅನಾಕಡ್ಢಿಯಮಾನೋ ಪಾರಮಿಪರಿಪೂರಣಪಸುತೋ ಏವ ಹುತ್ವಾ ತದನುರೂಪಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಉತ್ತಮಂ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ, ಅಧಿಗತೋಸ್ಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Tattha evanti iminā vuttanayena. Bahubbidhaṃ dukkhanti akittipaṇḍitādikāle kārapaṇṇādiāhāratāya tañca yācakassa datvā āhārūpacchedādinā ca bahuvidhaṃ nānappakāraṃ dukkhaṃ. Tathā kururājādikāle sakkasampattisadisā sampattī ca bahubbidhā. Bhavābhaveti khuddake ceva mahante ca bhave. Bhavābhave vā vuddhihāniyo anubhavitvā bahuvidhehi dukkhehi avihaññamāno bahuvidhāhi ca sampattīhi anākaḍḍhiyamāno pāramiparipūraṇapasuto eva hutvā tadanurūpaṃ paṭipattiṃ paṭipanno uttamaṃ anuttaraṃ sammāsambodhiṃ sabbaññutaṃ patto, adhigatosmīti attho.

    ಇದಾನಿ ಯಾಸಂ ಪಾರಮೀನಂ ಪರಿಪೂರಣತ್ಥಂ ಏಸಾ ದುಕ್ಕರಚರಿಯಾ ಚಿರಂ ಪವತ್ತಿತಾ, ತಾಸಂ ಅನವಸೇಸತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣಭಾವಂ ತೇನ ಚ ಪತ್ತಬ್ಬಫಲಸ್ಸ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ದತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಕಂ ದಾನಂ, ಸೀಲಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಅಸೇಸತೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।

    Idāni yāsaṃ pāramīnaṃ paripūraṇatthaṃ esā dukkaracariyā ciraṃ pavattitā, tāsaṃ anavasesato paripuṇṇabhāvaṃ tena ca pattabbaphalassa attanā adhigatabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘datvā dātabbakaṃ dānaṃ, sīlaṃ pūretvā asesato’’tiādi vuttaṃ.

    ತತ್ಥ ದತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಕಂ ದಾನನ್ತಿ ತದಾ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝಿತುಂ ಅಗ್ಗಯಾನಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನೇನ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ದಾತಬ್ಬಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಬಾಹಿರಂ ರಜ್ಜಾದಿಂ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ಅತ್ತಪರಿಚ್ಚಾಗೋತಿ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಪರಿಚ್ಚಾಗಪರಿಯೋಸಾನಂ ದಾನಪಾರಮಿದಾನಉಪಪಾರಮಿದಾನಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಪ್ಪಭೇದಂ ದಾನಂ ಅನವಸೇಸತೋ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಅಕಿತ್ತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಾಲೇ (ಚರಿಯಾ॰ ೧.೧ ಆದಯೋ; ಜಾ॰ ೧.೧೩.೮೩ ಆದಯೋ) ಸಙ್ಖಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಾಲೇತಿ (ಚರಿಯಾ॰ ೧.೧೧ ಆದಯೋ; ಜಾ॰ ೧.೧೦.೩೯ ಆದಯೋ) ಏವಮಾದೀಸು ಇಧ ಆಗತೇಸು ಅನಾಗತೇಸು ಚ ವಿಸಯ್ಹಸೇಟ್ಠಿಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೪.೧೫೭ ಆದಯೋ) ವೇಲಾಮಕಾಲೇತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೯.೨೦) ಏವಮಾದೀಸುಪಿ ದಾನಪಾರಮಿಯಾ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಸಸಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ –

    Tattha datvā dātabbakaṃ dānanti tadā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhituṃ aggayānapaṭipadaṃ paṭipannena mahābodhisattena dātabbaṃ deyyadhammaṃ bāhiraṃ rajjādiṃ abbhantaraṃ attapariccāgoti pañca mahāpariccāgapariyosānaṃ dānapāramidānaupapāramidānaparamatthapāramippabhedaṃ dānaṃ anavasesato sampādetvāti attho. Tattha akittibrāhmaṇakāle (cariyā. 1.1 ādayo; jā. 1.13.83 ādayo) saṅkhabrāhmaṇakāleti (cariyā. 1.11 ādayo; jā. 1.10.39 ādayo) evamādīsu idha āgatesu anāgatesu ca visayhaseṭṭhikāle (jā. 1.4.157 ādayo) velāmakāleti (a. ni. 9.20) evamādīsupi dānapāramiyā mahāpurisassa pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa sasapaṇḍitakāle –

    ‘‘ಭಿಕ್ಖಾಯ ಉಪಗತಂ ದಿಸ್ವಾ, ಸಕತ್ತಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿಂ।

    ‘‘Bhikkhāya upagataṃ disvā, sakattānaṃ pariccajiṃ;

    ದಾನೇನ ಮೇ ಸಮೋ ನತ್ಥಿ, ಏಸಾ ಮೇ ದಾನಪಾರಮೀ’’ತಿ॥ (ಚರಿಯಾ॰ ೧. ತಸ್ಸುದ್ದಾನ) –

    Dānena me samo natthi, esā me dānapāramī’’ti. (cariyā. 1. tassuddāna) –

    ಏವಂ ಅತ್ತಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ದಾನಪಾರಮೀ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಇತರೇಸು ಪನ ಯಥಾರಹಂ ಪಾರಮಿಉಪಪಾರಮಿಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Evaṃ attapariccāgaṃ karontassa dānapāramī paramatthapāramī nāma jātā. Itaresu pana yathārahaṃ pāramiupapāramiyo veditabbā.

    ಸೀಲಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಅಸೇಸತೋತಿ ತಥಾ ಅನವಸೇಸತೋ ಕಾಯಿಕೋ ಸಂವರೋ, ವಾಚಸಿಕೋ ಸಂವರೋ, ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕೋ ಸಂವರೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ, ಸುವಿಸುದ್ಧಾಜೀವತಾತಿ ಏವಮಾದಿಕಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಸೀಲಂ ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತೇನ ಸೀಲಪಾರಮಿಸೀಲಉಪಪಾರಮಿಸೀಲಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಪ್ಪಭೇದಂ ಪೂರೇತಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಂ ಸೀಲಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ। ಇಧಾಪಿ ಸೀಲವನಾಗರಾಜಕಾಲೇ (ಚರಿಯಾ॰ ೨.೧ ಆದಯೋ; ಜಾ॰ ೧.೧.೭೨) ಚಮ್ಪೇಯ್ಯನಾಗರಾಜಕಾಲೇತಿ (ಚರಿಯಾ॰ ೨.೨೦ ಆದಯೋ; ಜಾ॰ ೧.೧೫.೨೪೦ ಆದಯೋ) ಏವಮಾದೀಸು ಇಧ ಆಗತೇಸು, ಅನಾಗತೇಸು ಚ ಮಹಾಕಪಿಕಾಲೇ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೬೭ ಆದಯೋ; ಜಾ॰ ೧.೭.೮೩ ಆದಯೋ; ೧.೧೬.೧೭೮ ಆದಯೋ) ಛದ್ದನ್ತಕಾಲೇತಿ (ಜಾ॰ ೧.೧೬.೯೭ ಆದಯೋ) ಏವಮಾದೀಸು ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಸೀಲಪಾರಮಿಯಾ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಸಙ್ಖಪಾಲಕಾಲೇ –

    Sīlaṃ pūretvā asesatoti tathā anavasesato kāyiko saṃvaro, vācasiko saṃvaro, kāyikavācasiko saṃvaro, indriyasaṃvaro, bhojane mattaññutā, suvisuddhājīvatāti evamādikaṃ bodhisattasīlaṃ sampādentena sīlapāramisīlaupapāramisīlaparamatthapāramippabhedaṃ pūretabbaṃ sabbaṃ sīlaṃ pūretvā sammadeva sampādetvā. Idhāpi sīlavanāgarājakāle (cariyā. 2.1 ādayo; jā. 1.1.72) campeyyanāgarājakāleti (cariyā. 2.20 ādayo; jā. 1.15.240 ādayo) evamādīsu idha āgatesu, anāgatesu ca mahākapikāle (cariyā. 3.67 ādayo; jā. 1.7.83 ādayo; 1.16.178 ādayo) chaddantakāleti (jā. 1.16.97 ādayo) evamādīsu mahāsattassa sīlapāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa saṅkhapālakāle –

    ‘‘ಸೂಲೇಹಿ ವಿನಿವಿಜ್ಝನ್ತೇ, ಕೋಟ್ಟಯನ್ತೇಪಿ ಸತ್ತಿಭಿ।

    ‘‘Sūlehi vinivijjhante, koṭṭayantepi sattibhi;

    ಭೋಜಪುತ್ತೇ ನ ಕುಪ್ಪಾಮಿ, ಏಸಾ ಮೇ ಸೀಲಪಾರಮೀ’’ತಿ॥ (ಚರಿಯಾ॰ ೨.೯೧) –

    Bhojaputte na kuppāmi, esā me sīlapāramī’’ti. (cariyā. 2.91) –

    ಏವಂ ಅತ್ತಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಸೀಲಪಾರಮೀ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಇತರೇಸು ಪನ ಯಥಾರಹಂ ಪಾರಮಿಉಪಪಾರಮಿಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Evaṃ attapariccāgaṃ karontassa sīlapāramī paramatthapāramī nāma jātā. Itaresu pana yathārahaṃ pāramiupapāramiyo veditabbā.

    ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಪಾರಮಿಂ ಗನ್ತ್ವಾತಿ ತಥಾ ತಿವಿಧೇಪಿ ಮಹಾಭಿನಿಕ್ಖಮನೇ ಪಾರಮಿಂ ಪರಮುಕ್ಕಂಸಂ ಗನ್ತ್ವಾ। ತತ್ಥ ಯುಧಞ್ಜಯಕಾಲೇ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೧ ಆದಯೋ; ಜಾ॰ ೧.೧೧.೭೩ ಆದಯೋ) ಸೋಮನಸ್ಸಕುಮಾರಕಾಲೇತಿ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೭ ಆದಯೋ; ಜಾ॰ ೧.೧೫.೨೧೧ ಆದಯೋ) ಏವಮಾದೀಸು ಇಧ ಆಗತೇಸು, ಅನಾಗತೇಸು ಚ ಹತ್ಥಿಪಾಲಕುಮಾರಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೩೩೭ ಆದಯೋ) ಮಘದೇವಕಾಲೇತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೩೦೮ ಆದಯೋ; ಜಾ॰ ೧.೧.೯) ಏವಮಾದೀಸು ಮಹಾರಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಯಾ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಚೂಳಸುತಸೋಮಕಾಲೇ –

    Nekkhammepāramiṃ gantvāti tathā tividhepi mahābhinikkhamane pāramiṃ paramukkaṃsaṃ gantvā. Tattha yudhañjayakāle (cariyā. 3.1 ādayo; jā. 1.11.73 ādayo) somanassakumārakāleti (cariyā. 3.7 ādayo; jā. 1.15.211 ādayo) evamādīsu idha āgatesu, anāgatesu ca hatthipālakumārakāle (jā. 1.15.337 ādayo) maghadevakāleti (ma. ni. 2.308 ādayo; jā. 1.1.9) evamādīsu mahārajjaṃ pahāya nekkhammapāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa cūḷasutasomakāle –

    ‘‘ಮಹಾರಜ್ಜಂ ಹತ್ಥಗತಂ, ಖೇಳಪಿಣ್ಡಂವ ಛಡ್ಡಯಿಂ।

    ‘‘Mahārajjaṃ hatthagataṃ, kheḷapiṇḍaṃva chaḍḍayiṃ;

    ಚಜತೋ ನ ಹೋತಿ ಲಗ್ಗನಂ, ಏಸಾ ಮೇ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮೀ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ; ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ; ಅಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ)।

    Cajato na hoti lagganaṃ, esā me nekkhammapāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā);

    ಏವಂ ನಿಸ್ಸಙ್ಗತಾಯ ರಜ್ಜಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಸ್ಸ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮೀ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಇತರೇಸು ಪನ ಯಥಾರಹಂ ಪಾರಮಿಉಪಪಾರಮಿಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Evaṃ nissaṅgatāya rajjaṃ chaḍḍetvā nikkhamantassa nekkhammapāramī paramatthapāramī nāma jātā. Itaresu pana yathārahaṃ pāramiupapāramiyo veditabbā.

    ಪಣ್ಡಿತೇ ಪರಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾತಿ ಕಿಂ ಕುಸಲಂ ಕಿಂ ಅಕುಸಲಂ ಕಿಂ ಸಾವಜ್ಜಂ ಕಿಂ ಅನವಜ್ಜನ್ತಿಆದಿನಾ ಕುಸಲಾದಿಧಮ್ಮವಿಭಾಗಂ ಕಮ್ಮಕಮ್ಮಫಲವಿಭಾಗಂ ಸತ್ತಾನಂ ಉಪಕಾರಾವಹಂ ಅನವಜ್ಜಕಮ್ಮಾಯತನಸಿಪ್ಪಾಯತನವಿಜ್ಜಾಟ್ಠಾನಾದಿಂ ಪಣ್ಡಿತೇ ಸಪ್ಪಞ್ಞೇ ಪರಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ। ಏತೇನ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ವಿಧುರಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೨.೨೨.೧೩೪೬ ಆದಯೋ) ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೯೩ ಆದಯೋ; ಚರಿಯಾ ೧.೩೭ ಆದಯೋ) ಕುದಾಲಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೧.೭೦) ಅರಕಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೨.೩೭ ಆದಯೋ) ಬೋಧಿಪರಿಬ್ಬಾಜಕಕಾಲೇ ಮಹೋಸಧಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇತಿ (ಜಾ॰ ೨.೨೨.೫೯೦ ಆದಯೋ) ಏವಮಾದೀಸು ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಯಾ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಸೇನಕಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇ –

    Paṇḍiteparipucchitvāti kiṃ kusalaṃ kiṃ akusalaṃ kiṃ sāvajjaṃ kiṃ anavajjantiādinā kusalādidhammavibhāgaṃ kammakammaphalavibhāgaṃ sattānaṃ upakārāvahaṃ anavajjakammāyatanasippāyatanavijjāṭṭhānādiṃ paṇḍite sappaññe paripucchitvā. Etena paññāpāramiṃ dasseti. Tattha vidhurapaṇḍitakāle (jā. 2.22.1346 ādayo) mahāgovindapaṇḍitakāle (dī. ni. 2.293 ādayo; cariyā 1.37 ādayo) kudālapaṇḍitakāle (jā. 1.1.70) arakapaṇḍitakāle (jā. 1.2.37 ādayo) bodhiparibbājakakāle mahosadhapaṇḍitakāleti (jā. 2.22.590 ādayo) evamādīsu paññāpāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa senakapaṇḍitakāle –

    ‘‘ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಚಿನನ್ತೋಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಮೋಚಯಿಂ ದುಖಾ।

    ‘‘Paññāya vicinantohaṃ, brāhmaṇaṃ mocayiṃ dukhā;

    ಪಞ್ಞಾಯ ಮೇ ಸಮೋ ನತ್ಥಿ, ಏಸಾ ಮೇ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮೀ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ; ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ; ಅಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕ್ಕಥಾ) –

    Paññāya me samo natthi, esā me paññāpāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakkathā) –

    ಅನ್ತೋಭಸ್ತಗತಂ ಸಪ್ಪಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮೀ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ। ವೀರಿಯಂ ಕತ್ವಾನ ಉತ್ತಮನ್ತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪೇತುಂ ಸಮತ್ಥತಾಯ ಉತ್ತಮಂ ಪಧಾನಂ ವೀರಿಯನ್ತಿ ವಿವಿಧಮ್ಪಿ ವೀರಿಯಪಾರಮಿಂ ಕತ್ವಾ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ। ತತ್ಥ ಮಹಾಸೀಲವರಾಜಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೧.೫೧) ಪಞ್ಚಾವುಧಕುಮಾರಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೧.೫೫) ಮಹಾವಾನರಿನ್ದಕಾಲೇತಿ (ಜಾ॰ ೧.೧.೫೭) ಏವಮಾದೀಸು ವೀರಿಯಪಾರಮಿಯಾ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಮಹಾಜನಕಕಾಲೇ –

    Antobhastagataṃ sappaṃ dassentassa paññāpāramī paramatthapāramī nāma jātā. Vīriyaṃ katvāna uttamanti sammāsambodhiṃ pāpetuṃ samatthatāya uttamaṃ padhānaṃ vīriyanti vividhampi vīriyapāramiṃ katvā uppādetvā. Tattha mahāsīlavarājakāle (jā. 1.1.51) pañcāvudhakumārakāle (jā. 1.1.55) mahāvānarindakāleti (jā. 1.1.57) evamādīsu vīriyapāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa mahājanakakāle –

    ‘‘ಅತೀರದಸ್ಸೀ ಜಲಮಜ್ಝೇ, ಹತಾ ಸಬ್ಬೇವ ಮಾನುಸಾ।

    ‘‘Atīradassī jalamajjhe, hatā sabbeva mānusā;

    ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥಾ ನತ್ಥಿ, ಏಸಾ ಮೇ ವೀರಿಯಪಾರಮೀ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ; ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ; ಅಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ) –

    Cittassa aññathā natthi, esā me vīriyapāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā) –

    ಏವಂ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ತರನ್ತಸ್ಸ ವೀರಿಯಪಾರಮೀ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ।

    Evaṃ mahāsamuddaṃ tarantassa vīriyapāramī paramatthapāramī nāma jātā.

    ಖನ್ತಿಯಾ ಪಾರಮಿಂ ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಅಧಿವಾಸನಖನ್ತಿಆದಿ ಖನ್ತಿಪರಮುಕ್ಕಂಸಭಾವಂ ಪಾಪೇನ್ತೋ ಖನ್ತಿಯಾ ಪಾರಮಿಂ ಪರಮಕೋಟಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಖನ್ತಿಪಾರಮಿಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಮಹಾಕಪಿಕಾಲೇ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೬೭ ಆದಯೋ; ಜಾ॰ ೧.೭.೮೩ ಆದಯೋ) ಮಹಿಂಸರಾಜಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೩.೮೨ ಆದಯೋ) ರುರುಮಿಗರಾಜಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೧೩.೧೧೭ ಆದಯೋ) ಧಮ್ಮದೇವಪುತ್ತಕಾಲೇತಿ (ಜಾ॰ ೧.೧೧.೨೬ ಆದಯೋ) ಏವಮಾದೀಸು ಖನ್ತಿಪಾರಮಿಯಾ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಖನ್ತಿವಾದಿಕಾಲೇ –

    Khantiyā pāramiṃ gantvāti adhivāsanakhantiādi khantiparamukkaṃsabhāvaṃ pāpento khantiyā pāramiṃ paramakoṭiṃ gantvā, khantipāramiṃ sampādetvāti attho. Tattha mahākapikāle (cariyā. 3.67 ādayo; jā. 1.7.83 ādayo) mahiṃsarājakāle (jā. 1.3.82 ādayo) rurumigarājakāle (jā. 1.13.117 ādayo) dhammadevaputtakāleti (jā. 1.11.26 ādayo) evamādīsu khantipāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa khantivādikāle –

    ‘‘ಅಚೇತನಂ ವ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತೇ, ತಿಣ್ಹೇನ ಫರಸುನಾ ಮಮಂ।

    ‘‘Acetanaṃ va koṭṭente, tiṇhena pharasunā mamaṃ;

    ಕಾಸಿರಾಜೇ ನ ಕುಪ್ಪಾಮಿ, ಏಸಾ ಮೇ ಖನ್ತಿಪಾರಮೀ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ; ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ; ಅಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ) –

    Kāsirāje na kuppāmi, esā me khantipāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā) –

    ಏವಂ ಅಚೇತನಭಾವೇನ ವಿಯ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವನ್ತಸ್ಸ ಖನ್ತಿಪಾರಮೀ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ।

    Evaṃ acetanabhāvena viya mahādukkhaṃ anubhavantassa khantipāramī paramatthapāramī nāma jātā.

    ಕತ್ವಾ ದಳ್ಹಮಧಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಕುಸಲಸಮಾದಾನಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಪಾರಮಿಸಮಾದಾನಸ್ಸ ತದುಪಕಾರಕಸಮಾದಾನಸ್ಸ ಚ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ದಳ್ಹತರಂ ಅಸಿಥಿಲಂ ಕತ್ವಾ, ತಂ ತಂ ವತಸಮಾದಾನಂ ಅನಿವತ್ತಿಭಾವೇನ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಜೋತಿಪಾಲಕಾಲೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೨೮೨ ಆದಯೋ) ಸರಭಙ್ಗಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೨.೧೭.೫೦ ಆದಯೋ) ನೇಮಿಕಾಲೇತಿ (ಚರಿಯಾ॰ ೧.೪೦ ಆದಯೋ; ಜಾ॰೨.೨೨.೪೨೧ ಆದಯೋ) ಏವಮಾದೀಸು ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿಯಾ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ತೇಮಿಯಕುಮಾರಕಾಲೇ –

    Katvā daḷhamadhiṭṭhānanti kusalasamādānādhiṭṭhānaṃ tassa tassa pāramisamādānassa tadupakārakasamādānassa ca adhiṭṭhānaṃ daḷhataraṃ asithilaṃ katvā, taṃ taṃ vatasamādānaṃ anivattibhāvena adhiṭṭhahitvāti attho. Tattha jotipālakāle (ma. ni. 2.282 ādayo) sarabhaṅgakāle (jā. 2.17.50 ādayo) nemikāleti (cariyā. 1.40 ādayo; jā.2.22.421 ādayo) evamādīsu adhiṭṭhānapāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa temiyakumārakāle –

    ‘‘ಮಾತಾಪಿತಾ ನ ಮೇ ದೇಸ್ಸಾ, ಅತ್ತಾ ಮೇ ನ ಚ ದೇಸ್ಸಿಯೋ।

    ‘‘Mātāpitā na me dessā, attā me na ca dessiyo;

    ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪಿಯಂ ಮಯ್ಹಂ, ತಸ್ಮಾ ವತಮಧಿಟ್ಠಹಿ’’ನ್ತಿ॥ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೬೫) –

    Sabbaññutaṃ piyaṃ mayhaṃ, tasmā vatamadhiṭṭhahi’’nti. (cariyā. 3.65) –

    ಏವಂ ಜೀವಿತಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ವತಂ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮೀ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ।

    Evaṃ jīvitaṃ pariccajitvā vataṃ adhiṭṭhahantassa adhiṭṭhānapāramī paramatthapāramī nāma jātā.

    ಸಚ್ಚವಾಚಾನುರಕ್ಖಿಯಾತಿ ಸಚ್ಚವಾಚಂ ಅನುರಕ್ಖಿತ್ವಾ ಜೀವಿತನ್ತರಾಯೇಪಿ ಅನರಿಯವೋಹಾರಂ ಗೂಥಂ ವಿಯ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ ಪರಿಹರಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಅವಿಸಂವಾದಿಭಾವಂ ರಕ್ಖಿತ್ವಾ। ತತ್ಥ ಕಪಿರಾಜಕಾಲೇ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೬೭ ಆದಯೋ) ಸಚ್ಚತಾಪಸಕಾಲೇ ಮಚ್ಛರಾಜಕಾಲೇತಿ ಏವಮಾದೀಸು ಸಚ್ಚಪಾರಮಿಯಾ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಮಹಾಸುತಸೋಮಕಾಲೇ –

    Saccavācānurakkhiyāti saccavācaṃ anurakkhitvā jīvitantarāyepi anariyavohāraṃ gūthaṃ viya jigucchanto pariharitvā sabbaso avisaṃvādibhāvaṃ rakkhitvā. Tattha kapirājakāle (cariyā. 3.67 ādayo) saccatāpasakāle maccharājakāleti evamādīsu saccapāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa mahāsutasomakāle –

    ‘‘ಸಚ್ಚವಾಚಂ ಅನುರಕ್ಖನ್ತೋ, ಚಜಿತ್ವಾ ಮಮ ಜೀವಿತಂ।

    ‘‘Saccavācaṃ anurakkhanto, cajitvā mama jīvitaṃ;

    ಮೋಚೇಸಿಂ ಏಕಸತಂ ಖತ್ತಿಯೇ, ಏಸಾ ಮೇ ಸಚ್ಚಪಾರಮೀ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ; ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ; ಅಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ) –

    Mocesiṃ ekasataṃ khattiye, esā me saccapāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā) –

    ಏವಂ ಜೀವಿತಂ ಚಜಿತ್ವಾ ಸಚ್ಚಂ ಅನುರಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಸಚ್ಚಪಾರಮೀ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ।

    Evaṃ jīvitaṃ cajitvā saccaṃ anurakkhantassa saccapāramī paramatthapāramī nāma jātā.

    ಮೇತ್ತಾಯ ಪಾರಮಿಂ ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇಸು ಅನೋಧಿಸೋ ಹಿತೂಪಸಂಹಾರಲಕ್ಖಣಾಯ ಮೇತ್ತಾಯ ಪಾರಮಿಂ ಪರಮುಕ್ಕಂಸತಂ ಪತ್ವಾ। ತತ್ಥ ಚೂಳಧಮ್ಮಪಾಲಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೫.೪೪ ಆದಯೋ) ಮಹಾಸೀಲವರಾಜಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೧.೫೧) ಸಾಮಪಣ್ಡಿತಕಾಲೇತಿ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೧೧೧ ಆದಯೋ; ಜಾ॰ ೨.೨೨.೨೯೬ ಆದಯೋ) ಏವಮಾದೀಸು ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿಯಾ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಸುವಣ್ಣಸಾಮಕಾಲೇ –

    Mettāyapāramiṃ gantvāti sabbasattesu anodhiso hitūpasaṃhāralakkhaṇāya mettāya pāramiṃ paramukkaṃsataṃ patvā. Tattha cūḷadhammapālakāle (jā. 1.5.44 ādayo) mahāsīlavarājakāle (jā. 1.1.51) sāmapaṇḍitakāleti (cariyā. 3.111 ādayo; jā. 2.22.296 ādayo) evamādīsu mettāpāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa suvaṇṇasāmakāle –

    ‘‘ನ ಮಂ ಕೋಚಿ ಉತ್ತಸತಿ, ನಪಿಹಂ ಭಾಯಾಮಿ ಕಸ್ಸಚಿ।

    ‘‘Na maṃ koci uttasati, napihaṃ bhāyāmi kassaci;

    ಮೇತ್ತಾಬಲೇನುಪತ್ಥದ್ಧೋ, ರಮಾಮಿ ಪವನೇ ತದಾ’’ತಿ॥ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೧೧೩) –

    Mettābalenupatthaddho, ramāmi pavane tadā’’ti. (cariyā. 3.113) –

    ಏವಂ ಜೀವಿತಮ್ಪಿ ಅನೋಲೋಕೇತ್ವಾ ಮೇತ್ತಾಯನ್ತಸ್ಸ ಮೇತ್ತಾಪಾರಮೀ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ।

    Evaṃ jīvitampi anoloketvā mettāyantassa mettāpāramī paramatthapāramī nāma jātā.

    ಸಮ್ಮಾನನಾವಮಾನನೇತಿ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಪೂಜಾಸಕ್ಕಾರಾದಿನಾ ಸಮ್ಮಾನನೇ ಓಟ್ಠುಭನಾದಿನಾ ಅವಮಾನನೇ ಚ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಲೋಕಧಮ್ಮೇ ಸಮಕೋ ಸಮಚಿತ್ತೋ ನಿಬ್ಬಿಕಾರೋ ಹುತ್ವಾ ಉತ್ತಮಂ ಅನುತ್ತರಂ ಲಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಅಧಿಗತೋಸ್ಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಮಹಾವಾನರಿನ್ದಕಾಲೇ (ಜಾ॰ ೧.೧.೫೭) ಕಾಸಿರಾಜಕಾಲೇ ಖೇಮಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಾಲೇ ಅಟ್ಠಿಸೇನಪರಿಬ್ಬಾಜಕಕಾಲೇತಿ (ಜಾ॰ ೧.೭.೫೪ ಆದಯೋ) ಏವಮಾದೀಸು ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿಯಾ ಪೂರಿತತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕನ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ಮಹಾಲೋಮಹಂಸಕಾಲೇ –

    Sammānanāvamānaneti sakkaccaṃ pūjāsakkārādinā sammānane oṭṭhubhanādinā avamānane ca sabbattha lokadhamme samako samacitto nibbikāro hutvā uttamaṃ anuttaraṃ labbaññutaṃ adhigatosmīti attho. Tattha mahāvānarindakāle (jā. 1.1.57) kāsirājakāle khemabrāhmaṇakāle aṭṭhisenaparibbājakakāleti (jā. 1.7.54 ādayo) evamādīsu upekkhāpāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa mahālomahaṃsakāle –

    ‘‘ಸುಸಾನೇ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಮಿ, ಛವಟ್ಠಿಕಂ ಉಪನಿಧಾಯಹಂ।

    ‘‘Susāne seyyaṃ kappemi, chavaṭṭhikaṃ upanidhāyahaṃ;

    ಗಾಮಣ್ಡಲಾ ಉಪಾಗನ್ತ್ವಾ, ರೂಪಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಿನಪ್ಪಕ’’ನ್ತಿ॥ (ಚರಿಯಾ॰ ೩.೧೧೯) –

    Gāmaṇḍalā upāgantvā, rūpaṃ dassentinappaka’’nti. (cariyā. 3.119) –

    ಏವಂ ಗಾಮದಾರಕೇಸು ಓಟ್ಠುಭನಾದೀಹಿ ಚೇವ ಮಾಲಾಗನ್ಧೂಪಹಾರಾದೀಹಿ ಚ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೇಸುಪಿ ಉಪೇಕ್ಖಂ ಅನತಿವತ್ತನ್ತಸ್ಸ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮೀ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಇತಿ ಭಗವಾ –

    Evaṃ gāmadārakesu oṭṭhubhanādīhi ceva mālāgandhūpahārādīhi ca sukhadukkhaṃ uppādentesupi upekkhaṃ anativattantassa upekkhāpāramī paramatthapāramī nāma jātā. Iti bhagavā –

    ‘‘ಏವಂ ಬಹುಬ್ಬಿಧಂ ದುಕ್ಖಂ, ಸಮ್ಪತ್ತೀ ಚ ಬಹುಬ್ಬಿಧಾ।

    ‘‘Evaṃ bahubbidhaṃ dukkhaṃ, sampattī ca bahubbidhā;

    ಭವಾಭವೇ ಅನುಭವಿತ್ವಾ, ಪತ್ತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಮುತ್ತಮ’’ನ್ತಿ॥ –

    Bhavābhave anubhavitvā, patto sambodhimuttama’’nti. –

    ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಭದ್ದಕಪ್ಪೇ ಅತ್ತನಾ ಕತಂ ದುಕ್ಕರಚರಿಯಂ ಸಙ್ಖೇಪೇನೇವ ವತ್ವಾ ಪುನ –

    Sammāsambodhiṃ adhigantuṃ imasmiṃ bhaddakappe attanā kataṃ dukkaracariyaṃ saṅkhepeneva vatvā puna –

    ‘‘ದತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಕಂ ದಾನಂ, ಸೀಲಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಅಸೇಸತೋ।

    ‘‘Datvā dātabbakaṃ dānaṃ, sīlaṃ pūretvā asesato;

    ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಪಾರಮಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಪತ್ತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಮುತ್ತಮಂ॥

    Nekkhamme pāramiṃ gantvā, patto sambodhimuttamaṃ.

    ‘‘ಪಣ್ಡಿತೇ ಪರಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ, ವೀರಿಯಂ ಕತ್ವಾನ ಮುತ್ತಮಂ।

    ‘‘Paṇḍite paripucchitvā, vīriyaṃ katvāna muttamaṃ;

    ಖನ್ತಿಯಾ ಪಾರಮಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಪತ್ತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಮುತ್ತಮಂ॥

    Khantiyā pāramiṃ gantvā, patto sambodhimuttamaṃ.

    ‘‘ಕತ್ವಾ ದಳ್ಹಮಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಸಚ್ಚವಾಚಾನುರಕ್ಖಿಯ।

    ‘‘Katvā daḷhamadhiṭṭhānaṃ, saccavācānurakkhiya;

    ಮೇತ್ತಾಯ ಪಾರಮಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಪತ್ತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಮುತ್ತಮಂ॥

    Mettāya pāramiṃ gantvā, patto sambodhimuttamaṃ.

    ‘‘ಲಾಭಾಲಾಭೇ ಯಸಾಯಸೇ, ಸಮ್ಮಾನನಾವಮಾನನೇ।

    ‘‘Lābhālābhe yasāyase, sammānanāvamānane;

    ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಮಕೋ ಹುತ್ವಾ, ಪತ್ತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಮುತ್ತಮ’’ನ್ತಿ॥ –

    Sabbattha samako hutvā, patto sambodhimuttama’’nti. –

    ಅತ್ತನಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಪರಿಪೂರಿತಾ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ದಸ್ಸೇತಿ।

    Attanā sammadeva paripūritā dasa pāramiyo dasseti.

    ಪಕಿಣ್ಣಕಕಥಾ

    Pakiṇṇakakathā

    ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಮಹಾಬೋಧಿಯಾನಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ ಉಸ್ಸಾಹಜಾತಾನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರೇಸು ನಾನಪ್ಪಕಾರಕೋಸಲ್ಲತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಪಾರಮೀಸು ಪಕಿಣ್ಣಕಕಥಾ ಕಥೇತಬ್ಬಾ।

    Imasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā mahābodhiyānapaṭipattiyaṃ ussāhajātānaṃ kulaputtānaṃ bodhisambhāresu nānappakārakosallatthaṃ sabbapāramīsu pakiṇṇakakathā kathetabbā.

    ತತ್ರಿದಂ ಪಞ್ಹಕಮ್ಮಂ – ಕಾ ಪನೇತಾ ಪಾರಮಿಯೋ? ಕೇನಟ್ಠೇನ ಪಾರಮಿಯೋ? ಕತಿವಿಧಾ ಚೇತಾ? ಕೋ ತಾಸಂ ಕಮೋ? ಕಾನಿ ಲಕ್ಖಣರಸಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಪದಟ್ಠಾನಾನಿ? ಕೋ ಪಚ್ಚಯೋ? ಕೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ? ಕಿಂ ವೋದಾನಂ? ಕೋ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ? ಕಾ ಪಟಿಪತ್ತಿ? ಕೋ ವಿಭಾಗೋ? ಕೋ ಸಙ್ಗಹೋ? ಕೋ ಸಮ್ಪಾದನೂಪಾಯೋ? ಕಿತ್ತಕೇನ ಕಾಲೇನ ಸಮ್ಪಾದನಂ? ಕೋ ಆನಿಸಂಸೋ? ಕಿಂ ಚೇತಾಸಂ ಫಲನ್ತಿ?

    Tatridaṃ pañhakammaṃ – kā panetā pāramiyo? Kenaṭṭhena pāramiyo? Katividhā cetā? Ko tāsaṃ kamo? Kāni lakkhaṇarasapaccupaṭṭhānapadaṭṭhānāni? Ko paccayo? Ko saṃkileso? Kiṃ vodānaṃ? Ko paṭipakkho? Kā paṭipatti? Ko vibhāgo? Ko saṅgaho? Ko sampādanūpāyo? Kittakena kālena sampādanaṃ? Ko ānisaṃso? Kiṃ cetāsaṃ phalanti?

    ತತ್ರಿದಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ – ಕಾ ಪನೇತಾ ಪಾರಮಿಯೋತಿ? ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠೀಹಿ ಅನುಪಹತಾ ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ದಾನಾದಯೋ ಗುಣಾ ಪಾರಮಿಯೋ।

    Tatridaṃ vissajjanaṃ – kā panetā pāramiyoti? Taṇhāmānadiṭṭhīhi anupahatā karuṇūpāyakosallapariggahitā dānādayo guṇā pāramiyo.

    ಕೇನಟ್ಠೇನ ಪಾರಮಿಯೋತಿ? ದಾನಸೀಲಾದಿಗುಣವಿಸೇಸಯೋಗೇನ ಸತ್ತುತ್ತಮತಾಯ ಪರಮಾ ಮಹಾಸತ್ತಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಾ, ತೇಸಂ ಭಾವೋ ಕಮ್ಮಂ ವಾ ಪಾರಮೀ, ದಾನಾದಿಕಿರಿಯಾ। ಅಥ ವಾ ಪರತೀತಿ ಪರಮೋ, ದಾನಾದಿಗುಣಾನಂ ಪೂರಕೋ ಪಾಲಕೋ ಚಾತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ, ಪರಮಸ್ಸ ಅಯಂ, ಪರಮಸ್ಸ ವಾ ಭಾವೋ, ಕಮ್ಮಂ ವಾ ಪಾರಮೀ, ದಾನಾದಿಕಿರಿಯಾವ। ಅಥ ವಾ ಪರಂ ಸತ್ತಂ ಅತ್ತನಿ ಮವತಿ ಬನ್ಧತಿ ಗುಣವಿಸೇಸಯೋಗೇನ, ಪರಂ ವಾ ಅಧಿಕತರಂ ಮಜ್ಜತಿ ಸುಜ್ಝತಿ ಸಂಕಿಲೇಸಮಲತೋ, ಪರಂ ವಾ ಸೇಟ್ಠಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ವಿಸೇಸೇನ ಮಯತಿ ಗಚ್ಛತಿ, ಪರಂ ವಾ ಲೋಕಂ ಪಮಾಣಭೂತೇನ ಞಾಣವಿಸೇಸೇನ ಇಧಲೋಕಂ ವಿಯ ಮುನಾತಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತಿ, ಪರಂ ವಾ ಅತಿವಿಯ ಸೀಲಾದಿಗುಣಗಣಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನೇ ಮಿನೋತಿ ಪಕ್ಖಿಪತಿ, ಪರಂ ವಾ ಅತ್ತಭೂತತೋ ಧಮ್ಮಕಾಯತೋ ಅಞ್ಞಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಂ ವಾ ತದನತ್ಥಕರಂ ಕಿಲೇಸಚೋರಗಣಂ ಮಿನಾತಿ ಹಿಂಸತೀತಿ ಪರಮೋ, ಮಹಾಸತ್ತೋ। ಪರಮಸ್ಸ ಅಯನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತನಯೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಪಾರೇ ವಾ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಮಜ್ಜತಿ ಸುಜ್ಝತಿ ಸತ್ತೇ ಚ ಸೋಧೇತಿ, ತತ್ಥ ವಾ ಸತ್ತೇ ಮವತಿ ಬನ್ಧತಿ ಯೋಜೇತಿ, ತಂ ವಾ ಮಯತಿ ಗಚ್ಛತಿ ಗಮೇತಿ ಚ, ಮುನಾತಿ ವಾ ತಂ ಯಾಥಾವತೋ , ತತ್ಥ ವಾ ಸತ್ತೇ ಮಿನೋತಿ ಪಕ್ಖಿಪತಿ, ಕಿಲೇಸಾರಯೋ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ತತ್ಥ ಮಿನಾತಿ ಹಿಂಸತೀತಿ ಪಾರಮೀ, ಮಹಾಪುರಿಸೋ। ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಕಮ್ಮಂ ವಾ ಪಾರಮಿತಾ, ದಾನಾದಿಕಿರಿಯಾವ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಪಾರಮೀಸದ್ದತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Kenaṭṭhena pāramiyoti? Dānasīlādiguṇavisesayogena sattuttamatāya paramā mahāsattā bodhisattā, tesaṃ bhāvo kammaṃ vā pāramī, dānādikiriyā. Atha vā paratīti paramo, dānādiguṇānaṃ pūrako pālako cāti bodhisatto, paramassa ayaṃ, paramassa vā bhāvo, kammaṃ vā pāramī, dānādikiriyāva. Atha vā paraṃ sattaṃ attani mavati bandhati guṇavisesayogena, paraṃ vā adhikataraṃ majjati sujjhati saṃkilesamalato, paraṃ vā seṭṭhaṃ nibbānaṃ visesena mayati gacchati, paraṃ vā lokaṃ pamāṇabhūtena ñāṇavisesena idhalokaṃ viya munāti paricchindati, paraṃ vā ativiya sīlādiguṇagaṇaṃ attano santāne minoti pakkhipati, paraṃ vā attabhūtato dhammakāyato aññaṃ paṭipakkhaṃ vā tadanatthakaraṃ kilesacoragaṇaṃ mināti hiṃsatīti paramo, mahāsatto. Paramassa ayantiādi vuttanayena yojetabbaṃ. Pāre vā nibbāne majjati sujjhati satte ca sodheti, tattha vā satte mavati bandhati yojeti, taṃ vā mayati gacchati gameti ca, munāti vā taṃ yāthāvato , tattha vā satte minoti pakkhipati, kilesārayo vā sattānaṃ tattha mināti hiṃsatīti pāramī, mahāpuriso. Tassa bhāvo kammaṃ vā pāramitā, dānādikiriyāva. Iminā nayena pāramīsaddattho veditabbo.

    ಕತಿವಿಧಾತಿ? ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದಸವಿಧಾ। ತಾ ಪನ ಪಾಳಿಯಂ ಸರೂಪತೋ ಆಗತಾಯೇವ। ಯಥಾಹ –

    Katividhāti? Saṅkhepato dasavidhā. Tā pana pāḷiyaṃ sarūpato āgatāyeva. Yathāha –

    ‘‘ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾ ದಕ್ಖಿಂ, ಪಠಮಂ ದಾನಪಾರಮಿಂ।

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, paṭhamaṃ dānapāramiṃ;

    ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ, ಅನುಚಿಣ್ಣಂ ಮಹಾಪಥ’’ನ್ತಿ॥ (ಬು॰ ವಂ॰ ೨.೧೧೬) –

    Pubbakehi mahesīhi, anuciṇṇaṃ mahāpatha’’nti. (bu. vaṃ. 2.116) –

    ಆದಿ। ಯಥಾ ಚಾಹ – ‘‘ಕತಿ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಬುದ್ಧಕಾರಕಾ ಧಮ್ಮಾ? ದಸ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಬುದ್ಧಕಾರಕಾ ಧಮ್ಮಾ। ಕತಮೇ ದಸ? ದಾನಂ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಬುದ್ಧಕಾರಕೋ ಧಮ್ಮೋ, ಸೀಲಂ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ, ಪಞ್ಞಾ, ವೀರಿಯಂ, ಖನ್ತಿ, ಸಚ್ಚಂ, ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಮೇತ್ತಾ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ಬುದ್ಧಕಾರಕೋ ಧಮ್ಮೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ದಸ ಬುದ್ಧಕಾರಕಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ, ಇದಂ ವತ್ವಾ ಸುಗತೋ ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚ ಸತ್ಥಾ –

    Ādi. Yathā cāha – ‘‘kati nu kho, bhante, buddhakārakā dhammā? Dasa kho, sāriputta, buddhakārakā dhammā. Katame dasa? Dānaṃ kho, sāriputta, buddhakārako dhammo, sīlaṃ, nekkhammaṃ, paññā, vīriyaṃ, khanti, saccaṃ, adhiṭṭhānaṃ, mettā, upekkhā buddhakārako dhammo. Ime kho, sāriputta, dasa buddhakārakā dhammā’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvā sugato athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘ದಾನಂ ಸೀಲಞ್ಚ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ, ಪಞ್ಞಾ ವೀರಿಯೇನ ಪಞ್ಚಮಂ।

    ‘‘Dānaṃ sīlañca nekkhammaṃ, paññā vīriyena pañcamaṃ;

    ಖನ್ತಿ ಸಚ್ಚಮಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಮೇತ್ತುಪೇಕ್ಖಾತಿ ತೇ ದಸಾ’’ತಿ॥ (ಬು॰ ವಂ॰ ೧.೭೬ ಥೋಕಂ ವಿಸದಿಸಂ)।

    Khanti saccamadhiṭṭhānaṃ, mettupekkhāti te dasā’’ti. (bu. vaṃ. 1.76 thokaṃ visadisaṃ);

    ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಛಬ್ಬಿಧಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ತಂ ಏತಾಸಂ ಸಙ್ಗಹವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಸೋ ಪನ ಸಙ್ಗಹೋ ಪರತೋ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ।

    Keci pana ‘‘chabbidhā’’ti vadanti. Taṃ etāsaṃ saṅgahavasena vuttaṃ. So pana saṅgaho parato āvi bhavissati.

    ಕೋ ತಾಸಂ ಕಮೋತಿ? ಏತ್ಥ ಕಮೋತಿ ದೇಸನಾಕ್ಕಮೋ, ಸೋ ಚ ಪಠಮಸಮಾದಾನಹೇತುಕೋ, ಸಮಾದಾನಂ ಪವಿಚಯಹೇತುಕಂ, ಇತಿ ಯಥಾ ಆದಿಮ್ಹಿ ಪವಿಚಿತಾ ಸಮಾದಿನ್ನಾ ಚ, ತಥಾ ದೇಸಿತಾ। ತತ್ಥ ದಾನಂ ಸೀಲಸ್ಸ ಬಹೂಪಕಾರಂ ಸುಕರಞ್ಚಾತಿ ತಂ ಆದಿಮ್ಹಿ ವುತ್ತಂ। ದಾನಂ ಸೀಲಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ ಮಹಾನಿಸಂಸನ್ತಿ ದಾನಾನನ್ತರಂ ಸೀಲಂ ವುತ್ತಂ। ಸೀಲಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ಪಞ್ಞಾಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ, ಪಞ್ಞಾ ವೀರಿಯಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ, ವೀರಿಯಂ ಖನ್ತಿಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ, ಖನ್ತಿ ಸಚ್ಚಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ, ಸಚ್ಚಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ, ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಮೇತ್ತಾಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ, ಮೇತ್ತಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ಮಹಪ್ಫಲಾ ಹೋತಿ ಮಹಾನಿಸಂಸಾತಿ ಮೇತ್ತಾನನ್ತರಮುಪೇಕ್ಖಾ ವುತ್ತಾ। ಉಪೇಕ್ಖಾ ಪನ ಕರುಣಾಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ಕರುಣಾ ಚ ಉಪೇಕ್ಖಾಪರಿಗ್ಗಹಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಕಥಂ ಪನ ಮಹಾಕಾರುಣಿಕಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಸತ್ತೇಸು ಉಪೇಕ್ಖಕಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಯುತ್ತೇಸು ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಉಪೇಕ್ಖಕಾ ಹೋನ್ತಿ , ನ ಪನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಬ್ಬದಾ ಚಾ’’ತಿ ಕೇಚಿ। ಅಪರೇ ಪನ – ‘‘ನ ಸತ್ತೇಸು ಉಪೇಕ್ಖಕಾ, ಸತ್ತಕತೇಸು ಪನ ವಿಪ್ಪಕಾರೇಸು ಉಪೇಕ್ಖಕಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ।

    Ko tāsaṃ kamoti? Ettha kamoti desanākkamo, so ca paṭhamasamādānahetuko, samādānaṃ pavicayahetukaṃ, iti yathā ādimhi pavicitā samādinnā ca, tathā desitā. Tattha dānaṃ sīlassa bahūpakāraṃ sukarañcāti taṃ ādimhi vuttaṃ. Dānaṃ sīlapariggahitaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsanti dānānantaraṃ sīlaṃ vuttaṃ. Sīlaṃ nekkhammapariggahitaṃ, nekkhammaṃ paññāpariggahitaṃ, paññā vīriyapariggahitā, vīriyaṃ khantipariggahitaṃ, khanti saccapariggahitā, saccaṃ adhiṭṭhānapariggahitaṃ, adhiṭṭhānaṃ mettāpariggahitaṃ, mettā upekkhāpariggahitā mahapphalā hoti mahānisaṃsāti mettānantaramupekkhā vuttā. Upekkhā pana karuṇāpariggahitā karuṇā ca upekkhāpariggahitāti veditabbā. ‘‘Kathaṃ pana mahākāruṇikā bodhisattā sattesu upekkhakā hontī’’ti? ‘‘Upekkhitabbayuttesu kañci kālaṃ upekkhakā honti , na pana sabbattha sabbadā cā’’ti keci. Apare pana – ‘‘na sattesu upekkhakā, sattakatesu pana vippakāresu upekkhakā hontī’’ti.

    ಅಪರೋ ನಯೋ – ಪಚುರಜನೇಸುಪಿ ಪವತ್ತಿಯಾ ಸಬ್ಬಸತ್ತಸಾಧಾರಣತ್ತಾ ಅಪ್ಪಫಲತ್ತಾ ಸುಕರತ್ತಾ ಚ ಆದಿಮ್ಹಿ ದಾನಂ ವುತ್ತಂ। ಸೀಲೇನ ದಾಯಕಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಸುದ್ಧಿತೋ ಪರಾನುಗ್ಗಹಂ ವತ್ವಾ ಪರಪೀಳಾನಿವತ್ತಿವಚನತೋ ಕಿರಿಯಧಮ್ಮಂ ವತ್ವಾ ಅಕಿರಿಯಧಮ್ಮವಚನತೋ ಭೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಹೇತುಂ ವತ್ವಾ ಭವಸಮ್ಪತ್ತಿಹೇತುವಚನತೋ ಚ ದಾನಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ ಸೀಲಂ ವುತ್ತಂ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇನ ಸೀಲಸಮ್ಪತ್ತಿಸಿದ್ಧಿತೋ ಕಾಯವಚೀಸುಚರಿತಂ ವತ್ವಾ ಮನೋಸುಚರಿತವಚನತೋ ವಿಸುದ್ಧಸೀಲಸ್ಸ ಸುಖೇನೇವ ಝಾನಸಮಿಜ್ಝನತೋ ಕಮ್ಮಾಪರಾಧಪ್ಪಹಾನೇನ ಪಯೋಗಸುದ್ಧಿಂ ವತ್ವಾ ಕಿಲೇಸಾಪರಾಧಪ್ಪಹಾನೇನ ಆಸಯಸುದ್ಧಿವಚನತೋ ವೀತಿಕ್ಕಮಪ್ಪಹಾನೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಪ್ಪಹಾನವಚನತೋ ಚ ಸೀಲಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ವುತ್ತಂ। ಪಞ್ಞಾಯ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸ್ಸ ಸಿದ್ಧಿಪರಿಸುದ್ಧಿತೋ ಝಾನಾಭಾವೇನ ಪಞ್ಞಾಭಾವವಚನತೋ ‘‘ಸಮಾಧಿಪದಟ್ಠಾನಾ ಹಿ ಪಞ್ಞಾ, ಪಞ್ಞಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ ಚ ಸಮಾಧಿ’’। ಸಮಥನಿಮಿತ್ತಂ ವತ್ವಾ ಉಪೇಕ್ಖಾನಿಮಿತ್ತವಚನತೋ ಪರಹಿತಜ್ಝಾನೇನ ಪರಹಿತಕರಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲವಚನತೋ ಚ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ ಪಞ್ಞಾ ವುತ್ತಾ। ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೇನ ಪಞ್ಞಾಕಿಚ್ಚಸಿದ್ಧಿತೋ ಸತ್ತಸುಞ್ಞತಾಧಮ್ಮನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಂ ವತ್ವಾ ಸತ್ತಹಿತಾಯ ಆರಮ್ಭಸ್ಸ ಅಚ್ಛರಿಯತಾವಚನತೋ ಉಪೇಕ್ಖಾನಿಮಿತ್ತಂ ವತ್ವಾ ಪಗ್ಗಹನಿಮಿತ್ತವಚನತೋ ನಿಸಮ್ಮಕಾರಿತಂ ವತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾನವಚನತೋ ಚ ‘‘ನಿಸಮ್ಮಕಾರಿನೋ ಹಿ ಉಟ್ಠಾನಂ ಫಲವಿಸೇಸಮಾವಹತೀ’’ತಿ ಪಞ್ಞಾಯ ಅನನ್ತರಂ ವೀರಿಯಂ ವುತ್ತಂ।

    Aparo nayo – pacurajanesupi pavattiyā sabbasattasādhāraṇattā appaphalattā sukarattā ca ādimhi dānaṃ vuttaṃ. Sīlena dāyakapaṭiggāhakasuddhito parānuggahaṃ vatvā parapīḷānivattivacanato kiriyadhammaṃ vatvā akiriyadhammavacanato bhogasampattihetuṃ vatvā bhavasampattihetuvacanato ca dānassa anantaraṃ sīlaṃ vuttaṃ. Nekkhammena sīlasampattisiddhito kāyavacīsucaritaṃ vatvā manosucaritavacanato visuddhasīlassa sukheneva jhānasamijjhanato kammāparādhappahānena payogasuddhiṃ vatvā kilesāparādhappahānena āsayasuddhivacanato vītikkamappahānena cittassa pariyuṭṭhānappahānavacanato ca sīlassa anantaraṃ nekkhammaṃ vuttaṃ. Paññāya nekkhammassa siddhiparisuddhito jhānābhāvena paññābhāvavacanato ‘‘samādhipadaṭṭhānā hi paññā, paññāpaccupaṭṭhāno ca samādhi’’. Samathanimittaṃ vatvā upekkhānimittavacanato parahitajjhānena parahitakaraṇūpāyakosallavacanato ca nekkhammassa anantaraṃ paññā vuttā. Vīriyārambhena paññākiccasiddhito sattasuññatādhammanijjhānakkhantiṃ vatvā sattahitāya ārambhassa acchariyatāvacanato upekkhānimittaṃ vatvā paggahanimittavacanato nisammakāritaṃ vatvā uṭṭhānavacanato ca ‘‘nisammakārino hi uṭṭhānaṃ phalavisesamāvahatī’’ti paññāya anantaraṃ vīriyaṃ vuttaṃ.

    ವೀರಿಯೇನ ತಿತಿಕ್ಖಾಸಿದ್ಧಿತೋ ‘‘ವೀರಿಯವಾ ಹಿ ಆರದ್ಧವೀರಿಯತ್ತಾ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಉಪನೀತಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ವಿಹರತಿ’’। ವೀರಿಯಸ್ಸ ತಿತಿಕ್ಖಾಲಙ್ಕಾರಭಾವತೋ ‘‘ವೀರಿಯವತೋ ಹಿ ತಿತಿಕ್ಖಾ ಸೋಭತಿ’’। ಪಗ್ಗಹನಿಮಿತ್ತಂ ವತ್ವಾ ಸಮಥನಿಮಿತ್ತವಚನತೋ ಅಚ್ಚಾರಮ್ಭೇನ ಉದ್ಧಚ್ಚದೋಸಪ್ಪಹಾನವಚನತೋ ‘‘ಧಮ್ಮನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಹಿ ಉದ್ಧಚ್ಚದೋಸೋ ಪಹೀಯತಿ’’। ವೀರಿಯವತೋ ಸಾತಚ್ಚಕರಣವಚನತೋ ‘‘ಖನ್ತಿಬಹುಲೋ ಹಿ ಅನುದ್ಧತೋ ಸಾತಚ್ಚಕಾರೀ ಹೋತಿ’’। ಅಪ್ಪಮಾದವತೋ ಪರಹಿತಕಿರಿಯಾರಮ್ಭೇ ಪಚ್ಚುಪಕಾರತಣ್ಹಾಭಾವವಚನತೋ ‘‘ಯಾಥಾವತೋ ಧಮ್ಮನಿಜ್ಝಾನೇ ಹಿ ಸತಿ ತಣ್ಹಾ ನ ಹೋತಿ’’। ಪರಹಿತಾರಮ್ಭೇ ಪರಮೇಪಿ ಪರಕತದುಕ್ಖಸಹನತಾವಚನತೋ ಚ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ ಖನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಸಚ್ಚೇನ ಖನ್ತಿಯಾ ಚಿರಾಧಿಟ್ಠಾನತೋ ಅಪಕಾರಿನೋ ಅಪಕಾರಖನ್ತಿಂ ವತ್ವಾ ತದುಪಕಾರಕರಣೇ ಅವಿಸಂವಾದವಚನತೋ ಖನ್ತಿಯಾ ಅಪವಾದವಾಚಾವಿಕಮ್ಪನೇನ ಭೂತವಾದಿತಾಯ ಅವಿಜಹನವಚನತೋ ಸತ್ತಸುಞ್ಞತಾಧಮ್ಮನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಂ ವತ್ವಾ ತದುಪಬ್ರೂಹಿತಞಾಣಸಚ್ಚವಚನತೋ ಚ ಖನ್ತಿಯಾ ಅನನ್ತರಂ ಸಚ್ಚಂ ವುತ್ತಂ।

    Vīriyena titikkhāsiddhito ‘‘vīriyavā hi āraddhavīriyattā sattasaṅkhārehi upanītaṃ dukkhaṃ abhibhuyya viharati’’. Vīriyassa titikkhālaṅkārabhāvato ‘‘vīriyavato hi titikkhā sobhati’’. Paggahanimittaṃ vatvā samathanimittavacanato accārambhena uddhaccadosappahānavacanato ‘‘dhammanijjhānakkhantiyā hi uddhaccadoso pahīyati’’. Vīriyavato sātaccakaraṇavacanato ‘‘khantibahulo hi anuddhato sātaccakārī hoti’’. Appamādavato parahitakiriyārambhe paccupakārataṇhābhāvavacanato ‘‘yāthāvato dhammanijjhāne hi sati taṇhā na hoti’’. Parahitārambhe paramepi parakatadukkhasahanatāvacanato ca vīriyassa anantaraṃ khanti vuttā. Saccena khantiyā cirādhiṭṭhānato apakārino apakārakhantiṃ vatvā tadupakārakaraṇe avisaṃvādavacanato khantiyā apavādavācāvikampanena bhūtavāditāya avijahanavacanato sattasuññatādhammanijjhānakkhantiṃ vatvā tadupabrūhitañāṇasaccavacanato ca khantiyā anantaraṃ saccaṃ vuttaṃ.

    ಅಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಸಚ್ಚಸಿದ್ಧಿತೋ ‘‘ಅಚಲಾಧಿಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಹಿ ವಿರತಿ ಸಿಜ್ಝತಿ’’। ಅವಿಸಂವಾದಿತಂ ವತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಚಲಭಾವವಚನತೋ ‘‘ಸಚ್ಚಸನ್ಧೋ ಹಿ ದಾನಾದೀಸು ಪಟಿಞ್ಞಾನುರೂಪಂ ನಿಚ್ಚಲೋವ ಪವತ್ತತಿ’’। ಞಾಣಸಚ್ಚಂ ವತ್ವಾ ಸಮ್ಭಾರೇಸು ಪವತ್ತಿನಿಟ್ಠಾಪನವಚನತೋ ‘‘ಯಥಾಭೂತಞಾಣವಾ ಹಿ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರೇ ಅಧಿಟ್ಠಾತಿ, ತೇ ಚ ನಿಟ್ಠಾಪೇತಿ ಪಟಿಪಕ್ಖೇಹಿ ಅಕಮ್ಪಿಯಭಾವತೋ’’ತಿ ಸಚ್ಚಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ವುತ್ತಂ। ಮೇತ್ತಾಯ ಪರಹಿತಕರಣಸಮಾದಾನಾಧಿಟ್ಠಾನಸಿದ್ಧಿತೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ವತ್ವಾ ಹಿತೂಪಸಂಹಾರವಚನತೋ ‘‘ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರೇ ಹಿ ಅಧಿತಿಟ್ಠಮಾನೋ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರೀ ಹೋತಿ’’। ಅಚಲಾಧಿಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಸಮಾದಾನಾವಿಕೋಪನೇನ ಸಮಾದಾನಸಮ್ಭವತೋ ಚ ಅಧಿಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ ಮೇತ್ತಾ ವುತ್ತಾ। ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಮೇತ್ತಾವಿಸುದ್ಧಿತೋ ಸತ್ತೇಸು ಹಿತೂಪಸಂಹಾರಂ ವತ್ವಾ ತದಪರಾಧೇಸು ಉದಾಸೀನತಾವಚನತೋ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಂ ವತ್ವಾ ತನ್ನಿಸ್ಸನ್ದಭಾವನಾವಚನತೋ ಹಿತಕಾಮಸತ್ತೇಪಿ ಉಪೇಕ್ಖಕೋತಿ ಅಚ್ಛರಿಯಗುಣತಾವಚನತೋ ಚ ಮೇತ್ತಾಯ ಅನನ್ತರಂ ಉಪೇಕ್ಖಾ ವುತ್ತಾತಿ ಏವಮೇತಾಸಂ ಕಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Adhiṭṭhānena saccasiddhito ‘‘acalādhiṭṭhānassa hi virati sijjhati’’. Avisaṃvāditaṃ vatvā tattha acalabhāvavacanato ‘‘saccasandho hi dānādīsu paṭiññānurūpaṃ niccalova pavattati’’. Ñāṇasaccaṃ vatvā sambhāresu pavattiniṭṭhāpanavacanato ‘‘yathābhūtañāṇavā hi bodhisambhāre adhiṭṭhāti, te ca niṭṭhāpeti paṭipakkhehi akampiyabhāvato’’ti saccassa anantaraṃ adhiṭṭhānaṃ vuttaṃ. Mettāya parahitakaraṇasamādānādhiṭṭhānasiddhito adhiṭṭhānaṃ vatvā hitūpasaṃhāravacanato ‘‘bodhisambhāre hi adhitiṭṭhamāno mettāvihārī hoti’’. Acalādhiṭṭhānassa samādānāvikopanena samādānasambhavato ca adhiṭṭhānassa anantaraṃ mettā vuttā. Upekkhāya mettāvisuddhito sattesu hitūpasaṃhāraṃ vatvā tadaparādhesu udāsīnatāvacanato mettābhāvanaṃ vatvā tannissandabhāvanāvacanato hitakāmasattepi upekkhakoti acchariyaguṇatāvacanato ca mettāya anantaraṃ upekkhā vuttāti evametāsaṃ kamo veditabbo.

    ಕಾನಿ ಲಕ್ಖಣರಸಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಪದಟ್ಠಾನಾನೀತಿ ಏತ್ಥ ಅವಿಸೇಸೇನ ತಾವ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪಾರಮಿಯೋ ಪರಾನುಗ್ಗಹಲಕ್ಖಣಾ, ಪರೇಸಂ ಉಪಕಾರಕರಣರಸಾ, ಅವಿಕಮ್ಪನರಸಾ ವಾ, ಹಿತೇಸಿತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಬುದ್ಧತ್ತಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ ವಾ, ಮಹಾಕರುಣಾಪದಟ್ಠಾನಾ, ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪದಟ್ಠಾನಾ ವಾ।

    Kāni lakkhaṇarasapaccupaṭṭhānapadaṭṭhānānīti ettha avisesena tāva sabbāpi pāramiyo parānuggahalakkhaṇā, paresaṃ upakārakaraṇarasā, avikampanarasā vā, hitesitāpaccupaṭṭhānā, buddhattapaccupaṭṭhānā vā, mahākaruṇāpadaṭṭhānā, karuṇūpāyakosallapadaṭṭhānā vā.

    ವಿಸೇಸೇನ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ಅತ್ತೂಪಕರಣಪರಿಚ್ಚಾಗಚೇತನಾ ದಾನಪಾರಮಿತಾ, ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಕಾಯವಚೀಸುಚರಿತಂ ಅತ್ಥತೋ ಅಕತ್ತಬ್ಬವಿರತಿಕತ್ತಬ್ಬಕರಣಚೇತನಾದಯೋ ಚ ಸೀಲಪಾರಮಿತಾ। ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತೋ ಆದೀನವದಸ್ಸನಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ ಕಾಮಭವೇಹಿ ನಿಕ್ಖಮನಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿತಾ, ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತೋ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಾಮಞ್ಞವಿಸೇಸಲಕ್ಖಣಾವಬೋಧೋ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿತಾ । ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತೋ ಕಾಯಚಿತ್ತೇಹಿ ಪರಹಿತಾರಮ್ಭೋ ವೀರಿಯಪಾರಮಿತಾ, ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರಾಪರಾಧಸಹನಂ ಅದೋಸಪ್ಪಧಾನೋ ತದಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ ಖನ್ತಿಪಾರಮಿತಾ, ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ವಿರತಿಚೇತನಾದಿಭೇದಂ ಅವಿಸಂವಾದನಂ ಸಚ್ಚಪಾರಮಿತಾ, ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಅಚಲಸಮಾದಾನಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ತದಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತೋ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿತಾ, ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತೋ ಲೋಕಸ್ಸ ಹಿತಸುಖೂಪಸಂಹಾರೋ ಅತ್ಥತೋ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿತಾ, ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ಅನುನಯಪಟಿಘವಿದ್ಧಂಸನೀ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠೇಸು ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರೇಸು ಸಮಪ್ಪವತ್ತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿತಾ।

    Visesena pana yasmā karuṇūpāyakosallapariggahitā attūpakaraṇapariccāgacetanā dānapāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahitaṃ kāyavacīsucaritaṃ atthato akattabbaviratikattabbakaraṇacetanādayo ca sīlapāramitā. Karuṇūpāyakosallapariggahito ādīnavadassanapubbaṅgamo kāmabhavehi nikkhamanacittuppādo nekkhammapāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahito dhammānaṃ sāmaññavisesalakkhaṇāvabodho paññāpāramitā. Karuṇūpāyakosallapariggahito kāyacittehi parahitārambho vīriyapāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahitaṃ sattasaṅkhārāparādhasahanaṃ adosappadhāno tadākārappavattacittuppādo khantipāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahitaṃ viraticetanādibhedaṃ avisaṃvādanaṃ saccapāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahitaṃ acalasamādānādhiṭṭhānaṃ tadākārappavatto cittuppādo adhiṭṭhānapāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahito lokassa hitasukhūpasaṃhāro atthato abyāpādo mettāpāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahitā anunayapaṭighaviddhaṃsanī iṭṭhāniṭṭhesu sattasaṅkhāresu samappavatti upekkhāpāramitā.

    ತಸ್ಮಾ ಪರಿಚ್ಚಾಗಲಕ್ಖಣಾ ದಾನಪಾರಮೀ, ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ ಲೋಭವಿದ್ಧಂಸನರಸಾ, ಅನಾಸತ್ತಿಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಭವವಿಭವಸಮ್ಪತ್ತಿಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ ವಾ, ಪರಿಚ್ಚಜಿತಬ್ಬವತ್ಥುಪದಟ್ಠಾನಾ। ಸೀಲನಲಕ್ಖಣಾ ಸೀಲಪಾರಮೀ, ಸಮಾಧಾನಲಕ್ಖಣಾ ಪತಿಟ್ಠಾನಲಕ್ಖಣಾ ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ದುಸ್ಸೀಲ್ಯವಿದ್ಧಂಸನರಸಾ, ಅನವಜ್ಜರಸಾ ವಾ, ಸೋಚೇಯ್ಯಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಪದಟ್ಠಾನಾ। ಕಾಮತೋ ಚ ಭವತೋ ಚ ನಿಕ್ಖಮನಲಕ್ಖಣಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮೀ, ತದಾದೀನವವಿಭಾವನರಸಾ, ತತೋ ಏವ ವಿಮುಖಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಸಂವೇಗಪದಟ್ಠಾನಾ। ಯಥಾಸಭಾವಪಟಿವೇಧಲಕ್ಖಣಾ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮೀ, ಅಕ್ಖಲಿತಪಟಿವೇಧಲಕ್ಖಣಾ ವಾ ಕುಸಲಿಸ್ಸಾಸಖಿತ್ತಉಸುಪಟಿವೇಧೋ ವಿಯ, ವಿಸಯೋಭಾಸನರಸಾ ಪದೀಪೋ ವಿಯ, ಅಸಮ್ಮೋಹಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ ಅರಞ್ಞಗತಸುದೇಸಿಕೋ ವಿಯ, ಸಮಾಧಿಪದಟ್ಠಾನಾ, ಚತುಸಚ್ಚಪದಟ್ಠಾನಾ ವಾ। ಉಸ್ಸಾಹಲಕ್ಖಣಾ ವೀರಿಯಪಾರಮೀ, ಉಪತ್ಥಮ್ಭನರಸಾ, ಅಸಂಸೀದನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ವೀರಿಯಾರಮ್ಭವತ್ಥುಪದಟ್ಠಾನಾ, ಸಂವೇಗಪದಟ್ಠಾನಾ ವಾ। ಖಮನಲಕ್ಖಣಾ ಖನ್ತಿಪಾರಮೀ, ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಸಹನರಸಾ, ಅಧಿವಾಸನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಅವಿರೋಧಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ ವಾ, ಯಥಾಭೂತದಸ್ಸನಪದಟ್ಠಾನಾ। ಅವಿಸಂವಾದನಲಕ್ಖಣಾ ಸಚ್ಚಪಾರಮೀ, ಯಥಾಸಭಾವವಿಭಾವನರಸಾ, ಸಾಧುತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಸೋರಚ್ಚಪದಟ್ಠಾನಾ। ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರೇಸು ಅಧಿಟ್ಠಾನಲಕ್ಖಣಾ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮೀ, ತೇಸಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಾಭಿಭವನರಸಾ, ತತ್ಥ ಅಚಲತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಪದಟ್ಠಾನಾ। ಹಿತಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತಿಲಕ್ಖಣಾ ಮೇತ್ತಾಪಾರಮೀ, ಹಿತೂಪಸಂಹಾರರಸಾ, ಆಘಾತವಿನಯನರಸಾ ವಾ, ಸೋಮ್ಮಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಸತ್ತಾನಂ ಮನಾಪಭಾವದಸ್ಸನಪದಟ್ಠಾನಾ। ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತಿಲಕ್ಖಣಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮೀ, ಸಮಭಾವದಸ್ಸನರಸಾ, ಪಟಿಘಾನುನಯವೂಪಸಮಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಾಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಪದಟ್ಠಾನಾ।

    Tasmā pariccāgalakkhaṇā dānapāramī, deyyadhamme lobhaviddhaṃsanarasā, anāsattipaccupaṭṭhānā, bhavavibhavasampattipaccupaṭṭhānā vā, pariccajitabbavatthupadaṭṭhānā. Sīlanalakkhaṇā sīlapāramī, samādhānalakkhaṇā patiṭṭhānalakkhaṇā cāti vuttaṃ hoti. Dussīlyaviddhaṃsanarasā, anavajjarasā vā, soceyyapaccupaṭṭhānā, hirottappapadaṭṭhānā. Kāmato ca bhavato ca nikkhamanalakkhaṇā nekkhammapāramī, tadādīnavavibhāvanarasā, tato eva vimukhabhāvapaccupaṭṭhānā, saṃvegapadaṭṭhānā. Yathāsabhāvapaṭivedhalakkhaṇā paññāpāramī, akkhalitapaṭivedhalakkhaṇā vā kusalissāsakhittausupaṭivedho viya, visayobhāsanarasā padīpo viya, asammohapaccupaṭṭhānā araññagatasudesiko viya, samādhipadaṭṭhānā, catusaccapadaṭṭhānā vā. Ussāhalakkhaṇā vīriyapāramī, upatthambhanarasā, asaṃsīdanapaccupaṭṭhānā, vīriyārambhavatthupadaṭṭhānā, saṃvegapadaṭṭhānā vā. Khamanalakkhaṇā khantipāramī, iṭṭhāniṭṭhasahanarasā, adhivāsanapaccupaṭṭhānā, avirodhapaccupaṭṭhānā vā, yathābhūtadassanapadaṭṭhānā. Avisaṃvādanalakkhaṇā saccapāramī, yathāsabhāvavibhāvanarasā, sādhutāpaccupaṭṭhānā, soraccapadaṭṭhānā. Bodhisambhāresu adhiṭṭhānalakkhaṇā adhiṭṭhānapāramī, tesaṃ paṭipakkhābhibhavanarasā, tattha acalatāpaccupaṭṭhānā, bodhisambhārapadaṭṭhānā. Hitākārappavattilakkhaṇā mettāpāramī, hitūpasaṃhārarasā, āghātavinayanarasā vā, sommabhāvapaccupaṭṭhānā, sattānaṃ manāpabhāvadassanapadaṭṭhānā. Majjhattākārappavattilakkhaṇā upekkhāpāramī, samabhāvadassanarasā, paṭighānunayavūpasamapaccupaṭṭhānā, kammassakatāpaccavekkhaṇapadaṭṭhānā.

    ಏತ್ಥ ಚ ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತತಾ ದಾನಾದೀನಂ ಪರಿಚ್ಚಾಗಾದಿಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ವಿಸೇಸನಭಾವೇನ ವತ್ತಬ್ಬಾ। ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಹಿ ದಾನಾದೀನಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸನ್ತಾನೇ ಪವತ್ತಾನಿ ದಾನಾದಿಪಾರಮಿಯೋ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ।

    Ettha ca karuṇūpāyakosallapariggahitatā dānādīnaṃ pariccāgādilakkhaṇassa visesanabhāvena vattabbā. Karuṇūpāyakosallapariggahitāni hi dānādīni bodhisattasantāne pavattāni dānādipāramiyo nāma honti.

    ಕೋ ಪಚ್ಚಯೋತಿ? ಅಭಿನೀಹಾರೋ ತಾವ ಪಾರಮೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋ। ಯೋ ಹಿ ಅಯಂ –

    Kopaccayoti? Abhinīhāro tāva pāramīnaṃ paccayo. Yo hi ayaṃ –

    ‘‘ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಲಿಙ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಹೇತು ಸತ್ಥಾರದಸ್ಸನಂ।

    ‘‘Manussattaṃ liṅgasampatti, hetu satthāradassanaṃ;

    ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಅಧಿಕಾರೋ ಚ ಛನ್ದತಾ।

    Pabbajjā guṇasampatti, adhikāro ca chandatā;

    ಅಟ್ಠಧಮ್ಮಸಮೋಧಾನಾ, ಅಭಿನೀಹಾರೋ ಸಮಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ॥ (ಬು॰ ವಂ॰ ೨.೫೯) –

    Aṭṭhadhammasamodhānā, abhinīhāro samijjhatī’’ti. (bu. vaṃ. 2.59) –

    ಏವಂ ವುತ್ತೋ ಅಟ್ಠಧಮ್ಮಸಮೋಧಾನಸಮ್ಪಾದಿತೋ ‘‘ತಿಣ್ಣೋ ತಾರೇಯ್ಯಂ ಮುತ್ತೋ ಮೋಚೇಯ್ಯಂ ದನ್ತೋ ದಮೇಯ್ಯಂ ಸನ್ತೋ ಸಮೇಯ್ಯಂ ಅಸ್ಸತ್ಥೋ ಅಸ್ಸಾಸೇಯ್ಯಂ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಪೇಯ್ಯಂ ಸುದ್ಧೋ ಸೋಧೇಯ್ಯಂ ಬುದ್ಧೋ ಬೋಧೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತೋ ಅಭಿನೀಹಾರೋ। ಸೋ ಅವಿಸೇಸೇನ ಸಬ್ಬಪಾರಮೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋ। ತಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಹಿ ಉದ್ಧಂ ಪಾರಮೀನಂ ಪವಿಚಯುಪಟ್ಠಾನಸಮಾದಾನಾಧಿಟ್ಠಾನನಿಪ್ಫತ್ತಿಯೋ ಮಹಾಪುರಿಸಾನಂ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ।

    Evaṃ vutto aṭṭhadhammasamodhānasampādito ‘‘tiṇṇo tāreyyaṃ mutto moceyyaṃ danto dameyyaṃ santo sameyyaṃ assattho assāseyyaṃ parinibbuto parinibbāpeyyaṃ suddho sodheyyaṃ buddho bodheyya’’ntiādinayappavatto abhinīhāro. So avisesena sabbapāramīnaṃ paccayo. Tappavattiyā hi uddhaṃ pāramīnaṃ pavicayupaṭṭhānasamādānādhiṭṭhānanipphattiyo mahāpurisānaṃ sambhavanti.

    ತತ್ಥ ಮನುಸ್ಸತ್ತನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವೋ। ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವೇಯೇವ ಹಿ ಠತ್ವಾ ಬುದ್ಧತ್ತಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ನಾಗಸುಪಣ್ಣಾದಿಜಾತೀಸು ಠಿತಸ್ಸ। ಕಸ್ಮಾತಿ ಚೇ? ಬುದ್ಧಭಾವಸ್ಸ ಅನನುಚ್ಛವಿಕಭಾವತೋ।

    Tattha manussattanti manussattabhāvo. Manussattabhāveyeva hi ṭhatvā buddhattaṃ patthentassa patthanā samijjhati, na nāgasupaṇṇādijātīsu ṭhitassa. Kasmāti ce? Buddhabhāvassa ananucchavikabhāvato.

    ಲಿಙ್ಗಸಮ್ಪತ್ತೀತಿ ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವೇ ಠಿತಸ್ಸಾಪಿ ಪುರಿಸಸ್ಸೇವ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ಇತ್ಥಿಯಾ ನ ಪಣ್ಡಕನಪುಂಸಕಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾನಂ ವಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ। ಕಸ್ಮಾತಿ ಚೇ? ಯಥಾವುತ್ತಕಾರಣತೋ ಲಕ್ಖಣಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಅಭಾವತೋ ಚ। ವುತ್ತಞ್ಚೇತಂ – ‘‘ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನವಕಾಸೋ, ಯಂ ಇತ್ಥೀ ಅರಹಂ ಅಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೨೭೯; ವಿಭ॰ ೮೦೯) ವಿತ್ಥಾರೋ। ತಸ್ಮಾ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕಸ್ಸಾಪಿ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗೇ ಠಿತಸ್ಸ ಪಣ್ಡಕಾದೀನಂ ವಾ ಪತ್ಥನಾ ನ ಸಮಿಜ್ಝತಿ।

    Liṅgasampattīti manussattabhāve ṭhitassāpi purisasseva patthanā samijjhati, na itthiyā na paṇḍakanapuṃsakaubhatobyañjanakānaṃ vā samijjhati. Kasmāti ce? Yathāvuttakāraṇato lakkhaṇapāripūriyā abhāvato ca. Vuttañcetaṃ – ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho’’ti (a. ni. 1.279; vibha. 809) vitthāro. Tasmā manussajātikassāpi itthiliṅge ṭhitassa paṇḍakādīnaṃ vā patthanā na samijjhati.

    ಹೇತೂತಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿ। ಮನುಸ್ಸಪುರಿಸಸ್ಸಾಪಿ ಹಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸೇವ ಹೇತುಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ಇತರಸ್ಸ।

    Hetūti upanissayasampatti. Manussapurisassāpi hi upanissayasampannasseva hetusampattiyā patthanā samijjhati, na itarassa.

    ಸತ್ಥಾರದಸ್ಸನನ್ತಿ ಸತ್ಥುಸಮ್ಮುಖೀಭಾವೋ। ಧರಮಾನಕಬುದ್ಧಸ್ಸೇವ ಹಿ ಸನ್ತಿಕೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಪನ ಭಗವತಿ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ವಾ ಬೋಧಿಮೂಲೇ ವಾ ಪಟಿಮಾಯ ವಾ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಬುದ್ಧಸಾವಕಾನಂ ವಾ ಸನ್ತಿಕೇ ಪತ್ಥನಾ ನ ಸಮಿಜ್ಝತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಅಧಿಕಾರಸ್ಸ ಬಲವಭಾವಾಭಾವತೋ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಏವ ಪನ ಸನ್ತಿಕೇ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ಅಜ್ಝಾಸಯಸ್ಸ ಉಳಾರಭಾವೇನ ತದಧಿಕಾರಸ್ಸ ಬಲವಭಾವಾಪತ್ತಿತೋ।

    Satthāradassananti satthusammukhībhāvo. Dharamānakabuddhasseva hi santike patthentassa patthanā samijjhati, parinibbute pana bhagavati cetiyassa santike vā bodhimūle vā paṭimāya vā paccekabuddhabuddhasāvakānaṃ vā santike patthanā na samijjhati. Kasmā? Adhikārassa balavabhāvābhāvato. Buddhānaṃ eva pana santike patthanā samijjhati, ajjhāsayassa uḷārabhāvena tadadhikārassa balavabhāvāpattito.

    ಪಬ್ಬಜ್ಜಾತಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಕಮ್ಮಕಿರಿಯವಾದೀಸು ತಾಪಸೇಸು ವಾ ಭಿಕ್ಖೂಸು ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸೇವ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನೋ ಗಿಹಿಲಿಙ್ಗೇ ಠಿತಸ್ಸ। ಕಸ್ಮಾ? ಬುದ್ಧಭಾವಸ್ಸ ಅನನುಚ್ಛವಿಕಭಾವತೋ। ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಏವ ಹಿ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಧಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನ ಗಹಟ್ಠಭೂತಾ, ತಸ್ಮಾ ಪಣಿಧಾನಕಾಲೇ ಚ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಲಿಙ್ಗಂ ಏವ ಹಿ ಯುತ್ತರೂಪಂ ಕಿಞ್ಚ ಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿಅಧಿಟ್ಠಾನಭಾವತೋ।

    Pabbajjāti buddhassa bhagavato santike patthentassāpi kammakiriyavādīsu tāpasesu vā bhikkhūsu vā pabbajitasseva patthanā samijjhati, no gihiliṅge ṭhitassa. Kasmā? Buddhabhāvassa ananucchavikabhāvato. Pabbajitā eva hi mahābodhisattā sammāsambodhiṃ adhigacchanti, na gahaṭṭhabhūtā, tasmā paṇidhānakāle ca pabbajjāliṅgaṃ eva hi yuttarūpaṃ kiñca guṇasampattiadhiṭṭhānabhāvato.

    ಗುಣಸಮ್ಪತ್ತೀತಿ ಅಭಿಞ್ಞಾದಿಗುಣಸಮ್ಪದಾ। ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸಾಪಿ ಹಿ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭಿನೋ ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಸ್ಸೇವ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ಯಥಾವುತ್ತಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಿರಹಿತಸ್ಸ। ಕಸ್ಮಾ? ಪಾರಮಿಪವಿಚಯಸ್ಸ ಅಸಮತ್ಥಭಾವತೋ, ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಮಹಾಪುರಿಸಾ ಕತಾಭಿನೀಹಾರಾ ಸಯಮೇವ ಪಾರಮೀ ಪವಿಚೇತುಂ ಸಮತ್ಥಾ ಹೋನ್ತಿ।

    Guṇasampattīti abhiññādiguṇasampadā. Pabbajitassāpi hi aṭṭhasamāpattilābhino pañcābhiññasseva patthanā samijjhati, na yathāvuttaguṇasampattiyā virahitassa. Kasmā? Pāramipavicayassa asamatthabhāvato, upanissayasampattiyā abhiññāsampattiyā ca samannāgatattā mahāpurisā katābhinīhārā sayameva pāramī pavicetuṃ samatthā honti.

    ಅಧಿಕಾರೋತಿ ಅಧಿಕೋ ಉಪಕಾರೋ। ಯಥಾವುತ್ತಗುಣಸಮ್ಪನ್ನೋಪಿ ಹಿ ಯೋ ಅತ್ತನೋ ಜೀವಿತಮ್ಪಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಅಧಿಕಂ ಉಪಕಾರಂ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಸೇವ ಅಭಿನೀಹಾರೋ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ಇತರಸ್ಸ।

    Adhikāroti adhiko upakāro. Yathāvuttaguṇasampannopi hi yo attano jīvitampi buddhānaṃ pariccajitvā tasmiṃ kāle adhikaṃ upakāraṃ karoti, tasseva abhinīhāro samijjhati, na itarassa.

    ಛನ್ದತಾತಿ ಕತ್ತುಕಾಮತಾಕುಸಲಚ್ಛನ್ದೋ। ಯಸ್ಸ ಹಿ ಯಥಾವುತ್ತಧಮ್ಮಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಮಹನ್ತೋ ಛನ್ದೋ ಮಹತೀ ಪತ್ಥನಾ ಮಹತೀ ಕತ್ತುಕಾಮತಾ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸೇವ ಸಮಿಜ್ಝತಿ, ನ ಇತರಸ್ಸ।

    Chandatāti kattukāmatākusalacchando. Yassa hi yathāvuttadhammasamannāgatassa buddhakārakadhammānaṃ atthāya mahanto chando mahatī patthanā mahatī kattukāmatā atthi, tasseva samijjhati, na itarassa.

    ತತ್ರಿದಂ ಛನ್ದಮಹನ್ತತಾಯ ಓಪಮ್ಮಂ – ಯೋ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಗಬ್ಭಂ ಏಕೋದಕೀಭೂತಂ ಅತ್ತನೋ ಬಾಹುಬಲೇನೇವ ಉತ್ತರಿತ್ವಾ ಪಾರಂ ಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೋ, ಸೋ ಬುದ್ಧತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತೀತಿ ಸುತ್ವಾ ತಂ ದುಕ್ಕರತೋ ಅದಹನ್ತೋ ‘‘ಅಹಂ ತಂ ಉತ್ತರಿತ್ವಾ ಪಾರಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಛನ್ದಜಾತೋ ಹೋತಿ, ನ ತತ್ಥ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ತಥಾ ಯೋ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಂ ವೀತಚ್ಚಿಕಾನಂ ವಿಗತಧೂಮಾನಂ ಅಙ್ಗಾರಾನಂ ಪೂರಂ ಪಾದೇಹಿ ಅಕ್ಕಮನ್ತೋ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರಭಾಗಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ ಸಮತ್ಥೋ…ಪೇ॰… ನ ತತ್ಥ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ತಥಾ ಯೋ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಂ ಸತ್ತಿಸೂಲೇಹಿ ಸುನಿಸಿತಫಲೇಹಿ ನಿರನ್ತರಂ ಆಕಿಣ್ಣಂ ಪಾದೇಹಿ ಅಕ್ಕಮನ್ತೋ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ನ ತತ್ಥ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ತಥಾ ಯೋ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಂ ನಿರನ್ತರಂ ಘನವೇಳುಗುಮ್ಬಸಞ್ಛನ್ನಂ ಕಣ್ಟಕಲತಾವನಗಹನಂ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪರಭಾಗಂ ಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೋ…ಪೇ॰… ನ ತತ್ಥ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ತಥಾ ಯೋ ‘‘ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ ಕಪ್ಪೇ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧತ್ತಂ ಪತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಸುತ್ವಾ ತಂ ದುಕ್ಕರತೋ ಅದಹನ್ತೋ ‘‘ಅಹಂ ತತ್ಥ ಪಚ್ಚಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಛನ್ದಜಾತೋ ಹೋತಿ, ನ ತತ್ಥ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ಏತ್ಥ ಛನ್ದಸ್ಸ ಮಹನ್ತಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Tatridaṃ chandamahantatāya opammaṃ – yo sakalacakkavāḷagabbhaṃ ekodakībhūtaṃ attano bāhubaleneva uttaritvā pāraṃ gantuṃ samattho, so buddhattaṃ pāpuṇātīti sutvā taṃ dukkarato adahanto ‘‘ahaṃ taṃ uttaritvā pāraṃ gamissāmī’’ti chandajāto hoti, na tattha saṅkocaṃ āpajjati. Tathā yo sakalacakkavāḷaṃ vītaccikānaṃ vigatadhūmānaṃ aṅgārānaṃ pūraṃ pādehi akkamanto atikkamitvā parabhāgaṃ pāpuṇituṃ samattho…pe… na tattha saṅkocaṃ āpajjati. Tathā yo sakalacakkavāḷaṃ sattisūlehi sunisitaphalehi nirantaraṃ ākiṇṇaṃ pādehi akkamanto atikkamitvā…pe… na tattha saṅkocaṃ āpajjati. Tathā yo sakalacakkavāḷaṃ nirantaraṃ ghanaveḷugumbasañchannaṃ kaṇṭakalatāvanagahanaṃ vinivijjhitvā parabhāgaṃ gantuṃ samattho…pe… na tattha saṅkocaṃ āpajjati. Tathā yo ‘‘cattāri asaṅkhyeyyāni satasahassañca kappe niraye paccitvā buddhattaṃ pattabba’’nti sutvā taṃ dukkarato adahanto ‘‘ahaṃ tattha paccitvā buddhattaṃ pāpuṇissāmī’’ti chandajāto hoti, na tattha saṅkocaṃ āpajjatīti evamādinā nayena ettha chandassa mahantabhāvo veditabbo.

    ಏವಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪನಾಯಂ ಅಭಿನೀಹಾರೋ ಅತ್ಥತೋ ತೇಸಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಙ್ಗಾನಂ ಸಮೋಧಾನೇನ ತಥಾಪವತ್ತೋ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೋ ಸಮ್ಮದೇವ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಾ ಪಣಿಧಾನಲಕ್ಖಣೋ। ‘‘ಅಹೋ ವತಾಹಂ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝೇಯ್ಯಂ, ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖಂ ನಿಪ್ಫಾದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದಿಪತ್ಥನಾರಸೋ, ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಹೇತುಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ಮಹಾಕರುಣಾಪದಟ್ಠಾನೋ, ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿಪದಟ್ಠಾನೋ ವಾ। ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಂ ಬುದ್ಧಭೂಮಿಂ ಅಪರಿಮಾಣಂ ಸತ್ತಲೋಕಹಿತಞ್ಚ ಆರಬ್ಭ ಪವತ್ತಿಯಾ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಮೂಲಭೂತೋ ಪರಮಭದ್ದಕೋ ಪರಮಕಲ್ಯಾಣೋ ಅಪರಿಮೇಯ್ಯಪ್ಪಭಾವೋ ಪುಞ್ಞವಿಸೇಸೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

    Evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgato panāyaṃ abhinīhāro atthato tesaṃ aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ samodhānena tathāpavatto cittuppādoti veditabbo. So sammadeva sammāsambodhiyā paṇidhānalakkhaṇo. ‘‘Aho vatāhaṃ anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjheyyaṃ, sabbasattānaṃ hitasukhaṃ nipphādeyya’’nti evamādipatthanāraso, bodhisambhārahetubhāvapaccupaṭṭhāno, mahākaruṇāpadaṭṭhāno, upanissayasampattipadaṭṭhāno vā. Acinteyyaṃ buddhabhūmiṃ aparimāṇaṃ sattalokahitañca ārabbha pavattiyā sabbabuddhakārakadhammamūlabhūto paramabhaddako paramakalyāṇo aparimeyyappabhāvo puññavisesoti daṭṭhabbo.

    ಯಸ್ಸ ಚ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಹೇವ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಮಹಾಬೋಧಿಯಾನಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಓತಿಣ್ಣೋ ನಾಮ ಹೋತಿ ನಿಯತಭಾವಸಮಧಿಗಮನತೋ ತತೋ ಅನಿವತ್ತನಸಭಾವತ್ತಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋತಿ ಸಮಞ್ಞಂ ಪಟಿಲಭತಿ, ಸಬ್ಬಭಾವೇನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಸಮಾಸತ್ತಮಾನಸತಾ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಸಿಕ್ಖಾಸಮತ್ಥತಾ ಚಸ್ಸ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ। ಯಥಾವುತ್ತಾಭಿನೀಹಾರಸಮಿಜ್ಝನೇನ ಹಿ ಮಹಾಪುರಿಸಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಾಧಿಗಮನಪುಬ್ಬಲಿಙ್ಗೇನ ಸಯಮ್ಭುಞಾಣೇನ ಸಮ್ಮದೇವ ಸಬ್ಬಪಾರಮಿಯೋ ಪವಿಚಿನಿತ್ವಾ ಸಮಾದಾಯ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ। ತಥಾ ಕತಮಹಾಭಿನೀಹಾರೋ ಹಿ ಸುಮೇಧಪಣ್ಡಿತೋ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ। ಯಥಾಹ –

    Yassa ca uppattiyā saheva mahāpuriso mahābodhiyānapaṭipattiṃ otiṇṇo nāma hoti niyatabhāvasamadhigamanato tato anivattanasabhāvattā bodhisattoti samaññaṃ paṭilabhati, sabbabhāvena sammāsambodhiyaṃ samāsattamānasatā bodhisambhārasikkhāsamatthatā cassa santiṭṭhati. Yathāvuttābhinīhārasamijjhanena hi mahāpurisā sabbaññutaññāṇādhigamanapubbaliṅgena sayambhuñāṇena sammadeva sabbapāramiyo pavicinitvā samādāya anukkamena paripūrenti. Tathā katamahābhinīhāro hi sumedhapaṇḍito paṭipajji. Yathāha –

    ‘‘ಹನ್ದ ಬುದ್ಧಕರೇ ಧಮ್ಮೇ, ವಿಚಿನಾಮಿ ಇತೋ ಚಿತೋ।

    ‘‘Handa buddhakare dhamme, vicināmi ito cito;

    ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ದಸ ದಿಸಾ, ಯಾವತಾ ಧಮ್ಮಧಾತುಯಾ।

    Uddhaṃ adho dasa disā, yāvatā dhammadhātuyā;

    ವಿಚಿನನ್ತೋ ತದಾ ದಕ್ಖಿಂ, ಪಠಮಂ ದಾನಪಾರಮಿ’’ನ್ತಿ॥ (ಬು॰ ವಂ॰ ೨.೧೧೫-೧೧೬) –

    Vicinanto tadā dakkhiṃ, paṭhamaṃ dānapārami’’nti. (bu. vaṃ. 2.115-116) –

    ವಿತ್ಥಾರೋ। ತಸ್ಸ ಚ ಅಭಿನೀಹಾರಸ್ಸ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯಾ ಚತ್ತಾರೋ ಹೇತೂ ಚತ್ತಾರಿ ಚ ಬಲಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।

    Vitthāro. Tassa ca abhinīhārassa cattāro paccayā cattāro hetū cattāri ca balāni veditabbāni.

    ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯಾ? ಇಧ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಪಸ್ಸತಿ ತಥಾಗತಂ ಮಹತಾ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವೇನ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಂ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಕರೋನ್ತಂ। ತಸ್ಸ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಮಹಾಬೋಧಿಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ – ‘‘ಮಹಾನುಭಾವಾ ವತಾಯಂ ಧಮ್ಮಧಾತು, ಯಸ್ಸಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧತ್ತಾ ಭಗವಾ ಏವಂ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಧಮ್ಮೋ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಾನುಭಾವೋ ಚಾ’’ತಿ । ಸೋ ತಮೇವ ಮಹಾನುಭಾವದಸ್ಸನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಅಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಠಪೇತಿ। ಅಯಂ ಪಠಮೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಾಯ।

    Tattha katame cattāro paccayā? Idha mahāpuriso passati tathāgataṃ mahatā buddhānubhāvena acchariyabbhutaṃ pāṭihāriyaṃ karontaṃ. Tassa taṃ nissāya taṃ ārammaṇaṃ katvā mahābodhiyaṃ cittaṃ santiṭṭhati – ‘‘mahānubhāvā vatāyaṃ dhammadhātu, yassā suppaṭividdhattā bhagavā evaṃ acchariyabbhutadhammo acinteyyānubhāvo cā’’ti . So tameva mahānubhāvadassanaṃ nissāya taṃ paccayaṃ katvā sambodhiyaṃ adhimuccanto tattha cittaṃ ṭhapeti. Ayaṃ paṭhamo paccayo mahābhinīhārāya.

    ನ ಹೇವ ಖೋ ಪಸ್ಸತಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಮಹಾನುಭಾವತಂ, ಅಪಿ ಚ ಖೋ ಸುಣಾತಿ ‘‘ಏದಿಸೋ ಚ ಏದಿಸೋ ಚ ಭಗವಾ’’ತಿ। ಸೋ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಅಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಠಪೇತಿ। ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಾಯ।

    Na heva kho passati tathāgatassa yathāvuttaṃ mahānubhāvataṃ, api ca kho suṇāti ‘‘ediso ca ediso ca bhagavā’’ti. So taṃ nissāya taṃ paccayaṃ katvā sambodhiyaṃ adhimuccanto tattha cittaṃ ṭhapeti. Ayaṃ dutiyo paccayo mahābhinīhārāya.

    ನ ಹೇವ ಖೋ ಪಸ್ಸತಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಮಹಾನುಭಾವತಂ, ನಪಿ ತಂ ಪರತೋ ಸುಣಾತಿ, ಅಪಿ ಚ ಖೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ‘‘ದಸಬಲಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೨೧-೨೨) ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ। ಸೋ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಅಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಠಪೇತಿ। ಅಯಂ ತತಿಯೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಾಯ।

    Na heva kho passati tathāgatassa yathāvuttaṃ mahānubhāvataṃ, napi taṃ parato suṇāti, api ca kho tathāgatassa dhammaṃ desentassa ‘‘dasabalasamannāgato, bhikkhave, tathāgato’’tiādinā (saṃ. ni. 2.21-22) buddhānubhāvapaṭisaṃyuttaṃ dhammaṃ suṇāti. So taṃ nissāya taṃ paccayaṃ katvā sambodhiyaṃ adhimuccanto tattha cittaṃ ṭhapeti. Ayaṃ tatiyo paccayo mahābhinīhārāya.

    ನ ಹೇವ ಖೋ ಪಸ್ಸತಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಮಹಾನುಭಾವತಂ, ನಪಿ ತಂ ಪರತೋ ಸುಣಾತಿ, ನಪಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ, ಅಪಿ ಚ ಖೋ ಉಳಾರಜ್ಝಾಸಯೋ ಕಲ್ಯಾಣಾಧಿಮುತ್ತಿಕೋ ‘‘ಅಹಮೇತಂ ಬುದ್ಧವಂಸಂ ಬುದ್ಧತನ್ತಿಂ ಬುದ್ಧಪವೇಣಿಂ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮತಂ ಪರಿಪಾಲೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಯಾವದೇವ ಧಮ್ಮಂ ಏವ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋ ಗರುಕರೋನ್ತೋ ಮಾನೇನ್ತೋ ಪೂಜೇನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನೋ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಅಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಠಪೇತಿ। ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಾಯ।

    Na heva kho passati tathāgatassa yathāvuttaṃ mahānubhāvataṃ, napi taṃ parato suṇāti, napi tathāgatassa dhammaṃ suṇāti, api ca kho uḷārajjhāsayo kalyāṇādhimuttiko ‘‘ahametaṃ buddhavaṃsaṃ buddhatantiṃ buddhapaveṇiṃ buddhadhammataṃ paripālessāmī’’ti yāvadeva dhammaṃ eva sakkaronto garukaronto mānento pūjento dhammaṃ apacāyamāno taṃ nissāya taṃ paccayaṃ katvā sambodhiyaṃ adhimuccanto tattha cittaṃ ṭhapeti. Ayaṃ catuttho paccayo mahābhinīhārāya.

    ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಹೇತೂ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಾಯ? ಇಧ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಪಕತಿಯಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋವ ಹೋತಿ ಪುರಿಮಕೇಸು ಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ। ಅಯಂ ಪಠಮೋ ಹೇತು ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಾಯ। ಪುನ ಚಪರಂ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಪಕತಿಯಾ ಕರುಣಾಜ್ಝಾಸಯೋ ಹೋತಿ ಕರುಣಾಧಿಮುತ್ತೋ ಸತ್ತಾನಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಪನೇತುಕಾಮೋ ಅಪಿ ಚ ಅತ್ತನೋ ಕಾಯಜೀವಿತಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ। ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಹೇತು ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಾಯ। ಪುನ ಚಪರಂ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಸಕಲತೋಪಿ ವಟ್ಟದುಕ್ಖತೋ ಸತ್ತಹಿತಾಯ ಚ ದುಕ್ಕರಚರಿಯತೋ ಸುಚಿರಮ್ಪಿ ಕಾಲಂ ಘಟೇನ್ತೋ ವಾಯಮನ್ತೋ ಅನಿಬ್ಬಿನ್ನೋ ಹೋತಿ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಯಾವ ಇಚ್ಛಿತತ್ಥನಿಪ್ಫತ್ತಿ। ಅಯಂ ತತಿಯೋ ಹೇತು ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಾಯ। ಪುನ ಚಪರಂ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ, ಯೋ ಅಹಿತತೋ ನಿವಾರೇತಿ, ಹಿತೇ ಪತಿಟ್ಠಪೇತಿ। ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಹೇತು ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಾಯ।

    Tattha katame cattāro hetū mahābhinīhārāya? Idha mahāpuriso pakatiyā upanissayasampannova hoti purimakesu buddhesu katādhikāro. Ayaṃ paṭhamo hetu mahābhinīhārāya. Puna caparaṃ mahāpuriso pakatiyā karuṇājjhāsayo hoti karuṇādhimutto sattānaṃ dukkhaṃ apanetukāmo api ca attano kāyajīvitaṃ pariccajitvā. Ayaṃ dutiyo hetu mahābhinīhārāya. Puna caparaṃ mahāpuriso sakalatopi vaṭṭadukkhato sattahitāya ca dukkaracariyato sucirampi kālaṃ ghaṭento vāyamanto anibbinno hoti anutrāsī yāva icchitatthanipphatti. Ayaṃ tatiyo hetu mahābhinīhārāya. Puna caparaṃ mahāpuriso kalyāṇamittasannissito hoti, yo ahitato nivāreti, hite patiṭṭhapeti. Ayaṃ catuttho hetu mahābhinīhārāya.

    ತತ್ರಾಯಂ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪದಾ – ಏಕನ್ತೇನೇವಸ್ಸ ಯಥಾ ಅಜ್ಝಾಸಯೋ ಸಮ್ಬೋಧಿನಿನ್ನೋ ಹೋತಿ ಸಮ್ಬೋಧಿಪೋಣೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪಬ್ಭಾರೋ, ತಥಾ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಚರಿಯಾ। ಯತೋ ಚಾನೇನ ಪುರಿಮಬುದ್ಧಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಸಮ್ಬೋಧಿಯಾ ಪಣಿಧಾನಂ ಕತಂ ಹೋತಿ ಮನಸಾ ವಾಚಾಯ ಚ ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಏದಿಸೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖಂ ನಿಪ್ಫಾದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಏವಂ ಸಮ್ಪನ್ನೂಪನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ಪನಸ್ಸ ಇಮಾನಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಲಿಙ್ಗಾನಿ ಭವನ್ತಿ ಯೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಸಾವಕಬೋಧಿಸತ್ತೇಹಿ ಚ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಸತ್ತೇಹಿ ಚ ಮಹಾವಿಸೇಸೋ ಮಹನ್ತಂ ನಾನಾಕರಣಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯತೋ ಪಟಿಪತ್ತಿತೋ ಕೋಸಲ್ಲತೋ ಚ। ಇಧ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಯಥಾ ವಿಸದಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಹೋತಿ ವಿಸದಞಾಣೋ, ನ ತಥಾ ಇತರೇ। ಪರಹಿತಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ನ ಅತ್ತಹಿತಾಯ। ತಥಾ ಹಿ ಸೋ ಯಥಾ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಬಹುಜನಸುಖಾಯ ಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಾಯ ಅತ್ಥಾಯ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ನ ತಥಾ ಇತರೇ। ತತ್ಥ ಚ ಕೋಸಲ್ಲಂ ಆವಹತಿ ಠಾನುಪ್ಪತ್ತಿಕಪಟಿಭಾನೇನ ಠಾನಾಠಾನಕುಸಲತಾಯ ಚ।

    Tatrāyaṃ mahāpurisassa upanissayasampadā – ekantenevassa yathā ajjhāsayo sambodhininno hoti sambodhipoṇo sambodhipabbhāro, tathā sattānaṃ hitacariyā. Yato cānena purimabuddhānaṃ santike sambodhiyā paṇidhānaṃ kataṃ hoti manasā vācāya ca ‘‘ahampi ediso sammāsambuddho hutvā sammadeva sattānaṃ hitasukhaṃ nipphādeyya’’nti. Evaṃ sampannūpanissayassa panassa imāni upanissayasampattiyā liṅgāni bhavanti yehi samannāgatassa sāvakabodhisattehi ca paccekabodhisattehi ca mahāviseso mahantaṃ nānākaraṇaṃ paññāyati indriyato paṭipattito kosallato ca. Idha upanissayasampanno mahāpuriso yathā visadindriyo hoti visadañāṇo, na tathā itare. Parahitāya paṭipanno hoti, na attahitāya. Tathā hi so yathā bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ paṭipajjati, na tathā itare. Tattha ca kosallaṃ āvahati ṭhānuppattikapaṭibhānena ṭhānāṭhānakusalatāya ca.

    ತಥಾ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಪಕತಿಯಾ ದಾನಜ್ಝಾಸಯೋ ಹೋತಿ ದಾನಾಭಿರತೋ, ಸತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ ದೇತಿ ಏವ, ನ ದಾನತೋ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಸಂವಿಭಾಗಸೀಲೋ ಹೋತಿ, ಪಮುದಿತೋವ ದೇತಿ ಆದರಜಾತೋ, ನ ಉದಾಸೀನಚಿತ್ತೋ, ಮಹನ್ತಮ್ಪಿ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ನ ಚ ದಾನೇನ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ, ಪಗೇವ ಅಪ್ಪಂ, ಪರೇಸಞ್ಚ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಜನೇನ್ತೋ ದಾನೇ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ದಾನಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕರೋತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಚ ಪರೇಸಂ ದೇನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ, ಭಯಟ್ಠಾನೇಸು ಚ ಪರೇಸಂ ಅಭಯಂ ದೇತೀತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ದಾನಜ್ಝಾಸಯಸ್ಸ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ದಾನಪಾರಮಿಯಾ ಲಿಙ್ಗಾನಿ।

    Tathā mahāpuriso pakatiyā dānajjhāsayo hoti dānābhirato, sati deyyadhamme deti eva, na dānato saṅkocaṃ āpajjati, satataṃ samitaṃ saṃvibhāgasīlo hoti, pamuditova deti ādarajāto, na udāsīnacitto, mahantampi dānaṃ datvā na ca dānena santuṭṭho hoti, pageva appaṃ, paresañca ussāhaṃ janento dāne vaṇṇaṃ bhāsati, dānapaṭisaṃyuttaṃ dhammakathaṃ karoti, aññe ca paresaṃ dente disvā attamano hoti, bhayaṭṭhānesu ca paresaṃ abhayaṃ detīti evamādīni dānajjhāsayassa mahāpurisassa dānapāramiyā liṅgāni.

    ತಥಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಹಿ ಪಾಪಧಮ್ಮೇಹಿ ಹಿರೀಯತಿ ಓತ್ತಪ್ಪತಿ, ಸತ್ತಾನಂ ಅವಿಹೇಠನಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ ಸೋರತೋ ಸುಖಸೀಲೋ ಅಸಠೋ ಅಮಾಯಾವೀ ಉಜುಜಾತಿಕೋ ಸುವಚೋ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಮುದುಜಾತಿಕೋ ಅತ್ಥದ್ಧೋ ಅನತಿಮಾನೀ, ಪರಸನ್ತಕಂ ನಾದಿಯತಿ ಅನ್ತಮಸೋ ತಿಣಸಲಾಕಂ ಉಪಾದಾಯ, ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಇಣಂ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಂ ನ ವಿಸಂವಾದೇತಿ, ಪರಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೇ ಬ್ಯಾಮೂಳ್ಹೇ ವಿಸ್ಸರಿತೇ ವಾ ತಂ ಸಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಪಟಿಪಾದೇತಿ ಯಥಾ ತಂ ನ ಪರಹತ್ಥಗತಂ ಹೋತಿ, ಅಲೋಲುಪ್ಪೋ ಹೋತಿ, ಪರಪರಿಗ್ಗಹೇಸು ಪಾಪಕಂ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ಇತ್ಥಿಬ್ಯಸನಾದೀನಿ ದೂರತೋ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಸಚ್ಚವಾದೀ ಸಚ್ಚಸನ್ಧೋ ಭಿನ್ನಾನಂ ಸನ್ಧಾತಾ ಸಹಿತಾನಂ ಅನುಪ್ಪದಾತಾ, ಪಿಯವಾದೀ ಮಿಹಿತಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ ಪುಬ್ಬಭಾಸೀ ಅತ್ಥವಾದೀ ಧಮ್ಮವಾದೀ ಅನಭಿಜ್ಝಾಲು ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಅವಿಪರೀತದಸ್ಸನೋ, ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಞಾಣೇನ ಸಚ್ಚಾನುಲೋಮಿಕಞಾಣೇನ ಕತಞ್ಞೂ ಕತವೇದೀ ವುದ್ಧಾಪಚಾಯೀ ಸುವಿಸುದ್ಧಾಜೀವೋ ಧಮ್ಮಕಾಮೋ ಪರೇಪಿ ಧಮ್ಮೇ ಸಮಾದಪೇತಾ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಅಕಿಚ್ಚತೋ ಸತ್ತೇ ನಿವಾರೇತಾ ಕಿಚ್ಚೇಸು ಪತಿಟ್ಠಪೇತಾ ಅತ್ತನಾ ಚ ತತ್ಥ ಕಿಚ್ಚೇ ಯೋಗಂ ಆಪಜ್ಜಿತಾ, ಕತ್ವಾ ವಾ ಪನ ಸಯಂ ಅಕತ್ತಬ್ಬಂ ಸೀಘಞ್ಞೇವ ತತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತೀತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ಸೀಲಜ್ಝಾಸಯಸ್ಸ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಸೀಲಪಾರಮಿಯಾ ಲಿಙ್ಗಾನಿ।

    Tathā pāṇātipātādīhi pāpadhammehi hirīyati ottappati, sattānaṃ aviheṭhanajātiko hoti sorato sukhasīlo asaṭho amāyāvī ujujātiko suvaco sovacassakaraṇīyehi dhammehi samannāgato mudujātiko atthaddho anatimānī, parasantakaṃ nādiyati antamaso tiṇasalākaṃ upādāya, attano hatthe nikkhittaṃ iṇaṃ vā gahetvā paraṃ na visaṃvādeti, parasmiṃ vā attano santake byāmūḷhe vissarite vā taṃ saññāpetvā paṭipādeti yathā taṃ na parahatthagataṃ hoti, aloluppo hoti, parapariggahesu pāpakaṃ cittampi na uppādeti, itthibyasanādīni dūrato parivajjeti, saccavādī saccasandho bhinnānaṃ sandhātā sahitānaṃ anuppadātā, piyavādī mihitapubbaṅgamo pubbabhāsī atthavādī dhammavādī anabhijjhālu abyāpannacitto aviparītadassano, kammassakatañāṇena saccānulomikañāṇena kataññū katavedī vuddhāpacāyī suvisuddhājīvo dhammakāmo parepi dhamme samādapetā sabbena sabbaṃ akiccato satte nivāretā kiccesu patiṭṭhapetā attanā ca tattha kicce yogaṃ āpajjitā, katvā vā pana sayaṃ akattabbaṃ sīghaññeva tato paṭivirato hotīti evamādīni sīlajjhāsayassa mahāpurisassa sīlapāramiyā liṅgāni.

    ತಥಾ ಮನ್ದಕಿಲೇಸೋ ಹೋತಿ ಮನ್ದನೀವರಣೋ, ಪವಿವೇಕಜ್ಝಾಸಯೋ ಅವಿಕ್ಖೇಪಬಹುಲೋ, ನ ತಸ್ಸ ಪಾಪಕಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಚಿತ್ತಂ ಅನ್ವಾಸ್ಸವನ್ತಿ, ವಿವೇಕಗತಸ್ಸ ಚಸ್ಸ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಮಿತ್ತಪಕ್ಖೇಪಿ ತುವಟಂ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತತಾ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ, ಪಗೇವ ಇತರಸ್ಮಿಂ, ಸತಿಮಾ ಚ ಹೋತಿ ಚಿರಕತಮ್ಪಿ ಚಿರಭಾಸಿತಮ್ಪಿ ಸರಿತಾ ಅನುಸ್ಸರಿತಾ, ಮೇಧಾವೀ ಚ ಹೋತಿ ಧಮ್ಮೋಜಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ನಿಪಕೋ ಚ ಹೋತಿ ತಾಸು ತಾಸು ಇತಿಕತ್ತಬ್ಬತಾಸು, ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಚ ಹೋತಿ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಕಿರಿಯಾಸು, ಖನ್ತಿಬಲಸಮನ್ನಾಗತೋ ಚ ಹೋತಿ ಸಬ್ಬಸಹೋ, ಅಚಲಾಧಿಟ್ಠಾನೋ ಚ ಹೋತಿ ದಳ್ಹಸಮಾದಾನೋ , ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ಹೋತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಠಾನೀಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಜ್ಝಾಸಯಾದೀನಂ ವಸೇನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಆದೀನಂ ಲಿಙ್ಗಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।

    Tathā mandakileso hoti mandanīvaraṇo, pavivekajjhāsayo avikkhepabahulo, na tassa pāpakā vitakkā cittaṃ anvāssavanti, vivekagatassa cassa appakasireneva cittaṃ samādhiyati, amittapakkhepi tuvaṭaṃ mettacittatā santiṭṭhati, pageva itarasmiṃ, satimā ca hoti cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā, medhāvī ca hoti dhammojapaññāya samannāgato, nipako ca hoti tāsu tāsu itikattabbatāsu, āraddhavīriyo ca hoti sattānaṃ hitakiriyāsu, khantibalasamannāgato ca hoti sabbasaho, acalādhiṭṭhāno ca hoti daḷhasamādāno , ajjhupekkhako ca hoti upekkhāṭhānīyesu dhammesūti evamādīni mahāpurisassa nekkhammajjhāsayādīnaṃ vasena nekkhammapāramiādīnaṃ liṅgāni veditabbāni.

    ಏವಮೇತೇಹಿ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಲಿಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಯಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಾಯ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸನ್ನಿಸ್ಸಯೋ ಹೇತೂ’’ತಿ। ತತ್ರಿದಂ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಲಕ್ಖಣಂ – ಇಧ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸುತಸಮ್ಪನ್ನೋ ಚಾಗಸಮ್ಪನ್ನೋ ವೀರಿಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ। ತತ್ಥ ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸದ್ದಹತಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಬೋಧಿಂ ಕಮ್ಮಫಲಞ್ಚ, ತೇನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಾ ಹೇತುಭೂತಂ ಸತ್ತೇಸು ಹಿತೇಸಿತಂ ನ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ, ಸೀಲಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸತ್ತಾನಂ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಗರು ಭಾವನೀಯೋ ಚೋದಕೋ ಪಾಪಗರಹೀ ವತ್ತಾ ವಚನಕ್ಖಮೋ, ಸುತಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖಾವಹಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ, ಚಾಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ ಹೋತಿ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಪವಿವಿತ್ತೋ ಅಸಂಸಟ್ಠೋ, ವೀರಿಯಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಹೋತಿ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ, ಸತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಉಪಟ್ಠಿತಸತಿ ಹೋತಿ ಅನವಜ್ಜಧಮ್ಮೇಸು, ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅವಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಹೋತಿ ಸಮಾಹಿತಚಿತ್ತೋ, ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅವಿಪರೀತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಸತಿಯಾ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಗತಿಯೋ ಸಮನ್ವೇಸಮಾನೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಾಹಿತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಸಮಾಧಿನಾ ತತ್ಥ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ವೀರಿಯೇನ ಅಹಿತಾ ಸತ್ತೇ ನಿಸೇಧೇತ್ವಾ ಹಿತೇ ನಿಯೋಜೇತಿ। ತೇನಾಹ –

    Evametehi bodhisambhāraliṅgehi samannāgatassa mahāpurisassa yaṃ vuttaṃ ‘‘mahābhinīhārāya kalyāṇamittasannissayo hetū’’ti. Tatridaṃ saṅkhepato kalyāṇamittalakkhaṇaṃ – idha kalyāṇamitto saddhāsampanno hoti sīlasampanno sutasampanno cāgasampanno vīriyasampanno satisampanno samādhisampanno paññāsampanno. Tattha saddhāsampattiyā saddahati tathāgatassa bodhiṃ kammaphalañca, tena sammāsambodhiyā hetubhūtaṃ sattesu hitesitaṃ na pariccajati, sīlasampattiyā sattānaṃ piyo hoti manāpo garu bhāvanīyo codako pāpagarahī vattā vacanakkhamo, sutasampattiyā sattānaṃ hitasukhāvahaṃ gambhīraṃ dhammakathaṃ kattā hoti, cāgasampattiyā appiccho hoti santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho, vīriyasampattiyā āraddhavīriyo hoti sattānaṃ hitapaṭipattiyaṃ, satisampattiyā upaṭṭhitasati hoti anavajjadhammesu, samādhisampattiyā avikkhitto hoti samāhitacitto, paññāsampattiyā aviparītaṃ pajānāti, so satiyā kusalākusalānaṃ dhammānaṃ gatiyo samanvesamāno paññāya sattānaṃ hitāhitaṃ yathābhūtaṃ jānitvā samādhinā tattha ekaggacitto hutvā vīriyena ahitā satte nisedhetvā hite niyojeti. Tenāha –

    ‘‘ಪಿಯೋ ಗರು ಭಾವನೀಯೋ, ವತ್ತಾ ಚ ವಚನಕ್ಖಮೋ।

    ‘‘Piyo garu bhāvanīyo, vattā ca vacanakkhamo;

    ಗಮ್ಭೀರಞ್ಚ ಕಥಂ ಕತ್ತಾ, ನೋ ಚಟ್ಠಾನೇ ನಿಯೋಜಕೋ’’ತಿ॥ (ಅ॰ ನಿ॰ ೭.೩೭; ನೇತ್ತಿ॰ ೧೧೩) –

    Gambhīrañca kathaṃ kattā, no caṭṭhāne niyojako’’ti. (a. ni. 7.37; netti. 113) –

    ಏವಂ ಗುಣಸಮನ್ನಾಗತಞ್ಚ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಅತ್ತನೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಸಮ್ಮದೇವ ಪರಿಯೋದಪೇತಿ। ಸುವಿಸುದ್ಧಾಸಯಪಯೋಗೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ಚತೂಹಿ ಬಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ನ ಚಿರೇನೇವ ಅಟ್ಠಙ್ಗೇ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಂ ಕರೋನ್ತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಭಾವೇ ಪತಿಟ್ಠಹತಿ ಅನಿವತ್ತಿಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯನೋ।

    Evaṃ guṇasamannāgatañca kalyāṇamittaṃ upanissāya mahāpuriso attano upanissayasampattiṃ sammadeva pariyodapeti. Suvisuddhāsayapayogo ca hutvā catūhi balehi samannāgato na cireneva aṭṭhaṅge samodhānetvā mahābhinīhāraṃ karonto bodhisattabhāve patiṭṭhahati anivattidhammo niyato sambodhiparāyano.

    ತಸ್ಸಿಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಬಲಾನಿ। ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಲಂ ಯಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಅತ್ತಸನ್ನಿಸ್ಸಯಾ ಧಮ್ಮಗಾರವೇನ ಅಭಿರುಚಿ ಏಕನ್ತನಿನ್ನಜ್ಝಾಸಯತಾ, ಯಾಯ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಅತ್ತಾಧಿಪತಿ ಲಜ್ಜಾಪಸ್ಸಯೋ ಅಭಿನೀಹಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಬಾಹಿರಬಲಂ ಯಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಪರಸನ್ನಿಸ್ಸಯಾ ಅಭಿರುಚಿ ಏಕನ್ತನಿನ್ನಜ್ಝಾಸಯತಾ, ಯಾಯ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಲೋಕಾಧಿಪತಿ ಮಾನಾಪಸ್ಸಯೋ ಅಭಿನೀಹಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಉಪನಿಸ್ಸಯಬಲಂ ಯಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಭಿರುಚಿ ಏಕನ್ತನಿನ್ನಜ್ಝಾಸಯತಾ, ಯಾಯ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ ವಿಸದಧಾತುಕೋ ಸತಿಸನ್ನಿಸ್ಸಯೋ ಅಭಿನೀಹಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಪಯೋಗಬಲಂ ಯಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ತಜ್ಜಾ ಪಯೋಗಸಮ್ಪದಾ ಸಕ್ಕಚ್ಚಕಾರಿತಾ ಸಾತಚ್ಚಕಾರಿತಾ, ಯಾಯ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ವಿಸುದ್ಧಪಯೋಗೋ ನಿರನ್ತರಕಾರೀ ಅಭಿನೀಹಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಾತಿ।

    Tassimāni cattāri balāni. Ajjhattikabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ attasannissayā dhammagāravena abhiruci ekantaninnajjhāsayatā, yāya mahāpuriso attādhipati lajjāpassayo abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti. Bāhirabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ parasannissayā abhiruci ekantaninnajjhāsayatā, yāya mahāpuriso lokādhipati mānāpassayo abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti. Upanissayabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ upanissayasampattiyā abhiruci ekantaninnajjhāsayatā, yāya mahāpuriso tikkhindriyo visadadhātuko satisannissayo abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti. Payogabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ tajjā payogasampadā sakkaccakāritā sātaccakāritā, yāya mahāpuriso visuddhapayogo nirantarakārī abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti.

    ಏವಮಯಂ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಹೇತೂಹಿ ಚತೂಹಿ ಚ ಬಲೇಹಿ ಸಮ್ಪನ್ನಸಮುದಾಗಮೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮೋಧಾನಸಮ್ಪಾದಿತೋ ಅಭಿನೀಹಾರೋ ಪಾರಮೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಮೂಲಕಾರಣಭಾವತೋ। ಯಸ್ಸ ಚ ಪವತ್ತಿಯಾ ಮಹಾಪುರಿಸೇ ಚತ್ತಾರೋ ಅಚ್ಛರಿಯಾ ಅಬ್ಭುತಾ ಧಮ್ಮಾ ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಸತ್ತನಿಕಾಯಂ ಅತ್ತನೋ ಓರಸಪುತ್ತಂ ವಿಯ ಪಿಯಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ನ ಚಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಪುತ್ತಸಂಕಿಲೇಸವಸೇನ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸತಿ। ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖಾವಹೋ ಚಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯೋ ಪಯೋಗೋ ಚ ಹೋತಿ। ಅತ್ತನೋ ಚ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಾ ಉಪರೂಪರಿ ವಡ್ಢನ್ತಿ ಪರಿಪಚ್ಚನ್ತಿ ಚ। ಯತೋ ಚ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಉಳಾರತಮೇನ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸನ್ದೇನ ಕುಸಲಾಭಿಸನ್ದೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೇನ ಸುಖಸ್ಸಾಹಾರೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸತ್ತಾನಂ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋ ಉತ್ತಮಗಾರವಟ್ಠಾನಂ ಅಸದಿಸಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಞ್ಚ ಹೋತಿ। ಏವಮನೇಕಗುಣೋ ಅನೇಕಾನಿಸಂಸೋ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರೋ ಪಾರಮೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Evamayaṃ catūhi paccayehi catūhi hetūhi catūhi ca balehi sampannasamudāgamo aṭṭhaṅgasamodhānasampādito abhinīhāro pāramīnaṃ paccayo mūlakāraṇabhāvato. Yassa ca pavattiyā mahāpurise cattāro acchariyā abbhutā dhammā patiṭṭhahanti, sabbasattanikāyaṃ attano orasaputtaṃ viya piyacittena pariggaṇhāti. Na cassa cittaṃ puttasaṃkilesavasena saṃkilissati. Sattānaṃ hitasukhāvaho cassa ajjhāsayo payogo ca hoti. Attano ca buddhakārakadhammā uparūpari vaḍḍhanti paripaccanti ca. Yato ca mahāpuriso uḷāratamena puññābhisandena kusalābhisandena pavattiyā paccayena sukhassāhārena samannāgato sattānaṃ dakkhiṇeyyo uttamagāravaṭṭhānaṃ asadisaṃ puññakkhettañca hoti. Evamanekaguṇo anekānisaṃso mahābhinīhāro pāramīnaṃ paccayoti veditabbo.

    ಯಥಾ ಚ ಅಭಿನೀಹಾರೋ, ಏವಂ ಮಹಾಕರುಣಾ ಉಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಞ್ಚ। ತತ್ಥ ಉಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಂ ನಾಮ ದಾನಾದೀನಂ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಭಾವಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಭೂತಾ ಪಞ್ಞಾ, ಯಾಹಿ ಮಹಾಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲತಾಹಿ ಮಹಾಪುರಿಸಾನಂ ಅತ್ತಸುಖನಿರಪೇಕ್ಖತಾ ನಿರನ್ತರಂ ಪರಹಿತಕರಣಪಸುತತಾ ಸುದುಕ್ಕರೇಹಿಪಿ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಚರಿತೇಹಿ ವಿಸಾದಾಭಾವೋ ಪಸಾದಸಮ್ಬುದ್ಧಿದಸ್ಸನಸವನಾನುಸ್ಸರಣಕಾಲೇಸುಪಿ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖಪ್ಪಟಿಲಾಭಹೇತುಭಾವೋ ಚ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಥಾ ಹಿಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಯ ಬುದ್ಧಭಾವಸಿದ್ಧಿ, ಕರುಣಾಯ ಬುದ್ಧಕಮ್ಮಸಿದ್ಧಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಸಯಂ ತರತಿ, ಕರುಣಾಯ ಪರೇ ತಾರೇತಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಪರದುಕ್ಖಂ ಪರಿಜಾನಾತಿ, ಕರುಣಾಯ ಪರದುಕ್ಖಪತಿಕಾರಂ ಆರಭತಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ದುಕ್ಖೇ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಕರುಣಾಯ ದುಕ್ಖಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತಿ, ತಥಾ ಪಞ್ಞಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಭಿಮುಖೋ ಹೋತಿ, ಕರುಣಾಯ ವಟ್ಟಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಥಾ ಕರುಣಾಯ ಸಂಸಾರಾಭಿಮುಖೋ ಹೋತಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ತತ್ರ ನಾಭಿರಮತಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಿರಜ್ಜತಿ, ಕರುಣಾನುಗತತ್ತಾ ನ ಚ ನ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ ಪವತ್ತೋ, ಕರುಣಾಯ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅನುಕಮ್ಪತಿ, ಪಞ್ಞಾನುಗತತ್ತಾ ನ ಚ ನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ, ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಅಹಂಕಾರಮಮಂಕಾರಾಭಾವೋ, ಕರುಣಾಯ ಆಲಸಿಯದೀನತಾಭಾವೋ, ತಥಾ ಪಞ್ಞಾಕರುಣಾಹಿ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಅತ್ತಪರನಾಥತಾ ಧೀರವೀರಭಾವೋ, ಅನತ್ತನ್ತಪಅಪರನ್ತಪತಾ, ಅತ್ತಹಿತಪರಹಿತನಿಪ್ಫತ್ತಿ, ನಿಬ್ಭಯಾಭಿಂಸನಕಭಾವೋ, ಧಮ್ಮಾಧಿಪತಿಲೋಕಾಧಿಪತಿತಾ, ಕತಞ್ಞುಪುಬ್ಬಕಾರಿಭಾವೋ, ಮೋಹತಣ್ಹಾವಿಗಮೋ, ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಿದ್ಧಿ, ಬಲವೇಸಾರಜ್ಜನಿಪ್ಫತ್ತೀತಿ ಸಬ್ಬಸ್ಸಾಪಿ ಪಾರಮಿತಾಫಲಸ್ಸ ವಿಸೇಸೇನ ಉಪಾಯಭಾವತೋ ಪಞ್ಞಾಕರುಣಾ ಪಾರಮೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋ। ಇದಞ್ಚ ದ್ವಯಂ ಪಾರಮೀನಂ ವಿಯ ಪಣಿಧಾನಸ್ಸಾಪಿ ಪಚ್ಚಯೋ।

    Yathā ca abhinīhāro, evaṃ mahākaruṇā upāyakosallañca. Tattha upāyakosallaṃ nāma dānādīnaṃ bodhisambhārabhāvassa nimittabhūtā paññā, yāhi mahākaruṇūpāyakosallatāhi mahāpurisānaṃ attasukhanirapekkhatā nirantaraṃ parahitakaraṇapasutatā sudukkarehipi mahābodhisattacaritehi visādābhāvo pasādasambuddhidassanasavanānussaraṇakālesupi sattānaṃ hitasukhappaṭilābhahetubhāvo ca sampajjati. Tathā hissa paññāya buddhabhāvasiddhi, karuṇāya buddhakammasiddhi, paññāya sayaṃ tarati, karuṇāya pare tāreti, paññāya paradukkhaṃ parijānāti, karuṇāya paradukkhapatikāraṃ ārabhati, paññāya ca dukkhe nibbindati, karuṇāya dukkhaṃ sampaṭicchati, tathā paññāya nibbānābhimukho hoti, karuṇāya vaṭṭaṃ pāpuṇāti, tathā karuṇāya saṃsārābhimukho hoti, paññāya tatra nābhiramati, paññāya ca sabbattha virajjati, karuṇānugatattā na ca na sabbesaṃ anuggahāya pavatto, karuṇāya sabbepi anukampati, paññānugatattā na ca na sabbattha virattacitto, paññāya ca ahaṃkāramamaṃkārābhāvo, karuṇāya ālasiyadīnatābhāvo, tathā paññākaruṇāhi yathākkamaṃ attaparanāthatā dhīravīrabhāvo, anattantapaaparantapatā, attahitaparahitanipphatti, nibbhayābhiṃsanakabhāvo, dhammādhipatilokādhipatitā, kataññupubbakāribhāvo, mohataṇhāvigamo, vijjācaraṇasiddhi, balavesārajjanipphattīti sabbassāpi pāramitāphalassa visesena upāyabhāvato paññākaruṇā pāramīnaṃ paccayo. Idañca dvayaṃ pāramīnaṃ viya paṇidhānassāpi paccayo.

    ತಥಾ ಉಸ್ಸಾಹಉಮ್ಮಙ್ಗಅವತ್ಥಾನಹಿತಚರಿಯಾ ಚ ಪಾರಮೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ಯಾ ಬುದ್ಧಭಾವಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನತಾಯ ಬುದ್ಧಭೂಮಿಯೋತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಉಸ್ಸಾಹೋ ನಾಮ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಾನಂ ಅಬ್ಭುಸ್ಸಹನವೀರಿಯಂ। ಉಮ್ಮಙ್ಗೋ ನಾಮ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರೇಸು ಉಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಭೂತಾ ಪಞ್ಞಾ। ಅವತ್ಥಾನಂ ನಾಮ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಅಚಲಾಧಿಟ್ಠಾನತಾ। ಹಿತಚರಿಯಾ ನಾಮ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಾ ಕರುಣಾಭಾವನಾ ಚ।

    Tathā ussāhaummaṅgaavatthānahitacariyā ca pāramīnaṃ paccayāti veditabbā, yā buddhabhāvassa uppattiṭṭhānatāya buddhabhūmiyoti vuccanti. Tattha ussāho nāma bodhisambhārānaṃ abbhussahanavīriyaṃ. Ummaṅgo nāma bodhisambhāresu upāyakosallabhūtā paññā. Avatthānaṃ nāma adhiṭṭhānaṃ acalādhiṭṭhānatā. Hitacariyā nāma mettābhāvanā karuṇābhāvanā ca.

    ತಥಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪವಿವೇಕಅಲೋಭಾದೋಸಾಮೋಹನಿಸ್ಸರಣಪ್ಪಭೇದಾ ಛ ಅಜ್ಝಾಸಯಾ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮಜ್ಝಾಸಯಾ ಹಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಕಾಮೇಸು ಘರಾವಾಸೇ ಚ ದೋಸದಸ್ಸಾವಿನೋ, ತಥಾ ಪವಿವೇಕಜ್ಝಾಸಯಾ ಸಙ್ಗಣಿಕಾಯ ದೋಸದಸ್ಸಾವಿನೋ, ಅಲೋಭಜ್ಝಾಸಯಾ ಲೋಭೇ ದೋಸದಸ್ಸಾವಿನೋ, ಅದೋಸಜ್ಝಾಸಯಾ ದೋಸೇ ದೋಸದಸ್ಸಾವಿನೋ, ಅಮೋಹಜ್ಝಾಸಯಾ ಮೋಹೇ ದೋಸದಸ್ಸಾವಿನೋ, ನಿಸ್ಸರಣಜ್ಝಾಸಯಾ ಸಬ್ಬಭವೇಸು ದೋಸದಸ್ಸಾವಿನೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಛ ಅಜ್ಝಾಸಯಾ ದಾನಾದೀನಂ ಪಾರಮೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ನ ಹಿ ಲೋಭಾದೀಸು ಆದೀನವದಸ್ಸನೇನ ಅಲೋಭಾದೀನಂ ಅಧಿಕಭಾವೇನ ಚ ವಿನಾ ದಾನಾದಿಪಾರಮಿಯೋ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ, ಅಲೋಭಾದೀನಞ್ಹಿ ಅಧಿಕಭಾವೇನ ಪರಿಚ್ಚಾಗಾದಿನಿನ್ನಚಿತ್ತತಾ ಅಲೋಭಜ್ಝಾಸಯಾದಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Tathā nekkhammapavivekaalobhādosāmohanissaraṇappabhedā cha ajjhāsayā. Nekkhammajjhāsayā hi bodhisattā honti kāmesu gharāvāse ca dosadassāvino, tathā pavivekajjhāsayā saṅgaṇikāya dosadassāvino, alobhajjhāsayā lobhe dosadassāvino, adosajjhāsayā dose dosadassāvino, amohajjhāsayā mohe dosadassāvino, nissaraṇajjhāsayā sabbabhavesu dosadassāvinoti. Tasmā ete bodhisattānaṃ cha ajjhāsayā dānādīnaṃ pāramīnaṃ paccayāti veditabbā. Na hi lobhādīsu ādīnavadassanena alobhādīnaṃ adhikabhāvena ca vinā dānādipāramiyo sambhavanti, alobhādīnañhi adhikabhāvena pariccāgādininnacittatā alobhajjhāsayāditāti veditabbā.

    ಯಥಾ ಚೇತೇ ಏವಂ ದಾನಜ್ಝಾಸಯತಾದಯೋಪಿ ಬೋಧಿಯಾ ಚರನ್ತಾನಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ದಾನಾದಿಪಾರಮೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋ। ದಾನಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಹಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಾ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖೇ ಮಚ್ಛೇರೇ ದೋಸದಸ್ಸಾವಿನೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮ್ಮದೇವ ದಾನಪಾರಮಿಂ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ। ಸೀಲಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯೇ ದೋಸದಸ್ಸಾವಿನೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಸೀಲಪಾರಮಿಂ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಕಾಮೇಸು ಘರಾವಾಸೇ ಚ , ಯಥಾಭೂತಞಾಣಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಅಞ್ಞಾಣೇ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಚ, ವೀರಿಯಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಕೋಸಜ್ಜೇ, ಖನ್ತಿಯಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಅಕ್ಖನ್ತಿಯಂ, ಸಚ್ಚಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ವಿಸಂವಾದೇ, ಅಧಿಟ್ಠಾನಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಅನಧಿಟ್ಠಾನೇ, ಮೇತ್ತಾಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಬ್ಯಾಪಾದೇ, ಉಪೇಕ್ಖಾಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಲೋಕಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವದಸ್ಸಾವಿನೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮ್ಮದೇವ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾದಿಪಾರಮಿಯೋ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ। ದಾನಜ್ಝಾಸಯತಾದಯೋ ದಾನಾದಿಪಾರಮೀನಂ ನಿಪ್ಫತ್ತಿಕಾರಣತ್ತಾ ಪಚ್ಚಯೋ।

    Yathā cete evaṃ dānajjhāsayatādayopi bodhiyā carantānaṃ bodhisattānaṃ dānādipāramīnaṃ paccayo. Dānajjhāsayatāya hi bodhisattā tappaṭipakkhe macchere dosadassāvino hutvā sammadeva dānapāramiṃ paripūrenti. Sīlajjhāsayatāya dussīlye dosadassāvino hutvā sammadeva sīlapāramiṃ paripūrenti. Nekkhammajjhāsayatāya kāmesu gharāvāse ca , yathābhūtañāṇajjhāsayatāya aññāṇe vicikicchāya ca, vīriyajjhāsayatāya kosajje, khantiyajjhāsayatāya akkhantiyaṃ, saccajjhāsayatāya visaṃvāde, adhiṭṭhānajjhāsayatāya anadhiṭṭhāne, mettājjhāsayatāya byāpāde, upekkhājjhāsayatāya lokadhammesu ādīnavadassāvino hutvā sammadeva nekkhammādipāramiyo paripūrenti. Dānajjhāsayatādayo dānādipāramīnaṃ nipphattikāraṇattā paccayo.

    ತಥಾ ಅಪರಿಚ್ಚಾಗಪರಿಚ್ಚಾಗಾದೀಸು ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಆದೀನವಾನಿಸಂಸಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ದಾನಾದಿಪಾರಮೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋ। ತತ್ಥಾಯಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾವಿಧಿಖೇತ್ತವತ್ಥುಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಗೋಮಹಿಂಸದಾಸಿದಾಸಪುತ್ತದಾರಾದಿಪರಿಗ್ಗಹಬ್ಯಾಸತ್ತಚಿತ್ತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಖೇತ್ತಾದೀನಂ ವತ್ಥುಕಾಮಭಾವೇನ ಬಹುಪತ್ಥನೀಯಭಾವತೋ ರಾಜಚೋರಾದಿಸಾಧಾರಣಭಾವತೋ ವಿವಾದಾಧಿಟ್ಠಾನತೋ ಸಪತ್ತಕರಣತೋ ನಿಸ್ಸಾರತೋ ಪಟಿಲಾಭಪರಿಪಾಲನೇಸು ಪರವಿಹೇಠನಹೇತುತೋ ವಿನಾಸನಿಮಿತ್ತಞ್ಚ ಸೋಕಾದಿಅನೇಕವಿಹಿತಬ್ಯಸನಾವಹತೋ ತದಾಸತ್ತಿನಿದಾನಞ್ಚ ಮಚ್ಛೇರಮಲಪರಿಯುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತಾನಂ ಅಪಾಯೂಪಪತ್ತಿಹೇತುಭಾವತೋತಿ ಏವಂ ವಿವಿಧವಿಪುಲಾನತ್ಥಾವಹಾನಿ ಪರಿಗ್ಗಹವತ್ಥೂನಿ ನಾಮ। ತೇಸಂ ಪರಿಚ್ಚಾಗೋಯೇವ ಏಕೋ ಸೋತ್ಥಿಭಾವೋತಿ ಪರಿಚ್ಚಾಗೇ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಕರಣೀಯೋ।

    Tathā apariccāgapariccāgādīsu yathākkamaṃ ādīnavānisaṃsapaccavekkhaṇā dānādipāramīnaṃ paccayo. Tatthāyaṃ paccavekkhaṇāvidhikhettavatthuhiraññasuvaṇṇagomahiṃsadāsidāsaputtadārādipariggahabyāsattacittānaṃ sattānaṃ khettādīnaṃ vatthukāmabhāvena bahupatthanīyabhāvato rājacorādisādhāraṇabhāvato vivādādhiṭṭhānato sapattakaraṇato nissārato paṭilābhaparipālanesu paraviheṭhanahetuto vināsanimittañca sokādianekavihitabyasanāvahato tadāsattinidānañca maccheramalapariyuṭṭhitacittānaṃ apāyūpapattihetubhāvatoti evaṃ vividhavipulānatthāvahāni pariggahavatthūni nāma. Tesaṃ pariccāgoyeva eko sotthibhāvoti pariccāge appamādo karaṇīyo.

    ಅಪಿ ಚ ಯಾಚಕೋ ಯಾಚಮಾನೋ ಅತ್ತನೋ ಗುಯ್ಹಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನತೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಪಹಾಯ ಗಮನೀಯಮತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಲೋಕಂ ಯಾಹೀತಿ ಮಯ್ಹಂ ಉಪದೇಸಕೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಆದಿತ್ತೇ ವಿಯ ಅಗಾರೇ ಮರಣಗ್ಗಿನಾ ಆದಿತ್ತೇ ಲೋಕೇ ತತೋ ಮಯ್ಹಂ ಸನ್ತಕಸ್ಸ ಅಪವಾಹಕಸಹಾಯೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಅಪವಾಹಿತಸ್ಸ ಚಸ್ಸ ಅಝಾಪನನಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠಾನಭೂತೋ’’ತಿ ಚ ದಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮಸ್ಮಿಂ ಸಹಾಯಭಾವತೋ ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ಅಗ್ಗಭೂತಾಯ ಪರಮದುಲ್ಲಭಾಯ ಬುದ್ಧಭೂಮಿಯಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿಹೇತುಭಾವತೋ ಚ ‘‘ಪರಮೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ’’ತಿ ಚ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ।

    Api ca yācako yācamāno attano guyhassa ācikkhanato ‘‘mayhaṃ vissāsiko’’ti ca, ‘‘pahāya gamanīyamattano santakaṃ gahetvā paralokaṃ yāhīti mayhaṃ upadesako’’ti ca, ‘‘āditte viya agāre maraṇagginā āditte loke tato mayhaṃ santakassa apavāhakasahāyo’’ti ca, ‘‘apavāhitassa cassa ajhāpananikkhepaṭṭhānabhūto’’ti ca dānasaṅkhāte kalyāṇakammasmiṃ sahāyabhāvato sabbasampattīnaṃ aggabhūtāya paramadullabhāya buddhabhūmiyā sampattihetubhāvato ca ‘‘paramo kalyāṇamitto’’ti ca paccavekkhitabbaṃ.

    ತಥಾ ‘‘ಉಳಾರೇ ಕಮ್ಮನಿ ಅನೇನಾಹಂ ಸಮ್ಭಾವಿತೋ, ತಸ್ಮಾ ಸಾ ಸಮ್ಭಾವನಾ ಅವಿತಥಾ ಕಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಏಕನ್ತಭೇದಿತಾಯ ಜೀವಿತಸ್ಸ ಅಯಾಚಿತೇನಾಪಿ ಮಯಾ ದಾತಬ್ಬಂ, ಪಗೇವ ಯಾಚಿತೇನಾ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಉಳಾರಜ್ಝಾಸಯೇಹಿ ಗವೇಸಿತ್ವಾಪಿ ದಾತಬ್ಬತೋ ಸಯಮೇವಾಗತೋ ಮಮ ಪುಞ್ಞೇನಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ಯಾಚಕಸ್ಸ ದಾನಾಪದೇಸೇನ ಮಯ್ಹಮೇವಾಯಮನುಗ್ಗಹೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಅಹಂ ವಿಯ ಅಯಂ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಲೋಕೋ ಮಯಾ ಅನುಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಅಸತಿ ಯಾಚಕೇ ಕಥಂ ಮಯ್ಹಂ ದಾನಪಾರಮೀ ಪೂರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಯಾಚಕಾನಮೇವ ಚತ್ಥಾಯ ಮಯಾ ಸಬ್ಬೋ ಪರಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಮಂ ಅಯಾಚಿತ್ವಾವ ಮಮ ಸನ್ತಕಂ ಯಾಚಕಾ ಕದಾ ಸಯಮೇವ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಚ, ‘‘ಕಥಮಹಂ ಯಾಚಕಾನಂ ಪಿಯೋ ಚಸ್ಸಂ ಮನಾಪೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಕಥಂ ವಾ ತೇ ಮಯ್ಹಂ ಪಿಯಾ ಚಸ್ಸು ಮನಾಪಾ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಕಥಂ ವಾಹಂ ದದಮಾನೋ ದತ್ವಾಪಿ ಚ ಅತ್ತಮನೋ ಚಸ್ಸಂ ಪಮುದಿತೋ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಕಥಂ ವಾ ಮೇ ಯಾಚಕಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ ಉಳಾರೋ ಚ ದಾನಜ್ಝಾಸಯೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಕಥಂ ವಾಹಮಯಾಚಿತೋ ಏವ ಯಾಚಕಾನಂ ಹದಯಮಞ್ಞಾಯ ದದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಚ, ‘‘ಸತಿ ಧನೇ ಯಾಚಕೇ ಚ ಅಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ಮಹತೀ ಮಯ್ಹಂ ವಞ್ಚನಾ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಕಥಂ ವಾಹಂ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಾನಿ ಜೀವಿತಂ ವಾಪಿ ಯಾಚಕಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಜೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಚ ಪರಿಚ್ಚಾಗನಿನ್ನತಾ ಉಪಟ್ಠಪೇತಬ್ಬಾ। ಅಪಿ ಚ ‘‘ಅತ್ಥೋ ನಾಮಾಯಂ ನಿರಪೇಕ್ಖಂ ದಾಯಕಮನುಗಚ್ಛತಿ, ಯಥಾ ತಂ ನಿರಪೇಕ್ಖಂ ಖೇಪಕಂ ಕಿಟಕೋ’’ತಿ ಚ ಅತ್ಥೇ ನಿರಪೇಕ್ಖತಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ।

    Tathā ‘‘uḷāre kammani anenāhaṃ sambhāvito, tasmā sā sambhāvanā avitathā kātabbā’’ti ca, ‘‘ekantabheditāya jīvitassa ayācitenāpi mayā dātabbaṃ, pageva yācitenā’’ti ca, ‘‘uḷārajjhāsayehi gavesitvāpi dātabbato sayamevāgato mama puññenā’’ti ca ‘‘yācakassa dānāpadesena mayhamevāyamanuggaho’’ti ca, ‘‘ahaṃ viya ayaṃ sabbopi loko mayā anuggahetabbo’’ti ca, ‘‘asati yācake kathaṃ mayhaṃ dānapāramī pūreyyā’’ti ca, ‘‘yācakānameva catthāya mayā sabbo pariggahetabbo’’ti ca, ‘‘maṃ ayācitvāva mama santakaṃ yācakā kadā sayameva gaṇheyyu’’nti ca, ‘‘kathamahaṃ yācakānaṃ piyo cassaṃ manāpo’’ti ca, ‘‘kathaṃ vā te mayhaṃ piyā cassu manāpā’’ti ca, ‘‘kathaṃ vāhaṃ dadamāno datvāpi ca attamano cassaṃ pamudito pītisomanassajāto’’ti ca, ‘‘kathaṃ vā me yācakā bhaveyyuṃ uḷāro ca dānajjhāsayo’’ti ca, ‘‘kathaṃ vāhamayācito eva yācakānaṃ hadayamaññāya dadeyya’’nti ca, ‘‘sati dhane yācake ca apariccāgo mahatī mayhaṃ vañcanā’’ti ca, ‘‘kathaṃ vāhaṃ attano aṅgāni jīvitaṃ vāpi yācakānaṃ pariccajeyya’’nti ca pariccāganinnatā upaṭṭhapetabbā. Api ca ‘‘attho nāmāyaṃ nirapekkhaṃ dāyakamanugacchati, yathā taṃ nirapekkhaṃ khepakaṃ kiṭako’’ti ca atthe nirapekkhatāya cittaṃ uppādetabbaṃ.

    ಯಾಚಮಾನೋ ಪನ ಯದಿ ಪಿಯಪುಗ್ಗಲೋ ಹೋತಿ, ‘‘ಪಿಯೋ ಮಂ ಯಾಚತೀ’’ತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ। ಅಥ ಉದಾಸೀನಪುಗ್ಗಲೋ ಹೋತಿ, ‘‘ಅಯಂ ಮಂ ಯಾಚಮಾನೋ ಅದ್ಧಾ ಇಮಿನಾ ಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ಮಿತ್ತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ। ದದನ್ತೋಪಿ ಹಿ ಯಾಚಕಾನಂ ಪಿಯೋ ಹೋತೀತಿ। ಅಥ ಪನ ವೇರೀ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯಾಚತಿ, ‘‘ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೋ ಮಂ ಯಾಚತಿ, ಅಯಂ ಮಂ ಯಾಚಮಾನೋ ಅದ್ಧಾ ಇಮಿನಾ ಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ವೇರೀ ಪಿಯೋ ಮಿತ್ತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವಿಸೇಸೇನ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಪಿಯಪುಗ್ಗಲೇ ವಿಯ ಮಜ್ಝತ್ತವೇರಿಪುಗ್ಗಲೇಸುಪಿ ಮೇತ್ತಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಕರುಣಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾವ ದಾತಬ್ಬಂ।

    Yācamāno pana yadi piyapuggalo hoti, ‘‘piyo maṃ yācatī’’ti somanassaṃ uppādetabbaṃ. Atha udāsīnapuggalo hoti, ‘‘ayaṃ maṃ yācamāno addhā iminā pariccāgena mitto hotī’’ti somanassaṃ uppādetabbaṃ. Dadantopi hi yācakānaṃ piyo hotīti. Atha pana verī puggalo yācati, ‘‘paccatthiko maṃ yācati, ayaṃ maṃ yācamāno addhā iminā pariccāgena verī piyo mitto hotī’’ti visesena somanassaṃ uppādetabbaṃ. Evaṃ piyapuggale viya majjhattaveripuggalesupi mettāpubbaṅgamaṃ karuṇaṃ upaṭṭhapetvāva dātabbaṃ.

    ಸಚೇ ಪನಸ್ಸ ಚಿರಕಾಲಪರಿಭಾವಿತತ್ತಾ ಲೋಭಸ್ಸ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮವಿಸಯಾ ಲೋಭಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ, ತೇನ ಬೋಧಿಸತ್ತಪಟಿಞ್ಞೇನ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ‘‘ನನು ತಯಾ ಸಪ್ಪುರಿಸಸಮ್ಬೋಧಾಯ ಅಭಿನೀಹಾರಂ ಕರೋನ್ತೇನ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಉಪಕಾರತ್ಥಾಯ ಅಯಂ ಕಾಯೋ ನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ ತಪ್ಪರಿಚ್ಚಾಗಮಯಞ್ಚ ಪುಞ್ಞಂ, ತತ್ಥ ನಾಮ ತೇ ಬಾಹಿರೇಪಿ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅಭಿಸಙ್ಗಪ್ಪವತ್ತಿ ಹತ್ಥಿಸಿನಾನಸದಿಸೀ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಯಾ ನ ಕತ್ಥಚಿ ಸಙ್ಗೋ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಮಹತೋ ಭೇಸಜ್ಜರುಕ್ಖಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತೋ ಮೂಲಂ ಮೂಲತ್ಥಿಕಾ ಹರನ್ತಿ, ಪಪಟಿಕಂ ತಚಂ ಖನ್ಧಂ ವಿಟಪಂ ಸಾರಂ ಸಾಖಂ ಪಲಾಸಂ ಪುಪ್ಫಂ ಫಲಂ ಫಲತ್ಥಿಕಾ ಹರನ್ತಿ, ನ ತಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ‘ಮಯ್ಹಂ ಸನ್ತಕಂ ಏತೇ ಹರನ್ತೀ’ತಿ ವಿತಕ್ಕಸಮುದಾಚಾರೋ ಹೋತಿ, ಏವಮೇವ ಸಬ್ಬಲೋಕಹಿತಾಯ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಮಾಪಜ್ಜನ್ತೇನ ಮಯಾ ಮಹಾದುಕ್ಖೇ ಅಕತಞ್ಞುಕೇ ನಿಚ್ಚಾಸುಚಿಮ್ಹಿ ಕಾಯೇ ಪರೇಸಂ ಉಪಕಾರಾಯ ವಿನಿಯುಜ್ಜಮಾನೇ ಅಣುಮತ್ತೋಪಿ ಮಿಚ್ಛಾವಿತಕ್ಕೋ ನ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋ। ಕೋ ವಾ ಏತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರೇಸು ಮಹಾಭೂತೇಸು ಏಕನ್ತಭೇದನವಿಕಿರಣವಿದ್ಧಂಸನಧಮ್ಮೇಸು, ಕೇವಲಂ ಪನ ಸಮ್ಮೋಹವಿಜಮ್ಭಿತಮೇತಂ, ಯದಿದಂ ಏತಂ ಮಮ ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾತಿ ಅಭಿನಿವೇಸೋ। ತಸ್ಮಾ ಬಾಹಿರೇಸು ವಿಯ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕೇಸುಪಿ ಕರಚರಣನಯನಾದೀಸು ಮಂಸಾದೀಸು ಚ ಅನಪೇಕ್ಖೇನ ಹುತ್ವಾ ‘ತಂ ತದತ್ಥಿಕಾ ಹರನ್ತೂ’ತಿ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಚಿತ್ತೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।

    Sace panassa cirakālaparibhāvitattā lobhassa deyyadhammavisayā lobhadhammā uppajjeyyuṃ, tena bodhisattapaṭiññena iti paṭisañcikkhitabbaṃ ‘‘nanu tayā sappurisasambodhāya abhinīhāraṃ karontena sabbasattānaṃ upakāratthāya ayaṃ kāyo nissaṭṭho tappariccāgamayañca puññaṃ, tattha nāma te bāhirepi vatthusmiṃ abhisaṅgappavatti hatthisinānasadisī hoti, tasmā tayā na katthaci saṅgo uppādetabbo. Seyyathāpi nāma mahato bhesajjarukkhassa tiṭṭhato mūlaṃ mūlatthikā haranti, papaṭikaṃ tacaṃ khandhaṃ viṭapaṃ sāraṃ sākhaṃ palāsaṃ pupphaṃ phalaṃ phalatthikā haranti, na tassa rukkhassa ‘mayhaṃ santakaṃ ete harantī’ti vitakkasamudācāro hoti, evameva sabbalokahitāya ussukkamāpajjantena mayā mahādukkhe akataññuke niccāsucimhi kāye paresaṃ upakārāya viniyujjamāne aṇumattopi micchāvitakko na uppādetabbo. Ko vā ettha viseso ajjhattikabāhiresu mahābhūtesu ekantabhedanavikiraṇaviddhaṃsanadhammesu, kevalaṃ pana sammohavijambhitametaṃ, yadidaṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti abhiniveso. Tasmā bāhiresu viya ajjhattikesupi karacaraṇanayanādīsu maṃsādīsu ca anapekkhena hutvā ‘taṃ tadatthikā harantū’ti nissaṭṭhacittena bhavitabba’’nti.

    ಏವಂ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತೋ ಚಸ್ಸ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಕಾಯಜೀವಿತೇಸು ನಿರಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನೇವ ಕಾಯವಚೀಮನೋಕಮ್ಮಾನಿ ಸುವಿಸುದ್ಧಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಸೋ ಸುವಿಸುದ್ಧಕಾಯವಚೀಮನೋಕಮ್ಮನ್ತೋ ವಿಸುದ್ಧಾಜೀವೋ ಞಾಯಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ ಠಿತೋ ಅಪಾಯುಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಸಮನ್ನಾಗಮೇನ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ಅಭಯದಾನಸದ್ಧಮ್ಮದಾನೇಹಿ ಚ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಹೋತೀತಿ ಅಯಂ ತಾವ ದಾನಪಾರಮಿಯಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾನಯೋ।

    Evaṃ paṭisañcikkhato cassa sambodhāya pahitattassa kāyajīvitesu nirapekkhassa appakasireneva kāyavacīmanokammāni suvisuddhāni honti. So suvisuddhakāyavacīmanokammanto visuddhājīvo ñāyapaṭipattiyaṃ ṭhito apāyupāyakosallasamannāgamena bhiyyosomattāya deyyadhammapariccāgena abhayadānasaddhammadānehi ca sabbasatte anuggaṇhituṃ samattho hotīti ayaṃ tāva dānapāramiyaṃ paccavekkhaṇānayo.

    ಸೀಲಪಾರಮಿಯಂ ಪನ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ಇದಞ್ಹಿ ಸೀಲಂ ನಾಮ ಗಙ್ಗೋದಕಾದೀಹಿ ವಿಸೋಧೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಸ್ಸ ದೋಸಮಲಸ್ಸ ವಿಕ್ಖಾಲನಜಲಂ, ಹರಿಚನ್ದನಾದೀಹಿ ವಿನೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಸ್ಸ ರಾಗಾದಿಪರಿಳಾಹಸ್ಸ ವಿನಯನಂ, ಹಾರಮಕುಟಕುಣ್ಡಲಾದೀಹಿ ಪಚುರಜನಾಲಙ್ಕಾರೇಹಿ ಅಸಾಧಾರಣೋ ಸಾಧೂನಂ ಅಲಙ್ಕಾರವಿಸೇಸೋ, ಸಬ್ಬದಿಸಾವಾಯನತೋ ಅಕಿತ್ತಿಮೋ ಸಬ್ಬಕಾಲಾನುರೂಪೋ ಚ ಸುರಭಿಗನ್ಧೋ, ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲಾದೀಹಿ ದೇವತಾಹಿ ಚ ವನ್ದನೀಯಾದಿಭಾವಾವಹನತೋ ಪರಮೋ ವಸೀಕರಣಮನ್ತೋ, ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾದಿದೇವಲೋಕಾರೋಹಣಸೋಪಾನಪನ್ತಿ , ಝಾನಾಭಿಞ್ಞಾನಂ ಅಧಿಗಮೂಪಾಯೋ, ನಿಬ್ಬಾನಮಹಾನಗರಸ್ಸ ಸಮ್ಪಾಪಕಮಗ್ಗೋ, ಸಾವಕಬೋಧಿಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧೀನಂ ಪತಿಟ್ಠಾನಭೂಮಿ, ಯಂ ಯಂ ವಾ ಪನಿಚ್ಛಿತಂ ಪತ್ಥಿತಂ, ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಸಮಿಜ್ಝನೂಪಾಯಭಾವತೋ ಚಿನ್ತಾಮಣಿಕಪ್ಪರುಕ್ಖಾದಿಕೇ ಚ ಅತಿಸೇತಿ।

    Sīlapāramiyaṃ pana evaṃ paccavekkhitabbaṃ – idañhi sīlaṃ nāma gaṅgodakādīhi visodhetuṃ asakkuṇeyyassa dosamalassa vikkhālanajalaṃ, haricandanādīhi vinetuṃ asakkuṇeyyassa rāgādipariḷāhassa vinayanaṃ, hāramakuṭakuṇḍalādīhi pacurajanālaṅkārehi asādhāraṇo sādhūnaṃ alaṅkāraviseso, sabbadisāvāyanato akittimo sabbakālānurūpo ca surabhigandho, khattiyamahāsālādīhi devatāhi ca vandanīyādibhāvāvahanato paramo vasīkaraṇamanto, cātumahārājikādidevalokārohaṇasopānapanti , jhānābhiññānaṃ adhigamūpāyo, nibbānamahānagarassa sampāpakamaggo, sāvakabodhipaccekabodhisammāsambodhīnaṃ patiṭṭhānabhūmi, yaṃ yaṃ vā panicchitaṃ patthitaṃ, tassa tassa samijjhanūpāyabhāvato cintāmaṇikapparukkhādike ca atiseti.

    ವುತ್ತಞ್ಚೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಇಜ್ಝತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಲವತೋ ಚೇತೋಪಣಿಧಿವಿಸುದ್ಧತ್ತಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೩೭; ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೩೫)। ಅಪರಮ್ಪಿ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ‘ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯೋ ಚ ಅಸ್ಸಂ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚಾ’ತಿ, ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ’’ತಿಆದಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೬೫)। ತಥಾ ‘‘ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರತ್ಥಾನಿ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಕುಸಲಾನಿ ಸೀಲಾನೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧೧.೧)। ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಗಹಪತಯೋ, ಆನಿಸಂಸಾ ಸೀಲವತೋ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾಯಾ’’ತಿಆದಿಸುತ್ತಾನಞ್ಚ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೦; ೩.೩೧೬; ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೨೧೩; ಮಹಾವ॰ ೨೮೫) ವಸೇನ ಸೀಲಸ್ಸ ಗುಣಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ। ತಥಾ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋಪಮಸುತ್ತಾದೀನಂ (ಅ॰ ನಿ॰ ೭.೭೨) ವಸೇನ ಸೀಲವಿರಹೇ ಆದೀನವಾ। ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸನಿಮಿತ್ತತೋ ಅತ್ತಾನುವಾದಪರಾಪವಾದದಣ್ಡದುಗ್ಗತಿಭಯಾಭಾವತೋ ವಿಞ್ಞೂಹಿ ಪಾಸಂಸಭಾವತೋ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಹೇತುತೋ ಸೋತ್ಥಿಟ್ಠಾನತೋ ಅತಿಜನಸಾಪತೇಯ್ಯಾಧಿಪತೇಯ್ಯಾಯುರೂಪಟ್ಠಾನಬನ್ಧುಮಿತ್ತಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ಅತಿಸಯನತೋ ಚ ಸೀಲಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ಸೀಲವತೋ ಹಿ ಅತ್ತನೋ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾಹೇತು ಮಹನ್ತಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ‘‘ಕತಂ ವತ ಮಯಾ ಕುಸಲಂ, ಕತಂ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ಕತಂ ಭೀರುತ್ತಾಣ’’ನ್ತಿ।

    Vuttañcetaṃ bhagavatā – ‘‘ijjhati, bhikkhave, sīlavato cetopaṇidhivisuddhattā’’ti (dī. ni. 3.337; a. ni. 8.35). Aparampi vuttaṃ – ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu ‘sabrahmacārīnaṃ piyo ca assaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cā’ti, sīlesvevassa paripūrakārī’’tiādi (ma. ni. 1.65). Tathā ‘‘avippaṭisāratthāni kho, ānanda, kusalāni sīlānī’’ti (a. ni. 11.1). ‘‘Pañcime, gahapatayo, ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāyā’’tiādisuttānañca (dī. ni. 2.150; 3.316; a. ni. 5.213; mahāva. 285) vasena sīlassa guṇā paccavekkhitabbā. Tathā aggikkhandhopamasuttādīnaṃ (a. ni. 7.72) vasena sīlavirahe ādīnavā. Pītisomanassanimittato attānuvādaparāpavādadaṇḍaduggatibhayābhāvato viññūhi pāsaṃsabhāvato avippaṭisārahetuto sotthiṭṭhānato atijanasāpateyyādhipateyyāyurūpaṭṭhānabandhumittasampattīnaṃ atisayanato ca sīlaṃ paccavekkhitabbaṃ. Sīlavato hi attano sīlasampadāhetu mahantaṃ pītisomanassaṃ uppajjati – ‘‘kataṃ vata mayā kusalaṃ, kataṃ kalyāṇaṃ, kataṃ bhīruttāṇa’’nti.

    ತಥಾ ಸೀಲವತೋ ಅತ್ತಾ ನ ಉಪವದತಿ, ನ ಪರೇ ವಿಞ್ಞೂ, ದಣ್ಡದುಗ್ಗತಿಭಯಾನಂ ಸಮ್ಭವೋ ಏವ ನತ್ಥಿ। ‘‘ಸೀಲವಾ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲೋ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಪಾಸಂಸೋ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಸೀಲವತೋ ಯ್ವಾಯಂ ‘‘ಕತಂ ವತ ಮಯಾ ಪಾಪಂ, ಕತಂ ಲುದ್ದಕಂ, ಕತಂ ಕಿಬ್ಬಿಸ’’ನ್ತಿ ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸೋ ನ ಹೋತಿ। ಸೀಲಞ್ಚ ನಾಮೇತಂ ಅಪ್ಪಮಾದಾಧಿಟ್ಠಾನತೋ ಭೋಗಬ್ಯಸನಾದಿಪರಿಹಾರಮುಖೇನ ಮಹತೋ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಸಾಧನತೋ ಮಙ್ಗಲಭಾವತೋ ಚ ಪರಮಂ ಸೋತ್ಥಿಟ್ಠಾನಂ, ನಿಹೀನಜಚ್ಚೋಪಿ ಸೀಲವಾ ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲಾದೀನಂ ಪೂಜನೀಯೋ ಹೋತೀತಿ ಕುಲಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅತಿಸೇತಿ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ, ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ? ಇಧ ತೇ ಅಸ್ಸ ದಾಸೋ ಕಮ್ಮಕರೋ’’ತಿಆದಿವಚನಞ್ಚೇತ್ಥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮೬) ಸಾಧಕಂ। ಚೋರಾದೀಹಿ ಅಸಾಧಾರಣತೋ ಪರಲೋಕಾನುಗಮನತೋ ಮಹಪ್ಫಲಭಾವತೋ ಸಮಥಾದಿಗುಣಾಧಿಟ್ಠಾನತೋ ಚ ಬಾಹಿರಧನಂ ಅತಿಸೇತಿ ಸೀಲಂ। ಪರಮಸ್ಸ ಚಿತ್ತಿಸ್ಸರಿಯಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಭಾವತೋ ಖತ್ತಿಯಾದೀನಂ ಇಸ್ಸರಿಯಂ ಅತಿಸೇತಿ ಸೀಲಂ। ಸೀಲನಿಮಿತ್ತಞ್ಹಿ ತಂತಂಸತ್ತನಿಕಾಯೇಸು ಸತ್ತಾನಂ ಇಸ್ಸರಿಯಂ, ವಸ್ಸಸತದೀಘಪ್ಪಮಾಣತೋ ಜೀವಿತತೋ ಏಕಾಹಮ್ಪಿ ಸೀಲವತೋ ಜೀವಿತಸ್ಸ ವಿಸಿಟ್ಠತಾವಚನತೋ ಸತಿ ಚ ಜೀವಿತೇ ಸಿಕ್ಖಾನಿಕ್ಖಿಪನಸ್ಸ ಮರಣತಾವಚನತೋ ಸೀಲಂ ಜೀವಿತತೋ ವಿಸಿಟ್ಠತರಂ । ವೇರೀನಮ್ಪಿ ಮನುಞ್ಞಭಾವಾವಹನತೋ ಜರಾರೋಗವಿಪತ್ತೀಹಿ ಅನಭಿಭವನೀಯತೋ ಚ ರೂಪಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅತಿಸೇತಿ ಸೀಲಂ। ಪಾಸಾದಹಮ್ಮಿಯಾದಿಟ್ಠಾನವಿಸೇಸೇ ರಾಜಯುವರಾಜಸೇನಾಪತಿಆದಿಟ್ಠಾನವಿಸೇಸೇ ಚ ಅತಿಸೇತಿ ಸೀಲಂ ಸುಖವಿಸೇಸಾಧಿಟ್ಠಾನಭಾವತೋ। ಸಭಾವಸಿನಿದ್ಧೇ ಸನ್ತಿಕಾವಚರೇಪಿ ಬನ್ಧುಜನೇ ಮಿತ್ತಜನೇ ಚ ಅತಿಸೇತಿ ಏಕನ್ತಹಿತಸಮ್ಪಾದನತೋ ಪರಲೋಕಾನುಗಮನತೋ ಚ ‘‘ನ ತಂ ಮಾತಾಪಿತಾ ಕಯಿರಾ’’ತಿಆದಿವಚನಞ್ಚೇತ್ಥ (ಧ॰ ಪ॰ ೪೩) ಸಾಧಕಂ। ತಥಾ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸರಥಪತ್ತಿಬಲಕಾಯೇಹಿ ಮನ್ತಾಗದಸೋತ್ಥಾನಪ್ಪಯೋಗೇಹಿ ಚ ದುರಾರಕ್ಖಂ ಅತ್ತಾನಂ ಆರಕ್ಖಾಭಾವೇನ ಸೀಲಮೇವ ವಿಸಿಟ್ಠತರಂ ಅತ್ತಾಧೀನತೋ ಅಪರಾಧೀನತೋ ಮಹಾವಿಸಯತೋ ಚ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಧಮ್ಮೋ ಹವೇ ರಕ್ಖತಿ ಧಮ್ಮಚಾರಿ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಜಾ॰ ೧.೧೦.೧೦೨)। ಏವಮನೇಕಗುಣಸಮನ್ನಾಗತಂ ಸೀಲನ್ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಅಪರಿಪುಣ್ಣಾ ಚೇವ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧಾ ಚ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ।

    Tathā sīlavato attā na upavadati, na pare viññū, daṇḍaduggatibhayānaṃ sambhavo eva natthi. ‘‘Sīlavā purisapuggalo kalyāṇadhammo’’ti viññūnaṃ pāsaṃso hoti. Tathā sīlavato yvāyaṃ ‘‘kataṃ vata mayā pāpaṃ, kataṃ luddakaṃ, kataṃ kibbisa’’nti dussīlassa vippaṭisāro uppajjati, so na hoti. Sīlañca nāmetaṃ appamādādhiṭṭhānato bhogabyasanādiparihāramukhena mahato atthassa sādhanato maṅgalabhāvato ca paramaṃ sotthiṭṭhānaṃ, nihīnajaccopi sīlavā khattiyamahāsālādīnaṃ pūjanīyo hotīti kulasampattiṃ atiseti sīlasampadā, ‘‘taṃ kiṃ maññasi, mahārāja? Idha te assa dāso kammakaro’’tiādivacanañcettha (dī. ni. 1.186) sādhakaṃ. Corādīhi asādhāraṇato paralokānugamanato mahapphalabhāvato samathādiguṇādhiṭṭhānato ca bāhiradhanaṃ atiseti sīlaṃ. Paramassa cittissariyassa adhiṭṭhānabhāvato khattiyādīnaṃ issariyaṃ atiseti sīlaṃ. Sīlanimittañhi taṃtaṃsattanikāyesu sattānaṃ issariyaṃ, vassasatadīghappamāṇato jīvitato ekāhampi sīlavato jīvitassa visiṭṭhatāvacanato sati ca jīvite sikkhānikkhipanassa maraṇatāvacanato sīlaṃ jīvitato visiṭṭhataraṃ . Verīnampi manuññabhāvāvahanato jarārogavipattīhi anabhibhavanīyato ca rūpasampattiṃ atiseti sīlaṃ. Pāsādahammiyādiṭṭhānavisese rājayuvarājasenāpatiādiṭṭhānavisese ca atiseti sīlaṃ sukhavisesādhiṭṭhānabhāvato. Sabhāvasiniddhe santikāvacarepi bandhujane mittajane ca atiseti ekantahitasampādanato paralokānugamanato ca ‘‘na taṃ mātāpitā kayirā’’tiādivacanañcettha (dha. pa. 43) sādhakaṃ. Tathā hatthiassarathapattibalakāyehi mantāgadasotthānappayogehi ca durārakkhaṃ attānaṃ ārakkhābhāvena sīlameva visiṭṭhataraṃ attādhīnato aparādhīnato mahāvisayato ca. Tenevāha – ‘‘dhammo have rakkhati dhammacāri’’ntiādi (jā. 1.10.102). Evamanekaguṇasamannāgataṃ sīlanti paccavekkhantassa aparipuṇṇā ceva sīlasampadā pāripūriṃ gacchati aparisuddhā ca pārisuddhiṃ.

    ಸಚೇ ಪನಸ್ಸ ದೀಘರತ್ತಂ ಪರಿಚಯೇನ ಸೀಲಪಟಿಪಕ್ಖಾ ಧಮ್ಮಾ ದೋಸಾದಯೋ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ, ತೇನ ಬೋಧಿಸತ್ತಪಟಿಞ್ಞೇನ ಏವಂ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ನನು ತಯಾ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ಪಣಿಧಾನಂ ಕತಂ, ಸೀಲವಿಕಲೇನ ಚ ನ ಸಕ್ಕಾ ಲೋಕಿಯಾಪಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಪಾಪುಣಿತುಂ, ಪಗೇವ ಲೋಕುತ್ತರಾ, ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ಪನ ಅಗ್ಗಭೂತಾಯ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಾ ಅಧಿಟ್ಠಾನಭೂತೇನ ಸೀಲೇನ ಪರಮುಕ್ಕಂಸಗತೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಕಿಕೀವ ಅಣ್ಡ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೧೯; ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೭) ವುತ್ತನಯೇನ ಸಮ್ಮಾ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖನ್ತೇನ ಸುಟ್ಠುತರಂ ತಯಾ ಪೇಸಲೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ।

    Sace panassa dīgharattaṃ paricayena sīlapaṭipakkhā dhammā dosādayo antarantarā uppajjeyyuṃ, tena bodhisattapaṭiññena evaṃ paṭisañcikkhitabbaṃ – nanu tayā sambodhāya paṇidhānaṃ kataṃ, sīlavikalena ca na sakkā lokiyāpi sampattiyo pāpuṇituṃ, pageva lokuttarā, sabbasampattīnaṃ pana aggabhūtāya sammāsambodhiyā adhiṭṭhānabhūtena sīlena paramukkaṃsagatena bhavitabbaṃ, tasmā ‘‘kikīva aṇḍa’’ntiādinā (visuddhi. 1.19; dī. ni. aṭṭha. 1.7) vuttanayena sammā sīlaṃ rakkhantena suṭṭhutaraṃ tayā pesalena bhavitabbaṃ.

    ಅಪಿ ಚ ತಯಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಯಾನತ್ತಯೇ ಸತ್ತಾನಂ ಅವತಾರಣಪರಿಪಾಚನಾನಿ ಕಾತಬ್ಬಾನಿ, ಸೀಲವಿಕಲಸ್ಸ ಚ ವಚನಂ ನ ಪಚ್ಚೇತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ, ಅಸಪ್ಪಾಯಾಹಾರವಿಚಾರಸ್ಸ ವಿಯ ವೇಜ್ಜಸ್ಸ ತಿಕಿಚ್ಛನಂ, ತಸ್ಮಾ ಕಥಾಹಂ ಸದ್ಧೇಯ್ಯೋ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಅವತಾರಣಪರಿಪಾಚನಾನಿ ಕರೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸಭಾವಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಕಿಞ್ಚ ಝಾನಾದಿಗುಣವಿಸೇಸಯೋಗೇನ ಮೇ ಸತ್ತಾನಂ ಉಪಕಾರಕರಣಸಮತ್ಥತಾ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಆದಿಪರಿಪೂರಣಞ್ಚ, ಝಾನಾದಯೋ ಚ ಗುಣಾ ಸೀಲಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ವಿನಾ ನ ಸಮ್ಭವನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಮದೇವ ಸೀಲಂ ಪರಿಸೋಧೇತಬ್ಬಂ।

    Api ca tayā dhammadesanāya yānattaye sattānaṃ avatāraṇaparipācanāni kātabbāni, sīlavikalassa ca vacanaṃ na paccetabbaṃ hoti, asappāyāhāravicārassa viya vejjassa tikicchanaṃ, tasmā kathāhaṃ saddheyyo hutvā sattānaṃ avatāraṇaparipācanāni kareyyanti sabhāvaparisuddhasīlena bhavitabbaṃ. Kiñca jhānādiguṇavisesayogena me sattānaṃ upakārakaraṇasamatthatā paññāpāramiādiparipūraṇañca, jhānādayo ca guṇā sīlapārisuddhiṃ vinā na sambhavantīti sammadeva sīlaṃ parisodhetabbaṃ.

    ತಥಾ ‘‘ಸಮ್ಬಾಧೋ ಘರಾವಾಸೋ ರಜೋಪಥೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೯೧; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೪; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೯೧; ೨.೧೦) ಘರಾವಾಸೇ, ‘‘ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೪; ಪಾಚಿ॰ ೧೭೫) ‘‘ಮಾತಾಪಿ ಪುತ್ತೇನ ವಿವದತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೭೮) ಚ ಕಾಮೇಸು, ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪುರಿಸೋ ಇಣಂ ಆದಾಯ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ಪಯೋಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೧೮) ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದೀಸು ಆದೀನವದಸ್ಸನಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ‘‘ಅಬ್ಭೋಕಾಸೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೯೧; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೪) ಪಬ್ಬಜ್ಜಾದೀಸು ಆನಿಸಂಸಪಟಿಸಙ್ಖಾವಸೇನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಯಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧ- (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೬೩ ಆದಯೋ) ಆಸಿವಿಸೋಪಮಸುತ್ತಾ- (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೨೩೮) ದಿವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Tathā ‘‘sambādho gharāvāso rajopatho’’tiādinā (dī. ni. 1.191; saṃ. ni. 2.154; ma. ni. 1.291; 2.10) gharāvāse, ‘‘aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā’’tiādinā (ma. ni. 1.234; pāci. 175) ‘‘mātāpi puttena vivadatī’’tiādinā (ma. ni. 1.178) ca kāmesu, ‘‘seyyathāpi puriso iṇaṃ ādāya kammante payojeyyā’’tiādinā (dī. ni. 1.218) kāmacchandādīsu ādīnavadassanapubbaṅgamā vuttavipariyāyena ‘‘abbhokāso pabbajjā’’tiādinā (dī. ni. 1.191; saṃ. ni. 2.154) pabbajjādīsu ānisaṃsapaṭisaṅkhāvasena nekkhammapāramiyaṃ paccavekkhaṇā veditabbā. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana dukkhakkhandha- (ma. ni. 1.163 ādayo) āsivisopamasuttā- (saṃ. ni. 4.238) divasena veditabbo.

    ತಥಾ ‘‘ಪಞ್ಞಾಯ ವಿನಾ ದಾನಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ನ ವಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ, ಯಥಾಸಕಂ ಬ್ಯಾಪಾರಸಮತ್ಥಾ ಚ ನ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ಪಞ್ಞಾಗುಣಾ ಮನಸಿಕಾತಬ್ಬಾ। ಯಥೇವ ಹಿ ಜೀವಿತೇನ ವಿನಾ ಸರೀರಯನ್ತಂ ನ ಸೋಭತಿ, ನ ಚ ಅತ್ತನೋ ಕಿರಿಯಾಸು ಪಟಿಪತ್ತಿಸಮತ್ಥಂ ಹೋತಿ, ಯಥಾ ಚ ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ವಿನಾ ಯಥಾಸಕಂ ವಿಸಯೇಸು ಕಿಚ್ಚಂ ಕಾತುಂ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ, ಏವಂ ಸದ್ಧಾದೀನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿನಾ ಸಕಿಚ್ಚಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ ಅಸಮತ್ಥಾನೀತಿ ಪರಿಚ್ಚಾಗಾದಿಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ ಪಞ್ಞಾ ಪಧಾನಕಾರಣಂ। ಉಮ್ಮೀಲಿತಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುಕಾ ಹಿ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾನಿಪಿ ದತ್ವಾ ಅನತ್ತುಕ್ಕಂಸಕಾ ಅಪರವಮ್ಭಕಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ, ಭೇಸಜ್ಜರುಕ್ಖಾ ವಿಯ ವಿಕಪ್ಪರಹಿತಾ ಕಾಲತ್ತಯೇಪಿ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ। ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಹಿ ಉಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಯೋಗತೋ ಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ಪರಹಿತಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ದಾನಪಾರಮಿಭಾವಂ ಉಪೇತಿ। ಅತ್ತತ್ಥಞ್ಹಿ ದಾನಂ ವಡ್ಢಿಸದಿಸಂ ಹೋತಿ।

    Tathā ‘‘paññāya vinā dānādayo dhammā na visujjhanti, yathāsakaṃ byāpārasamatthā ca na hontī’’ti paññāguṇā manasikātabbā. Yatheva hi jīvitena vinā sarīrayantaṃ na sobhati, na ca attano kiriyāsu paṭipattisamatthaṃ hoti, yathā ca cakkhādīni indriyāni viññāṇena vinā yathāsakaṃ visayesu kiccaṃ kātuṃ nappahonti, evaṃ saddhādīni indriyāni paññāya vinā sakiccapaṭipattiyaṃ asamatthānīti pariccāgādipaṭipattiyaṃ paññā padhānakāraṇaṃ. Ummīlitapaññācakkhukā hi mahābodhisattā attano aṅgapaccaṅgānipi datvā anattukkaṃsakā aparavambhakā ca honti, bhesajjarukkhā viya vikapparahitā kālattayepi somanassajātā. Paññāvasena hi upāyakosallayogato pariccāgo parahitappavattiyā dānapāramibhāvaṃ upeti. Attatthañhi dānaṃ vaḍḍhisadisaṃ hoti.

    ತಥಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಾವೇನ ತಣ್ಹಾದಿಸಂಕಿಲೇಸಾವಿಯೋಗತೋ ಸೀಲಸ್ಸ ವಿಸುದ್ಧಿ ಏವ ನ ಸಮ್ಭವತಿ, ಕುತೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಗುಣಾಧಿಟ್ಠಾನಭಾವೋ। ಪಞ್ಞವಾ ಏವ ಚ ಘರಾವಾಸೇ ಕಾಮಗುಣೇಸು ಸಂಸಾರೇ ಚ ಆದೀನವಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿಯಂ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ಸುಟ್ಠು ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಾಭಿಮುಖೋ ಪರೇ ಚ ತತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ। ವೀರಿಯಞ್ಚ ಪಞ್ಞಾವಿರಹಿತಂ ಯಥಿಚ್ಛಿತಮತ್ಥಂ ನ ಸಾಧೇತಿ ದುರಾರಮ್ಭಭಾವತೋ। ವರಮೇವ ಹಿ ಅನಾರಮ್ಭೋ ದುರಾರಮ್ಭತೋ, ಪಞ್ಞಾಸಹಿತೇನ ಪನ ವೀರಿಯೇನ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ದುರಧಿಗಮಂ ಉಪಾಯಪಟಿಪತ್ತಿತೋ। ತಥಾ ಪಞ್ಞವಾ ಏವ ಪರಾಪಕಾರಾದೀನಂ ಅಧಿವಾಸಕಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ನ ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ। ಪಞ್ಞಾವಿರಹಿತಸ್ಸ ಚ ಪರೇಹಿ ಉಪನೀತಾ ಅಪಕಾರಾ ಖನ್ತಿಯಾ ಪಟಿಪಕ್ಖಮೇವ ಅನುಬ್ರೂಹೇನ್ತಿ, ಪಞ್ಞವತೋ ಪನ ತೇ ಖನ್ತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿಬ್ರೂಹನವಸೇನ ಅಸ್ಸಾ ಥಿರಭಾವಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಪಞ್ಞವಾ ಏವ ತೀಣಿಪಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ನೇಸಂ ಕಾರಣಾನಿ ಪಟಿಪಕ್ಖೇ ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಪರೇಸಂ ಅವಿಸಂವಾದಕೋ ಹೋತಿ।

    Tathā paññāya abhāvena taṇhādisaṃkilesāviyogato sīlassa visuddhi eva na sambhavati, kuto sabbaññuguṇādhiṭṭhānabhāvo. Paññavā eva ca gharāvāse kāmaguṇesu saṃsāre ca ādīnavaṃ pabbajjāya jhānasamāpattiyaṃ nibbāne ca ānisaṃsaṃ suṭṭhu sallakkhento pabbajitvā jhānasamāpattiyo nibbattetvā nibbānābhimukho pare ca tattha patiṭṭhāpeti. Vīriyañca paññāvirahitaṃ yathicchitamatthaṃ na sādheti durārambhabhāvato. Varameva hi anārambho durārambhato, paññāsahitena pana vīriyena na kiñci duradhigamaṃ upāyapaṭipattito. Tathā paññavā eva parāpakārādīnaṃ adhivāsakajātiko hoti, na duppañño. Paññāvirahitassa ca parehi upanītā apakārā khantiyā paṭipakkhameva anubrūhenti, paññavato pana te khantisampattiyā paribrūhanavasena assā thirabhāvāya saṃvattanti. Paññavā eva tīṇipi saccāni nesaṃ kāraṇāni paṭipakkhe ca yathābhūtaṃ jānitvā paresaṃ avisaṃvādako hoti.

    ತಥಾ ಪಞ್ಞಾಬಲೇನ ಅತ್ತಾನಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತ್ವಾ ಧಿತಿಸಮ್ಪದಾಯ ಸಬ್ಬಪಾರಮೀಸು ಅಚಲಸಮಾದಾನಾಧಿಟ್ಠಾನೋ ಹೋತಿ। ಪಞ್ಞವಾ ಏವ ಚ ಪಿಯಮಜ್ಝತ್ತವೇರಿವಿಭಾಗಂ ಅಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಹಿತೂಪಸಂಹಾರಕುಸಲೋ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಲಾಭಾಲಾಭಾದಿಲೋಕಧಮ್ಮಸನ್ನಿಪಾತೇ ನಿಬ್ಬಿಕಾರತಾಯ ಮಜ್ಝತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬಾಸಂ ಪಾರಮೀನಂ ಪಞ್ಞಾವ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಹೇತೂತಿ ಪಞ್ಞಾಗುಣಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ। ಅಪಿ ಚ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿನಾ ನ ದಸ್ಸನಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಅನ್ತರೇನ ಚ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪದಂ ನ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ , ಸೀಲದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪದಾವಿರಹಿತಸ್ಸ ನ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪದಾ, ಅಸಮಾಹಿತೇನ ಚ ನ ಸಕ್ಕಾ ಅತ್ತಹಿತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಸಾಧೇತುಂ, ಪಗೇವ ಉಕ್ಕಂಸಗತಂ ಪರಹಿತನ್ತಿ ಪರಹಿತಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೇನ ‘‘ನನು ತಯಾ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿವುದ್ಧಿಯಂ ಆಯೋಗೋ ಕರಣೀಯೋ’’ತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ಅತ್ತಾ ಓವದಿತಬ್ಬೋ। ಪಞ್ಞಾನುಭಾವೇನ ಹಿ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಾಧಿಟ್ಠಿತೋ ಚತೂಹಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂಹಿ ಲೋಕಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಸತ್ತೇ ನಿಯ್ಯಾನಮಗ್ಗೇ ಅವತಾರೇತಿ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಚ ನೇಸಂ ಪರಿಪಾಚೇತಿ।

    Tathā paññābalena attānaṃ upatthambhetvā dhitisampadāya sabbapāramīsu acalasamādānādhiṭṭhāno hoti. Paññavā eva ca piyamajjhattaverivibhāgaṃ akatvā sabbattha hitūpasaṃhārakusalo hoti. Tathā paññāvasena lābhālābhādilokadhammasannipāte nibbikāratāya majjhatto hoti. Evaṃ sabbāsaṃ pāramīnaṃ paññāva pārisuddhihetūti paññāguṇā paccavekkhitabbā. Api ca paññāya vinā na dassanasampatti, antarena ca diṭṭhisampadaṃ na sīlasampadā , sīladiṭṭhisampadāvirahitassa na samādhisampadā, asamāhitena ca na sakkā attahitamattampi sādhetuṃ, pageva ukkaṃsagataṃ parahitanti parahitāya paṭipannena ‘‘nanu tayā sakkaccaṃ paññāya parivuddhiyaṃ āyogo karaṇīyo’’ti bodhisattena attā ovaditabbo. Paññānubhāvena hi mahāsatto caturadhiṭṭhānādhiṭṭhito catūhi saṅgahavatthūhi lokaṃ anuggaṇhanto satte niyyānamagge avatāreti, indriyāni ca nesaṃ paripāceti.

    ತಥಾ ಪಞ್ಞಾಬಲೇನ ಖನ್ಧಾಯತನಾದೀಸು ಪವಿಚಯಬಹುಲೋಪವತ್ತಿನಿವತ್ತಿಯೋ ಯಾಥಾವತೋ ಪರಿಜಾನನ್ತೋ ದಾನಾದಯೋ ಗುಣೇ ವಿಸೇಸನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಭಾವಂ ನಯನ್ತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಸಿಕ್ಖಾಯ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ ಹೋತೀತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ಅನೇಕಾಕಾರವೋಕಾರೇ ಪಞ್ಞಾಗುಣೇ ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮೀ ಅನುಬ್ರೂಹೇತಬ್ಬಾ।

    Tathā paññābalena khandhāyatanādīsu pavicayabahulopavattinivattiyo yāthāvato parijānanto dānādayo guṇe visesanibbedhabhāgiyabhāvaṃ nayanto bodhisattasikkhāya paripūrakārī hotīti evamādinā anekākāravokāre paññāguṇe vavatthapetvā paññāpāramī anubrūhetabbā.

    ತಥಾ ದಿಸ್ಸಮಾನಾನಿಪಿ ಲೋಕಿಯಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ನಿಹೀನವೀರಿಯೇನ ಪಾಪುಣಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಾನಿ, ಅಗಣಿತಖೇದೇನ ಪನ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೇನ ದುರಧಿಗಮಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ನಿಹೀನವೀರಿಯೋ ಹಿ ‘‘ಸಂಸಾರಮಹೋಘತೋ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇ ಸನ್ತಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆರಭಿತುಮೇವ ನ ಸಕ್ಕುಣಾತಿ। ಮಜ್ಝಿಮೋ ಆರಭಿತ್ವಾ ಅನ್ತರಾ ವೋಸಾನಮಾಪಜ್ಜತಿ। ಉಕ್ಕಟ್ಠವೀರಿಯೋ ಪನ ಅತ್ತಸುಖನಿರಪೇಕ್ಖೋ ಆರಮ್ಭಪಾರಮಿಮಧಿಗಚ್ಛತೀತಿ ವೀರಿಯಸಮ್ಪತ್ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ। ಅಪಿ ಚ ‘‘ಯಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಏವ ಸಂಸಾರಪಙ್ಕತೋ ಸಮುದ್ಧರಣತ್ಥಮಾರಮ್ಭೋ, ತಸ್ಸಾಪಿ ನ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಸಿಥಿಲಭಾವೇ ಮನೋರಥಾನಂ ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತಿ ಸಕ್ಕಾ ಸಮ್ಭಾವೇತುಂ, ಪಗೇವ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಮುದ್ಧರಣತ್ಥಂ ಕತಾಭಿನೀಹಾರೇನಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ರಾಗಾದೀನಂ ದೋಸಗಣಾನಂ ಮತ್ತಮಹಾಗಜಾನಂ ವಿಯ ದುನ್ನಿವಾರಭಾವತೋ ತನ್ನಿದಾನಾನಞ್ಚ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಂ ಉಕ್ಖಿತ್ತಾಸಿಕವಧಕಸದಿಸಭಾವತೋ ತನ್ನಿಮಿತ್ತಾನಞ್ಚ ದುಗ್ಗತೀನಂ ಸಬ್ಬದಾ ವಿವಟಮುಖಭಾವತೋ, ತತ್ಥ ನಿಯೋಜಕಾನಞ್ಚ ಪಾಪಮಿತ್ತಾನಂ ಸದಾ ಸನ್ನಿಹಿತಭಾವತೋ ತದೋವಾದಕಾರಿತಾಯ ಚ ಬಾಲಸ್ಸ ಪುಥುಜ್ಜನಭಾವಸ್ಸ ಸತಿಸಮ್ಭವೇ ಯುತ್ತಂ ಸಯಮೇವ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖತೋ ನಿಸ್ಸರಿತುನ್ತಿ ಮಿಚ್ಛಾವಿತಕ್ಕಾ ವೀರಿಯಾನುಭಾವೇನ ದೂರೀಭವನ್ತೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಯದಿ ಪನ ಸಮ್ಬೋಧಿ ಅತ್ತಾಧೀನೇನ ವೀರಿಯೇನ ಸಕ್ಕಾ ಸಮಧಿಗನ್ತುಂ, ಕಿಮೇತ್ಥ ದುಕ್ಕರ’’ನ್ತಿ ಚ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ವೀರಿಯಗುಣಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ।

    Tathā dissamānānipi lokiyāni kammāni nihīnavīriyena pāpuṇituṃ asakkuṇeyyāni, agaṇitakhedena pana āraddhavīriyena duradhigamaṃ nāma natthi. Nihīnavīriyo hi ‘‘saṃsāramahoghato sabbasatte santāressāmī’’ti ārabhitumeva na sakkuṇāti. Majjhimo ārabhitvā antarā vosānamāpajjati. Ukkaṭṭhavīriyo pana attasukhanirapekkho ārambhapāramimadhigacchatīti vīriyasampatti paccavekkhitabbā. Api ca ‘‘yassa attano eva saṃsārapaṅkato samuddharaṇatthamārambho, tassāpi na vīriyassa sithilabhāve manorathānaṃ matthakappatti sakkā sambhāvetuṃ, pageva sadevakassa lokassa samuddharaṇatthaṃ katābhinīhārenā’’ti ca ‘‘rāgādīnaṃ dosagaṇānaṃ mattamahāgajānaṃ viya dunnivārabhāvato tannidānānañca kammasamādānānaṃ ukkhittāsikavadhakasadisabhāvato tannimittānañca duggatīnaṃ sabbadā vivaṭamukhabhāvato, tattha niyojakānañca pāpamittānaṃ sadā sannihitabhāvato tadovādakāritāya ca bālassa puthujjanabhāvassa satisambhave yuttaṃ sayameva saṃsāradukkhato nissaritunti micchāvitakkā vīriyānubhāvena dūrībhavantī’’ti ca ‘‘yadi pana sambodhi attādhīnena vīriyena sakkā samadhigantuṃ, kimettha dukkara’’nti ca evamādinā nayena vīriyaguṇā paccavekkhitabbā.

    ತಥಾ ಖನ್ತಿ ನಾಮಾಯಂ ನಿರವಸೇಸಗುಣಪಟಿಪಕ್ಖಸ್ಸ ಕೋಧಸ್ಸ ವಿಧಮನತೋ ಗುಣಸಮ್ಪಾದನೇ ಸಾಧೂನಮಪ್ಪಟಿಹತಮಾಯುಧಂ, ಪರಾಭಿಭವಸಮತ್ಥಾನಂ ಅಲಙ್ಕಾರೋ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಬಲಸಮ್ಪದಾ, ಕೋಧಗ್ಗಿವಿನಯನಉದಕಧಾರಾ, ಕಲ್ಯಾಣಸ್ಸ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದಸ್ಸ ಸಞ್ಜಾತಿದೇಸೋ, ಪಾಪಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವಚೀವಿಸವೂಪಸಮಕರೋ ಮನ್ತಾಗದೋ, ಸಂವರೇ ಠಿತಾನಂ ಪರಮಾ ಧೀರಪಕತಿ, ಗಮ್ಭೀರಾಸಯತಾಯ ಸಾಗರೋ, ದೋಸಮಹಾಸಾಗರಸ್ಸ ವೇಲಾ, ಅಪಾಯದ್ವಾರಸ್ಸ ಪಿದಹನಕವಾಟಂ, ದೇವಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾನಂ ಆರೋಹಣಸೋಪಾನಂ, ಸಬ್ಬಗುಣಾನಂ ಅಧಿವಾಸನಭೂಮಿ, ಉತ್ತಮಾ ಕಾಯವಚೀಮನೋವಿಸುದ್ಧೀತಿ ಮನಸಿಕಾತಬ್ಬಂ।

    Tathā khanti nāmāyaṃ niravasesaguṇapaṭipakkhassa kodhassa vidhamanato guṇasampādane sādhūnamappaṭihatamāyudhaṃ, parābhibhavasamatthānaṃ alaṅkāro, samaṇabrāhmaṇānaṃ balasampadā, kodhaggivinayanaudakadhārā, kalyāṇassa kittisaddassa sañjātideso, pāpapuggalānaṃ vacīvisavūpasamakaro mantāgado, saṃvare ṭhitānaṃ paramā dhīrapakati, gambhīrāsayatāya sāgaro, dosamahāsāgarassa velā, apāyadvārassa pidahanakavāṭaṃ, devabrahmalokānaṃ ārohaṇasopānaṃ, sabbaguṇānaṃ adhivāsanabhūmi, uttamā kāyavacīmanovisuddhīti manasikātabbaṃ.

    ಅಪಿ ಚ ‘‘ಏತೇ ಸತ್ತಾ ಖನ್ತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಭಾವತೋ ಇಧಲೋಕೇ ತಪ್ಪನ್ತಿ, ಪರಲೋಕೇ ಚ ತಪನೀಯಧಮ್ಮಾನುಯೋಗತೋ’’ತಿ ಚ ‘‘ಯದಿಪಿ ಪರಾಪಕಾರನಿಮಿತ್ತಂ ದುಕ್ಖಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ಪನ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಖೇತ್ತಭೂತೋ ಅತ್ತಭಾವೋ ಬೀಜಭೂತಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ಮಯಾವ ಅಭಿಸಙ್ಖತ’’ನ್ತಿ ಚ ‘‘ತಸ್ಸ ಚ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಆಣಣ್ಯಕಾರಣಮೇತ’’ನ್ತಿ ಚ ‘‘ಅಪಕಾರಕೇ ಅಸತಿ ಕಥಂ ಮಯ್ಹಂ ಖನ್ತಿಸಮ್ಪದಾ ಸಮ್ಭವತೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಯದಿಪಾಯಂ ಏತರಹಿ ಅಪಕಾರಕೋ, ಅಯಂ ನಾಮ ಪುಬ್ಬೇ ಅನೇನ ಮಯ್ಹಂ ಉಪಕಾರೋ ಕತೋ’’ತಿ ಚ ‘‘ಅಪಕಾರೋ ಏವ ವಾ ಖನ್ತಿನಿಮಿತ್ತತಾಯ ಉಪಕಾರೋ’’ತಿ ಚ ‘‘ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ಸತ್ತಾ ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತಸದಿಸಾ, ಪುತ್ತಕತಾಪರಾಧೇಸು ಚ ಕೋ ಕುಜ್ಝಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಯೇನ ಕೋಧಪಿಸಾಚಾವೇಸೇನ ಅಯಂ ಮಯ್ಹಂ ಅಪರಜ್ಝತಿ, ಸ್ವಾಯಂ ಕೋಧಭೂತಾವೇಸೋ ಮಯಾ ವಿನೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಯೇನ ಅಪಕಾರೇನ ಇದಂ ಮಯ್ಹಂ ದುಕ್ಖಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ತಸ್ಸ ಅಹಮ್ಪಿ ನಿಮಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ಚ, ‘‘ಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಅಪಕಾರೋ ಕತೋ, ಯತ್ಥ ಚ ಕತೋ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ತಸ್ಮಿಂ ಏವ ಖಣೇ ನಿರುದ್ಧಾ ಕಸ್ಸಿದಾನಿ ಕೇನ ಕೋಪೋ ಕಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಅನತ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ ಕೋ ಕಸ್ಸ ಅಪರಜ್ಝತೀ’’ತಿ ಚ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೇನ ಖನ್ತಿಸಮ್ಪದಾ ಅನುಬ್ರೂಹೇತಬ್ಬಾ।

    Api ca ‘‘ete sattā khantisampattiyā abhāvato idhaloke tappanti, paraloke ca tapanīyadhammānuyogato’’ti ca ‘‘yadipi parāpakāranimittaṃ dukkhaṃ uppajjati, tassa pana dukkhassa khettabhūto attabhāvo bījabhūtañca kammaṃ mayāva abhisaṅkhata’’nti ca ‘‘tassa ca dukkhassa āṇaṇyakāraṇameta’’nti ca ‘‘apakārake asati kathaṃ mayhaṃ khantisampadā sambhavatī’’ti ca ‘‘yadipāyaṃ etarahi apakārako, ayaṃ nāma pubbe anena mayhaṃ upakāro kato’’ti ca ‘‘apakāro eva vā khantinimittatāya upakāro’’ti ca ‘‘sabbepime sattā mayhaṃ puttasadisā, puttakatāparādhesu ca ko kujjhissatī’’ti ca ‘‘yena kodhapisācāvesena ayaṃ mayhaṃ aparajjhati, svāyaṃ kodhabhūtāveso mayā vinetabbo’’ti ca, ‘‘yena apakārena idaṃ mayhaṃ dukkhaṃ uppannaṃ, tassa ahampi nimitta’’nti ca, ‘‘yehi dhammehi apakāro kato, yattha ca kato, sabbepi te tasmiṃ eva khaṇe niruddhā kassidāni kena kopo kātabbo’’ti ca, ‘‘anattatāya sabbadhammānaṃ ko kassa aparajjhatī’’ti ca paccavekkhantena khantisampadā anubrūhetabbā.

    ಯದಿ ಪನಸ್ಸ ದೀಘರತ್ತಂ ಪರಿಚಯೇನ ಪರಾಪಕಾರನಿಮಿತ್ತಕೋ ಕೋಧೋ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ತೇನ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘‘ಖನ್ತಿ ನಾಮೇಸಾ ಪರಾಪಕಾರಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖಪಟಿಪತ್ತೀನಂ ಪಚ್ಚುಪಕಾರಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ಚ ‘‘ಅಪಕಾರೋ ಚ ಮಯ್ಹಂ ದುಕ್ಖೂಪನಿಸಾ ಸದ್ಧಾತಿ ದುಕ್ಖುಪ್ಪಾದನೇನ ಸದ್ಧಾಯ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ಅನಭಿರತಿಸಞ್ಞಾಯ ಚ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯಪಕತಿ ಹೇಸಾ ಯದಿದಂ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠವಿಸಯಸಮಾಯೋಗೋ। ತತ್ಥ ಅನಿಟ್ಠವಿಸಯಸಮಾಯೋಗೋ ಮಯ್ಹಂ ನ ಸಿಯಾತಿ ತಂ ಕುತೇತ್ಥ ಲಬ್ಭಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ಕೋಧವಸಿಕೋ ಸತ್ತೋ ಕೋಧೇನ ಉಮ್ಮತ್ತೋ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ, ತತ್ಥ ಕಿಂ ಪಚ್ಚಪಕಾರೇನಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ಸತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಓರಸಪುತ್ತಾ ವಿಯ ಪರಿಪಾಲಿತಾ, ತಸ್ಮಾ ನ ತತ್ಥ ಮಯಾ ಚಿತ್ತಕೋಪೋ ಕಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಅಪರಾಧಕೇ ಚ ಸತಿ ಗುಣೇ ಗುಣವತಿ ಮಯಾ ಕೋಪೋ ನ ಕಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಅಸತಿ ಗುಣೇ ವಿಸೇಸೇನ ಕರುಣಾಯಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಚ ‘‘ಕೋಪೇನ ಚ ಮಯ್ಹಂ ಗುಣಯಸಾ ನಿಹೀಯನ್ತೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಕುಜ್ಝನೇನ ಮಯ್ಹಂ ದುಬ್ಬಣ್ಣದುಕ್ಖಸೇಯ್ಯಾದಯೋ ಸಪತ್ತಕನ್ತಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಕೋಧೋ ಚ ನಾಮಾಯಂ ಸಬ್ಬಾಹಿತಕಾರಕೋ ಸಬ್ಬಹಿತವಿನಾಸಕೋ ಬಲವಾ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಸತಿ ಚ ಖನ್ತಿಯಾ ನ ಕೋಚಿ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಅಪರಾಧಕೇನ ಅಪರಾಧನಿಮಿತ್ತಂ ಯಂ ಆಯತಿಂ ಲದ್ಧಬ್ಬಂ ದುಕ್ಖಂ ಸತಿ ಚ ಖನ್ತಿಯಾ ಮಯ್ಹಂ ತದಭಾವೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಚಿನ್ತನೇನ ಕುಜ್ಝನ್ತೇನ ಚ ಮಯಾ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೋಯೇವ ಅನುವತ್ತಿತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಕೋಧೇ ಚ ಮಯಾ ಖನ್ತಿಯಾ ಅಭಿಭೂತೇ ತಸ್ಸ ದಾಸಭೂತೋ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೋ ಸಮ್ಮದೇವ ಅಭಿಭೂತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಕೋಧನಿಮಿತ್ತಂ ಖನ್ತಿಗುಣಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ಮಯ್ಹಂ ನ ಯುತ್ತೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಸತಿ ಚ ಕೋಧೇ ಗುಣವಿರೋಧಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇ ಕಥಂ ಮೇ ಸೀಲಾದಿಧಮ್ಮಾ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ, ಅಸತಿ ಚ ತೇಸು ಕಥಾಹಂ ಸತ್ತಾನಂ ಉಪಕಾರಬಹುಲೋ ಪಟಿಞ್ಞಾನುರೂಪಂ ಉತ್ತಮಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಖನ್ತಿಯಾ ಚ ಸತಿ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಿಕ್ಖೇಪಾಭಾವತೋ ಸಮಾಹಿತಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚತೋ ದುಕ್ಖತೋ ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತತೋ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಅಸಙ್ಖತಾಮತಸನ್ತಪಣೀತತಾದಿಭಾವತೋ ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮನ್ತಿ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಚ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಾಪರಿಮೇಯ್ಯಪ್ಪಭಾವಾ’’ತಿ।

    Yadi panassa dīgharattaṃ paricayena parāpakāranimittako kodho cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyya, tena iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘‘khanti nāmesā parāpakārassa paṭipakkhapaṭipattīnaṃ paccupakārakāraṇa’’nti ca ‘‘apakāro ca mayhaṃ dukkhūpanisā saddhāti dukkhuppādanena saddhāya sabbaloke anabhiratisaññāya ca paccayo’’ti ca, ‘‘indriyapakati hesā yadidaṃ iṭṭhāniṭṭhavisayasamāyogo. Tattha aniṭṭhavisayasamāyogo mayhaṃ na siyāti taṃ kutettha labbhā’’ti ca ‘‘kodhavasiko satto kodhena ummatto vikkhittacitto, tattha kiṃ paccapakārenā’’ti ca ‘‘sabbepime sattā sammāsambuddhena orasaputtā viya paripālitā, tasmā na tattha mayā cittakopo kātabbo’’ti ca, ‘‘aparādhake ca sati guṇe guṇavati mayā kopo na kātabbo’’ti ca, ‘‘asati guṇe visesena karuṇāyitabbo’’ti ca ‘‘kopena ca mayhaṃ guṇayasā nihīyantī’’ti ca, ‘‘kujjhanena mayhaṃ dubbaṇṇadukkhaseyyādayo sapattakantā āgacchantī’’ti ca, ‘‘kodho ca nāmāyaṃ sabbāhitakārako sabbahitavināsako balavā paccatthiko’’ti ca, ‘‘sati ca khantiyā na koci paccatthiko’’ti ca, ‘‘aparādhakena aparādhanimittaṃ yaṃ āyatiṃ laddhabbaṃ dukkhaṃ sati ca khantiyā mayhaṃ tadabhāvo’’ti ca, ‘‘cintanena kujjhantena ca mayā paccatthikoyeva anuvattito hotī’’ti ca, ‘‘kodhe ca mayā khantiyā abhibhūte tassa dāsabhūto paccatthiko sammadeva abhibhūto hotī’’ti ca, ‘‘kodhanimittaṃ khantiguṇapariccāgo mayhaṃ na yutto’’ti ca, ‘‘sati ca kodhe guṇavirodhapaccanīkadhamme kathaṃ me sīlādidhammā pāripūriṃ gaccheyyuṃ, asati ca tesu kathāhaṃ sattānaṃ upakārabahulo paṭiññānurūpaṃ uttamaṃ sampattiṃ pāpuṇissāmī’’ti ca, ‘‘khantiyā ca sati bahiddhā vikkhepābhāvato samāhitassa sabbe saṅkhārā aniccato dukkhato sabbe dhammā anattato nibbānañca asaṅkhatāmatasantapaṇītatādibhāvato nijjhānaṃ khamanti buddhadhammā ca acinteyyāparimeyyappabhāvā’’ti.

    ತತೋ ಚ ಅನುಲೋಮಿಯಂ ಖನ್ತಿಯಂ ಠಿತೋ ಕೇವಲಾ ಇಮೇ ಅತ್ತತ್ತನಿಯಭಾವರಹಿತಾ ಧಮ್ಮಮತ್ತಾ ಯಥಾಸಕಂ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ವಯನ್ತಿ, ನ ಕುತೋಚಿ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನ ಕುಹಿಞ್ಚಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನ ಚ ಕತ್ಥಚಿ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ, ನ ಚೇತ್ಥ ಕೋಚಿ ಕಸ್ಸಚಿ ಬ್ಯಾಪಾರೋತಿ ಅಹಂಕಾರಮಮಂಕಾರಾನಧಿಟ್ಠಾನತಾ ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮತಿ, ಯೇನ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಬೋಧಿಯಾ ನಿಯತೋ ಅನಾವತ್ತಿಧಮ್ಮೋ ಹೋತೀತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ಖನ್ತಿಪಾರಮಿಯಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Tato ca anulomiyaṃ khantiyaṃ ṭhito kevalā ime attattaniyabhāvarahitā dhammamattā yathāsakaṃ paccayehi uppajjanti vayanti, na kutoci āgacchanti, na kuhiñci gacchanti, na ca katthaci patiṭṭhitā, na cettha koci kassaci byāpāroti ahaṃkāramamaṃkārānadhiṭṭhānatā nijjhānaṃ khamati, yena bodhisatto bodhiyā niyato anāvattidhammo hotīti evamādinā khantipāramiyā paccavekkhaṇā veditabbā.

    ತಥಾ ಸಚ್ಚೇನ ವಿನಾ ಸೀಲಾದೀನಂ ಅಸಮ್ಭವತೋ ಪಟಿಞ್ಞಾನುರೂಪಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅಭಾವತೋ ಚ, ಸಚ್ಚಧಮ್ಮಾತಿಕ್ಕಮೇ ಚ ಸಬ್ಬಪಾಪಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮೋಸರಣತೋ ಅಸಚ್ಚಸನ್ಧಸ್ಸ ಅಪಚ್ಚಯಿಕಭಾವತೋ ಆಯತಿಞ್ಚ ಅನಾದೇಯ್ಯವಚನತಾವಹನತೋ ಸಮ್ಪನ್ನಸಚ್ಚಸ್ಸ ಚ, ಸಬ್ಬಗುಣಾಧಿಟ್ಠಾನಭಾವತೋ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಸಬ್ಬಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಾನಂ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಪಾರಿಪೂರಿಸಾಮತ್ಥಿಯತೋ ಸಭಾವಧಮ್ಮಾವಿಸಂವಾದನೇನ ಸಬ್ಬಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಕಿಚ್ಚಕರಣತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಚ, ಪರಿನಿಪ್ಫತ್ತಿತೋತಿಆದಿನಾ ಸಚ್ಚಪಾರಮಿಯಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ।

    Tathā saccena vinā sīlādīnaṃ asambhavato paṭiññānurūpaṃ paṭipattiyā abhāvato ca, saccadhammātikkame ca sabbapāpadhammānaṃ samosaraṇato asaccasandhassa apaccayikabhāvato āyatiñca anādeyyavacanatāvahanato sampannasaccassa ca, sabbaguṇādhiṭṭhānabhāvato saccādhiṭṭhānena sabbabodhisambhārānaṃ pārisuddhipāripūrisāmatthiyato sabhāvadhammāvisaṃvādanena sabbabodhisambhārakiccakaraṇato bodhisattapaṭipattiyā ca, parinipphattitotiādinā saccapāramiyā sampattiyo paccavekkhitabbā.

    ತಥಾ ದಾನಾದೀಸು ದಳ್ಹಸಮಾದಾನಂ ತಂಪಟಿಪಕ್ಖಸನ್ನಿಪಾತೇ ಚ ನೇಸಂ ಅಚಲಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ತತ್ಥ ಚ ಧೀರವೀರಭಾವಂ ವಿನಾ ನ ದಾನಾದಿಸಮ್ಭಾರಾ ಸಮ್ಬೋಧಿನಿಮಿತ್ತಾ ಸಮ್ಭವನ್ತೀತಿಆದಿನಾ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇ ಗುಣಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ।

    Tathā dānādīsu daḷhasamādānaṃ taṃpaṭipakkhasannipāte ca nesaṃ acalādhiṭṭhānaṃ tattha ca dhīravīrabhāvaṃ vinā na dānādisambhārā sambodhinimittā sambhavantītiādinā adhiṭṭhāne guṇā paccavekkhitabbā.

    ತಥಾ ‘‘ಅತ್ತಹಿತಮತ್ತೇ ಅವತಿಟ್ಠನ್ತೇನಾಪಿ ಸತ್ತೇಸು ಹಿತಚಿತ್ತತಂ ವಿನಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಇಧಲೋಕಪರಲೋಕಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಪಾಪುಣಿತುಂ, ಪಗೇವ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇ ನಿಬ್ಬಾನಸಮ್ಪತ್ತಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತುಕಾಮೇನಾ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಪಚ್ಛಾ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಲೋಕುತ್ತರಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆಕಙ್ಖನ್ತೇನ ಇದಾನಿ ಲೋಕಿಯಸಮ್ಪತ್ತಿಆಕಙ್ಖಾ ಯುತ್ತರೂಪಾ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಇದಾನಿ ಆಸಯಮತ್ತೇನ ಪರೇಸಂ ಹಿತಸುಖೂಪಸಂಹಾರಂ ಕಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಕದಾ ಪಯೋಗೇನ ತಂ ಸಾಧೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಇದಾನಿ ಮಯಾ ಹಿತಸುಖೂಪಸಂಹಾರೇನ ಸಂವಡ್ಢಿತಾ ಪಚ್ಛಾ ಧಮ್ಮಸಂವಿಭಾಗಸಹಾಯಾ ಮಯ್ಹಂ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಏತೇಹಿ ವಿನಾ ನ ಮಯ್ಹಂ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಗುಣವಿಭೂತಿನಿಪ್ಫತ್ತಿಕಾರಣತ್ತಾ ಮಯ್ಹಂ ಏತೇ ಪರಮಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಅನುತ್ತರಂ ಕುಸಲಾಯತನಂ ಉತ್ತಮಂ ಗಾರವಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಚ, ಸವಿಸೇಸಂ ಸತ್ತೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು ಹಿತಜ್ಝಾಸಯತಾ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತಬ್ಬಾ , ಕಿಞ್ಚ ಕರುಣಾಧಿಟ್ಠಾನತೋಪಿ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇಸು ಮೇತ್ತಾ ಅನುಬ್ರೂಹೇತಬ್ಬಾ। ವಿಮರಿಯಾದೀಕತೇನ ಹಿ ಚೇತಸಾ ಸತ್ತೇಸು ಹಿತಸುಖೂಪಸಂಹಾರನಿರತಸ್ಸ ತೇಸಂ ಅಹಿತದುಕ್ಖಾಪನಯನಕಾಮತಾ ಬಲವತೀ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ದಳ್ಹಮೂಲಾ। ಕರುಣಾ ಚ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಾನಂ ಆದಿ ಚರಣಂ ಪತಿಟ್ಠಾ ಮೂಲಂ ಮುಖಂ ಪಮುಖನ್ತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ಮೇತ್ತಾಯ ಗುಣಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ।

    Tathā ‘‘attahitamatte avatiṭṭhantenāpi sattesu hitacittataṃ vinā na sakkā idhalokaparalokasampattiyo pāpuṇituṃ, pageva sabbasatte nibbānasampattiyaṃ patiṭṭhāpetukāmenā’’ti ca, ‘‘pacchā sabbasattānaṃ lokuttarasampattiṃ ākaṅkhantena idāni lokiyasampattiākaṅkhā yuttarūpā’’ti ca, ‘‘idāni āsayamattena paresaṃ hitasukhūpasaṃhāraṃ kātuṃ asakkonto kadā payogena taṃ sādhessāmī’’ti ca, ‘‘idāni mayā hitasukhūpasaṃhārena saṃvaḍḍhitā pacchā dhammasaṃvibhāgasahāyā mayhaṃ bhavissantī’’ti ca, ‘‘etehi vinā na mayhaṃ bodhisambhārā sambhavanti, tasmā sabbabuddhaguṇavibhūtinipphattikāraṇattā mayhaṃ ete paramaṃ puññakkhettaṃ anuttaraṃ kusalāyatanaṃ uttamaṃ gāravaṭṭhāna’’nti ca, savisesaṃ sattesu sabbesu hitajjhāsayatā paccupaṭṭhapetabbā , kiñca karuṇādhiṭṭhānatopi sabbasattesu mettā anubrūhetabbā. Vimariyādīkatena hi cetasā sattesu hitasukhūpasaṃhāraniratassa tesaṃ ahitadukkhāpanayanakāmatā balavatī uppajjati daḷhamūlā. Karuṇā ca sabbesaṃ buddhakārakadhammānaṃ ādi caraṇaṃ patiṭṭhā mūlaṃ mukhaṃ pamukhanti evamādinā mettāya guṇā paccavekkhitabbā.

    ತಥಾ ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಅಭಾವೇ ಸತ್ತೇಹಿ ಕತಾ ವಿಪ್ಪಕಾರಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಕಾರಂ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯುಂ, ಸತಿ ಚ ಚಿತ್ತವಿಕಾರೇ ದಾನಾದೀನಂ ಸಮ್ಭಾರಾನಂ ಸಮ್ಭವೋ ಏವ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಮೇತ್ತಾಸಿನೇಹೇನ ಸಿನೇಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ವಿನಾ ಸಮ್ಭಾರಾನಂ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಅನುಪೇಕ್ಖಕೋ ಸಮ್ಭಾರೇಸು ಪುಞ್ಞಸಮ್ಭಾರಂ ತಬ್ಬಿಪಾಕಞ್ಚ ಸತ್ತಹಿತತ್ಥಂ ಪರಿಣಾಮೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಅಭಾವೇ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಾನಂ ವಿಭಾಗಂ ಅಕತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಚಜಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಾರಹಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ ಜೀವಿತಸ್ಸ ಚ ಅನ್ತರಾಯಂ ಅಮನಸಿಕರಿತ್ವಾ ಸೀಲವಿಸೋಧನಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ ಚ, ತಥಾ ಉಪೇಕ್ಖಾವಸೇನ ಅರತಿರತಿಸಹಸ್ಸೇವ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಬಲಸಿದ್ಧಿತೋ ಉಪಪತ್ತಿತೋ ಇಕ್ಖಣವಸೇನ ಸಬ್ಬಸಮ್ಭಾರಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫತ್ತಿತೋ ಅಚ್ಚಾರದ್ಧಸ್ಸ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಅನುಪೇಕ್ಖಣೇ ಪಧಾನಕಿಚ್ಚಾಕರಣತೋ ಉಪೇಕ್ಖತೋ ಏವ ತಿತಿಕ್ಖಾನಿಜ್ಝಾನಸಮ್ಭವತೋ ಉಪೇಕ್ಖಾವಸೇನ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅವಿಸಂವಾದನತೋ ಲೋಕಧಮ್ಮಾನಂ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖಣೇನ ಸಮಾದಿನ್ನಧಮ್ಮೇಸು ಅಚಲಾಧಿಟ್ಠಾನಸಿದ್ಧಿತೋ ಪರಾಪಕಾರಾದೀಸು ಅನಾಭೋಗವಸೇನೇವ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರನಿಪ್ಫತ್ತಿತೋತಿ ಸಬ್ಬಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಾನಂ ಸಮಾದಾನಾಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಿಪೂರಿನಿಪ್ಫತ್ತಿಯೋ ಉಪೇಕ್ಖಾನುಭಾವೇನ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮೀ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ಅಪರಿಚ್ಚಾಗಪರಿಚ್ಚಾಗಾದೀಸು ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಆದೀನವಾನಿಸಂಸಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ದಾನಾದಿಪಾರಮೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Tathā ‘‘upekkhāya abhāve sattehi katā vippakārā cittassa vikāraṃ uppādeyyuṃ, sati ca cittavikāre dānādīnaṃ sambhārānaṃ sambhavo eva natthī’’ti ca, ‘‘mettāsinehena sinehite citte upekkhāya vinā sambhārānaṃ pārisuddhi na hotī’’ti ca, ‘‘anupekkhako sambhāresu puññasambhāraṃ tabbipākañca sattahitatthaṃ pariṇāmetuṃ na sakkotī’’ti ca, ‘‘upekkhāya abhāve deyyadhammapaṭiggāhakānaṃ vibhāgaṃ akatvā pariccajituṃ na sakkotī’’ti ca, ‘‘upekkhārahitena jīvitaparikkhārānaṃ jīvitassa ca antarāyaṃ amanasikaritvā sīlavisodhanaṃ kātuṃ na sakkotī’’ti ca, tathā upekkhāvasena aratiratisahasseva nekkhammabalasiddhito upapattito ikkhaṇavasena sabbasambhārakiccanipphattito accāraddhassa vīriyassa anupekkhaṇe padhānakiccākaraṇato upekkhato eva titikkhānijjhānasambhavato upekkhāvasena sattasaṅkhārānaṃ avisaṃvādanato lokadhammānaṃ ajjhupekkhaṇena samādinnadhammesu acalādhiṭṭhānasiddhito parāpakārādīsu anābhogavaseneva mettāvihāranipphattitoti sabbabodhisambhārānaṃ samādānādhiṭṭhānapāripūrinipphattiyo upekkhānubhāvena sampajjantīti evamādinā nayena upekkhāpāramī paccavekkhitabbā. Evaṃ apariccāgapariccāgādīsu yathākkamaṃ ādīnavānisaṃsapaccavekkhaṇā dānādipāramīnaṃ paccayoti daṭṭhabbaṃ.

    ತಥಾ ಸಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಪಞ್ಚದಸ ಚರಣಧಮ್ಮಾ ಪಞ್ಚ ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ। ತತ್ಥ ಚರಣಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ಸೀಲಸಂವರೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ, ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗೋ, ಸತ್ತ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ ಚ। ತೇಸು ಸೀಲಾದೀನಂ ಚತುನ್ನಂ ತೇರಸಾಪಿ ಧುತಧಮ್ಮಾ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾದಯೋ ಚ ಪರಿಕ್ಖಾರಾ। ಸದ್ಧಮ್ಮೇಸು ಸದ್ಧಾಯ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಸಙ್ಘಸೀಲಚಾಗದೇವತೂಪಸಮಾನುಸ್ಸತಿಲೂಖಪುಗ್ಗಲಪರಿವಜ್ಜನ- ಸಿನಿದ್ಧಪುಗ್ಗಲಸೇವನಪಸಾದನೀಯಧಮ್ಮಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣತದಧಿಮುತ್ತತಾ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ। ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಾನಂ ಅಕುಸಲಾದೀನವಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಅಪಾಯಾದೀನವಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಕುಸಲಧಮ್ಮೂಪತ್ಥಮ್ಭನ- ಭಾವಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಹಿರೋತ್ತಪ್ಪರಹಿತಪುಗ್ಗಲಪರಿವಜ್ಜನಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಸಮ್ಪನ್ನಪುಗ್ಗಲಸೇನತದಧಿಮುತ್ತತಾ। ಬಾಹುಸಚ್ಚಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಯೋಗಪರಿಪುಚ್ಛಕ- ಭಾವಸದ್ಧಮ್ಮಾಭಿಯೋಗಅನವಜ್ಜವಿಜ್ಜಾಟ್ಠಾನಾದಿಪರಿಚಯಪರಿಪಕ್ಕಿನ್ದ್ರಿಯತಾಕಿಲೇಸದೂರೀಭಾವಅಪ್ಪಸ್ಸುತ- ಪರಿವಜ್ಜನಬಹುಸ್ಸುತಸೇವನತದಧಿಮುತ್ತತಾ। ವೀರಿಯಸ್ಸ ಅಪಾಯಭಯಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣ- ಗಮನವೀಥಿಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಧಮ್ಮಮಹತ್ತಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಥಿನಮಿದ್ಧವಿನೋದನಕುಸೀತಪುಗ್ಗಲಪರಿವಜ್ಜನ- ಆರದ್ಧವೀರಿಯಪುಗ್ಗಲಸೇವನಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣತದಧಿಮುತ್ತತಾ । ಸತಿಯಾ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿಪುಗ್ಗಲಪರಿವಜ್ಜನಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿಪುಗ್ಗಲಸೇವನತದಧಿಮುತ್ತತಾ। ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಪುಚ್ಛಕಭಾರವತ್ಥುವಿಸದಕಿರಿಯಾಇನ್ದ್ರಿಯಸಮತ್ತಪಟಿಪಾದನದುಪ್ಪಞ್ಞಪುಗ್ಗಲ- ಪರಿವಜ್ಜನಪಞ್ಞವನ್ತಪುಗ್ಗಲಸೇವನಗಮ್ಭೀರಞಾಣಚರಿಯಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣತದಧಿಮುತ್ತತಾ। ಚತುನ್ನಂ ಝಾನಾನಂ ಸೀಲಾದಿಚತುಕ್ಕಂ ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಪುಬ್ಬಭಾಗಭಾವನಾ ಆವಜ್ಜನಾದಿವಸೀಭಾವಕರಣಞ್ಚ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ। ತತ್ಥ ಸೀಲಾದೀಹಿ ಪಯೋಗಸುದ್ಧಿಯಾ ಸತ್ತಾನಂ ಅಭಯದಾನೇ ಆಸಯಸುದ್ಧಿಯಾ ಆಮಿಸದಾನೇ ಉಭಯಸುದ್ಧಿಯಾ ಧಮ್ಮದಾನೇ ಸಮತ್ಥೋ ಹೋತೀತಿಆದಿನಾ ಚರಣಾದೀನಂ ದಾನಾದಿಸಮ್ಭಾರಾನಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವೋ ಯಥಾರಹಂ ನಿದ್ಧಾರೇತಬ್ಬೋ। ಅತಿವಿತ್ಥಾರಭಯೇನ ನ ನಿದ್ಧಾರಯಿಮ್ಹಾತಿ। ಏವಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಚಕ್ಕಾದಯೋಪಿ ದಾನಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Tathā saparikkhārā pañcadasa caraṇadhammā pañca ca abhiññāyo. Tattha caraṇadhammā nāma sīlasaṃvaro, indriyesu guttadvāratā, bhojane mattaññutā, jāgariyānuyogo, satta saddhammā, cattāri jhānāni ca. Tesu sīlādīnaṃ catunnaṃ terasāpi dhutadhammā appicchatādayo ca parikkhārā. Saddhammesu saddhāya buddhadhammasaṅghasīlacāgadevatūpasamānussatilūkhapuggalaparivajjana- siniddhapuggalasevanapasādanīyadhammapaccavekkhaṇatadadhimuttatā parikkhāro. Hirottappānaṃ akusalādīnavapaccavekkhaṇaapāyādīnavapaccavekkhaṇakusaladhammūpatthambhana- bhāvapaccavekkhaṇahirottapparahitapuggalaparivajjanahirottappasampannapuggalasenatadadhimuttatā. Bāhusaccassa pubbayogaparipucchaka- bhāvasaddhammābhiyogaanavajjavijjāṭṭhānādiparicayaparipakkindriyatākilesadūrībhāvaappassuta- parivajjanabahussutasevanatadadhimuttatā. Vīriyassa apāyabhayapaccavekkhaṇa- gamanavīthipaccavekkhaṇadhammamahattapaccavekkhaṇathinamiddhavinodanakusītapuggalaparivajjana- āraddhavīriyapuggalasevanasammappadhānapaccavekkhaṇatadadhimuttatā . Satiyā satisampajaññamuṭṭhassatipuggalaparivajjanaupaṭṭhitassatipuggalasevanatadadhimuttatā. Paññāya paripucchakabhāravatthuvisadakiriyāindriyasamattapaṭipādanaduppaññapuggala- parivajjanapaññavantapuggalasevanagambhīrañāṇacariyapaccavekkhaṇatadadhimuttatā. Catunnaṃ jhānānaṃ sīlādicatukkaṃ aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu pubbabhāgabhāvanā āvajjanādivasībhāvakaraṇañca parikkhāro. Tattha sīlādīhi payogasuddhiyā sattānaṃ abhayadāne āsayasuddhiyā āmisadāne ubhayasuddhiyā dhammadāne samattho hotītiādinā caraṇādīnaṃ dānādisambhārānaṃ paccayabhāvo yathārahaṃ niddhāretabbo. Ativitthārabhayena na niddhārayimhāti. Evaṃ sampatticakkādayopi dānādīnaṃ paccayoti veditabbā.

    ಕೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋತಿ? ಅವಿಸೇಸೇನ ತಣ್ಹಾದೀಹಿ ಪರಾಮಟ್ಠಭಾವೋ ಪಾರಮೀನಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ, ವಿಸೇಸೇನ ಪನ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಾಹಕವಿಕಪ್ಪಾ ದಾನಪಾರಮಿಯಾ ಸಂಕಿಲೇಸೋ। ಸತ್ತಕಾಲವಿಕಪ್ಪಾ ಸೀಲಪಾರಮಿಯಾ, ಕಾಮಭವತದುಪಸಮೇಸು ಅಭಿರತಿಅನಭಿರತಿವಿಕಪ್ಪಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಯಾ, ಅಹಂ ಮಮಾತಿ ವಿಕಪ್ಪಾ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಯಾ, ಲೀನುದ್ಧಚ್ಚವಿಕಪ್ಪಾ ವೀರಿಯಪಾರಮಿಯಾ, ಅತ್ತಪರವಿಕಪ್ಪಾ ಖನ್ತಿಪಾರಮಿಯಾ, ಅದಿಟ್ಠಾದೀಸು ದಿಟ್ಠಾದಿವಿಕಪ್ಪಾ ಸಚ್ಚಪಾರಮಿಯಾ, ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರತಬ್ಬಿಪಕ್ಖೇಸು ದೋಸಗುಣವಿಕಪ್ಪಾ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿಯಾ, ಹಿತಾಹಿತವಿಕಪ್ಪಾ ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿಯಾ, ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠವಿಕಪ್ಪಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿಯಾ ಸಂಕಿಲೇಸೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Ko saṃkilesoti? Avisesena taṇhādīhi parāmaṭṭhabhāvo pāramīnaṃ saṃkileso, visesena pana deyyadhammapaṭiggāhakavikappā dānapāramiyā saṃkileso. Sattakālavikappā sīlapāramiyā, kāmabhavatadupasamesu abhiratianabhirativikappā nekkhammapāramiyā, ahaṃ mamāti vikappā paññāpāramiyā, līnuddhaccavikappā vīriyapāramiyā, attaparavikappā khantipāramiyā, adiṭṭhādīsu diṭṭhādivikappā saccapāramiyā, bodhisambhāratabbipakkhesu dosaguṇavikappā adhiṭṭhānapāramiyā, hitāhitavikappā mettāpāramiyā, iṭṭhāniṭṭhavikappā upekkhāpāramiyā saṃkilesoti daṭṭhabbaṃ.

    ಕಿಂ ವೋದಾನನ್ತಿ? ತಣ್ಹಾದೀಹಿ ಅನುಪಘಾತೋ ಯಥಾವುತ್ತವಿಕಪ್ಪವಿರಹೋ ಚ ಏತಾಸಂ ವೋದಾನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅನುಪಹತಾ ಹಿ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಕೋಧೂಪನಾಹಮಕ್ಖಪಳಾಸಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯ- ಮಾಯಾಸಾಠೇಯ್ಯಥಮ್ಭಸಾರಮ್ಭಮದಪ್ಪಮಾದಾದೀಹಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಾಹಕವಿಕಪ್ಪಾದಿರಹಿತಾ ಚ ದಾನಾದಿಪಾರಮಿಯೋ ಪರಿಸುದ್ಧಾ ಪಭಸ್ಸರಾ ಭವನ್ತೀತಿ।

    Kiṃ vodānanti? Taṇhādīhi anupaghāto yathāvuttavikappaviraho ca etāsaṃ vodānanti veditabbaṃ. Anupahatā hi taṇhāmānadiṭṭhikodhūpanāhamakkhapaḷāsaissāmacchariya- māyāsāṭheyyathambhasārambhamadappamādādīhi kilesehi deyyadhammapaṭiggāhakavikappādirahitā ca dānādipāramiyo parisuddhā pabhassarā bhavantīti.

    ಕೋ ಪಟಿಪಕ್ಖೋತಿ? ಅವಿಸೇಸೇನ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಏತಾಸಂ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ, ವಿಸೇಸೇನ ಪನ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಾ ಮಚ್ಛೇರಾದಯೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಪಿ ಚ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಾಹಕದಾನಫಲೇಸು ಅಲೋಭಾದೋಸಾಮೋಹಗುಣಯೋಗತೋ ಲೋಭದೋಸಮೋಹಪಟಿಪಕ್ಖಂ ದಾನಂ, ಕಾಯಾದಿದೋಸವಙ್ಕಾಪಗಮತೋ ಲೋಭಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖಂ ಸೀಲಂ, ಕಾಮಸುಖಪರೂಪಘಾತಅತ್ತಕಿಲಮಥಪರಿವಜ್ಜನತೋ ದೋಸತ್ತಯಪಟಿಪಕ್ಖಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ, ಲೋಭಾದೀನಂ ಅನ್ಧೀಕರಣತೋ ಞಾಣಸ್ಸ ಚ ಅನನ್ಧೀಕರಣತೋ ಲೋಭಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖಾ ಪಞ್ಞಾ , ಅಲೀನಾನುದ್ಧತಞಾಯಾರಮ್ಭವಸೇನ ಲೋಭಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖಂ ವೀರಿಯಂ, ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಸುಞ್ಞತಾನಂ ಖಮನತೋ ಲೋಭಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖಾ ಖನ್ತಿ, ಸತಿಪಿ ಪರೇಸಂ ಉಪಕಾರೇ ಅಪಕಾರೇ ಚ ಯಥಾಭೂತಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಲೋಭಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖಂ ಸಚ್ಚಂ, ಲೋಕಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಯಥಾಸಮಾದಿನ್ನೇಸು ಸಮ್ಭಾರೇಸು ಅಚಲನತೋ ಲೋಭಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ, ನೀವರಣವಿವೇಕತೋ ಲೋಭಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖಾ ಮೇತ್ತಾ, ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠೇಸು ಅನುನಯಪಟಿಘವಿದ್ಧಂಸನತೋ ಸಮಪ್ಪವತ್ತಿತೋ ಚ ಲೋಭಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖಾ ಉಪೇಕ್ಖಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Ko paṭipakkhoti? Avisesena sabbepi saṃkilesā sabbepi akusalā dhammā etāsaṃ paṭipakkho, visesena pana pubbe vuttā maccherādayoti veditabbā. Api ca deyyadhammapaṭiggāhakadānaphalesu alobhādosāmohaguṇayogato lobhadosamohapaṭipakkhaṃ dānaṃ, kāyādidosavaṅkāpagamato lobhādipaṭipakkhaṃ sīlaṃ, kāmasukhaparūpaghātaattakilamathaparivajjanato dosattayapaṭipakkhaṃ nekkhammaṃ, lobhādīnaṃ andhīkaraṇato ñāṇassa ca anandhīkaraṇato lobhādipaṭipakkhā paññā , alīnānuddhatañāyārambhavasena lobhādipaṭipakkhaṃ vīriyaṃ, iṭṭhāniṭṭhasuññatānaṃ khamanato lobhādipaṭipakkhā khanti, satipi paresaṃ upakāre apakāre ca yathābhūtappavattiyā lobhādipaṭipakkhaṃ saccaṃ, lokadhamme abhibhuyya yathāsamādinnesu sambhāresu acalanato lobhādipaṭipakkhaṃ adhiṭṭhānaṃ, nīvaraṇavivekato lobhādipaṭipakkhā mettā, iṭṭhāniṭṭhesu anunayapaṭighaviddhaṃsanato samappavattito ca lobhādipaṭipakkhā upekkhāti daṭṭhabbaṃ.

    ಕಾ ಪಟಿಪತ್ತೀತಿ? ದಾನಪಾರಮಿಯಾ ತಾವ ಸುಖೂಪಕರಣಸರೀರಜೀವಿತಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ಭಯಾಪನುದನೇನ ಧಮ್ಮೋಪದೇಸೇನ ಚ ಬಹುಧಾ ಸತ್ತಾನಂ ಅನುಗ್ಗಹಕರಣಂ ಪಟಿಪತ್ತಿ। ತತ್ಥ ಆಮಿಸದಾನಂ ಅಭಯದಾನಂ ಧಮ್ಮದಾನನ್ತಿ ದಾತಬ್ಬವತ್ಥುವಸೇನ ತಿವಿಧಂ ದಾನಂ। ತೇಸು ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ದಾತಬ್ಬವತ್ಥು ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಂ ಬಾಹಿರನ್ತಿ ದುವಿಧಂ। ತತ್ಥ ಬಾಹಿರಂ ಅನ್ನಂ ಪಾನಂ ವತ್ಥಂ ಯಾನಂ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಂ ಸೇಯ್ಯಾವಸಥಪದೀಪೇಯ್ಯನ್ತಿ ದಸವಿಧಂ। ಅನ್ನಾದೀನಂ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಾದಿವಿಭಾಗೇನ ಅನೇಕವಿಧಂ। ತಥಾ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಯಾವ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣನ್ತಿ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಛಬ್ಬಿಧಂ। ರೂಪಾರಮ್ಮಣಾದೀನಞ್ಚ ನೀಲಾದಿವಿಭಾಗೇನ ಅನೇಕವಿಧಂ। ತಥಾ ಮಣಿಕನಕರಜತಮುತ್ತಾಪವಾಳಾದಿ, ಖೇತ್ತವತ್ಥುಆರಾಮಾದಿ, ದಾಸಿದಾಸಗೋಮಹಿಂಸಾದಿ ನಾನಾವಿಧವಿತ್ತೂಪಕರಣವಸೇನ ಅನೇಕವಿಧಂ।

    Kā paṭipattīti? Dānapāramiyā tāva sukhūpakaraṇasarīrajīvitapariccāgena bhayāpanudanena dhammopadesena ca bahudhā sattānaṃ anuggahakaraṇaṃ paṭipatti. Tattha āmisadānaṃ abhayadānaṃ dhammadānanti dātabbavatthuvasena tividhaṃ dānaṃ. Tesu bodhisattassa dātabbavatthu ajjhattikaṃ bāhiranti duvidhaṃ. Tattha bāhiraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyanti dasavidhaṃ. Annādīnaṃ khādanīyabhojanīyādivibhāgena anekavidhaṃ. Tathā rūpārammaṇaṃ yāva dhammārammaṇanti ārammaṇato chabbidhaṃ. Rūpārammaṇādīnañca nīlādivibhāgena anekavidhaṃ. Tathā maṇikanakarajatamuttāpavāḷādi, khettavatthuārāmādi, dāsidāsagomahiṃsādi nānāvidhavittūpakaraṇavasena anekavidhaṃ.

    ತತ್ಥ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಬಾಹಿರಂ ವತ್ಥುಂ ದೇನ್ತೋ ‘‘ಯೋ ಯೇನ ಅತ್ಥಿಕೋ, ತಂ ತಸ್ಸ ದೇತಿ, ದೇನ್ತೋ ಚ ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಕೋ’’ತಿ ಸಯಮೇವ ಜಾನನ್ತೋ ಅಯಾಚಿತೋಪಿ ದೇತಿ ಪಗೇವ ಯಾಚಿತೋ। ಮುತ್ತಚಾಗೋ ದೇತಿ, ನೋ ಅಮುತ್ತಚಾಗೋ, ಪರಿಯತ್ತಂ ದೇತಿ, ನೋ ಅಪರಿಯತ್ತಂ ಸತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ। ನ ಪಚ್ಚುಪಕಾರಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೋ ದೇತಿ। ಅಸತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ ಹಿ ಪರಿಯತ್ತೇ ಸಂವಿಭಾಗಾರಹಂ ಸಂವಿಭಜತಿ। ನ ಚ ದೇತಿ ಪರೂಪಘಾತಾವಹಂ ಸತ್ಥವಿಸಮಜ್ಜಾದಿಕಂ, ನಾಪಿ ಕೀಳನಕಂ ಯಂ ಅನತ್ಥೂಪಸಂಹಿತಂ ಪಮಾದಾವಹಞ್ಚ। ನ ಚ ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಯಾಚಕಸ್ಸ ಪಾನಭೋಜನಾದಿಅಸಪ್ಪಾಯಂ ಪಮಾಣರಹಿತಂ ವಾ ದೇತಿ, ಪಮಾಣಯುತ್ತಂ ಪನ ಸಪ್ಪಾಯಮೇವ ದೇತಿ।

    Tattha mahāpuriso bāhiraṃ vatthuṃ dento ‘‘yo yena atthiko, taṃ tassa deti, dento ca tassa atthiko’’ti sayameva jānanto ayācitopi deti pageva yācito. Muttacāgo deti, no amuttacāgo, pariyattaṃ deti, no apariyattaṃ sati deyyadhamme. Na paccupakārasannissito deti. Asati deyyadhamme hi pariyatte saṃvibhāgārahaṃ saṃvibhajati. Na ca deti parūpaghātāvahaṃ satthavisamajjādikaṃ, nāpi kīḷanakaṃ yaṃ anatthūpasaṃhitaṃ pamādāvahañca. Na ca gilānassa yācakassa pānabhojanādiasappāyaṃ pamāṇarahitaṃ vā deti, pamāṇayuttaṃ pana sappāyameva deti.

    ತಥಾ ಯಾಚಿತೋ ಗಹಟ್ಠಾನಂ ಗಹಟ್ಠಾನುಚ್ಛವಿಕಂ ದೇತಿ, ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾನುಚ್ಛವಿಕಂ ದೇತಿ, ಮಾತಾಪಿತರೋ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಪುತ್ತದಾರದಾಸಕಮ್ಮಕರಾತಿ ಏತೇಸು ಕಸ್ಸಚಿ ಪೀಳಂ ಅಜನೇನ್ತೋ ದೇತಿ, ನ ಚ ಉಳಾರಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಜಾನಿತ್ವಾ ಲೂಖಂ ದೇತಿ, ನ ಚ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೋ ದೇತಿ, ನ ಚ ಪಚ್ಚುಪಕಾರಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೋ ದೇತಿ, ನ ಚ ಫಲಪಾಟಿಕಙ್ಖೀ ದೇತಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಾ, ನ ಚ ಯಾಚಕೇ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ವಾ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ ದೇತಿ, ನ ಚ ಅಸಞ್ಞತಾನಂ ಯಾಚಕಾನಂ ಅಕ್ಕೋಸಕರೋಸಕಾನಮ್ಪಿ ಅಪವಿದ್ಧಂ ದಾನಂ ದೇತಿ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಅನುಕಮ್ಪನ್ತೋ ಸಕ್ಕಚ್ಚಮೇವ ದೇತಿ, ನ ಚ ಕೋತೂಹಲಮಙ್ಗಲಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ದೇತಿ, ಕಮ್ಮಫಲಮೇವ ಪನ ಸದ್ದಹನ್ತೋ ದೇತಿ, ನಪಿ ಯಾಚಕೇ ಪಯಿರುಪಾಸನಾದೀಹಿ ಪರಿಕಿಲೇಸೇತ್ವಾ ದೇತಿ, ಅಪರಿಕಿಲೇಸನ್ತೋ ಏವ ಪನ ದೇತಿ, ನ ಚ ಪರೇಸಂ ವಞ್ಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಭೇದನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವಾ ದಾನಂ ದೇತಿ, ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಏವ ದೇತಿ, ನಪಿ ಫರುಸವಾಚೋ ಭಾಕುಟಿಮುಖೋ ದಾನಂ ದೇತಿ, ಪಿಯವಾದೀ ಪನ ಪುಬ್ಬಭಾಸೀ ಮಿತವಚನೋ ಹುತ್ವಾ ದೇತಿ , ಯಸ್ಮಿಞ್ಚ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ ಉಳಾರಮನುಞ್ಞತಾಯ ವಾ ಚಿರಪರಿಚಯೇನ ವಾ ಗೇಧಸಭಾವತಾಯ ವಾ ಲೋಭಧಮ್ಮೋ ಅಧಿಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಜಾನನ್ತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಂ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ಪಟಿವಿನೋದೇತ್ವಾ ಯಾಚಕೇ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾಪಿ ದೇತಿ, ಯಞ್ಚ ದೇಯ್ಯವತ್ಥು ಪರಿತ್ತಂ ಯಾಚಕೋಪಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ, ತಂ ಅಚಿನ್ತೇತ್ವಾಪಿ ಅತ್ತಾನಂ ಬಾಧೇತ್ವಾ ದೇನ್ತೋ ಯಾಚಕಂ ಸಮ್ಮಾನೇತಿ ಯಥಾ ತಂ ಅಕಿತ್ತಿಪಣ್ಡಿತೋ। ನ ಚ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತದಾರದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸೇ ಯಾಚಿತೋ ತೇ ಅಸಞ್ಞಾಪಿತೇ ದೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತೇ ಯಾಚಕಾನಂ ದೇತಿ, ಸಮ್ಮದೇವ ಪನ ಸಞ್ಞಾಪಿತೇ ಸೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತೇ ದೇತಿ। ದೇನ್ತೋ ಚ ಯಕ್ಖರಕ್ಖಸಪಿಸಾಚಾದೀನಂ ವಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಕುರೂರಕಮ್ಮನ್ತಾನಂ ವಾ ಜಾನನ್ತೋ ನ ದೇತಿ, ತಥಾ ರಜ್ಜಮ್ಪಿ ತಾದಿಸಾನಂ ನ ದೇತಿ। ಯೇ ಲೋಕಸ್ಸ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅನತ್ಥಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಯೇ ಪನ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಧಮ್ಮೇನ ಲೋಕಂ ಪಾಲೇನ್ತಿ, ತೇಸಂ ದೇತಿ। ಏವಂ ತಾವ ಬಾಹಿರದಾನೇ ಪಟಿಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Tathā yācito gahaṭṭhānaṃ gahaṭṭhānucchavikaṃ deti, pabbajitānaṃ pabbajitānucchavikaṃ deti, mātāpitaro ñātisālohitā mittāmaccā puttadāradāsakammakarāti etesu kassaci pīḷaṃ ajanento deti, na ca uḷāraṃ deyyadhammaṃ paṭijānitvā lūkhaṃ deti, na ca lābhasakkārasilokasannissito deti, na ca paccupakārasannissito deti, na ca phalapāṭikaṅkhī deti aññatra sammāsambodhiyā, na ca yācake deyyadhammaṃ vā jigucchanto deti, na ca asaññatānaṃ yācakānaṃ akkosakarosakānampi apaviddhaṃ dānaṃ deti, aññadatthu pasannacitto anukampanto sakkaccameva deti, na ca kotūhalamaṅgaliko hutvā deti, kammaphalameva pana saddahanto deti, napi yācake payirupāsanādīhi parikilesetvā deti, aparikilesanto eva pana deti, na ca paresaṃ vañcanādhippāyo bhedanādhippāyo vā dānaṃ deti, asaṃkiliṭṭhacitto eva deti, napi pharusavāco bhākuṭimukho dānaṃ deti, piyavādī pana pubbabhāsī mitavacano hutvā deti , yasmiñca deyyadhamme uḷāramanuññatāya vā ciraparicayena vā gedhasabhāvatāya vā lobhadhammo adhimatto hoti, jānanto bodhisatto taṃ khippameva paṭivinodetvā yācake pariyesitvāpi deti, yañca deyyavatthu parittaṃ yācakopi paccupaṭṭhito, taṃ acintetvāpi attānaṃ bādhetvā dento yācakaṃ sammāneti yathā taṃ akittipaṇḍito. Na ca mahāpuriso attano puttadāradāsakammakaraporise yācito te asaññāpite domanassappatte yācakānaṃ deti, sammadeva pana saññāpite somanassappatte deti. Dento ca yakkharakkhasapisācādīnaṃ vā manussānaṃ kurūrakammantānaṃ vā jānanto na deti, tathā rajjampi tādisānaṃ na deti. Ye lokassa ahitāya dukkhāya anatthāya paṭipajjanti, ye pana dhammikā dhammena lokaṃ pālenti, tesaṃ deti. Evaṃ tāva bāhiradāne paṭipatti veditabbā.

    ಅಜ್ಝತ್ತಿಕದಾನಂ ಪನ ದ್ವೀಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕಥಂ? ಯಥಾ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಪುರಿಸೋ ಘಾಸಚ್ಛಾದನಹೇತು ಅತ್ತಾನಂ ಪರಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ, ವಿಧೇಯ್ಯಭಾವಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ ದಾಸಬ್ಯಂ, ಏವಮೇವ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಹೇತು ನಿರಾಮಿಸಚಿತ್ತೋ ಸತ್ತಾನಂ ಅನುತ್ತರಂ ಹಿತಸುಖಂ ಇಚ್ಛನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ದಾನಪಾರಮಿಂ ಪರಿಪೂರೇತುಕಾಮೋ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ, ವಿಧೇಯ್ಯಭಾವಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯತಂ। ಕರಚರಣನಯನಾದಿಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಂ ತೇನ ತೇನ ಅತ್ಥಿಕಾನಂ ಅಕಮ್ಪಿತೋ ಅನೋಲೀನೋ ಅನುಪ್ಪದೇತಿ, ನ ತತ್ಥ ಸಜ್ಜತಿ ನ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜತಿ ಯಥಾ ತಂ ಬಾಹಿರವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ, ತಥಾ ಹಿ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ದ್ವೀಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಬಾಹಿರವತ್ಥುಂ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ ಯಥಾಸುಖಂ ಪರಿಭೋಗಾಯ ವಾ ಯಾಚಕಾನಂ ತೇಸಂ ಮನೋರಥಂ ಪರಿಪೂರೇನ್ತೋ, ಅತ್ತನೋ ವಸೀಭಾವಾಯ ವಾ, ತತ್ಥ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಮುತ್ತಚಾಗೋ, ಏವಮಹಂ ನಿಸ್ಸಙ್ಗಭಾವನಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಏವಂ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕವತ್ಥುಸ್ಮಿನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Ajjhattikadānaṃ pana dvīhi ākārehi veditabbaṃ. Kathaṃ? Yathā nāma koci puriso ghāsacchādanahetu attānaṃ parassa nissajjati, vidheyyabhāvaṃ upagacchati dāsabyaṃ, evameva mahāpuriso sambodhihetu nirāmisacitto sattānaṃ anuttaraṃ hitasukhaṃ icchanto attano dānapāramiṃ paripūretukāmo attānaṃ parassa nissajjati, vidheyyabhāvaṃ upagacchati yathākāmakaraṇīyataṃ. Karacaraṇanayanādiaṅgapaccaṅgaṃ tena tena atthikānaṃ akampito anolīno anuppadeti, na tattha sajjati na saṅkocaṃ āpajjati yathā taṃ bāhiravatthusmiṃ, tathā hi mahāpuriso dvīhi ākārehi bāhiravatthuṃ pariccajati yathāsukhaṃ paribhogāya vā yācakānaṃ tesaṃ manorathaṃ paripūrento, attano vasībhāvāya vā, tattha sabbena sabbaṃ muttacāgo, evamahaṃ nissaṅgabhāvanāya sambodhiṃ pāpuṇissāmīti. Evaṃ ajjhattikavatthusminti veditabbaṃ.

    ತತ್ಥ ಯಂ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕವತ್ಥು ದೀಯಮಾನಂ ಯಾಚಕಸ್ಸ ಏಕನ್ತೇನೇವ ಹಿತಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಂ ದೇತಿ, ನ ಇತರಂ। ನ ಚ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಮಾರಸ್ಸ ಮಾರಕಾಯಿಕಾನಂ ದೇವತಾನಂ ವಾ ವಿಹಿಂಸಾಧಿಪ್ಪಾಯಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತಭಾವಂ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾನಿ ವಾ ಜಾನಮಾನೋ ದೇತಿ ‘‘ಮಾ ತೇಸಂ ಅನತ್ಥೋ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ। ಯಥಾ ಚ ಮಾರಕಾಯಿಕಾನಂ, ಏವಂ ತೇಹಿ ಅನ್ವಾವಿಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ನ ದೇತಿ, ನಪಿ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾನಂ। ಇತರೇಸಂ ಪನ ಯಾಚಿಯಮಾನೋ ಸಮನನ್ತರಮೇವ ದೇತಿ, ತಾದಿಸಾಯ ಯಾಚನಾಯ ದುಲ್ಲಭಭಾವತೋ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಚ ದಾನಸ್ಸ ದುಕ್ಕರಭಾವತೋ।

    Tattha yaṃ ajjhattikavatthu dīyamānaṃ yācakassa ekanteneva hitāya saṃvattati, taṃ deti, na itaraṃ. Na ca mahāpuriso mārassa mārakāyikānaṃ devatānaṃ vā vihiṃsādhippāyānaṃ attano attabhāvaṃ aṅgapaccaṅgāni vā jānamāno deti ‘‘mā tesaṃ anattho ahosī’’ti. Yathā ca mārakāyikānaṃ, evaṃ tehi anvāviṭṭhānampi na deti, napi ummattakānaṃ. Itaresaṃ pana yāciyamāno samanantarameva deti, tādisāya yācanāya dullabhabhāvato tādisassa ca dānassa dukkarabhāvato.

    ಅಭಯದಾನಂ ಪನ ರಾಜತೋ ಚೋರತೋ ಅಗ್ಗಿತೋ ಉದಕತೋ ವೇರಿಪುಗ್ಗಲತೋ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಿವಾಳಮಿಗತೋ ನಾಗಯಕ್ಖರಕ್ಖಸಪಿಸಾಚಾದಿತೋ ಸತ್ತಾನಂ ಭಯೇ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೇ ತತೋ ಪರಿತ್ತಾಣಭಾವೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Abhayadānaṃ pana rājato corato aggito udakato veripuggalato sīhabyagghādivāḷamigato nāgayakkharakkhasapisācādito sattānaṃ bhaye paccupaṭṭhite tato parittāṇabhāvena veditabbaṃ.

    ಧಮ್ಮದಾನಂ ಪನ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅವಿಪರೀತಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ, ಓಪಾಯಿಕೋ ಹಿತಸ್ಸ ಉಪದೇಸೋ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಪರಮತ್ಥವಸೇನ ಯೇನ ಸಾಸನೇ ಅನೋತಿಣ್ಣಾನಂ ಅವತಾರಣಂ ಓತಿಣ್ಣಾನಂ ಪರಿಪಾಚನಂ। ತತ್ಥಾಯಂ ನಯೋ – ಸಙ್ಖೇಪತೋ ತಾವ ದಾನಕಥಾ ಸೀಲಕಥಾ ಸಗ್ಗಕಥಾ ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಚ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಆನಿಸಂಸೋ। ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಸಾವಕಬೋಧಿಯಂ ಅಧಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಾನಂ ಸರಣಗಮನಂ ಸೀಲಸಂವರೋ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗೋ ಸತ್ತ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಕಮ್ಮಕರಣವಸೇನ ಸಮಥಾನುಯೋಗೋ ರೂಪಕಾಯಾದೀಸು ವಿಪಸ್ಸನಾಭಿನಿವೇಸೇಸು ಯಥಾರಹಂ ಅಭಿನಿವೇಸಮುಖೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾನುಯೋಗೋ, ತಥಾ ವಿಸುದ್ಧಿಪಟಿಪದಾ ಸಮ್ಮತ್ತಗಹಣಂ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಛ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಸಾವಕಬೋಧೀತಿ ಏತೇಸಂ ಗುಣಸಂಕಿತ್ತನವಸೇನ ಯಥಾರಹಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಾಪನಾ ಪರಿಯೋದಪನಾ ಚ। ತಥಾ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಯಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಞ್ಚ ಅಧಿಮುತ್ತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಯಥಾರಹಂ ದಾನಾದಿಪಾರಮೀನಂ ಸಭಾವರಸಲಕ್ಖಣಾದಿಸಂಕಿತ್ತನಮುಖೇನ ತೀಸುಪಿ ಅವತ್ಥಾಸು ತೇಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಮಹಾನುಭಾವತಾವಿಭಾವನೇನ ಯಾನದ್ವಯೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪನಾ ಪರಿಯೋದಪನಾ ಚ। ಏವಂ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಸತ್ತಾನಂ ಧಮ್ಮದಾನಂ ದೇತಿ।

    Dhammadānaṃ pana asaṃkiliṭṭhacittassa aviparītā dhammadesanā, opāyiko hitassa upadeso diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthavasena yena sāsane anotiṇṇānaṃ avatāraṇaṃ otiṇṇānaṃ paripācanaṃ. Tatthāyaṃ nayo – saṅkhepato tāva dānakathā sīlakathā saggakathā kāmānaṃ ādīnavo saṃkileso ca nekkhamme ānisaṃso. Vitthārato pana sāvakabodhiyaṃ adhimuttacittānaṃ saraṇagamanaṃ sīlasaṃvaro indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satta saddhammā aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu kammakaraṇavasena samathānuyogo rūpakāyādīsu vipassanābhinivesesu yathārahaṃ abhinivesamukhena vipassanānuyogo, tathā visuddhipaṭipadā sammattagahaṇaṃ tisso vijjā cha abhiññā catasso paṭisambhidā sāvakabodhīti etesaṃ guṇasaṃkittanavasena yathārahaṃ tattha tattha patiṭṭhāpanā pariyodapanā ca. Tathā paccekabodhiyaṃ sammāsambodhiyañca adhimuttānaṃ sattānaṃ yathārahaṃ dānādipāramīnaṃ sabhāvarasalakkhaṇādisaṃkittanamukhena tīsupi avatthāsu tesaṃ buddhānaṃ mahānubhāvatāvibhāvanena yānadvaye patiṭṭhāpanā pariyodapanā ca. Evaṃ mahāpuriso sattānaṃ dhammadānaṃ deti.

    ತಥಾ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಸತ್ತಾನಂ ಆಮಿಸದಾನಂ ದೇನ್ತೋ ‘‘ಇಮಿನಾಹಂ ದಾನೇನ ಸತ್ತಾನಂ ಆಯುವಣ್ಣಸುಖಬಲಪಟಿಭಾನಾದಿಸಮ್ಪತ್ತಿಞ್ಚ ರಮಣೀಯಂ ಅಗ್ಗಫಲಸಮ್ಪತ್ತಿಞ್ಚ ನಿಪ್ಫಾದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಅನ್ನದಾನಂ ದೇತಿ, ತಥಾ ಸತ್ತಾನಂ ಕಾಮಕಿಲೇಸಪಿಪಾಸಾವೂಪಸಮಾಯ ಪಾನಂ ದೇತಿ, ತಥಾ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣತಾಯ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಾಲಙ್ಕಾರಸ್ಸ ಚ ನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ವತ್ಥಾನಿ ದೇತಿ, ತಥಾ ಇದ್ಧಿವಿಧಸ್ಸ ಚೇವ ನಿಬ್ಬಾನಸುಖಸ್ಸ ಚ ನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಯಾನಂ ದೇತಿ, ತಥಾ ಸೀಲಗನ್ಧನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಗನ್ಧಂ ದೇತಿ, ತಥಾ ಬುದ್ಧಗುಣಸೋಭಾನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಮಾಲಾವಿಲೇಪನಂ ದೇತಿ, ಬೋಧಿಮಣ್ಡಾಸನನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಆಸನಂ ದೇತಿ, ತಥಾಗತಸೇಯ್ಯಾನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಸೇಯ್ಯಂ ದೇತಿ, ಸರಣಭಾವನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಆವಸಥಂ ದೇತಿ, ಪಞ್ಚಚಕ್ಖುಪಟಿಲಾಭಾಯ ಪದೀಪೇಯ್ಯಂ ದೇತಿ, ಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ರೂಪದಾನಂ ದೇತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಸ್ಸರನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಸದ್ದದಾನಂ ದೇತಿ, ಸಬ್ಬಲೋಕಸ್ಸ ಪಿಯಭಾವಾಯ ರಸದಾನಂ ದೇತಿ, ಬುದ್ಧಸುಖುಮಾಲಭಾವಾಯ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬದಾನಂ ದೇತಿ, ಅಜರಾಮರಭಾವಾಯ ಭೇಸಜ್ಜದಾನಂ ದೇತಿ, ಕಿಲೇಸದಾಸಬ್ಯವಿಮೋಚನತ್ಥಂ ದಾಸಾನಂ ಭುಜಿಸ್ಸತಾದಾನಂ ದೇತಿ, ಸದ್ಧಮ್ಮಾಭಿರತಿಯಾ ಅನವಜ್ಜಖಿಡ್ಡಾರತಿಹೇತುದಾನಂ ದೇತಿ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸತ್ತೇ ಅರಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತಭಾವೂಪನಯನಾಯ ಪುತ್ತದಾನಂ ದೇತಿ, ಸಕಲಸ್ಸಪಿ ಲೋಕಸ್ಸ ಪತಿಭಾವೂಪಗಮನಾಯ ದಾರದಾನಂ ದೇತಿ, ಸುಭಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸುವಣ್ಣಮಣಿಮುತ್ತಾಪವಾಳಾದಿದಾನಂ, ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ನಾನಾವಿಧವಿಭೂಸನದಾನಂ, ಸದ್ಧಮ್ಮಕೋಸಾಧಿಗಮಾಯ ವಿತ್ತಕೋಸದಾನಂ, ಧಮ್ಮರಾಜಭಾವಾಯ ರಜ್ಜದಾನಂ, ಝಾನಾದಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಆರಾಮುಯ್ಯಾನತಳಾಕವನದಾನಂ, ಚಕ್ಕಙ್ಕಿತೇಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೂಪಸಙ್ಕಮನಾಯ ಚರಣದಾನಂ, ಚತುರೋಘನಿತ್ಥರಣಾಯ ಸತ್ತಾನಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಹತ್ಥದಾನತ್ಥಂ ಹತ್ಥದಾನಂ, ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದಿಪಟಿಲಾಭಾಯ ಕಣ್ಣನಾಸಾದಿದಾನಂ, ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುಪಟಿಲಾಭಾಯ ಚಕ್ಖುದಾನಂ, ‘‘ದಸ್ಸನಸವನಾನುಸ್ಸರಣಪಾರಿಚರಿಯಾದೀಸು ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖಾವಹೋ, ಸಬ್ಬಲೋಕೇನ ಚ ಉಪಜೀವಿತಬ್ಬೋ ಮೇ ಕಾಯೋ ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಮಂಸಲೋಹಿತಾದಿದಾನಂ, ‘‘ಸಬ್ಬಲೋಕುತ್ತಮೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಉತ್ತಮಙ್ಗದಾನಂ ದೇತಿ।

    Tathā mahāpuriso sattānaṃ āmisadānaṃ dento ‘‘imināhaṃ dānena sattānaṃ āyuvaṇṇasukhabalapaṭibhānādisampattiñca ramaṇīyaṃ aggaphalasampattiñca nipphādeyya’’nti annadānaṃ deti, tathā sattānaṃ kāmakilesapipāsāvūpasamāya pānaṃ deti, tathā suvaṇṇavaṇṇatāya hirottappālaṅkārassa ca nipphattiyā vatthāni deti, tathā iddhividhassa ceva nibbānasukhassa ca nipphattiyā yānaṃ deti, tathā sīlagandhanipphattiyā gandhaṃ deti, tathā buddhaguṇasobhānipphattiyā mālāvilepanaṃ deti, bodhimaṇḍāsananipphattiyā āsanaṃ deti, tathāgataseyyānipphattiyā seyyaṃ deti, saraṇabhāvanipphattiyā āvasathaṃ deti, pañcacakkhupaṭilābhāya padīpeyyaṃ deti, byāmappabhānipphattiyā rūpadānaṃ deti, brahmassaranipphattiyā saddadānaṃ deti, sabbalokassa piyabhāvāya rasadānaṃ deti, buddhasukhumālabhāvāya phoṭṭhabbadānaṃ deti, ajarāmarabhāvāya bhesajjadānaṃ deti, kilesadāsabyavimocanatthaṃ dāsānaṃ bhujissatādānaṃ deti, saddhammābhiratiyā anavajjakhiḍḍāratihetudānaṃ deti, sabbepi satte ariyāya jātiyā attano puttabhāvūpanayanāya puttadānaṃ deti, sakalassapi lokassa patibhāvūpagamanāya dāradānaṃ deti, subhalakkhaṇasampattiyā suvaṇṇamaṇimuttāpavāḷādidānaṃ, anubyañjanasampattiyā nānāvidhavibhūsanadānaṃ, saddhammakosādhigamāya vittakosadānaṃ, dhammarājabhāvāya rajjadānaṃ, jhānādisampattiyā ārāmuyyānataḷākavanadānaṃ, cakkaṅkitehi pādehi bodhimaṇḍūpasaṅkamanāya caraṇadānaṃ, caturoghanittharaṇāya sattānaṃ saddhammahatthadānatthaṃ hatthadānaṃ, saddhindriyādipaṭilābhāya kaṇṇanāsādidānaṃ, samantacakkhupaṭilābhāya cakkhudānaṃ, ‘‘dassanasavanānussaraṇapāricariyādīsu sabbakālaṃ sabbasattānaṃ hitasukhāvaho, sabbalokena ca upajīvitabbo me kāyo bhaveyyā’’ti maṃsalohitādidānaṃ, ‘‘sabbalokuttamo bhaveyya’’nti uttamaṅgadānaṃ deti.

    ಏವಂ ದದನ್ತೋ ಚ ನ ಅನೇಸನಾಯ ದೇತಿ, ನ ಚ ಪರೋಪಘಾತೇನ, ನ ಭಯೇನ, ನ ಲಜ್ಜಾಯ, ನ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯರೋಸನೇನ, ನ ಪಣೀತೇ ಸತಿ ಲೂಖಂ, ನ ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸನೇನ, ನ ಪರವಮ್ಭನೇನ, ನ ಫಲಾಭಿಸಙ್ಖಾಯ, ನ ಯಾಚಕಜಿಗುಚ್ಛಾಯ, ನ ಅಚಿತ್ತೀಕಾರೇನ ದೇತಿ, ಅಥ ಖೋ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ದೇತಿ, ಸಹತ್ಥೇನ ದೇತಿ, ಕಾಲೇನ ದೇತಿ, ಚಿತ್ತೀಕತ್ವಾ ದೇತಿ, ಅವಿಭಾಗೇನ ದೇತಿ। ತೀಸು ಕಾಲೇಸು ಸೋಮನಸ್ಸಿತೋ ದೇತಿ, ತತೋ ಏವ ಚ ದತ್ವಾ ನ ಪಚ್ಛಾನುತಾಪೀ ಹೋತಿ। ನ ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕವಸೇನ ಮಾನಾವಮಾನಂ ಕರೋತಿ, ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಾನಂ ಪಿಯಸಮುದಾಚಾರೋ ಹೋತಿ ವದಞ್ಞೂ ಯಾಚಯೋಗೋ ಸಪರಿವಾರದಾಯಕೋ। ಅನ್ನದಾನಞ್ಹಿ ದೇನ್ತೋ ‘‘ತಂ ಸಪರಿವಾರಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ಥಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ದೇತಿ। ತಥಾ ವತ್ಥದಾನಂ ದೇನ್ತೋ ‘‘ತಂ ಸಪರಿವಾರಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅನ್ನಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ದೇತಿ। ಯಾನದಾನಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।

    Evaṃ dadanto ca na anesanāya deti, na ca paropaghātena, na bhayena, na lajjāya, na dakkhiṇeyyarosanena, na paṇīte sati lūkhaṃ, na attukkaṃsanena, na paravambhanena, na phalābhisaṅkhāya, na yācakajigucchāya, na acittīkārena deti, atha kho sakkaccaṃ deti, sahatthena deti, kālena deti, cittīkatvā deti, avibhāgena deti. Tīsu kālesu somanassito deti, tato eva ca datvā na pacchānutāpī hoti. Na paṭiggāhakavasena mānāvamānaṃ karoti, paṭiggāhakānaṃ piyasamudācāro hoti vadaññū yācayogo saparivāradāyako. Annadānañhi dento ‘‘taṃ saparivāraṃ katvā dassāmī’’ti vatthādīhi saddhiṃ deti. Tathā vatthadānaṃ dento ‘‘taṃ saparivāraṃ katvā dassāmī’’ti annādīhi saddhiṃ deti. Yānadānādīsupi eseva nayo.

    ತಥಾ ರೂಪದಾನಂ ದೇನ್ತೋ ಇತರಾರಮ್ಮಣಾನಿಪಿ ತಸ್ಸ ಪರಿವಾರಂ ಕತ್ವಾ ದೇತಿ, ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ತತ್ಥ ರೂಪದಾನಂ ನಾಮ ನೀಲಪೀತಲೋಹಿತಓದಾತಾದಿವಣ್ಣಾಸು ಪುಪ್ಫವತ್ಥಧಾತೂಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಲಭಿತ್ವಾ ರೂಪವಸೇನ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ‘‘ರೂಪದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ರೂಪದಾನಂ ಮಯ್ಹ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತಾದಿಸೇ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೇ ದಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ ಸವತ್ಥುಕಂ ಕತ್ವಾ। ಏತಂ ರೂಪದಾನಂ ನಾಮ।

    Tathā rūpadānaṃ dento itarārammaṇānipi tassa parivāraṃ katvā deti, evaṃ sesesupi. Tattha rūpadānaṃ nāma nīlapītalohitaodātādivaṇṇāsu pupphavatthadhātūsu aññataraṃ labhitvā rūpavasena ābhujitvā ‘‘rūpadānaṃ dassāmi, rūpadānaṃ mayha’’nti cintetvā tādise dakkhiṇeyye dānaṃ patiṭṭhāpeti savatthukaṃ katvā. Etaṃ rūpadānaṃ nāma.

    ಸದ್ದದಾನಂ ಪನ ಭೇರಿಸದ್ದಾದಿವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಸದ್ದಂ ಕನ್ದಮೂಲಾನಿ ವಿಯ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ ನೀಲುಪ್ಪಲಹತ್ಥಕಂ ವಿಯ ಚ ಹತ್ಥೇ ಠಪೇತ್ವಾ ದಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಸವತ್ಥುಕಂ ಪನ ಕತ್ವಾ ದೇನ್ತೋ ಸದ್ದದಾನಂ ದೇತಿ ನಾಮ। ತಸ್ಮಾ ಯದಾ ‘‘ಸದ್ದದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಭೇರಿಮುದಿಙ್ಗಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರೇನ ತೂರಿಯೇನ ತಿಣ್ಣಂ ರತನಾನಂ ಉಪಹಾರಂ ಕರೋತಿ ಕಾರೇತಿ ಚ, ‘‘ಸದ್ದದಾನಂ ಮೇ’’ತಿ ಭೇರಿಆದೀನಿ ಠಪೇತಿ ಠಪಾಪೇತಿ ಚ। ಧಮ್ಮಕಥಿಕಾನಂ ಪನ ಸರಭೇಸಜ್ಜಂ ತೇಲಫಾಣಿತಾದಿಂ ದೇತಿ, ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ಘೋಸೇತಿ, ಸರಭಞ್ಞಂ ಭಣತಿ, ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇತಿ, ಉಪನಿಸಿನ್ನಕಕಥಂ ಅನುಮೋದನಕಥಞ್ಚ ಕರೋತಿ ಕಾರೇತಿ ಚ, ತದಾ ಸದ್ದದಾನಂ ನಾಮ ಹೋತಿ।

    Saddadānaṃ pana bherisaddādivasena veditabbaṃ. Tattha saddaṃ kandamūlāni viya uppāṭetvā nīluppalahatthakaṃ viya ca hatthe ṭhapetvā dātuṃ na sakkā, savatthukaṃ pana katvā dento saddadānaṃ deti nāma. Tasmā yadā ‘‘saddadānaṃ dassāmī’’ti bherimudiṅgādīsu aññatarena tūriyena tiṇṇaṃ ratanānaṃ upahāraṃ karoti kāreti ca, ‘‘saddadānaṃ me’’ti bheriādīni ṭhapeti ṭhapāpeti ca. Dhammakathikānaṃ pana sarabhesajjaṃ telaphāṇitādiṃ deti, dhammassavanaṃ ghoseti, sarabhaññaṃ bhaṇati, dhammakathaṃ katheti, upanisinnakakathaṃ anumodanakathañca karoti kāreti ca, tadā saddadānaṃ nāma hoti.

    ತಥಾ ಗನ್ಧದಾನಂ ಮೂಲಗನ್ಧಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಂ ರಜನೀಯಂ ಗನ್ಧವತ್ಥುಂ ಪಿಂಸಿತಮೇವ ವಾ ಗನ್ಧಂ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಲಭಿತ್ವಾ ಗನ್ಧವಸೇನ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ‘‘ಗನ್ಧದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ಗನ್ಧದಾನಂ ಮಯ್ಹ’’ನ್ತಿ ಬುದ್ಧರತನಾದೀನಂ ಪೂಜಂ ಕರೋತಿ ಕಾರೇತಿ ಚ, ಗನ್ಧಪೂಜನತ್ಥಾಯ ಅಗರುಚನ್ದನಾದಿಕೇ ಗನ್ಧವತ್ಥುಕೇ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ। ಇದಂ ಗನ್ಧದಾನಂ।

    Tathā gandhadānaṃ mūlagandhādīsu aññataraṃ rajanīyaṃ gandhavatthuṃ piṃsitameva vā gandhaṃ yaṃkiñci labhitvā gandhavasena ābhujitvā ‘‘gandhadānaṃ dassāmi, gandhadānaṃ mayha’’nti buddharatanādīnaṃ pūjaṃ karoti kāreti ca, gandhapūjanatthāya agarucandanādike gandhavatthuke pariccajati. Idaṃ gandhadānaṃ.

    ತಥಾ ಮೂಲರಸಾದೀಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ರಜನೀಯಂ ರಸವತ್ಥುಂ ಲಭಿತ್ವಾ ರಸವಸೇನ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ‘‘ರಸದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ರಸದಾನಂ ಮಯ್ಹ’’ನ್ತಿ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ದೇತಿ, ರಸವತ್ಥುಮೇವ ವಾ ಧಞ್ಞಗವಾದಿಕಂ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ। ಇದಂ ರಸದಾನಂ।

    Tathā mūlarasādīsu yaṃkiñci rajanīyaṃ rasavatthuṃ labhitvā rasavasena ābhujitvā ‘‘rasadānaṃ dassāmi, rasadānaṃ mayha’’nti dakkhiṇeyyānaṃ deti, rasavatthumeva vā dhaññagavādikaṃ pariccajati. Idaṃ rasadānaṃ.

    ತಥಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬದಾನಂ ಮಞ್ಚಪೀಠಾದಿವಸೇನ ಅತ್ಥರಣಪಾವುರಣಾದಿವಸೇನ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯದಾ ಹಿ ಮಞ್ಚಪೀಠಭಿಸಿಬಿಮ್ಬೋಹನಾದಿಕಂ ನಿವಾಸನಪಾರುಪನಾದಿಕಂ ವಾ ಸುಖಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ರಜನೀಯಂ ಅನವಜ್ಜಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬವತ್ಥುಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬವಸೇನ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ‘‘ಫೋಟ್ಠಬ್ಬದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬದಾನಂ ಮಯ್ಹ’’ನ್ತಿ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ದೇತಿ। ಯಥಾವುತ್ತಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬವತ್ಥುಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ, ಇದಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬದಾನಂ।

    Tathā phoṭṭhabbadānaṃ mañcapīṭhādivasena attharaṇapāvuraṇādivasena ca veditabbaṃ. Yadā hi mañcapīṭhabhisibimbohanādikaṃ nivāsanapārupanādikaṃ vā sukhasamphassaṃ rajanīyaṃ anavajjaṃ phoṭṭhabbavatthuṃ labhitvā phoṭṭhabbavasena ābhujitvā ‘‘phoṭṭhabbadānaṃ dassāmi, phoṭṭhabbadānaṃ mayha’’nti dakkhiṇeyyānaṃ deti. Yathāvuttaṃ phoṭṭhabbavatthuṃ labhitvā pariccajati, idaṃ phoṭṭhabbadānaṃ.

    ಧಮ್ಮದಾನಂ ಪನ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ ಓಜಪಾನಜೀವಿತವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಓಜಾದೀಸು ಹಿ ಅಞ್ಞತರಂ ರಜನೀಯಂ ವತ್ಥುಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ‘‘ಧಮ್ಮದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ಧಮ್ಮದಾನಂ ಮಯ್ಹ’’ನ್ತಿ ಸಪ್ಪಿನವನೀತಾದಿಓಜದಾನಂ ದೇತಿ। ಅಮ್ಬಪಾನಾದಿಅಟ್ಠವಿಧಪಾನದಾನಂ ದೇತಿ, ಜೀವಿತದಾನನ್ತಿ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಸಲಾಕಭತ್ತಪಕ್ಖಿಕಭತ್ತಾದೀನಿ ದೇತಿ, ಅಫಾಸುಕಭಾವೇನ ಅಭಿಭೂತಾನಂ ಬ್ಯಾಧಿತಾನಂ ವೇಜ್ಜೇ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಜಾಲಂ ಫಾಲಾಪೇತಿ, ಕುಮಿನಂ ವಿದ್ಧಂಸಾಪೇತಿ, ಸಕುಣಪಞ್ಜರಂ ವಿದ್ಧಂಸಾಪೇತಿ, ಬನ್ಧನೇನ ಬದ್ಧಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಬನ್ಧನಮೋಕ್ಖಂ ಕಾರೇತಿ, ಮಾಘಾತಭೇರಿಂ ಚರಾಪೇತಿ, ಅಞ್ಞಾನಿ ಚ ಸತ್ತಾನಂ ಜೀವಿತಪರಿತ್ತಾಣತ್ಥಂ ಏವರೂಪಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋತಿ ಕಾರಾಪೇತಿ ಚ। ಇದಂ ಧಮ್ಮದಾನಂ ನಾಮ।

    Dhammadānaṃ pana dhammārammaṇassa adhippetattā ojapānajīvitavasena veditabbaṃ. Ojādīsu hi aññataraṃ rajanīyaṃ vatthuṃ labhitvā dhammārammaṇavasena ābhujitvā ‘‘dhammadānaṃ dassāmi, dhammadānaṃ mayha’’nti sappinavanītādiojadānaṃ deti. Ambapānādiaṭṭhavidhapānadānaṃ deti, jīvitadānanti ābhujitvā salākabhattapakkhikabhattādīni deti, aphāsukabhāvena abhibhūtānaṃ byādhitānaṃ vejje paccupaṭṭhāpeti, jālaṃ phālāpeti, kuminaṃ viddhaṃsāpeti, sakuṇapañjaraṃ viddhaṃsāpeti, bandhanena baddhānaṃ sattānaṃ bandhanamokkhaṃ kāreti, māghātabheriṃ carāpeti, aññāni ca sattānaṃ jīvitaparittāṇatthaṃ evarūpāni kammāni karoti kārāpeti ca. Idaṃ dhammadānaṃ nāma.

    ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಯಥಾವುತ್ತಂ ದಾನಸಮ್ಪದಂ ಸಕಲಲೋಕಹಿತಸುಖಾಯ ಪರಿಣಾಮೇತಿ। ಅತ್ತನೋ ಚ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಾ ಅಕುಪ್ಪಾಯ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಅಪರಿಕ್ಖಯಸ್ಸ ಛನ್ದಸ್ಸ ಅಪರಿಕ್ಖಯಸ್ಸ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಅಪರಿಕ್ಖಯಸ್ಸ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಅಪರಿಕ್ಖಯಸ್ಸ ಪಟಿಭಾನಸ್ಸ ಅಪರಿಕ್ಖಯಸ್ಸ ಞಾಣಸ್ಸ ಅಪರಿಕ್ಖಯಾಯ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಪರಿಣಾಮೇತಿ । ಇಮಞ್ಚ ದಾನಪಾರಮಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೇನ ಮಹಾಸತ್ತೇನ ಜೀವಿತೇ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತಬ್ಬಾ ತಥಾ ಭೋಗೇಸು, ಬಹುಸಾಧಾರಣತಾ ಚ ನೇಸಂ ಮನಸಿಕಾತಬ್ಬಾ, ಸತ್ತೇಸು ಚ ಮಹಾಕರುಣಾ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತಬ್ಬಾ। ಏವಞ್ಹಿ ಭೋಗೇ ಗಹೇತಬ್ಬಸಾರಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಆದಿತ್ತತೋ ವಿಯ ಅಗಾರತೋ ಸಬ್ಬಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ಅತ್ತಾನಞ್ಚ ಬಹಿ ನೀಹರನ್ತೋ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಸೇಸೇತಿ, ನ ಕತ್ಥಚಿ ವಿಭಾಗಂ ಕರೋತಿ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ನಿರಪೇಕ್ಖೋ ನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ ಏವ। ಅಯಂ ತಾವ ದಾನಪಾರಮಿಯಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಕ್ಕಮೋ।

    Sabbametaṃ yathāvuttaṃ dānasampadaṃ sakalalokahitasukhāya pariṇāmeti. Attano ca sammāsambodhiyā akuppāya vimuttiyā aparikkhayassa chandassa aparikkhayassa vīriyassa aparikkhayassa samādhissa aparikkhayassa paṭibhānassa aparikkhayassa ñāṇassa aparikkhayāya vimuttiyā pariṇāmeti . Imañca dānapāramiṃ paṭipajjantena mahāsattena jīvite aniccasaññā paccupaṭṭhāpetabbā tathā bhogesu, bahusādhāraṇatā ca nesaṃ manasikātabbā, sattesu ca mahākaruṇā satataṃ samitaṃ paccupaṭṭhāpetabbā. Evañhi bhoge gahetabbasāraṃ gaṇhanto ādittato viya agārato sabbaṃ sāpateyyaṃ attānañca bahi nīharanto na kiñci seseti, na katthaci vibhāgaṃ karoti, aññadatthu nirapekkho nissajjati eva. Ayaṃ tāva dānapāramiyā paṭipattikkamo.

    ಸೀಲಪಾರಮಿಯಾ ಪನ ಅಯಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಕ್ಕಮೋ – ಯಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಸೀಲಾಲಙ್ಕಾರೇಹಿ ಸತ್ತೇ ಅಲಙ್ಕರಿತುಕಾಮೇನ ಮಹಾಪುರಿಸೇನ ಆದಿತೋ ಅತ್ತನೋ ಏವ ತಾವ ಸೀಲಂ ವಿಸೋಧೇತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಚ ಚತೂಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಸೀಲಂ ವಿಸುಜ್ಝತಿ – ಅಜ್ಝಾಸಯವಿಸುದ್ಧಿತೋ, ಸಮಾದಾನತೋ, ಅವೀತಿಕ್ಕಮನತೋ, ಸತಿ ಚ ವೀತಿಕ್ಕಮೇ ಪುನ ಪಟಿಪಾಕತಿಕಕರಣತೋ। ವಿಸುದ್ಧಾಸಯತಾಯ ಹಿ ಏಕಚ್ಚೋ ಅತ್ತಾಧಿಪತಿ ಹುತ್ವಾ ಪಾಪಜಿಗುಚ್ಛನಸಭಾವೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಹಿರಿಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಸಮಾಚಾರೋ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಪರತೋ ಸಮಾದಾನೇ ಸತಿ ಏಕಚ್ಚೋ ಲೋಕಾಧಿಪತಿ ಹುತ್ವಾ ಪಾಪತೋ ಉತ್ತಸನ್ತೋ ಓತ್ತಪ್ಪಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಸಮಾಚಾರೋ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಉಭಯಥಾಪಿ ಏತೇ ಅವೀತಿಕ್ಕಮನತೋ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತಿ। ಅಥ ಪನ ಕದಾಚಿ ಸತಿಸಮ್ಮೋಸೇನ ಸೀಲಸ್ಸ ಖಣ್ಡಾದಿಭಾವೋ ಸಿಯಾ। ತಾಯಯೇವ ಯಥಾವುತ್ತಾಯ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ನಂ ವುಟ್ಠಾನಾದಿನಾ ಪಟಿಪಾಕತಿಕಂ ಕರೋತಿ।

    Sīlapāramiyā pana ayaṃ paṭipattikkamo – yasmā sabbaññusīlālaṅkārehi satte alaṅkaritukāmena mahāpurisena ādito attano eva tāva sīlaṃ visodhetabbaṃ. Tattha ca catūhi ākārehi sīlaṃ visujjhati – ajjhāsayavisuddhito, samādānato, avītikkamanato, sati ca vītikkame puna paṭipākatikakaraṇato. Visuddhāsayatāya hi ekacco attādhipati hutvā pāpajigucchanasabhāvo ajjhattaṃ hiridhammaṃ paccupaṭṭhāpetvā suparisuddhasamācāro hoti. Tathā parato samādāne sati ekacco lokādhipati hutvā pāpato uttasanto ottappadhammaṃ paccupaṭṭhāpetvā suparisuddhasamācāro hoti. Iti ubhayathāpi ete avītikkamanato sīle patiṭṭhahanti. Atha pana kadāci satisammosena sīlassa khaṇḍādibhāvo siyā. Tāyayeva yathāvuttāya hirottappasampattiyā khippameva naṃ vuṭṭhānādinā paṭipākatikaṃ karoti.

    ತಯಿದಂ ಸೀಲಂ ವಾರಿತ್ತಂ, ಚಾರಿತ್ತನ್ತಿ ದುವಿಧಂ। ತತ್ಥಾಯಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವಾರಿತ್ತಸೀಲೇ ಪಟಿಪತ್ತಿಕ್ಕಮೋ – ಸಬ್ಬಸತ್ತೇಸು ತಥಾ ದಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಸುಪಿನನ್ತೇನಪಿ ನ ಆಘಾತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಪರೂಪಕಾರನಿರತತಾಯ ಪರಸನ್ತಕೋ ಅಲಗದ್ದೋ ವಿಯ ನ ಪರಾಮಸಿತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಹೋತಿ, ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯತೋಪಿ ಆರಾಚಾರೀ ಹೋತಿ ಸತ್ತವಿಧಮೇಥುನಸಂಯೋಗವಿರಹಿತೋ, ಪಗೇವ ಪರದಾರಗಮನತೋ। ಸಚೇ ಪನ ಅಪಬ್ಬಜಿತೋ ಗಹಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ಪರೇಸಂ ದಾರೇಸು ಸದಾ ಪಾಪಕಂ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ಕಥೇನ್ತೋ ಚ ಸಚ್ಚಂ ಹಿತಂ ಪಿಯಂ ವಚನಂ ಪರಿಮಿತಮೇವ ಚ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅನಭಿಜ್ಝಾಲು ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಅವಿಪರೀತದಸ್ಸನೋ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಞಾಣೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸಮ್ಮಗ್ಗತೇಸು ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನೇಸು ನಿವಿಟ್ಠಸದ್ಧೋ ಹೋತಿ ನಿವಿಟ್ಠಪೇಮೋ।

    Tayidaṃ sīlaṃ vārittaṃ, cārittanti duvidhaṃ. Tatthāyaṃ bodhisattassa vārittasīle paṭipattikkamo – sabbasattesu tathā dayāpannacittena bhavitabbaṃ, yathā supinantenapi na āghāto uppajjeyya. Parūpakāraniratatāya parasantako alagaddo viya na parāmasitabbo. Sace pabbajito hoti, abrahmacariyatopi ārācārī hoti sattavidhamethunasaṃyogavirahito, pageva paradāragamanato. Sace pana apabbajito gahaṭṭho samāno paresaṃ dāresu sadā pāpakaṃ cittampi na uppādeti. Kathento ca saccaṃ hitaṃ piyaṃ vacanaṃ parimitameva ca kālena dhammiṃ kathaṃ bhāsitā hoti, sabbattha anabhijjhālu abyāpannacitto aviparītadassano kammassakatañāṇena ca samannāgato sammaggatesu sammāpaṭipannesu niviṭṭhasaddho hoti niviṭṭhapemo.

    ಇತಿ ಚತುರಾಪಾಯವಟ್ಟದುಕ್ಖಾನಂ ಪಥಭೂತೇಹಿ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥೇಹಿ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮೇಹಿ ಚ ಓರಮಿತ್ವಾ ಸಗ್ಗಮೋಕ್ಖಾನಂ ಪಥಭೂತೇಸು ಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧಾಸಯಪಯೋಗತಾಯ ಯಥಾಭಿಪತ್ಥಿತಾ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖೂಪಸಂಹಿತಾ ಮನೋರಥಾ ಸೀಘಂ ಸೀಘಂ ಅಭಿನಿಪ್ಫಜ್ಜನ್ತಿ, ಪಾರಮಿಯೋ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ। ಏವಂಭೂತೋ ಹಿ ಅಯಂ। ತತ್ಥ ಹಿಂಸಾನಿವತ್ತಿಯಾ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಅಭಯದಾನಂ ದೇತಿ, ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನೇವ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಂ ಸಮ್ಪಾದೇತಿ, ಏಕಾದಸ ಮೇತ್ತಾನಿಸಂಸೇ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ, ಅಪ್ಪಾಬಾಧೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕೋ, ದೀಘಾಯುಕೋ ಸುಖಬಹುಲೋ ಲಕ್ಖಣವಿಸೇಸೇ ಪಾಪುಣಾತಿ, ದೋಸವಾಸನಞ್ಚ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದತಿ।

    Iti caturāpāyavaṭṭadukkhānaṃ pathabhūtehi akusalakammapathehi akusaladhammehi ca oramitvā saggamokkhānaṃ pathabhūtesu kusalakammapathesu patiṭṭhitassa mahāpurisassa parisuddhāsayapayogatāya yathābhipatthitā sattānaṃ hitasukhūpasaṃhitā manorathā sīghaṃ sīghaṃ abhinipphajjanti, pāramiyo paripūrenti. Evaṃbhūto hi ayaṃ. Tattha hiṃsānivattiyā sabbasattānaṃ abhayadānaṃ deti, appakasireneva mettābhāvanaṃ sampādeti, ekādasa mettānisaṃse adhigacchati, appābādho hoti appātaṅko, dīghāyuko sukhabahulo lakkhaṇavisese pāpuṇāti, dosavāsanañca samucchindati.

    ತಥಾ ಅದಿನ್ನಾದಾನನಿವತ್ತಿಯಾ ಚೋರಾದೀಹಿ ಅಸಾಧಾರಣೇ ಭೋಗೇ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ। ಪರೇಹಿ ಅನಾಸಙ್ಕನೀಯೋ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ ವಿಸ್ಸಸನೀಯೋ ವಿಭವಸಮ್ಪತ್ತೀಸು ಅಲಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಪರಿಚ್ಚಾಗಸೀಲೋ ಲೋಭವಾಸನಞ್ಚ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದತಿ।

    Tathā adinnādānanivattiyā corādīhi asādhāraṇe bhoge adhigacchati. Parehi anāsaṅkanīyo piyo manāpo vissasanīyo vibhavasampattīsu alaggacitto pariccāgasīlo lobhavāsanañca samucchindati.

    ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನಿವತ್ತಿಯಾ ಅಲೋಲೋ ಹೋತಿ ಸನ್ತಕಾಯಚಿತ್ತೋ, ಸತ್ತಾನಂ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಅಪರಿಸಙ್ಕನೀಯೋ , ಕಲ್ಯಾಣೋ ಚಸ್ಸ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ಅಲಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ ಮಾತುಗಾಮೇಸು ಅಲುದ್ಧಾಸಯೋ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಬಹುಲೋ ಲಕ್ಖಣವಿಸೇಸೇ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ, ಲೋಭವಾಸನಞ್ಚ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದತಿ।

    Abrahmacariyanivattiyā alolo hoti santakāyacitto, sattānaṃ piyo hoti manāpo aparisaṅkanīyo , kalyāṇo cassa kittisaddo abbhuggacchati, alaggacitto hoti mātugāmesu aluddhāsayo, nekkhammabahulo lakkhaṇavisese adhigacchati, lobhavāsanañca samucchindati.

    ಮುಸಾವಾದನಿವತ್ತಿಯಾ ಸತ್ತಾನಂ ಪಮಾಣಭೂತೋ ಹೋತಿ ಪಚ್ಚಯಿಕೋ ಥೇತೋ ಆದೇಯ್ಯವಚನೋ, ದೇವತಾನಂ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ, ಸುರಭಿಗನ್ಧಮುಖೋ ಆರಕ್ಖಿತಕಾಯವಚೀಸಮಾಚಾರೋ, ಲಕ್ಖಣವಿಸೇಸೇ ಚ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ, ಕಿಲೇಸವಾಸನಞ್ಚ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದತಿ।

    Musāvādanivattiyā sattānaṃ pamāṇabhūto hoti paccayiko theto ādeyyavacano, devatānaṃ piyo manāpo, surabhigandhamukho ārakkhitakāyavacīsamācāro, lakkhaṇavisese ca adhigacchati, kilesavāsanañca samucchindati.

    ಪೇಸುಞ್ಞನಿವತ್ತಿಯಾ ಪರೂಪಕ್ಕಮೇಹಿಪಿ ಅಭೇಜ್ಜಕಾಯೋ ಹೋತಿ ಅಭೇಜ್ಜಪರಿವಾರೋ, ಸದ್ಧಮ್ಮೇಸು ಚ ಅಭೇಜ್ಜನಕಸದ್ಧೋ, ದಳ್ಹಮಿತ್ತೋ ಭವನ್ತರಪರಿಚಿತಾನಂ ವಿಯ ಸತ್ತಾನಂ ಏಕನ್ತಪಿಯೋ ಅಸಂಕಿಲೇಸಬಹುಲೋ।

    Pesuññanivattiyā parūpakkamehipi abhejjakāyo hoti abhejjaparivāro, saddhammesu ca abhejjanakasaddho, daḷhamitto bhavantaraparicitānaṃ viya sattānaṃ ekantapiyo asaṃkilesabahulo.

    ಫರುಸವಾಚಾನಿವತ್ತಿಯಾ ಸತ್ತಾನಂ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಸುಖಸೀಲೋ ಮಧುರವಚನೋ ಸಮ್ಭಾವನೀಯೋ, ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ ಚಸ್ಸ ಸರೋ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ।

    Pharusavācānivattiyā sattānaṃ piyo hoti manāpo sukhasīlo madhuravacano sambhāvanīyo, aṭṭhaṅgasamannāgato cassa saro nibbattati.

    ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪನಿವತ್ತಿಯಾ ಸತ್ತಾನಂ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಗರು ಭಾವನೀಯೋ ಚ ಆದೇಯ್ಯವಚನೋ ಪರಿಮಿತಾಲಾಪೋ। ಮಹೇಸಕ್ಖೋ ಚ ಹೋತಿ ಮಹಾನುಭಾವೋ, ಠಾನುಪ್ಪತ್ತಿಕೇನ ಪಟಿಭಾನೇನ ಪಞ್ಹಾನಂ ಬ್ಯಾಕರಣಕುಸಲೋ, ಬುದ್ಧಭೂಮಿಯಞ್ಚ ಏಕಾಯ ಏವ ವಾಚಾಯ ಅನೇಕಭಾಸಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅನೇಕೇಸಂ ಪಞ್ಹಾನಂ ಬ್ಯಾಕರಣಸಮತ್ಥೋ ಹೋತಿ।

    Samphappalāpanivattiyā sattānaṃ piyo hoti manāpo garu bhāvanīyo ca ādeyyavacano parimitālāpo. Mahesakkho ca hoti mahānubhāvo, ṭhānuppattikena paṭibhānena pañhānaṃ byākaraṇakusalo, buddhabhūmiyañca ekāya eva vācāya anekabhāsānaṃ sattānaṃ anekesaṃ pañhānaṃ byākaraṇasamattho hoti.

    ಅನಭಿಜ್ಝಾಲುತಾಯ ಇಚ್ಛಿತಲಾಭೀ ಹೋತಿ, ಉಳಾರೇಸು ಚ ಭೋಗೇಸು ರುಚಿಂ ಪಟಿಲಭತಿ, ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲಾದೀನಂ ಸಮ್ಮತೋ ಹೋತಿ, ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೇಹಿ ಅನಭಿಭವನೀಯೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯವೇಕಲ್ಲಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ ಚ ಹೋತಿ।

    Anabhijjhālutāya icchitalābhī hoti, uḷāresu ca bhogesu ruciṃ paṭilabhati, khattiyamahāsālādīnaṃ sammato hoti, paccatthikehi anabhibhavanīyo, indriyavekallaṃ na pāpuṇāti, appaṭipuggalo ca hoti.

    ಅಬ್ಯಾಪಾದೇನ ಪಿಯದಸ್ಸನೋ ಹೋತಿ, ಸತ್ತಾನಂ ಸಮ್ಭಾವನೀಯೋ ಪರಹಿತಾಭಿನನ್ದಿತಾಯ ಚ ಸತ್ತೇ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನೇವ ಪಸಾದೇತಿ, ಅಲೂಖಸಭಾವೋ ಚ ಹೋತಿ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರೀ, ಮಹೇಸಕ್ಖೋ ಚ ಹೋತಿ ಮಹಾನುಭಾವೋ।

    Abyāpādena piyadassano hoti, sattānaṃ sambhāvanīyo parahitābhinanditāya ca satte appakasireneva pasādeti, alūkhasabhāvo ca hoti mettāvihārī, mahesakkho ca hoti mahānubhāvo.

    ಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನಾಭಾವೇನ ಕಲ್ಯಾಣೇ ಸಹಾಯೇ ಪಟಿಲಭತಿ, ಸೀಸಚ್ಛೇದಮ್ಪಿ ಪಾಪುಣನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನ ಕರೋತಿ, ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಾದಸ್ಸನತೋ ಅಕೋತೂಹಲಮಙ್ಗಲಿಕೋ ಚ ಹೋತಿ, ಸದ್ಧಮ್ಮೇ ಚಸ್ಸ ಸದ್ಧಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ ಮೂಲಜಾತಾ, ಸದ್ದಹತಿ ಚ ತಥಾಗತಾನಂ ಬೋಧಿಂ, ಸಮಯನ್ತರೇಸು ನಾಭಿರಮತಿ ಉಕ್ಕಾರಟ್ಠಾನೇ ವಿಯ ರಾಜಹಂಸೋ , ಲಕ್ಖಣತ್ತಯಪರಿಜಾನನಕುಸಲೋ ಹೋತಿ, ಅನ್ತೇ ಚ ಅನಾವರಣಞಾಣಲಾಭೀ, ಯಾವ ಬೋಧಿಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಾವ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಉಕ್ಕಟ್ಠುಕ್ಕಟ್ಠೋ ಚ ಹೋತಿ, ಉಳಾರುಳಾರಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಇತಿ ಹಿದಂ ಸೀಲಂ ನಾಮ ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಗುಣಾನಂ ಪಭವಭೂಮಿ, ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಾನಂ ಆದಿ ಚರಣಂ ಮುಖಂ ಪಮುಖನ್ತಿ ಬಹುಮಾನನಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಕಾಯವಚೀಸಂಯಮೇ ಇನ್ದ್ರಿಯದಮನೇ ಆಜೀವವಿಸುದ್ಧಿಯಂ ಪಚ್ಚಯಪರಿಭೋಗೇಸು ಚ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಬಲೇನ ಅಪ್ಪಮತ್ತೇನ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಂ ಮಿತ್ತಮುಖಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಂ ವಿಯ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ‘‘ಕಿಕೀವ ಅಣ್ಡ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೧೯; ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೭) ವುತ್ತನಯೇನ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸೀಲಂ ಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ। ಅಯಂ ತಾವ ವಾರಿತ್ತಸೀಲೇ ಪಟಿಪತ್ತಿಕ್ಕಮೋ।

    Micchādassanābhāvena kalyāṇe sahāye paṭilabhati, sīsacchedampi pāpuṇanto pāpakammaṃ na karoti, kammassakatādassanato akotūhalamaṅgaliko ca hoti, saddhamme cassa saddhā patiṭṭhitā hoti mūlajātā, saddahati ca tathāgatānaṃ bodhiṃ, samayantaresu nābhiramati ukkāraṭṭhāne viya rājahaṃso , lakkhaṇattayaparijānanakusalo hoti, ante ca anāvaraṇañāṇalābhī, yāva bodhiṃ na pāpuṇāti, tāva tasmiṃ tasmiṃ sattanikāye ukkaṭṭhukkaṭṭho ca hoti, uḷāruḷārā sampattiyo pāpuṇāti. Iti hidaṃ sīlaṃ nāma sabbasampattīnaṃ adhiṭṭhānaṃ, sabbabuddhaguṇānaṃ pabhavabhūmi, sabbabuddhakārakadhammānaṃ ādi caraṇaṃ mukhaṃ pamukhanti bahumānanaṃ uppādetvā kāyavacīsaṃyame indriyadamane ājīvavisuddhiyaṃ paccayaparibhogesu ca satisampajaññabalena appamattena lābhasakkārasilokaṃ mittamukhapaccatthikaṃ viya sallakkhetvā ‘‘kikīva aṇḍa’’ntiādinā (visuddhi. 1.19; dī. ni. aṭṭha. 1.7) vuttanayena sakkaccaṃ sīlaṃ sampādetabbaṃ. Ayaṃ tāva vārittasīle paṭipattikkamo.

    ಚಾರಿತ್ತಸೀಲೇ ಪನ ಪಟಿಪತ್ತಿ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬಾ – ಇಧ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಾನಂ ಗರುಟ್ಠಾನಿಯಾನಂ ಅಭಿವಾದನಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಂ ಅಞ್ಜಲಿಕಮ್ಮಂ ಸಾಮೀಚಿಕಮ್ಮಂ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ, ತಥಾ ತೇಸಂ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ, ಗಿಲಾನಾನಂ ಕಾಯವೇಯ್ಯಾವಟಿಕಂ। ಸುಭಾಸಿತಪದಾನಿ ಸುತ್ವಾ ಸಾಧುಕಾರಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ, ಗುಣವನ್ತಾನಂ ಗುಣೇ ವಣ್ಣೇತಾ ಪರೇಸಂ ಅಪಕಾರೇ ಖನ್ತಾ, ಉಪಕಾರೇ ಅನುಸ್ಸರಿತಾ, ಪುಞ್ಞಾನಿ ಅನುಮೋದಿತಾ, ಅತ್ತನೋ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಾ ಪರಿಣಾಮೇತಾ, ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಅಪ್ಪಮಾದವಿಹಾರೀ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಸತಿ ಚ ಅಚ್ಚಯೇ ಅಚ್ಚಯತೋ ದಿಸ್ವಾ ತಾದಿಸಾನಂ ಸಹಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಆವಿಕತ್ತಾ, ಉತ್ತರಿ ಚ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಸಮ್ಮದೇವ ಪರಿಪೂರೇತಾ।

    Cārittasīle pana paṭipatti evaṃ veditabbā – idha bodhisatto kalyāṇamittānaṃ garuṭṭhāniyānaṃ abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kālena kālaṃ kattā hoti, tathā tesaṃ kālena kālaṃ upaṭṭhānaṃ kattā hoti, gilānānaṃ kāyaveyyāvaṭikaṃ. Subhāsitapadāni sutvā sādhukāraṃ kattā hoti, guṇavantānaṃ guṇe vaṇṇetā paresaṃ apakāre khantā, upakāre anussaritā, puññāni anumoditā, attano puññāni sammāsambodhiyā pariṇāmetā, sabbakālaṃ appamādavihārī kusalesu dhammesu, sati ca accaye accayato disvā tādisānaṃ sahadhammikānaṃ yathābhūtaṃ āvikattā, uttari ca sammāpaṭipattiṃ sammadeva paripūretā.

    ತಥಾ ಅತ್ತನೋ ಅನುರೂಪಾಸು ಅತ್ಥೂಪಸಂಹಿತಾಸು ಸತ್ತಾನಂ ಇತಿಕತ್ತಬ್ಬತಾಸು ದಕ್ಖೋ ಅನಲಸೋ ಸಹಾಯಭಾವಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ। ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ಚ ಸತ್ತಾನಂ ಬ್ಯಾಧಿಆದಿದುಕ್ಖೇಸು ಯಥಾರಹಂ ಪತಿಕಾರವಿಧಾಯಕೋ। ಞಾತಿಭೋಗಾದಿಬ್ಯಸನಪತಿತೇಸು ಸೋಕಾಪನೋದನೋ ಉಲ್ಲುಮ್ಪನಸಭಾವಾವಟ್ಠಿತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಗ್ಗಹಾರಹಾನಂ ಧಮ್ಮೇನೇವ ನಿಗ್ಗಣ್ಹನಕೋ ಯಾವದೇವ ಅಕುಸಲಾ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಕುಸಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪನಾಯ। ಪಗ್ಗಹಾರಹಾನಂ ಧಮ್ಮೇನೇವ ಪಗ್ಗಣ್ಹನಕೋ। ಯಾನಿ ಪುರಿಮಕಾನಂ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಉಳಾರತಮಾನಿ ಪರಮದುಕ್ಕರಾನಿ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಾನುಭಾವಾನಿ ಸತ್ತಾನಂ ಏಕನ್ತಹಿತಸುಖಾವಹಾನಿ ಚರಿತಾನಿ, ಯೇಹಿ ನೇಸಂ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಪರಿಪಾಕಂ ಅಗಮಂಸು, ತಾನಿ ಸುತ್ವಾ ಅನುಬ್ಬಿಗ್ಗೋ ಅನುತ್ರಾಸೋ ತೇಪಿ ಮಹಾಪುರಿಸಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಏವ, ಕಮೇನ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಭಾವಿತತ್ತಭಾವಾ ತಾದಿಸಾಯ ಉಳಾರತಮಾಯ ಆನುಭಾವಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರೇಸು ಉಕ್ಕಂಸಪಾರಮಿಪ್ಪತ್ತಾ ಅಹೇಸುಂ, ತಸ್ಮಾ ಮಯಾಪಿ ಸೀಲಾದಿಸಿಕ್ಖಾಸು ಸಮ್ಮದೇವ ತಥಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ, ಯಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅಹಮ್ಪಿ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಸಿಕ್ಖಂ ಪರಿಪೂರೇತ್ವಾ ಏಕನ್ತತೋ ತಂ ಪದಂ ಅನುಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸದ್ಧಾಪುರೇಚಾರಿಕಂ ವೀರಿಯಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಸಮ್ಮದೇವ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರೀ ಹೋತಿ।

    Tathā attano anurūpāsu atthūpasaṃhitāsu sattānaṃ itikattabbatāsu dakkho analaso sahāyabhāvaṃ upagacchati. Uppannesu ca sattānaṃ byādhiādidukkhesu yathārahaṃ patikāravidhāyako. Ñātibhogādibyasanapatitesu sokāpanodano ullumpanasabhāvāvaṭṭhito hutvā niggahārahānaṃ dhammeneva niggaṇhanako yāvadeva akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpanāya. Paggahārahānaṃ dhammeneva paggaṇhanako. Yāni purimakānaṃ mahābodhisattānaṃ uḷāratamāni paramadukkarāni acinteyyānubhāvāni sattānaṃ ekantahitasukhāvahāni caritāni, yehi nesaṃ bodhisambhārā sammadeva paripākaṃ agamaṃsu, tāni sutvā anubbiggo anutrāso tepi mahāpurisā manussā eva, kamena pana sikkhāpāripūriyā bhāvitattabhāvā tādisāya uḷāratamāya ānubhāvasampattiyā bodhisambhāresu ukkaṃsapāramippattā ahesuṃ, tasmā mayāpi sīlādisikkhāsu sammadeva tathā paṭipajjitabbaṃ, yāya paṭipattiyā ahampi anukkamena sikkhaṃ paripūretvā ekantato taṃ padaṃ anupāpuṇissāmīti saddhāpurecārikaṃ vīriyaṃ avissajjento sammadeva sīlesu paripūrakārī hoti.

    ತಥಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕಲ್ಯಾಣೋ ಹೋತಿ ವಿವಟಾಪರಾಧೋ, ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಪವಿವಿತ್ತೋ ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ದುಕ್ಖಸಹೋ ಅಪರಿತಸ್ಸನಜಾತಿಕೋ ಅನುದ್ಧತೋ ಅನುನ್ನಳೋ ಅಚಪಲೋ ಅಮುಖರೋ ಅವಿಕಿಣ್ಣವಾಚೋ ಸನ್ತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಸನ್ತಮಾನಸೋ ಕುಹನಾದಿಮಿಚ್ಛಾಜೀವರಹಿತೋ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಪಹಿತತ್ತೋ ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ನಿರಪೇಕ್ಖೋ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಕಾಯೇ ಜೀವಿತೇ ವಾ ಅಪೇಕ್ಖಂ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ, ಪಗೇವ ಅಧಿಮತ್ತಂ। ಸಬ್ಬೇಪಿ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಹೇತುಭೂತೇ ಕೋಧೂಪನಾಹಾದಿಕೇ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ। ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೇನ ಚ ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮೇನ ಅಪರಿತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ, ನ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಉಪರೂಪರಿ ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮಾಯ ವಾಯಮತಿ।

    Tathā paṭicchannakalyāṇo hoti vivaṭāparādho, appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho dukkhasaho aparitassanajātiko anuddhato anunnaḷo acapalo amukharo avikiṇṇavāco santindriyo santamānaso kuhanādimicchājīvarahito ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu āraddhavīriyo pahitatto kāye ca jīvite ca nirapekkho, appamattakampi kāye jīvite vā apekkhaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti, pageva adhimattaṃ. Sabbepi dussīlyahetubhūte kodhūpanāhādike upakkilese pajahati vinodeti. Appamattakena ca visesādhigamena aparituṭṭho hoti, na saṅkocaṃ āpajjati, uparūpari visesādhigamāya vāyamati.

    ಯೇನ ಯಥಾಲದ್ಧಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಹಾನಭಾಗಿಯಾ ವಾ ಠಿತಿಭಾಗಿಯಾ ವಾ ನ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಅನ್ಧಾನಂ ಪರಿಣಾಯಕೋ ಹೋತಿ, ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖತಿ, ಬಧಿರಾನಂ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯ ಸಞ್ಞಂ ದೇತಿ, ಅತ್ಥಮನುಗ್ಗಾಹೇತಿ, ತಥಾ ಮೂಗಾನಂ। ಪೀಠಸಪ್ಪಿಕಾನಂ ಪೀಠಂ ದೇತಿ ಯಾನಂ ದೇತಿ ವಾಹೇತಿ ವಾ। ಅಸ್ಸದ್ಧಾನಂ ಸದ್ಧಾಪಟಿಲಾಭಾಯ ವಾಯಮತಿ, ಕುಸೀತಾನಂ ಉಸ್ಸಾಹಜನನಾಯ, ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀನಂ ಸತಿಸಮಾಯೋಗಾಯ, ವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಾನಂ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪದಾಯ, ದುಪ್ಪಞ್ಞಾನಂ ಪಞ್ಞಾಧಿಗಮಾಯ ವಾಯಮತಿ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಪರಿಯುಟ್ಠಿತಾನಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಪಟಿವಿನೋದನಾಯ ವಾಯಮತಿ। ಬ್ಯಾಪಾದಥಿನಮಿದ್ಧಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಪರಿಯುಟ್ಠಿತಾನಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾವಿನೋದನಾಯ ವಾಯಮತಿ। ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಿಅಪಕತಾನಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಿಮಿಚ್ಛಾವಿತಕ್ಕವಿನೋದನಾಯ ವಾಯಮತಿ। ಪುಬ್ಬಕಾರೀನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಕತಞ್ಞುತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪುಬ್ಬಭಾಸೀ ಪಿಯವಾದೀ ಸಙ್ಗಾಹಕೋ ಸದಿಸೇನ ಅಧಿಕೇನ ವಾ ಪಚ್ಚುಪಕಾರೇನ ಸಮ್ಮಾನೇತಾ ಹೋತಿ।

    Yena yathāladdhā sampatti hānabhāgiyā vā ṭhitibhāgiyā vā na hoti, tathā mahāpuriso andhānaṃ pariṇāyako hoti, maggaṃ ācikkhati, badhirānaṃ hatthamuddāya saññaṃ deti, atthamanuggāheti, tathā mūgānaṃ. Pīṭhasappikānaṃ pīṭhaṃ deti yānaṃ deti vāheti vā. Assaddhānaṃ saddhāpaṭilābhāya vāyamati, kusītānaṃ ussāhajananāya, muṭṭhassatīnaṃ satisamāyogāya, vibbhantacittānaṃ samādhisampadāya, duppaññānaṃ paññādhigamāya vāyamati. Kāmacchandapariyuṭṭhitānaṃ kāmacchandapaṭivinodanāya vāyamati. Byāpādathinamiddhauddhaccakukkuccavicikicchāpariyuṭṭhitānaṃ vicikicchāvinodanāya vāyamati. Kāmavitakkādiapakatānaṃ kāmavitakkādimicchāvitakkavinodanāya vāyamati. Pubbakārīnaṃ sattānaṃ kataññutaṃ nissāya pubbabhāsī piyavādī saṅgāhako sadisena adhikena vā paccupakārena sammānetā hoti.

    ಆಪದಾಸು ಸಹಾಯಕಿಚ್ಚಂ ಅನುತಿಟ್ಠತಿ। ತೇಸಂ ತೇಸಞ್ಚ ಸತ್ತಾನಂ ಪಕತಿಸಭಾವಞ್ಚ ಪರಿಜಾನಿತ್ವಾ ಯೇಹಿ ಯಥಾ ಸಂವಸಿತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ, ತೇಹಿ ತಥಾ ಸಂವಸತಿ। ಯೇಸು ಚ ಯಥಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ, ತೇಸು ತಥಾ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಅಕುಸಲತೋ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಕುಸಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪನವಸೇನ, ನ ಅಞ್ಞಥಾ। ಪರಚಿತ್ತಾನುರಕ್ಖಣಾ ಹಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಯಾವದೇವ ಕುಸಲಾಭಿವಡ್ಢಿಯಾ। ತಥಾ ಹಿತಜ್ಝಾಸಯೇನಾಪಿ ಪರೋ ನ ಹಿಂಸಿತಬ್ಬೋ, ನ ಭಣ್ಡಿತಬ್ಬೋ, ನ ಮಙ್ಕುಭಾವಮಾಪಾದೇತಬ್ಬೋ, ನ ಪರಸ್ಸ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ, ನ ನಿಗ್ಗಹಟ್ಠಾನೇ ನ ಚೋದೇತಬ್ಬೋ, ನ ನೀಚತರಂ ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ಉಚ್ಚತರೇ ಠಪೇತಬ್ಬೋ, ನ ಚ ಪರೇಸು ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇವಿನಾ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ನ ಅತಿಸೇವಿನಾ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ನ ಅಕಾಲಸೇವಿನಾ।

    Āpadāsu sahāyakiccaṃ anutiṭṭhati. Tesaṃ tesañca sattānaṃ pakatisabhāvañca parijānitvā yehi yathā saṃvasitabbaṃ hoti, tehi tathā saṃvasati. Yesu ca yathā paṭipajjitabbaṃ hoti, tesu tathā paṭipajjati. Tañca kho akusalato vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpanavasena, na aññathā. Paracittānurakkhaṇā hi bodhisattānaṃ yāvadeva kusalābhivaḍḍhiyā. Tathā hitajjhāsayenāpi paro na hiṃsitabbo, na bhaṇḍitabbo, na maṅkubhāvamāpādetabbo, na parassa kukkuccaṃ uppādetabbaṃ, na niggahaṭṭhāne na codetabbo, na nīcataraṃ paṭipannassa attā uccatare ṭhapetabbo, na ca paresu sabbena sabbaṃ asevinā bhavitabbaṃ, na atisevinā bhavitabbaṃ, na akālasevinā.

    ಸೇವಿತಬ್ಬಯುತ್ತೇ ಪನ ಸತ್ತೇ ದೇಸಕಾಲಾನುರೂಪಂ ಸೇವತಿ। ನ ಚ ಪರೇಸಂ ಪುರತೋ ಪಿಯೇ ವಿಗರಹತಿ, ಅಪ್ಪಿಯೇ ವಾ ಪಸಂಸತಿ। ನ ಅವಿಸ್ಸಟ್ಠವಿಸ್ಸಾಸೀ ಹೋತಿ। ನ ಧಮ್ಮಿಕಂ ಉಪನಿಮನ್ತನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ನ ಸಞ್ಞತ್ತಿಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ, ನಾಧಿಕಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪನ್ನೇ ಸದ್ಧಾನಿಸಂಸಕಥಾಯ ಸಮ್ಪಹಂಸತಿ। ಸೀಲಸುತಚಾಗಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೇ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನಕಥಾಯ ಸಮ್ಪಹಂಸತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಬಲಪ್ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಪಮಾದಾಪನ್ನೇ ಸತ್ತೇ ಅಭಿಞ್ಞಾಬಲೇನ ಯಥಾರಹಂ ನಿರಯಾದಿಕೇ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸಂವೇಜೇತ್ವಾ ಅಸ್ಸದ್ಧಾದಿಕೇ ಸದ್ಧಾದೀಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಸಾಸನೇ ಓತಾರೇತಿ। ಸದ್ಧಾದಿಗುಣಸಮ್ಪನ್ನೇ ಪರಿಪಾಚೇತಿ। ಏವಮಯಂ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಚಾರಿತ್ತಭೂತೋ ಅಪರಿಮಾಣೋ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸನ್ದೋ ಕುಸಲಾಭಿಸನ್ದೋ ಉಪರೂಪರಿ ಅಭಿವಡ್ಢತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Sevitabbayutte pana satte desakālānurūpaṃ sevati. Na ca paresaṃ purato piye vigarahati, appiye vā pasaṃsati. Na avissaṭṭhavissāsī hoti. Na dhammikaṃ upanimantanaṃ paṭikkhipati. Na saññattiṃ upagacchati, nādhikaṃ paṭiggaṇhāti. Saddhāsampanne saddhānisaṃsakathāya sampahaṃsati. Sīlasutacāgapaññāsampanne paññāsampannakathāya sampahaṃsati. Sace pana bodhisatto abhiññābalappatto hoti, pamādāpanne satte abhiññābalena yathārahaṃ nirayādike dassento saṃvejetvā assaddhādike saddhādīsu patiṭṭhāpeti. Sāsane otāreti. Saddhādiguṇasampanne paripāceti. Evamayaṃ mahāpurisassa cārittabhūto aparimāṇo puññābhisando kusalābhisando uparūpari abhivaḍḍhatīti veditabbaṃ.

    ಅಪಿ ಚ ಯಾ ಸಾ ‘‘ಕಿಂ ಸೀಲಂ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಸೀಲ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪುಚ್ಛಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಹಿ ವಿರಮನ್ತಸ್ಸ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಂ ವಾ ಪೂರೇನ್ತಸ್ಸ ಚೇತನಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ಸೀಲ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ನಾನಪ್ಪಕಾರತೋ ಸೀಲಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರಕಥಾ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೬ ಆದಯೋ) ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಇಧ ಆಹರಿತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬಾ। ಕೇವಲಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ಸಾವಕಬೋಧಿಸತ್ತವಸೇನ ಸೀಲಕಥಾ ಆಗತಾ, ಇಧ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತವಸೇನ ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಕತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬಾತಿ ಅಯಮೇವ ವಿಸೇಸೋ। ಯತೋ ಇದಂ ಸೀಲಂ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಯಥಾ ನ ಅತ್ತನೋ ದುಗ್ಗತಿಯಂ ಪರಿಕ್ಕಿಲೇಸವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಸುಗತಿಯಮ್ಪಿ, ನ ರಜ್ಜಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ, ನ ಚಕ್ಕವತ್ತಿ, ನ ದೇವ, ನ ಸಕ್ಕ, ನ ಮಾರ, ನ ಬ್ರಹ್ಮಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿಣಾಮೇತಿ, ತಥಾ ನ ಅತ್ತನೋ ತೇವಿಜ್ಜತಾಯ, ನ ಛಳಭಿಞ್ಞತಾಯ , ನ ಚತುಪ್ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಧಿಗಮಾಯ, ನ ಸಾವಕಬೋಧಿಯಾ, ನ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಯಾ, ಪರಿಣಾಮೇತಿ, ಅಥ ಖೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಭಾವೇನ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಅನುತ್ತರಸೀಲಾಲಙ್ಕಾರಸಮ್ಪಾದನತ್ಥಮೇವ ಪರಿಣಾಮೇತೀತಿ। ಅಯಂ ಸೀಲಪಾರಮಿಯಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಕ್ಕಮೋ।

    Api ca yā sā ‘‘kiṃ sīlaṃ kenaṭṭhena sīla’’ntiādinā pucchaṃ katvā ‘‘pāṇātipātādīhi viramantassa vattapaṭipattiṃ vā pūrentassa cetanādayo dhammā sīla’’ntiādinā nayena nānappakārato sīlassa vitthārakathā visuddhimagge (visuddhi. 1.6 ādayo) vuttā, sā sabbāpi idha āharitvā vattabbā. Kevalañhi tattha sāvakabodhisattavasena sīlakathā āgatā, idha mahābodhisattavasena karuṇūpāyakosallapubbaṅgamaṃ katvā vattabbāti ayameva viseso. Yato idaṃ sīlaṃ mahāpuriso yathā na attano duggatiyaṃ parikkilesavimuttiyā sugatiyampi, na rajjasampattiyā, na cakkavatti, na deva, na sakka, na māra, na brahmasampattiyā pariṇāmeti, tathā na attano tevijjatāya, na chaḷabhiññatāya , na catuppaṭisambhidādhigamāya, na sāvakabodhiyā, na paccekabodhiyā, pariṇāmeti, atha kho sabbaññubhāvena sabbasattānaṃ anuttarasīlālaṅkārasampādanatthameva pariṇāmetīti. Ayaṃ sīlapāramiyā paṭipattikkamo.

    ತಥಾ ಯಸ್ಮಾ ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ಆದೀನವದಸ್ಸನಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಕಾಮೇಹಿ ಚ ಭವೇಹಿ ಚ ನಿಕ್ಖಮನವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಕುಸಲಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮೀ, ತಸ್ಮಾ ಸಕಲಸಂಕಿಲೇಸನಿವಾಸನಟ್ಠಾನತಾಯ ಪುತ್ತದಾರಾದೀಹಿ ಮಹಾಸಮ್ಬಾಧತಾಯ ಕಸಿವಾಣಿಜ್ಜಾದಿನಾನಾವಿಧಕಮ್ಮನ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಬ್ಯಾಕುಲತಾಯ ಚ ಘರಾವಾಸಸ್ಸ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸುಖಾದೀನಂ ಅನೋಕಾಸತಂ, ಕಾಮಾನಞ್ಚ ಸತ್ಥಧಾರಾಲಗ್ಗಮಧುಬಿನ್ದು ವಿಯ ಚ ಅವಲಿಯ್ಹಮಾನಾ ಪರಿತ್ತಸ್ಸಾದಾ ವಿಪುಲಾನತ್ಥಾನುಬನ್ಧಾತಿ ಚ, ವಿಜ್ಜುಲತೋಭಾಸೇನ ಗಹೇತಬ್ಬನಚ್ಚಂ ವಿಯ ಪರಿತ್ತಕಾಲೂಪಲಬ್ಭಾ, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾಲಙ್ಕಾರೋ ವಿಯ ವಿಪರೀತಸಞ್ಞಾಯ ಅನುಭವಿತಬ್ಬಾ, ಕರೀಸಾವಚ್ಛಾದನಾ ವಿಯ ಪತಿಕಾರಭೂತಾ, ಉದಕತೇಮಿತಙ್ಗುಲಿಯಾ ತನೂದಕಪಾನಂ ವಿಯ ಅತಿತ್ತಿಕರಾ, ಛಾತಜ್ಝತ್ತಭೋಜನಂ ವಿಯ ಸಾಬಾಧಾ, ಬಳಿಸಾಮಿಸಂ ವಿಯ ಬ್ಯಸನಸನ್ನಿಪಾತಕಾರಣಂ, ಅಗ್ಗಿಸನ್ತಾಪೋ ವಿಯ ಕಾಲತ್ತಯೇಪಿ ದುಕ್ಖುಪ್ಪತ್ತಿಹೇತುಭೂತಾ, ಮಕ್ಕಟಲೇಪೋ ವಿಯ ಬನ್ಧನಿಮಿತ್ತಂ, ಘಾತಕಾವಚ್ಛಾದನಾ ವಿಯ ಅನತ್ಥಚ್ಛಾದನಾ, ಸಪತ್ತಗಾಮವಾಸೋ ವಿಯ ಭಯಟ್ಠಾನಭೂತಾ, ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಪೋಸಕೋ ವಿಯ ಕಿಲೇಸಮಾರಾದೀನಂ ಆಮಿಸಭೂತಾ, ಛಣಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ವಿಯ ವಿಪರಿಣಾಮದುಕ್ಖಾ, ಕೋಟರಗ್ಗಿ ವಿಯ ಅನ್ತೋದಾಹಕಾ, ಪುರಾಣಕೂಪಾವಲಮ್ಬೀಬೀರಣಮಧುಪಿಣ್ಡಂ ವಿಯ ಅನೇಕಾದೀನವಾ, ಲೋಣೂದಕಪಾನಂ ವಿಯ ಪಿಪಾಸಾಹೇತುಭೂತಾ, ಸುರಾಮೇರಯಂ ವಿಯ ನೀಚಜನಸೇವಿತಾ, ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದತಾಯ ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲೂಪಮಾತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೪; ೨.೪೨; ಪಾಚಿ॰ ೪೧೭; ಮಹಾನಿ॰ ೩; ಚೂಳನಿ॰ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸ ೧೪೭) ಚ ನಯೇನ ಆದೀನವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ತಬ್ಬಿಪರಿಯಾಯೇನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಆನಿಸಂಸಂ ಪಸ್ಸನ್ತೇನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪವಿವೇಕಉಪಸಮಸುಖಾದೀಸು ನಿನ್ನಪೋಣಪಬ್ಭಾರಚಿತ್ತೇನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಯಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಮೂಲಕಂ, ತಸ್ಮಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ತಾವ ಅನುಟ್ಠಾತಬ್ಬಾ। ಪಬ್ಬಜ್ಜಮನುತಿಟ್ಠನ್ತೇನ ಚ ಮಹಾಸತ್ತೇನ ಅಸತಿ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಕಮ್ಮವಾದೀನಂ ಕಿರಿಯವಾದೀನಂ ತಾಪಸಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಅನುಟ್ಠಾತಬ್ಬಾ।

    Tathā yasmā karuṇūpāyakosallapariggahitā ādīnavadassanapubbaṅgamā kāmehi ca bhavehi ca nikkhamanavasena pavattā kusalacittuppatti nekkhammapāramī, tasmā sakalasaṃkilesanivāsanaṭṭhānatāya puttadārādīhi mahāsambādhatāya kasivāṇijjādinānāvidhakammantādhiṭṭhānabyākulatāya ca gharāvāsassa nekkhammasukhādīnaṃ anokāsataṃ, kāmānañca satthadhārālaggamadhubindu viya ca avaliyhamānā parittassādā vipulānatthānubandhāti ca, vijjulatobhāsena gahetabbanaccaṃ viya parittakālūpalabbhā, ummattakālaṅkāro viya viparītasaññāya anubhavitabbā, karīsāvacchādanā viya patikārabhūtā, udakatemitaṅguliyā tanūdakapānaṃ viya atittikarā, chātajjhattabhojanaṃ viya sābādhā, baḷisāmisaṃ viya byasanasannipātakāraṇaṃ, aggisantāpo viya kālattayepi dukkhuppattihetubhūtā, makkaṭalepo viya bandhanimittaṃ, ghātakāvacchādanā viya anatthacchādanā, sapattagāmavāso viya bhayaṭṭhānabhūtā, paccatthikaposako viya kilesamārādīnaṃ āmisabhūtā, chaṇasampattiyo viya vipariṇāmadukkhā, koṭaraggi viya antodāhakā, purāṇakūpāvalambībīraṇamadhupiṇḍaṃ viya anekādīnavā, loṇūdakapānaṃ viya pipāsāhetubhūtā, surāmerayaṃ viya nīcajanasevitā, appassādatāya aṭṭhikaṅkalūpamātiādinā (ma. ni. 1.234; 2.42; pāci. 417; mahāni. 3; cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 147) ca nayena ādīnavaṃ sallakkhetvā tabbipariyāyena nekkhamme ānisaṃsaṃ passantena nekkhammapavivekaupasamasukhādīsu ninnapoṇapabbhāracittena nekkhammapāramiyaṃ paṭipajjitabbaṃ. Yasmā pana nekkhammaṃ pabbajjāmūlakaṃ, tasmā pabbajjā tāva anuṭṭhātabbā. Pabbajjamanutiṭṭhantena ca mahāsattena asati buddhuppāde kammavādīnaṃ kiriyavādīnaṃ tāpasaparibbājakānaṃ pabbajjā anuṭṭhātabbā.

    ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ಪನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಸು ತೇಸಂ ಸಾಸನೇ ಏವ ಪಬ್ಬಜಿತಬ್ಬಂ। ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಚ ಯಥಾವುತ್ತೇ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ತಸ್ಸಾ ಏವ ಹಿ ಸೀಲಪಾರಮಿಯಾ ವೋದಾಪನತ್ಥಂ ಧುತಗುಣಾ ಸಮಾದಾತಬ್ಬಾ। ಸಮಾದಿನ್ನಧುತಧಮ್ಮಾ ಹಿ ಮಹಾಪುರಿಸಾ ಸಮ್ಮದೇವ ತೇ ಪರಿಹರನ್ತಾ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಾಸನ್ತುಟ್ಠಾಸಲ್ಲೇಖಪವಿವೇಕಅಸಂಸಗ್ಗವೀರಿಯಾರಮ್ಭಸುಭರತಾದಿ- ಗುಣಸಲಿಲವಿಕ್ಖಾಲಿತಕಿಲೇಸಮಲತಾಯ ಅನವಜ್ಜಸೀಲವತಗುಣಪರಿಸುದ್ಧಸಬ್ಬಸಮಾಚಾರಾ ಪೋರಾಣೇ ಅರಿಯವಂಸತ್ತಯೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಚತುತ್ಥಂ ಭಾವನಾರಾಮತಾಸಙ್ಖಾತಂ ಅರಿಯವಂಸಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಚತ್ತಾರೀಸಾಯ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಯಥಾರಹಂ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಭೇದಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತಿ। ಏವಂ ಹಿಸ್ಸ ಸಮ್ಮದೇವ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮೀ ಪರಿಪೂರಿತಾ ಹೋತಿ।

    Uppannesu pana sammāsambuddhesu tesaṃ sāsane eva pabbajitabbaṃ. Pabbajitvā ca yathāvutte sīle patiṭṭhitena tassā eva hi sīlapāramiyā vodāpanatthaṃ dhutaguṇā samādātabbā. Samādinnadhutadhammā hi mahāpurisā sammadeva te pariharantā appicchāsantuṭṭhāsallekhapavivekaasaṃsaggavīriyārambhasubharatādi- guṇasalilavikkhālitakilesamalatāya anavajjasīlavataguṇaparisuddhasabbasamācārā porāṇe ariyavaṃsattaye patiṭṭhitā catutthaṃ bhāvanārāmatāsaṅkhātaṃ ariyavaṃsaṃ adhigantuṃ cattārīsāya ārammaṇesu yathārahaṃ upacārappanābhedaṃ jhānaṃ upasampajja viharanti. Evaṃ hissa sammadeva nekkhammapāramī paripūritā hoti.

    ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ತೇರಸಹಿ ಧುತಧಮ್ಮೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ದಸ ಕಸಿಣಾನಿ, ದಸ ಅಸುಭಾನಿ, ದಸಾನುಸ್ಸತಿಯೋ, ಚತ್ತಾರೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಆರುಪ್ಪಾ, ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ, ಏಕಂ ವವತ್ಥಾನನ್ತಿ ಚತ್ತಾರೀಸಾಯ ಸಮಾಧಿಭಾವನಾಯ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನಿ ಭಾವನಾವಿಧಾನಞ್ಚ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವತ್ತಬ್ಬಾನಿ। ತಂ ಪನೇತಂ ಸಬ್ಬಂ ಯಸ್ಮಾ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೨೨ ಆದಯೋ, ೪೭, ೫೫) ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕೇವಲಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ಸಾವಕಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಇಧ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಕತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಯಮೇವ ವಿಸೇಸೋತಿ। ಏವಮೇತ್ಥ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಯಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಕ್ಕಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Imasmiṃ pana ṭhāne terasahi dhutadhammehi saddhiṃ dasa kasiṇāni, dasa asubhāni, dasānussatiyo, cattāro brahmavihārā, cattāro āruppā, ekā saññā, ekaṃ vavatthānanti cattārīsāya samādhibhāvanāya kammaṭṭhānāni bhāvanāvidhānañca vitthārato vattabbāni. Taṃ panetaṃ sabbaṃ yasmā visuddhimagge (visuddhi. 1.22 ādayo, 47, 55) sabbākārato vitthāretvā vuttaṃ, tasmā tattha vuttanayeneva veditabbaṃ. Kevalañhi tattha sāvakabodhisattassa vasena vuttaṃ, idha mahābodhisattassa vasena karuṇūpāyakosallapubbaṅgamaṃ katvā vattabbanti ayameva visesoti. Evamettha nekkhammapāramiyā paṭipattikkamo veditabbo.

    ತಥಾ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಕಾಮೇನ ಯಸ್ಮಾ ಪಞ್ಞಾ ಆಲೋಕೋ ವಿಯ ಅನ್ಧಕಾರೇನ ಮೋಹೇನ ಸಹ ನ ವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮೋಹಕಾರಣಾನಿ ತಾವ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ಪರಿವಜ್ಜೇತಬ್ಬಾನಿ। ತತ್ಥಿಮಾನಿ ಮೋಹಕಾರಣಾನಿ – ಅರತಿ ತನ್ದಿ ವಿಜಮ್ಭಿತಾ ಆಲಸಿಯಂ ಗಣಸಙ್ಗಣಿಕಾರಾಮತಾ ನಿದ್ದಾಸೀಲತಾ ಅನಿಚ್ಛಯಸೀಲತಾ ಞಾಣಸ್ಮಿಂ ಅಕುತೂಹಲತಾ ಮಿಚ್ಛಾಧಿಮಾನೋ ಅಪರಿಪುಚ್ಛಕತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ನ ಸಮ್ಮಾಪರಿಹಾರೋ ಅಸಮಾಹಿತಚಿತ್ತತಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸೇವನಾ ಪಞ್ಞವನ್ತಾನಂ ಅಪಯಿರುಪಾಸನಾ ಅತ್ತಪರಿಭವೋ ಮಿಚ್ಛಾವಿಕಪ್ಪೋ ವಿಪರೀತಾಭಿನಿವೇಸೋ ಕಾಯದಳ್ಹಿಬಹುಲತಾ ಅಸಂವೇಗಸೀಲತಾ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾನಿ। ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಯೇ ವಾ ಪನ ಧಮ್ಮೇ ಆಸೇವತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಪಞ್ಞಾ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪರಿಹಾಯತಿ। ಇತಿ ಇಮಾನಿ ಸಮ್ಮೋಹಕಾರಣಾನಿ ಪರಿವಜ್ಜೇನ್ತೇನ ಬಾಹುಸಚ್ಚೇ ಝಾನಾದೀಸು ಚ ಯೋಗೋ ಕರಣೀಯೋ।

    Tathā paññāpāramiṃ sampādetukāmena yasmā paññā āloko viya andhakārena mohena saha na vattati, tasmā mohakāraṇāni tāva bodhisattena parivajjetabbāni. Tatthimāni mohakāraṇāni – arati tandi vijambhitā ālasiyaṃ gaṇasaṅgaṇikārāmatā niddāsīlatā anicchayasīlatā ñāṇasmiṃ akutūhalatā micchādhimāno aparipucchakatā kāyassa na sammāparihāro asamāhitacittatā duppaññānaṃ puggalānaṃ sevanā paññavantānaṃ apayirupāsanā attaparibhavo micchāvikappo viparītābhiniveso kāyadaḷhibahulatā asaṃvegasīlatā pañca nīvaraṇāni. Saṅkhepato ye vā pana dhamme āsevato anuppannā paññā nuppajjati, uppannā parihāyati. Iti imāni sammohakāraṇāni parivajjentena bāhusacce jhānādīsu ca yogo karaṇīyo.

    ತತ್ಥಾಯಂ ಬಾಹುಸಚ್ಚಸ್ಸ ವಿಸಯವಿಭಾಗೋ – ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ದ್ವಾದಸಾಯತನಾನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಧಾತುಯೋ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಬಾವೀಸತಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದ್ವಾದಸಪದಿಕೋ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ ತಥಾ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾದಯೋ ಕುಸಲಾದಿಧಮ್ಮಪ್ಪಕಾರಭೇದಾ ಚ, ಯಾನಿ ಚ ಲೋಕೇ ಅನವಜ್ಜಾನಿ ವಿಜ್ಜಾಟ್ಠಾನಾನಿ, ಯೇ ಚ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖವಿಧಾನಯೋಗ್ಗಾ ಬ್ಯಾಕರಣವಿಸೇಸಾ, ಇತಿ ಏವಂ ಪಕಾರಂ ಸಕಲಮೇವ ಸುತವಿಸಯಂ ಉಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಸತಿಯಾ ವೀರಿಯೇನ ಚ ಸಾಧುಕಂ ಉಗ್ಗಹಣಸವನಧಾರಣಪರಿಚಯಪರಿಪುಚ್ಛಾಹಿ ಓಗಾಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಚ ಪರೇಸಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪನೇನ ಸುತಮಯಾ ಪಞ್ಞಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಬ್ಬಾ।

    Tatthāyaṃ bāhusaccassa visayavibhāgo – pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo cattāri saccāni bāvīsatindriyāni dvādasapadiko paṭiccasamuppādo tathā satipaṭṭhānādayo kusalādidhammappakārabhedā ca, yāni ca loke anavajjāni vijjāṭṭhānāni, ye ca sattānaṃ hitasukhavidhānayoggā byākaraṇavisesā, iti evaṃ pakāraṃ sakalameva sutavisayaṃ upāyakosallapubbaṅgamāya paññāya satiyā vīriyena ca sādhukaṃ uggahaṇasavanadhāraṇaparicayaparipucchāhi ogāhetvā tattha ca paresaṃ patiṭṭhāpanena sutamayā paññā nibbattetabbā.

    ತಥಾ ಸತ್ತಾನಂ ಇತಿಕತ್ತಬ್ಬತಾಸು ಠಾನುಪ್ಪತ್ತಿಕಪಟಿಭಾನಭೂತಾ ಆಯಾಪಾಯಉಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಭೂತಾ ಚ ಪಞ್ಞಾ ಹಿತೇಸಿತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಯಥಾರಹಂ ಪವತ್ತೇತಬ್ಬಾ। ತಥಾ ಖನ್ಧಾದೀನಂ ಸಭಾವಧಮ್ಮಾನಂ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕನಮುಖೇನ ತೇ ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮಾಪೇನ್ತೇನ ಚಿನ್ತಾಮಯಾ ಪಞ್ಞಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಬ್ಬಾ। ಖನ್ಧಾದೀನಂಯೇವ ಪನ ಸಲಕ್ಖಣಸಾಮಞ್ಞಲಕ್ಖಣಪರಿಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಲೋಕಿಯಪರಿಞ್ಞಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೇನ ಪುಬ್ಬಭಾಗಭಾವನಾಪಞ್ಞಾ ಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಾ। ಏವಞ್ಹಿ ನಾಮರೂಪಮತ್ತಮಿದಂ ಯಥಾರಹಂ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚೇವ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಚ, ನ ಏತ್ಥ ಕೋಚಿ ಕತ್ತಾ ವಾ ಕಾರೇತಾ ವಾ, ಹುತ್ವಾ ಅಭಾವಟ್ಠೇನ ಅನಿಚ್ಚಂ, ಉದಯಬ್ಬಯಪಟಿಪೀಳನಟ್ಠೇನ ದುಕ್ಖಂ, ಅವಸವತ್ತನಟ್ಠೇನ ಅನತ್ತಾತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಧಮ್ಮೇ ಬಾಹಿರಕಧಮ್ಮೇ ಚ ನಿಬ್ಬಿಸೇಸಂ ಪರಿಜಾನನ್ತೋ ತತ್ಥ ಆಸಙ್ಗಂ ಪಜಹನ್ತೋ ಪರೇ ಚ ತತ್ಥ ತಂ ಜಹಾಪೇನ್ತೋ ಕೇವಲಂ ಕರುಣಾವಸೇನೇವ ಯಾವ ನ ಬುದ್ಧಗುಣಾ ಹತ್ಥತಲಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಾವ ಯಾನತ್ತಯೇ ಸತ್ತೇ ಅವತಾರಣಪರಿಪಾಚನೇಹಿ ಪತಿಟ್ಠಪೇನ್ತೋ ಝಾನವಿಮೋಕ್ಖಸಮಾಧಿಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ ಚ ಲೋಕಿಯಾ ವಸೀಭಾವಂ ಪಾಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪುಣಾತಿ।

    Tathā sattānaṃ itikattabbatāsu ṭhānuppattikapaṭibhānabhūtā āyāpāyaupāyakosallabhūtā ca paññā hitesitaṃ nissāya tattha tattha yathārahaṃ pavattetabbā. Tathā khandhādīnaṃ sabhāvadhammānaṃ ākāraparivitakkanamukhena te nijjhānaṃ khamāpentena cintāmayā paññā nibbattetabbā. Khandhādīnaṃyeva pana salakkhaṇasāmaññalakkhaṇapariggahaṇavasena lokiyapariññā nibbattentena pubbabhāgabhāvanāpaññā sampādetabbā. Evañhi nāmarūpamattamidaṃ yathārahaṃ paccayehi uppajjati ceva nirujjhati ca, na ettha koci kattā vā kāretā vā, hutvā abhāvaṭṭhena aniccaṃ, udayabbayapaṭipīḷanaṭṭhena dukkhaṃ, avasavattanaṭṭhena anattāti ajjhattikadhamme bāhirakadhamme ca nibbisesaṃ parijānanto tattha āsaṅgaṃ pajahanto pare ca tattha taṃ jahāpento kevalaṃ karuṇāvaseneva yāva na buddhaguṇā hatthatalaṃ āgacchanti, tāva yānattaye satte avatāraṇaparipācanehi patiṭṭhapento jhānavimokkhasamādhisamāpattiyo abhiññāyo ca lokiyā vasībhāvaṃ pāpento paññāya matthakaṃ pāpuṇāti.

    ತತ್ಥ ಯಾ ಇಮಾ ಇದ್ಧಿವಿಧಞಾಣಂ ದಿಬ್ಬಸೋತಧಾತುಞಾಣಂ ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಂ ಯಥಾಕಮ್ಮುಪಗಞಾಣಂ ಅನಾಗತಂಸಞಾಣನ್ತಿ ಸಪರಿಭಣ್ಡಾ ಪಞ್ಚಲೋಕಿಯಅಭಿಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾತಾ ಭಾವನಾಪಞ್ಞಾ, ಯಾ ಚ ಖನ್ಧಾಯತನಧಾತುಇನ್ದ್ರಿಯಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಾದಿಭೇದೇಸು ಭೂಮಿಭೂತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಉಗ್ಗಹಪರಿಪುಚ್ಛಾವಸೇನ ಞಾಣಪರಿಚಯಂ ಕತ್ವಾ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧೀತಿ ಮೂಲಭೂತಾಸು ಇಮಾಸು ದ್ವೀಸು ವಿಸುದ್ಧೀಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ- ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧೀತಿ ಸರೀರಭೂತಾ ಇಮಾ ಪಞ್ಚ ವಿಸುದ್ಧಿಯೋ ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತೇನ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಭೇದಾ ಭಾವನಾಪಞ್ಞಾ, ತಾಸಂ ಸಮ್ಪಾದನವಿಧಾನಂ ಯಸ್ಮಾ ‘‘ತತ್ಥ ಏಕೋಪಿ ಹುತ್ವಾ ಬಹುಧಾ ಹೋತೀತಿಆದಿಕಂ ಇದ್ಧಿವಿಕುಬ್ಬನಂ ಕಾತುಕಾಮೇನ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕೇನ ಯೋಗಿನಾ’’ತಿಆದಿನಾ ‘‘ಖನ್ಧಾತಿ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಚ ವಿಸಯವಿಭಾಗೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೪೩೦ ಆದಯೋ) ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕೇವಲಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ಸಾವಕಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಪಞ್ಞಾ ಆಗತಾ, ಇಧ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಕರುಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಕತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬಾ, ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಂ ಅಪಾಪೇತ್ವಾ ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಯಂಯೇವ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಠಪೇತಬ್ಬಾತಿ ಅಯಮೇವ ವಿಸೇಸೋ। ಏವಮೇತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಯಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಕ್ಕಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Tattha yā imā iddhividhañāṇaṃ dibbasotadhātuñāṇaṃ cetopariyañāṇaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ dibbacakkhuñāṇaṃ yathākammupagañāṇaṃ anāgataṃsañāṇanti saparibhaṇḍā pañcalokiyaabhiññāsaṅkhātā bhāvanāpaññā, yā ca khandhāyatanadhātuindriyasaccapaṭiccasamuppādādibhedesu bhūmibhūtesu dhammesu uggahaparipucchāvasena ñāṇaparicayaṃ katvā sīlavisuddhicittavisuddhīti mūlabhūtāsu imāsu dvīsu visuddhīsu patiṭṭhāya diṭṭhivisuddhikaṅkhāvitaraṇavisuddhimaggāmaggañāṇadassanavisuddhi- paṭipadāñāṇadassanavisuddhiñāṇadassanavisuddhīti sarīrabhūtā imā pañca visuddhiyo sampādentena bhāvetabbā lokiyalokuttarabhedā bhāvanāpaññā, tāsaṃ sampādanavidhānaṃ yasmā ‘‘tattha ekopi hutvā bahudhā hotītiādikaṃ iddhivikubbanaṃ kātukāmena ādikammikena yoginā’’tiādinā ‘‘khandhāti rūpakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho’’tiādinā ca visayavibhāgena saddhiṃ visuddhimagge (visuddhi. 2.430 ādayo) sabbākārato vitthāretvā vuttaṃ, tasmā tattha vuttanayeneva veditabbaṃ. Kevalañhi tattha sāvakabodhisattassa vasena paññā āgatā, idha mahābodhisattassa vasena karuṇūpāyakosallapubbaṅgamaṃ katvā vattabbā, ñāṇadassanavisuddhiṃ apāpetvā paṭipadāñāṇadassanavisuddhiyaṃyeva vipassanā ṭhapetabbāti ayameva viseso. Evamettha paññāpāramiyā paṭipattikkamo veditabbo.

    ತಥಾ ಯಸ್ಮಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಾ ಕತಾಭಿನೀಹಾರೇನ ಮಹಾಸತ್ತೇನ ಪಾರಮಿಪರಿಪೂರಣತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ ಆಬದ್ಧಪರಿಕರಣೇನ, ತಸ್ಮಾ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ‘‘ಕೋ ನು ಖೋ ಅಜ್ಜ ಮಯಾ ಪುಞ್ಞಸಮ್ಭಾರೋ ಞಾಣಸಮ್ಭಾರೋ ವಾ ಉಪಚಿತೋ, ಕಿಂ ವಾ ಮಯಾ ಪರಹಿತಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೇನ ಸತ್ತಹಿತತ್ಥಂ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಕರಣೀಯೋ। ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಸತ್ತಾನಂ ಉಪಕಾರಾಯ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಗ್ಗಹಭೂತಂ ವತ್ಥು ಕಾಯೇ ಜೀವಿತೇ ಚ ನಿರಪೇಕ್ಖಚಿತ್ತೇನ ಓಸ್ಸಜಿತಬ್ಬಂ। ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ ವಾ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ನಿನ್ನಚಿತ್ತೇನೇವ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಬೋಧಿಯಾ ಪರಿಣಾಮೇತಬ್ಬಂ। ಉಳಾರೇಹಿ ಇತ್ತರೇಹಿ ಚ ಕಾಮೇಹಿ ವಿನಿವತ್ತಚಿತ್ತೇನೇವ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬಾಸುಪಿ ಇತಿಕತ್ತಬ್ಬತಾಸು ಉಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾವ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ।

    Tathā yasmā sammāsambodhiyā katābhinīhārena mahāsattena pāramiparipūraṇatthaṃ sabbakālaṃ yuttappayuttena bhavitabbaṃ ābaddhaparikaraṇena, tasmā kālena kālaṃ ‘‘ko nu kho ajja mayā puññasambhāro ñāṇasambhāro vā upacito, kiṃ vā mayā parahitaṃ kata’’nti divase divase paccavekkhantena sattahitatthaṃ ussāho karaṇīyo. Sabbesampi sattānaṃ upakārāya attano pariggahabhūtaṃ vatthu kāye jīvite ca nirapekkhacittena ossajitabbaṃ. Yaṃ kiñci kammaṃ karoti kāyena vācāya vā, taṃ sabbaṃ sambodhiyaṃ ninnacitteneva kātabbaṃ, bodhiyā pariṇāmetabbaṃ. Uḷārehi ittarehi ca kāmehi vinivattacitteneva bhavitabbaṃ. Sabbāsupi itikattabbatāsu upāyakosallaṃ paccupaṭṭhāpetvāva paṭipajjitabbaṃ.

    ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತಹಿತೇ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಾದಿಸಬ್ಬಸಹೇನ ಅವಿಸಂವಾದಿನಾ। ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸತ್ತಾ ಅನೋಧಿಸೋ ಮೇತ್ತಾಯ ಕರುಣಾಯ ಚ ಫರಿತಬ್ಬಾ। ಯಾ ಕಾಚಿ ಸತ್ತಾನಂ ದುಕ್ಖುಪ್ಪತ್ತಿ, ಸಬ್ಬಾ ಸಾ ಅತ್ತನಿ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಿತಬ್ಬಾ। ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಚ ಸತ್ತಾನಂ ಪುಞ್ಞಂ ಅಬ್ಭನುಮೋದಿತಬ್ಬಂ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಮಹನ್ತತಾ ಮಹಾನುಭಾವತಾ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ। ಯಞ್ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ ವಾ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಬೋಧಿನಿನ್ನಚಿತ್ತಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಇಮಿನಾ ಹಿ ಉಪಾಯೇನ ದಾನಾದೀಸು ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಥಾಮವತೋ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮಸ್ಸ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಅಪರಿಮೇಯ್ಯೋ ಪುಞ್ಞಸಮ್ಭಾರೋ ಞಾಣಸಮ್ಭಾರೋ ಚ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಉಪಚೀಯತಿ।

    Tasmiṃ tasmiṃ sattahite āraddhavīriyena bhavitabbaṃ iṭṭhāniṭṭhādisabbasahena avisaṃvādinā. Sabbepi sattā anodhiso mettāya karuṇāya ca pharitabbā. Yā kāci sattānaṃ dukkhuppatti, sabbā sā attani pāṭikaṅkhitabbā. Sabbesañca sattānaṃ puññaṃ abbhanumoditabbaṃ. Buddhānaṃ mahantatā mahānubhāvatā abhiṇhaṃ paccavekkhitabbā. Yañca kiñci kammaṃ karoti kāyena vācāya vā, taṃ sabbaṃ bodhininnacittapubbaṅgamaṃ kātabbaṃ. Iminā hi upāyena dānādīsu yuttappayuttassa thāmavato daḷhaparakkamassa mahāsattassa bodhisattassa aparimeyyo puññasambhāro ñāṇasambhāro ca divase divase upacīyati.

    ಅಪಿ ಚ ಸತ್ತಾನಂ ಪರಿಭೋಗತ್ಥಂ ಪರಿಪಾಲನತ್ಥಞ್ಚ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರಂ ಜೀವಿತಞ್ಚ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾಸೀತುಣ್ಹವಾತಾತಪಾದಿದುಕ್ಖಪತಿಕಾರೋ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋ ಉಪನೇತಬ್ಬೋ ಚ। ಯಞ್ಚ ಯಥಾವುತ್ತದುಕ್ಖಪತಿಕಾರಜಂ ಸುಖಂ ಅತ್ತನಾ ಪಟಿಲಭತಿ, ತಥಾ ರಮಣೀಯೇಸು ಆರಾಮುಯ್ಯಾನಪಾಸಾದತಳಾಕಾದೀಸು ಅರಞ್ಞಾಯತನೇಸು ಚ ಕಾಯಚಿತ್ತಸನ್ತಾಪಾಭಾವೇನ ಅಭಿನಿಬ್ಬುತತ್ತಾ ಅತ್ತನಾ ಸುಖಂ ಪಟಿಲಭತಿ, ಯಞ್ಚ ಸುಣಾತಿ ಬುದ್ಧಾನುಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಚ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ ಠಿತಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಭೂತಂ ಈದಿಸಂ ನಾಮ ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖಂ ಅನುಭವನ್ತೀತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇಸು ಅನೋಧಿಸೋ ಉಪಸಂಹರತೀತಿ। ಅಯಂ ತಾವ ನಯೋ ಅಸಮಾಹಿತಭೂಮಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸ।

    Api ca sattānaṃ paribhogatthaṃ paripālanatthañca attano sarīraṃ jīvitañca pariccajitvā khuppipāsāsītuṇhavātātapādidukkhapatikāro pariyesitabbo upanetabbo ca. Yañca yathāvuttadukkhapatikārajaṃ sukhaṃ attanā paṭilabhati, tathā ramaṇīyesu ārāmuyyānapāsādataḷākādīsu araññāyatanesu ca kāyacittasantāpābhāvena abhinibbutattā attanā sukhaṃ paṭilabhati, yañca suṇāti buddhānubuddhapaccekabuddhā mahābodhisattā ca nekkhammapaṭipattiyaṃ ṭhitā diṭṭhadhammasukhavihārabhūtaṃ īdisaṃ nāma jhānasamāpattisukhaṃ anubhavantīti, taṃ sabbaṃ sabbasattesu anodhiso upasaṃharatīti. Ayaṃ tāva nayo asamāhitabhūmiyaṃ patiṭṭhitassa.

    ಸಮಾಹಿತಭೂಮಿಯಂ ಪನ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಅತ್ತನಾ ಯಥಾನುಭೂತಂ ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಪೀತಿಂ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಂ ಸುಖಂ ಸಮಾಧಿಂ ಯಥಾಭೂತಞಾಣಞ್ಚ ಸತ್ತೇಸು ಅಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ಉಪಸಂಹರತಿ ಪರಿಣಾಮೇತಿ। ತಥಾ ಮಹತಿ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖೇ ತಸ್ಸ ಚ ನಿಮಿತ್ತಭೂತೇ ಕಿಲೇಸಾಭಿಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖೇ ನಿಮುಗ್ಗಂ ಸತ್ತನಿಕಾಯಂ ದಿಸ್ವಾ ತತ್ರಾಪಿ ಛೇದನಭೇದನಫಾಲನಪಿಂಸನಗ್ಗಿಸನ್ತಾಪಾದಿಜನಿತಾ ದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಖರಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ನಿರನ್ತರಂ ಚಿರಕಾಲಂ ವೇದಿಯನ್ತೇ ನಾರಕೇ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಕುಜ್ಝನಸನ್ತಾಪನವಿಹೇಠನಹಿಂಸನಪರಾಧೀನತಾದೀಹಿ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವನ್ತೇ ತಿರಚ್ಛಾನಗತೇ, ಜೋತಿಮಾಲಾಕುಲಸರೀರೇ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾವಾತಾತಪಾದೀಹಿ ಡಯ್ಹಮಾನೇ ಚ ವಿಸುಸ್ಸಮಾನೇ ಚ ವನ್ತಖೇಳಾದಿಆಹಾರೇ ಉದ್ಧಬಾಹುಂ ವಿರವನ್ತೇ ನಿಜ್ಝಾಮತಣ್ಹಿಕಾದಿಕೇ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ವೇದಿಯಮಾನೇ ಪೇತೇ ಚ, ಪರಿಯೇಟ್ಠಿಮೂಲಕಂ ಮಹನ್ತಂ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಪಾಪುಣನ್ತೇ ಹತ್ಥಚ್ಛೇದಾದಿಕಾರಣಾಯೋಗೇನ ದುಬ್ಬಣ್ಣದುದ್ದಸಿಕದಲಿದ್ದಾದಿಭಾವೇನ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾದಿಆಬಾಧಯೋಗೇನ ಬಲವನ್ತೇಹಿ ಅಭಿಭವನೀಯತೋ ಪರೇಸಂ ವಹನತೋ ಪರಾಧೀನತೋ ಚ, ನಾರಕೇ ಪೇತೇ ತಿರಚ್ಛಾನಗತೇ ಚ, ಅತಿಸಯನ್ತೇ ಅಪಾಯದುಕ್ಖನಿಬ್ಬಿಸೇಸಂ ದುಕ್ಖಮನುಭವನ್ತೇ ಮನುಸ್ಸೇ ಚ, ತಥಾ ವಿಸಯವಿಸಪರಿಭೋಗವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತತಾಯ ರಾಗಾದಿಪರಿಳಾಹೇನ ಡಯ್ಹಮಾನೇ ವಾತವೇಗಸಮುಟ್ಠಿತಜಾಲಾಸಮಿದ್ಧಸುಕ್ಖಕಟ್ಠಸನ್ನಿಪಾತೇ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೇ ವಿಯ ಅನುಪಸನ್ತಪರಿಳಾಹವುತ್ತಿಕೇ ಅನುಪಸನ್ತನಿಹತಪರಾಧೀನೇ ಕಾಮಾವಚರದೇವೇ ಚ, ಮಹತಾ ವಾಯಾಮೇನ ವಿದೂರಮಾಕಾಸಂ ವಿಗಾಹಿತಸಕುನ್ತಾ ವಿಯ ಬಲವತಾ ದೂರೇ ಪಾಣಿನಾ ಖಿತ್ತಸರಾ ವಿಯ ಚ, ಸತಿಪಿ ಚಿರಪ್ಪವತ್ತಿಯಂ ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿಕತಾಯ ಪಾತಪರಿಯೋಸಾನಾ ಅನತಿಕ್ಕನ್ತಜಾತಿಜರಾಮರಣಾ ಏವಾತಿ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರದೇವೇ ಚ ಪಸ್ಸನ್ತೇನ ಮಹನ್ತಂ ಸಂವೇಗಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಮೇತ್ತಾಯ ಕರುಣಾಯ ಚ ಅನೋಧಿಸೋ ಸತ್ತಾ ಫರಿತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ ಮನಸಾ ಚ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರೇ ನಿರನ್ತರಂ ಉಪಚಿನನ್ತೇನ ಯಥಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಏವಂ ಸಕ್ಕಚ್ಚಕಾರಿನಾ ಸಾತಚ್ಚಕಾರಿನಾ ಅನೋಲೀನವುತ್ತಿನಾ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಪವತ್ತೇತಬ್ಬೋ, ವೀರಿಯಪಾರಮೀ ಪರಿಪೂರೇತಬ್ಬಾ।

    Samāhitabhūmiyaṃ pana patiṭṭhito attanā yathānubhūtaṃ visesādhigamanibbattaṃ pītiṃ passaddhiṃ sukhaṃ samādhiṃ yathābhūtañāṇañca sattesu adhimuccanto upasaṃharati pariṇāmeti. Tathā mahati saṃsāradukkhe tassa ca nimittabhūte kilesābhisaṅkhāradukkhe nimuggaṃ sattanikāyaṃ disvā tatrāpi chedanabhedanaphālanapiṃsanaggisantāpādijanitā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā nirantaraṃ cirakālaṃ vediyante nārake, aññamaññaṃ kujjhanasantāpanaviheṭhanahiṃsanaparādhīnatādīhi mahādukkhaṃ anubhavante tiracchānagate, jotimālākulasarīre khuppipāsāvātātapādīhi ḍayhamāne ca visussamāne ca vantakheḷādiāhāre uddhabāhuṃ viravante nijjhāmataṇhikādike mahādukkhaṃ vediyamāne pete ca, pariyeṭṭhimūlakaṃ mahantaṃ anayabyasanaṃ pāpuṇante hatthacchedādikāraṇāyogena dubbaṇṇaduddasikadaliddādibhāvena khuppipāsādiābādhayogena balavantehi abhibhavanīyato paresaṃ vahanato parādhīnato ca, nārake pete tiracchānagate ca, atisayante apāyadukkhanibbisesaṃ dukkhamanubhavante manusse ca, tathā visayavisaparibhogavikkhittacittatāya rāgādipariḷāhena ḍayhamāne vātavegasamuṭṭhitajālāsamiddhasukkhakaṭṭhasannipāte aggikkhandhe viya anupasantapariḷāhavuttike anupasantanihataparādhīne kāmāvacaradeve ca, mahatā vāyāmena vidūramākāsaṃ vigāhitasakuntā viya balavatā dūre pāṇinā khittasarā viya ca, satipi cirappavattiyaṃ aniccantikatāya pātapariyosānā anatikkantajātijarāmaraṇā evāti rūpārūpāvacaradeve ca passantena mahantaṃ saṃvegaṃ paccupaṭṭhapetvā mettāya karuṇāya ca anodhiso sattā pharitabbā. Evaṃ kāyena vācāya manasā ca bodhisambhāre nirantaraṃ upacinantena yathā pāramiyo pāripūriṃ gacchanti, evaṃ sakkaccakārinā sātaccakārinā anolīnavuttinā ussāho pavattetabbo, vīriyapāramī paripūretabbā.

    ಅಪಿ ಚ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಾಪರಿಮೇಯ್ಯವಿಪುಲೋಳಾರವಿಮಲನಿರುಪಮನಿರೂಪಕ್ಕಿಲೇಸಗುಣನಿಚಯನಿಧಾನಭೂತಸ್ಸ ಬುದ್ಧಭಾವಸ್ಸ ಉಸ್ಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪಹಂಸನಯೋಗ್ಗಂ ವೀರಿಯಂ ನಾಮ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಾನುಭಾವಮೇವ, ಯಂ ನ ಪಚುರಜನಾ ಸೋತುಮ್ಪಿ ಸಕ್ಕುಣನ್ತಿ, ಪಗೇವ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತುಂ। ತಥಾ ಹಿ ತಿವಿಧಾ ಅಭಿನೀಹಾರಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿ, ಚತಸ್ಸೋ ಬುದ್ಧಭೂಮಿಯೋ, ಚತ್ತಾರಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂನಿ, ಕರುಣೇಕರಸತಾ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮೇಸು ಸಚ್ಛಿಕರಣೇನ ವಿಸೇಸಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ನಿಜ್ಝಾನಖನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ನಿರುಪಲೇಪೋ, ಸಬ್ಬಸತ್ತೇಸು ಪಿಯಪುತ್ತಸಞ್ಞಾ, ಸಂಸಾರದುಕ್ಖೇಹಿ ಅಪರಿಖೇದೋ, ಸಬ್ಬದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಪರಿಚ್ಚಾಗೋ, ತೇನ ಚ ನಿರತಿಮಾನತಾ, ಅಧಿಸೀಲಾದಿಅಧಿಟ್ಠಾನಂ, ತತ್ಥ ಚ ಅಚಞ್ಚಲತಾ, ಕುಸಲಕಿರಿಯಾಸು ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ವಿವೇಕನಿನ್ನಚಿತ್ತತಾ, ಝಾನಾನುಯೋಗೋ, ಅನವಜ್ಜಧಮ್ಮೇನ ಅತಿತ್ತಿ, ಯಥಾಸುತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪರೇಸಂ ಹಿತಜ್ಝಾಸಯೇನ ದೇಸನಾ, ಸತ್ತಾನಂ ಞಾಯೇ ನಿವೇಸನಾ, ಆರಮ್ಭದಳ್ಹತಾ, ಧೀರವೀರಭಾವೋ, ಪರಾಪವಾದಪರಾಪಕಾರೇಸು ವಿಕಾರಾಭಾವೋ, ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಸಮಾಪತ್ತೀಸು ವಸೀಭಾವೋ, ಅಭಿಞ್ಞಾಸು ಬಲಪ್ಪತ್ತಿ, ಲಕ್ಖಣತ್ತಯಾವಬೋಧೋ, ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಯೋಗಕಮ್ಮಾಭಿಯೋಗೇನ ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗಸಮ್ಭಾರಸಮ್ಭರಣಂ, ನವಲೋಕುತ್ತರಾವಕ್ಕನ್ತೀತಿ ಏವಮಾದಿಕಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಪಟಿಪತ್ತಿ ವೀರಿಯಾನುಭಾವೇನೇವ ಸಮಿಜ್ಝತೀತಿ ಅಭಿನೀಹಾರತೋ ಯಾವ ಮಹಾಬೋಧಿ ಅನೋಸ್ಸಜ್ಜನ್ತೇನ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ನಿರನ್ತರಂ ವೀರಿಯಂ ಯಥಾ ಉಪರೂಪರಿ ವಿಸೇಸಾವಹಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ। ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನೇ ಚ ಯಥಾವುತ್ತೇ ವೀರಿಯೇ ಖನ್ತಿಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಾದಯೋ ಚ ದಾನಸೀಲಾದಯೋ ಚ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಾ ತದಧೀನವುತ್ತಿತಾಯ ಸಮ್ಪನ್ನಾ ಏವ ಹೋನ್ತೀತಿ ಖನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಪಟಿಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Api ca acinteyyāparimeyyavipuloḷāravimalanirupamanirūpakkilesaguṇanicayanidhānabhūtassa buddhabhāvassa ussakkitvā sampahaṃsanayoggaṃ vīriyaṃ nāma acinteyyānubhāvameva, yaṃ na pacurajanā sotumpi sakkuṇanti, pageva paṭipajjituṃ. Tathā hi tividhā abhinīhāracittuppatti, catasso buddhabhūmiyo, cattāri saṅgahavatthūni, karuṇekarasatā, buddhadhammesu sacchikaraṇena visesappaccayo nijjhānakhanti, sabbadhammesu nirupalepo, sabbasattesu piyaputtasaññā, saṃsāradukkhehi aparikhedo, sabbadeyyadhammapariccāgo, tena ca niratimānatā, adhisīlādiadhiṭṭhānaṃ, tattha ca acañcalatā, kusalakiriyāsu pītipāmojjaṃ, vivekaninnacittatā, jhānānuyogo, anavajjadhammena atitti, yathāsutassa dhammassa paresaṃ hitajjhāsayena desanā, sattānaṃ ñāye nivesanā, ārambhadaḷhatā, dhīravīrabhāvo, parāpavādaparāpakāresu vikārābhāvo, saccādhiṭṭhānaṃ, samāpattīsu vasībhāvo, abhiññāsu balappatti, lakkhaṇattayāvabodho, satipaṭṭhānādīsu yogakammābhiyogena lokuttaramaggasambhārasambharaṇaṃ, navalokuttarāvakkantīti evamādikā sabbāpi bodhisambhārapaṭipatti vīriyānubhāveneva samijjhatīti abhinīhārato yāva mahābodhi anossajjantena sakkaccaṃ nirantaraṃ vīriyaṃ yathā uparūpari visesāvahaṃ hoti, evaṃ sampādetabbaṃ. Sampajjamāne ca yathāvutte vīriye khantisaccādhiṭṭhānādayo ca dānasīlādayo ca sabbepi bodhisambhārā tadadhīnavuttitāya sampannā eva hontīti khantiādīsupi imināva nayena paṭipatti veditabbā.

    ಇತಿ ಸತ್ತಾನಂ ಸುಖೂಪಕರಣಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ಬಹುಧಾ ಅನುಗ್ಗಹಕರಣಂ ದಾನೇನ ಪಟಿಪತ್ತಿ, ಸೀಲೇನ ತೇಸಂ ಜೀವಿತಸಾಪತೇಯ್ಯದಾರರಕ್ಖಾಅಭೇದಪಿಯಹಿತವಚನಾವಿಹಿಂಸಾದಿಕಾರಣಾನಿ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇನ ತೇಸಂ ಆಮಿಸಪಟಿಗ್ಗಹಣಧಮ್ಮದಾನಾದಿನಾ ಅನೇಕವಿಧಾ ಹಿತಚರಿಯಾ, ಪಞ್ಞಾಯ ತೇಸಂ ಹಿತಕರಣೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲಂ, ವೀರಿಯೇನ ತತ್ಥ ಉಸ್ಸಾಹಾರಮ್ಭಅಸಂಹೀರಾನಿ, ಖನ್ತಿಯಾ ತದಪರಾಧಸಹನಂ, ಸಚ್ಚೇನ ನೇಸಂ ಅವಞ್ಚನತದುಪಕಾರಕಿರಿಯಾಸಮಾದಾನಾವಿಸಂವಾದನಾದಿ, ಅಧಿಟ್ಠಾನೇನ ತದುಪಕಾರಕರಣೇ ಅನತ್ಥಸಮ್ಪಾತೇಪಿ ಅಚಲನಂ, ಮೇತ್ತಾಯ ನೇಸಂ ಹಿತಸುಖಾನುಚಿನ್ತನಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ನೇಸಂ ಉಪಕಾರಾಪಕಾರೇಸು ವಿಕಾರಾನಾಪತ್ತೀತಿ ಏವಂ ಅಪರಿಮಾಣೇ ಸತ್ತೇ ಆರಬ್ಭ ಅನುಕಮ್ಪಿತಸಬ್ಬಸತ್ತಸ್ಸ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪುಥುಜ್ಜನೇಹಿ ಅಸಾಧಾರಣೋ ಅಪರಿಮೇಯ್ಯೋ ಪುಞ್ಞಞಾಣಸಮ್ಭಾರೂಪಚಯೋ ಏತ್ಥ ಪಟಿಪತ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯೋ ಚೇತಾಸಂ ಪಚ್ಚಯೋ ವುತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ಚ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸಮ್ಪಾದನಂ।

    Iti sattānaṃ sukhūpakaraṇapariccāgena bahudhā anuggahakaraṇaṃ dānena paṭipatti, sīlena tesaṃ jīvitasāpateyyadārarakkhāabhedapiyahitavacanāvihiṃsādikāraṇāni, nekkhammena tesaṃ āmisapaṭiggahaṇadhammadānādinā anekavidhā hitacariyā, paññāya tesaṃ hitakaraṇūpāyakosallaṃ, vīriyena tattha ussāhārambhaasaṃhīrāni, khantiyā tadaparādhasahanaṃ, saccena nesaṃ avañcanatadupakārakiriyāsamādānāvisaṃvādanādi, adhiṭṭhānena tadupakārakaraṇe anatthasampātepi acalanaṃ, mettāya nesaṃ hitasukhānucintanaṃ, upekkhāya nesaṃ upakārāpakāresu vikārānāpattīti evaṃ aparimāṇe satte ārabbha anukampitasabbasattassa mahābodhisattassa puthujjanehi asādhāraṇo aparimeyyo puññañāṇasambhārūpacayo ettha paṭipattīti veditabbaṃ. Yo cetāsaṃ paccayo vutto, tassa ca sakkaccaṃ sampādanaṃ.

    ಕೋ ವಿಭಾಗೋತಿ? ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ, ದಸ ಉಪಪಾರಮಿಯೋ, ದಸ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಯೋತಿ ಸಮತ್ತಿಂಸಪಾರಮಿಯೋ। ತತ್ಥ ಕತಾಭಿನೀಹಾರಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪರಹಿತಕರಣಾಭಿನಿನ್ನಾಸಯಪಯೋಗಸ್ಸ ಕಣ್ಹಧಮ್ಮವೋಕಿಣ್ಣಾ ಸುಕ್ಕಧಮ್ಮಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಏವ, ತೇಹಿ ಅವೋಕಿಣ್ಣಾ ಸುಕ್ಕಧಮ್ಮಾ ಉಪಪಾರಮಿಯೋ, ಅಕಣ್ಹಅಸುಕ್ಕಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಯೋತಿ ಕೇಚಿ। ಸಮುದಾಗಮನಕಾಲೇಸು ವಾ ಪೂರಿಯಮಾನಾ ಪಾರಮಿಯೋ, ಬೋಧಿಸತ್ತಭೂಮಿಯಂ ಪುಣ್ಣಾ ಉಪಪಾರಮಿಯೋ, ಬುದ್ಧಭೂಮಿಯಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರಪರಿಪುಣ್ಣಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಯೋ। ಬೋಧಿಸತ್ತಭೂಮಿಯಂ ವಾ ಪರಹಿತಕರಣತೋ ಪಾರಮಿಯೋ, ಅತ್ತಹಿತಕರಣತೋ ಉಪಪಾರಮಿಯೋ, ಬುದ್ಧಭೂಮಿಯಂ ಬಲವೇಸಾರಜ್ಜಸಮಧಿಗಮೇನ ಉಭಯಹಿತಪರಿಪೂರಣತೋ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಯೋ।

    Ko vibhāgoti? Dasa pāramiyo, dasa upapāramiyo, dasa paramatthapāramiyoti samattiṃsapāramiyo. Tattha katābhinīhārassa bodhisattassa parahitakaraṇābhininnāsayapayogassa kaṇhadhammavokiṇṇā sukkadhammā pāramiyo eva, tehi avokiṇṇā sukkadhammā upapāramiyo, akaṇhaasukkā paramatthapāramiyoti keci. Samudāgamanakālesu vā pūriyamānā pāramiyo, bodhisattabhūmiyaṃ puṇṇā upapāramiyo, buddhabhūmiyaṃ sabbākāraparipuṇṇā paramatthapāramiyo. Bodhisattabhūmiyaṃ vā parahitakaraṇato pāramiyo, attahitakaraṇato upapāramiyo, buddhabhūmiyaṃ balavesārajjasamadhigamena ubhayahitaparipūraṇato paramatthapāramiyo.

    ಏವಂ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನೇಸು ಪಣಿಧಾನಾರಮ್ಭಪರಿನಿಟ್ಠಾನೇಸು ತೇಸಂ ವಿಭಾಗೋತಿ ಅಪರೇ। ದೋಸೂಪಸಮಕರುಣಾಪಕತಿಕಾನಂ ಭವಸುಖವಿಮುತ್ತಿಸುಖಪರಮಸುಖಪ್ಪತ್ತಾನಂ ಪುಞ್ಞೂಪಚಯಭೇದತೋ ತಬ್ಬಿಭಾಗೋತಿ ಅಞ್ಞೇ। ಲಜ್ಜಾಸತಿಮಾನಾಪಸ್ಸಯಾನಂ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಾಧಿಪತೀನಂ ಸೀಲಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾಗರುಕಾನಂ ತಾರಿತತರಿತತಾರಯಿತೂನಂ ಅನುಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾನಂ ಪಾರಮೀ, ಉಪಪಾರಮೀ, ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸುಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಯಥಾವುತ್ತವಿಭಾಗೋತಿ ಕೇಚಿ। ಚಿತ್ತಪಣಿಧಿತೋ ಯಾವ ವಚೀಪಣಿಧಿ, ತಾವ ಪವತ್ತಾ ಸಮ್ಭಾರಾ ಪಾರಮಿಯೋ, ವಚೀಪಣಿಧಿತೋ ಯಾವ ಕಾಯಪಣಿಧಿ, ತಾವ ಪವತ್ತಾ ಉಪಪಾರಮಿಯೋ, ಕಾಯಪಣಿಧಿತೋ ಪಭುತಿ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಯೋತಿ ಅಪರೇ। ಅಞ್ಞೇ ಪನ ‘‘ಪರಪುಞ್ಞಾನುಮೋದನವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಸಮ್ಭಾರಾ ಪಾರಮಿಯೋ, ಪರೇಸಂ ಕಾರಾಪನವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಉಪಪಾರಮಿಯೋ, ಸಯಂಕರಣವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಯೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।

    Evaṃ ādimajjhapariyosānesu paṇidhānārambhapariniṭṭhānesu tesaṃ vibhāgoti apare. Dosūpasamakaruṇāpakatikānaṃ bhavasukhavimuttisukhaparamasukhappattānaṃ puññūpacayabhedato tabbibhāgoti aññe. Lajjāsatimānāpassayānaṃ lokuttaradhammādhipatīnaṃ sīlasamādhipaññāgarukānaṃ tāritataritatārayitūnaṃ anubuddhapaccekabuddhasammāsambuddhānaṃ pāramī, upapāramī, paramatthapāramīti bodhisattassuppattito yathāvuttavibhāgoti keci. Cittapaṇidhito yāva vacīpaṇidhi, tāva pavattā sambhārā pāramiyo, vacīpaṇidhito yāva kāyapaṇidhi, tāva pavattā upapāramiyo, kāyapaṇidhito pabhuti paramatthapāramiyoti apare. Aññe pana ‘‘parapuññānumodanavasena pavattā sambhārā pāramiyo, paresaṃ kārāpanavasena pavattā upapāramiyo, sayaṃkaraṇavasena pavattā paramatthapāramiyo’’ti vadanti.

    ತಥಾ ಭವಸುಖಾವಹೋ ಪುಞ್ಞಞಾಣಸಮ್ಭಾರೋ ಪಾರಮೀ, ಅತ್ತನೋ ನಿಬ್ಬಾನಸುಖಾವಹೋ ಉಪಪಾರಮೀ, ಪರೇಸಂ ತದುಭಯಸುಖಾವಹೋ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀತಿ ಏಕೇ। ಪುತ್ತದಾರಧನಾದಿಉಪಕರಣಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ಪನ ದಾನಪಾರಮೀ, ಅಙ್ಗಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ದಾನಉಪಪಾರಮೀ, ಅತ್ತನೋ ಜೀವಿತಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ದಾನಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀತಿ। ತಥಾ ಪುತ್ತದಾರಾದಿಕಸ್ಸ ತಿವಿಧಸ್ಸಾಪಿ ಹೇತು ಅವೀತಿಕ್ಕಮನವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ಸೀಲಪಾರಮಿಯೋ, ತೇಸು ಏವ ತಿವಿಧೇಸು ವತ್ಥೂಸು ಆಲಯಂ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮನವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮಿಯೋ, ಉಪಕರಣಙ್ಗಜೀವಿತತಣ್ಹಂ ಸಮೂಹನಿತ್ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಾಹಿತವಿನಿಚ್ಛಯಕರಣವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಯೋ। ಯಥಾವುತ್ತಭೇದಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಾಗಾದೀನಂ ವಾಯಮನವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ವೀರಿಯಪಾರಮಿಯೋ, ಉಪಕರಣಙ್ಗಜೀವಿತನ್ತರಾಯಕರಾನಂ ಖಮನವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ಖನ್ತಿಪಾರಮಿಯೋ, ಉಪಕರಣಙ್ಗಜೀವಿತಹೇತು ಸಚ್ಚಾಪರಿಚ್ಚಾಗವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ಸಚ್ಚಪಾರಮಿಯೋ, ದಾನಾದಿಪಾರಮಿಯೋ ಅಕುಪ್ಪಾಧಿಟ್ಠಾನವಸೇನೇವ ಸಮಿಜ್ಝನ್ತೀತಿ, ಉಪಕರಣಾದಿವಿನಾಸೇಪಿ ಅಚಲಾಧಿಟ್ಠಾನವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮಿಯೋ, ಉಪಕರಣಾದಿಉಪಘಾತಕೇಸುಪಿ ಸತ್ತೇಸು ಮೇತ್ತಾಯ ಅವಿಜಹನವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿಯೋ, ಯಥಾವುತ್ತವತ್ಥುತ್ತಯಸ್ಸ ಉಪಕಾರಾಪಕಾರೇಸು ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರೇಸು ಮಜ್ಝತ್ತತಾಪಟಿಲಾಭವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮಿಯೋತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ಏತಾಸಂ ವಿಭಾಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾತಿ।

    Tathā bhavasukhāvaho puññañāṇasambhāro pāramī, attano nibbānasukhāvaho upapāramī, paresaṃ tadubhayasukhāvaho paramatthapāramīti eke. Puttadāradhanādiupakaraṇapariccāgo pana dānapāramī, aṅgapariccāgo dānaupapāramī, attano jīvitapariccāgo dānaparamatthapāramīti. Tathā puttadārādikassa tividhassāpi hetu avītikkamanavasena tisso sīlapāramiyo, tesu eva tividhesu vatthūsu ālayaṃ upacchinditvā nikkhamanavasena tisso nekkhammapāramiyo, upakaraṇaṅgajīvitataṇhaṃ samūhanitvā sattānaṃ hitāhitavinicchayakaraṇavasena tisso paññāpāramiyo. Yathāvuttabhedānaṃ pariccāgādīnaṃ vāyamanavasena tisso vīriyapāramiyo, upakaraṇaṅgajīvitantarāyakarānaṃ khamanavasena tisso khantipāramiyo, upakaraṇaṅgajīvitahetu saccāpariccāgavasena tisso saccapāramiyo, dānādipāramiyo akuppādhiṭṭhānavaseneva samijjhantīti, upakaraṇādivināsepi acalādhiṭṭhānavasena tisso adhiṭṭhānapāramiyo, upakaraṇādiupaghātakesupi sattesu mettāya avijahanavasena tisso mettāpāramiyo, yathāvuttavatthuttayassa upakārāpakāresu sattasaṅkhāresu majjhattatāpaṭilābhavasena tisso upekkhāpāramiyoti evamādinā etāsaṃ vibhāgo veditabbāti.

    ಕೋ ಸಙ್ಗಹೋತಿ? ಏತ್ಥ ಪನ ಯಥಾ ಏತಾ ವಿಭಾಗತೋ ತಿಂಸವಿಧಾಪಿ ದಾನಪಾರಮಿಆದಿಭಾವತೋ ದಸವಿಧಾ, ಏವಂ ದಾನಸೀಲಖನ್ತಿವೀರಿಯಝಾನಪಞ್ಞಾಸಭಾವೇನ ಛಬ್ಬಿಧಾ। ಏತಾಸು ಹಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾರಮೀ ಸೀಲಪಾರಮಿಯಾ ಸಙ್ಗಹಿತಾ, ತಸ್ಸಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಭಾವೇ, ನೀವರಣವಿವೇಕಭಾವೇ ಪನ ಝಾನಪಾರಮಿಯಾ ಕುಸಲಧಮ್ಮಭಾವೇ ಛಹಿಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ಸಚ್ಚಪಾರಮೀ ಸೀಲಪಾರಮಿಯಾ ಏಕದೇಸೋ ಏವ ವಚೀವಿರತಿಸಚ್ಚಪಕ್ಖೇ, ಞಾಣಸಚ್ಚಪಕ್ಖೇ ಪನ ಪಞ್ಞಾಪಾರಮಿಯಾ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ಮೇತ್ತಾಪಾರಮಿ ಝಾನಪಾರಮಿಯಾ ಏವ। ಉಪೇಕ್ಖಾಪಾರಮೀ ಝಾನಪಞ್ಞಾಪಾರಮೀಹಿ। ಅಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಮೀ ಸಬ್ಬಾಹಿಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ।

    Ko saṅgahoti? Ettha pana yathā etā vibhāgato tiṃsavidhāpi dānapāramiādibhāvato dasavidhā, evaṃ dānasīlakhantivīriyajhānapaññāsabhāvena chabbidhā. Etāsu hi nekkhammapāramī sīlapāramiyā saṅgahitā, tassā pabbajjābhāve, nīvaraṇavivekabhāve pana jhānapāramiyā kusaladhammabhāve chahipi saṅgahitā. Saccapāramī sīlapāramiyā ekadeso eva vacīviratisaccapakkhe, ñāṇasaccapakkhe pana paññāpāramiyā saṅgahitā. Mettāpārami jhānapāramiyā eva. Upekkhāpāramī jhānapaññāpāramīhi. Adhiṭṭhānapāramī sabbāhipi saṅgahitāti.

    ಏತೇಸಞ್ಚ ದಾನಾದೀನಂ ಛನ್ನಂ ಗುಣಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಮ್ಬನ್ಧಾನಂ ಪಞ್ಚದಸಯುಗಲಾದೀನಿ ಪಞ್ಚದಸಯುಗಲಾದಿಸಾಧಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ದಾನಸೀಲಯುಗಲೇನ ಪರಹಿತಾಹಿತಾನಂ ಕರಣಾಕರಣಯುಗಲಸಿದ್ಧಿ, ದಾನಖನ್ತಿಯುಗಲೇನ ಅಲೋಭಾದೋಸಯುಗಲಸಿದ್ಧಿ, ದಾನವೀರಿಯಯುಗಲೇನ ಚಾಗಸುತಯುಗಲಸಿದ್ಧಿ, ದಾನಝಾನಯುಗಲೇನ ಕಾಮದೋಸಪ್ಪಹಾನಯುಗಲಸಿದ್ಧಿ। ದಾನಪಞ್ಞಾಯುಗಲೇನ ಅರಿಯಯಾನಧುರಯುಗಲಸಿದ್ಧಿ, ಸೀಲಖನ್ತಿದ್ವಯೇನ ಪಯೋಗಾಸಯಸುದ್ಧಿದ್ವಯಸಿದ್ಧಿ, ಸೀಲವೀರಿಯದ್ವಯೇನ ಭಾವನಾದ್ವಯಸಿದ್ಧಿ, ಸೀಲಝಾನದ್ವಯೇನ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಪರಿಯುಟ್ಠಾನಪ್ಪಹಾನದ್ವಯಸಿದ್ಧಿ, ಸೀಲಪಞ್ಞಾದ್ವಯೇನ ದಾನದ್ವಯಸಿದ್ಧಿ, ಖನ್ತಿವೀರಿಯಯುಗಲೇನ ಖಮಾತೇಜದ್ವಯಸಿದ್ಧಿ, ಖನ್ತಿಝಾನಯುಗಲೇನ ವಿರೋಧಾನುರೋಧಪ್ಪಹಾನಯುಗಲಸಿದ್ಧಿ, ಖನ್ತಿಪಞ್ಞಾಯುಗಲೇನ ಸುಞ್ಞತಾಖನ್ತಿಪಟಿವೇಧದುಕಸಿದ್ಧಿ, ವೀರಿಯಝಾನದುಕೇನ ಪಗ್ಗಹಾವಿಕ್ಖೇಪದುಕಸಿದ್ಧಿ, ವೀರಿಯಪಞ್ಞಾದುಕೇನ ಸರಣದುಕಸಿದ್ಧಿ, ಝಾನಪಞ್ಞಾದುಕೇನ ಯಾನದುಕಸಿದ್ಧಿ , ದಾನಸೀಲಖನ್ತಿತ್ತಿಕೇನ ಲೋಭದೋಸಮೋಹಪ್ಪಹಾನತ್ತಿಕಸಿದ್ಧಿ, ದಾನಸೀಲವೀರಿಯತ್ತಿಕೇನ ಭೋಗಜೀವಿತಕಾಯಸಾರಾದಾನತ್ತಿಕಸಿದ್ಧಿ, ದಾನಸೀಲಝಾನತ್ತಿಕೇನ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥುತ್ತಿಕಸಿದ್ಧಿ, ದಾನಸೀಲಪಞ್ಞಾತಿಕೇನ ಆಮಿಸಾಭಯಧಮ್ಮದಾನತ್ತಿಕಸಿದ್ಧೀತಿ। ಏವಂ ಇತರೇಹಿಪಿ ತಿಕೇಹಿ ಚತುಕ್ಕಾದೀಹಿ ಚ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ತಿಕಾನಿ ಚ ಚತುಕ್ಕಾದೀನಿ ಚ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾನಿ।

    Etesañca dānādīnaṃ channaṃ guṇānaṃ aññamaññasambandhānaṃ pañcadasayugalādīni pañcadasayugalādisādhakāni honti. Seyyathidaṃ – dānasīlayugalena parahitāhitānaṃ karaṇākaraṇayugalasiddhi, dānakhantiyugalena alobhādosayugalasiddhi, dānavīriyayugalena cāgasutayugalasiddhi, dānajhānayugalena kāmadosappahānayugalasiddhi. Dānapaññāyugalena ariyayānadhurayugalasiddhi, sīlakhantidvayena payogāsayasuddhidvayasiddhi, sīlavīriyadvayena bhāvanādvayasiddhi, sīlajhānadvayena dussīlyapariyuṭṭhānappahānadvayasiddhi, sīlapaññādvayena dānadvayasiddhi, khantivīriyayugalena khamātejadvayasiddhi, khantijhānayugalena virodhānurodhappahānayugalasiddhi, khantipaññāyugalena suññatākhantipaṭivedhadukasiddhi, vīriyajhānadukena paggahāvikkhepadukasiddhi, vīriyapaññādukena saraṇadukasiddhi, jhānapaññādukena yānadukasiddhi , dānasīlakhantittikena lobhadosamohappahānattikasiddhi, dānasīlavīriyattikena bhogajīvitakāyasārādānattikasiddhi, dānasīlajhānattikena puññakiriyavatthuttikasiddhi, dānasīlapaññātikena āmisābhayadhammadānattikasiddhīti. Evaṃ itarehipi tikehi catukkādīhi ca yathāsambhavaṃ tikāni ca catukkādīni ca yojetabbāni.

    ಏವಂ ಛಬ್ಬಿಧಾನಮ್ಪಿ ಪನ ಇಮಾಸಂ ಪಾರಮೀನಂ ಚತೂಹಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇಹಿ ಸಙ್ಗಹೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಬ್ಬಪಾರಮೀನಂ ಸಮೂಹಸಙ್ಗಹತೋ ಹಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಾನಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಅಧಿತಿಟ್ಠತಿ ಏತೇನ, ಏತ್ಥ ವಾ ಅಧಿತಿಟ್ಠತಿ, ಅಧಿಟ್ಠಾನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ತನ್ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಸಚ್ಚಞ್ಚ ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ, ಸಚ್ಚಸ್ಸ ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಸಚ್ಚಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಮೇತಸ್ಸಾತಿ ವಾ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ತತ್ಥ ಅವಿಸೇಸತೋ ತಾವ ಲೋಕುತ್ತರಗುಣೇ ಕತಾಭಿನೀಹಾರಸ್ಸ ಅನುಕಮ್ಪಿತಸಬ್ಬಸತ್ತಸ್ಸ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿಞ್ಞಾನುರೂಪಂ ಸಬ್ಬಪಾರಮಿಪರಿಗ್ಗಹತೋ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ತಾಸಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಂ । ಸಬ್ಬಪಾರಮಿತಾಗುಣೇಹಿ ಉಪಸಮತೋ ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ತೇಹಿ ಏವ ಪರಹಿತೋಪಾಯಕೋಸಲ್ಲತೋ ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।

    Evaṃ chabbidhānampi pana imāsaṃ pāramīnaṃ catūhi adhiṭṭhānehi saṅgaho veditabbo. Sabbapāramīnaṃ samūhasaṅgahato hi cattāri adhiṭṭhānāni, seyyathidaṃ – saccādhiṭṭhānaṃ, cāgādhiṭṭhānaṃ, upasamādhiṭṭhānaṃ, paññādhiṭṭhānanti. Tattha adhitiṭṭhati etena, ettha vā adhitiṭṭhati, adhiṭṭhānamattameva vā tanti adhiṭṭhānaṃ, saccañca taṃ adhiṭṭhānañca, saccassa vā adhiṭṭhānaṃ, saccaṃ adhiṭṭhānametassāti vā saccādhiṭṭhānaṃ. Evaṃ sesesupi. Tattha avisesato tāva lokuttaraguṇe katābhinīhārassa anukampitasabbasattassa mahāsattassa paṭiññānurūpaṃ sabbapāramipariggahato saccādhiṭṭhānaṃ. Tāsaṃ paṭipakkhapariccāgato cāgādhiṭṭhānaṃ . Sabbapāramitāguṇehi upasamato upasamādhiṭṭhānaṃ. Tehi eva parahitopāyakosallato paññādhiṭṭhānaṃ.

    ವಿಸೇಸತೋ ಪನ ಯಾಚಕಜನಂ ಅವಿಸಂವಾದೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪಟಿಜಾನನತೋ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಅವಿಸಂವಾದೇತ್ವಾ ದಾನತೋ ದಾನಂ ಅವಿಸಂವಾದೇತ್ವಾ ಅನುಮೋದನತೋ ಮಚ್ಛರಿಯಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಾಹಕದಾನದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಕ್ಖಯೇಸು ಲೋಭದೋಸಮೋಹಭಯವೂಪಸಮತೋ ಯಥಾರಹಂ ಯಥಾಕಾಲಂ ಯಥಾವಿಧಾನಞ್ಚ ದಾನತೋ ಪಞ್ಞುತ್ತರತೋ ಚ ಕುಸಲಧಮ್ಮಾನಂ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಪದಟ್ಠಾನಂ ದಾನಂ। ತಥಾ ಸಂವರಸಮಾದಾನಸ್ಸ ಅವೀತಿಕ್ಕಮನತೋ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ ದುಚ್ಚರಿತವೂಪಸಮನತೋ ಪಞ್ಞುತ್ತರತೋ ಚ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಪದಟ್ಠಾನಂ ಸೀಲಂ। ಯಥಾಪಟಿಞ್ಞಂ ಖಮನತೋ, ಪರಾಪರಾಧವಿಕಪ್ಪಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ, ಕೋಧಪರಿಯುಟ್ಠಾನವೂಪಸಮನತೋ, ಪಞ್ಞುತ್ತರತೋ, ಚ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಪದಟ್ಠಾನಾ ಖನ್ತಿ। ಪಟಿಞ್ಞಾನುರೂಪಂ ಪರಹಿತಕರಣತೋ, ವಿಸದಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ, ಅಕುಸಲವೂಪಸಮನತೋ, ಪಞ್ಞುತ್ತರತೋ ಚ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಪದಟ್ಠಾನಂ ವೀರಿಯಂ। ಪಟಿಞ್ಞಾನುರೂಪಂ ಲೋಕಹಿತಾನುಚಿನ್ತನತೋ, ನೀವರಣಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ, ಚಿತ್ತವೂಪಸಮನತೋ, ಪಞ್ಞುತ್ತರತೋ ಚ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಪದಟ್ಠಾನಂ ಝಾನಂ। ಯಥಾಪಟಿಞ್ಞಂ ಪರಹಿತೂಪಾಯಕೋಸಲ್ಲತೋ, ಅನುಪಾಯಕಿರಿಯಾಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ, ಮೋಹಜಪರಿಳಾಹವೂಪಸಮನತೋ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾಪಟಿಲಾಭತೋ ಚ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಪದಟ್ಠಾನಾ ಪಞ್ಞಾ।

    Visesato pana yācakajanaṃ avisaṃvādetvā dassāmīti paṭijānanato paṭiññaṃ avisaṃvādetvā dānato dānaṃ avisaṃvādetvā anumodanato macchariyādipaṭipakkhapariccāgato deyyadhammapaṭiggāhakadānadeyyadhammakkhayesu lobhadosamohabhayavūpasamato yathārahaṃ yathākālaṃ yathāvidhānañca dānato paññuttarato ca kusaladhammānaṃ caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ dānaṃ. Tathā saṃvarasamādānassa avītikkamanato dussīlyapariccāgato duccaritavūpasamanato paññuttarato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ sīlaṃ. Yathāpaṭiññaṃ khamanato, parāparādhavikappapariccāgato, kodhapariyuṭṭhānavūpasamanato, paññuttarato, ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānā khanti. Paṭiññānurūpaṃ parahitakaraṇato, visadapariccāgato, akusalavūpasamanato, paññuttarato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ vīriyaṃ. Paṭiññānurūpaṃ lokahitānucintanato, nīvaraṇapariccāgato, cittavūpasamanato, paññuttarato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ jhānaṃ. Yathāpaṭiññaṃ parahitūpāyakosallato, anupāyakiriyāpariccāgato, mohajapariḷāhavūpasamanato, sabbaññutāpaṭilābhato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānā paññā.

    ತತ್ಥ ಞೇಯ್ಯಪಟಿಞ್ಞಾನುವಿಧಾನೇಹಿ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ವತ್ಥುಕಾಮಕಿಲೇಸಕಾಮಪರಿಚ್ಚಾಗೇಹಿ ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ದೋಸದುಕ್ಖವೂಪಸಮೇಹಿ ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ಅನುಬೋಧಪಟಿವೇಧೇಹಿ ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ತಿವಿಧಸಚ್ಚಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ದೋಸತ್ತಯವಿರೋಧಿ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ತಿವಿಧಚಾಗಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ದೋಸತ್ತಯವಿರೋಧಿ ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ತಿವಿಧವೂಪಸಮಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ದೋಸತ್ತಯವಿರೋಧಿ ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ತಿವಿಧಞಾಣಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ದೋಸತ್ತಯವಿರೋಧಿ ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಚಾಗೂಪಸಮಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಾನಿ ಅವಿಸಂವಾದನತೋ ಪಟಿಞ್ಞಾನುವಿಧಾನತೋ ಚ, ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಸಚ್ಚೂಪಸಮಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಾನಿ ಪಟಿಪಕ್ಖಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ ಸಬ್ಬಪರಿಚ್ಚಾಗಫಲತ್ತಾ ಚ, ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಸಚ್ಚಚಾಗಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಾನಿ ಕಿಲೇಸಪರಿಳಾಹವೂಪಸಮನತೋ ಕಾಮೂಪಸಮನತೋ ಕಾಮಪರಿಳಾಹವೂಪಸಮನತೋ ಚ, ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಸಚ್ಚಚಾಗೂಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಾನಿ ಞಾಣಪುಬ್ಬಙ್ಗಮತೋ ಞಾಣಾನುಪರಿವತ್ತನತೋ ಚಾತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪಾರಮಿಯೋ ಸಚ್ಚಪ್ಪಭಾವಿತಾ ಚಾಗಪರಿಬ್ಯಞ್ಜಿತಾ ಉಪಸಮೋಪಬ್ರೂಹಿತಾ ಪಞ್ಞಾಪರಿಸುದ್ಧಾ। ಸಚ್ಚಞ್ಹಿ ಏತಾಸಂ ಜನಕಹೇತು। ಚಾಗೋ ಪರಿಗ್ಗಾಹಕಹೇತು, ಉಪಸಮೋ ಪರಿವುದ್ಧಿಹೇತು, ಪಞ್ಞಾ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಹೇತು। ತಥಾ ಆದಿಮ್ಹಿ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಸಚ್ಚಪಟಿಞ್ಞತ್ತಾ, ಮಜ್ಝೇ ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಕತಪಣಿಧಾನಸ್ಸ ಪರಹಿತಾಯ ಅತ್ತಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ। ಅನ್ತೇ ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಸಬ್ಬೂಪಸಮಪರಿಯೋಸಾನತ್ತಾ। ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನೇಸು ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಸಮ್ಭವತೋ ಅಸತಿ ಅಭಾವತೋ ಯಥಾಪಟಿಞ್ಞಞ್ಚ ಭಾವತೋ।

    Tattha ñeyyapaṭiññānuvidhānehi saccādhiṭṭhānaṃ. Vatthukāmakilesakāmapariccāgehi cāgādhiṭṭhānaṃ. Dosadukkhavūpasamehi upasamādhiṭṭhānaṃ. Anubodhapaṭivedhehi paññādhiṭṭhānaṃ. Tividhasaccapariggahitaṃ dosattayavirodhi saccādhiṭṭhānaṃ. Tividhacāgapariggahitaṃ dosattayavirodhi cāgādhiṭṭhānaṃ. Tividhavūpasamapariggahitaṃ dosattayavirodhi upasamādhiṭṭhānaṃ. Tividhañāṇapariggahitaṃ dosattayavirodhi paññādhiṭṭhānaṃ. Saccādhiṭṭhānapariggahitāni cāgūpasamapaññādhiṭṭhānāni avisaṃvādanato paṭiññānuvidhānato ca, cāgādhiṭṭhānapariggahitāni saccūpasamapaññādhiṭṭhānāni paṭipakkhapariccāgato sabbapariccāgaphalattā ca, upasamādhiṭṭhānapariggahitāni saccacāgapaññādhiṭṭhānāni kilesapariḷāhavūpasamanato kāmūpasamanato kāmapariḷāhavūpasamanato ca, paññādhiṭṭhānapariggahitāni saccacāgūpasamādhiṭṭhānāni ñāṇapubbaṅgamato ñāṇānuparivattanato cāti evaṃ sabbāpi pāramiyo saccappabhāvitā cāgaparibyañjitā upasamopabrūhitā paññāparisuddhā. Saccañhi etāsaṃ janakahetu. Cāgo pariggāhakahetu, upasamo parivuddhihetu, paññā pārisuddhihetu. Tathā ādimhi saccādhiṭṭhānaṃ saccapaṭiññattā, majjhe cāgādhiṭṭhānaṃ katapaṇidhānassa parahitāya attapariccāgato. Ante upasamādhiṭṭhānaṃ sabbūpasamapariyosānattā. Ādimajjhapariyosānesu paññādhiṭṭhānaṃ tasmiṃ sati sambhavato asati abhāvato yathāpaṭiññañca bhāvato.

    ತತ್ಥ ಮಹಾಪುರಿಸಾ ಸತತಮತ್ತಹಿತಪರಹಿತಕರೇಹಿ ಗರುಪಿಯಭಾವಕರೇಹಿ ಸಚ್ಚಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನೇಹಿ ಗಿಹಿಭೂತಾ ಆಮಿಸದಾನೇನ ಪರೇ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ತಥಾ ಅತ್ತಹಿತಪರಹಿತಕರೇಹಿ ಗರುಪಿಯಭಾವಕರೇಹಿ ಉಪಸಮಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನೇಹಿ ಚ ಪಬ್ಬಜಿತಭೂತಾ ಧಮ್ಮದಾನೇನ ಪರೇ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ।

    Tattha mahāpurisā satatamattahitaparahitakarehi garupiyabhāvakarehi saccacāgādhiṭṭhānehi gihibhūtā āmisadānena pare anuggaṇhanti. Tathā attahitaparahitakarehi garupiyabhāvakarehi upasamapaññādhiṭṭhānehi ca pabbajitabhūtā dhammadānena pare anuggaṇhanti.

    ತತ್ಥ ಅನ್ತಿಮಭವೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಪೂರಣಂ। ಪರಿಪುಣ್ಣಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಹಿ ಚರಿಮಕಭವೂಪಪತ್ತೀತಿ ಏಕೇ। ತತ್ರ ಹಿ ಗಬ್ಭೋಕ್ಕನ್ತಿಠಿತಿಅಭಿನಿಕ್ಖಮನೇಸು ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಸಮ್ಪತಿಜಾತೋ ಉತ್ತರಾಭಿಮುಖೋ ಸತ್ತಪದವೀತಿಹಾರೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾ ದಿಸಾ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನುಪರಿವತ್ತಿನಾ ವಚಸಾ – ‘‘ಅಗ್ಗೋಹಮಸ್ಮಿ ಲೋಕಸ್ಸ, ಜೇಟ್ಠೋಹಮಸ್ಮಿ ಲೋಕಸ್ಸ, ಸೇಟ್ಠೋಹಮಸ್ಮಿ ಲೋಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೩೧; ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೦೭) ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಸೀಹನಾದಂ ನದಿ।

    Tattha antimabhave bodhisattassa caturadhiṭṭhānaparipūraṇaṃ. Paripuṇṇacaturadhiṭṭhānassa hi carimakabhavūpapattīti eke. Tatra hi gabbhokkantiṭhitiabhinikkhamanesu paññādhiṭṭhānasamudāgamena sato sampajāno saccādhiṭṭhānapāripūriyā sampatijāto uttarābhimukho sattapadavītihārena gantvā sabbā disā oloketvā saccānuparivattinā vacasā – ‘‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassā’’ti (dī. ni. 2.31; ma. ni. 3.207) tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadi.

    ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ಜಿಣ್ಣಾತುರಮತಪಬ್ಬಜಿತದಸ್ಸಾವಿನೋ ಚತುಧಮ್ಮಪದೇಸಕೋವಿದಸ್ಸ ಯೋಬ್ಬನಾರೋಗ್ಯಜೀವಿತಸಮ್ಪತ್ತಿಮದಾನಂ ಉಪಸಮೋ। ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ಮಹತೋ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಸ್ಸ ಹತ್ಥಗತಸ್ಸ ಚ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಜ್ಜಸ್ಸ ಅನಪೇಕ್ಖಪರಿಚ್ಚಾಗೋತಿ।

    Upasamādhiṭṭhānasamudāgamena jiṇṇāturamatapabbajitadassāvino catudhammapadesakovidassa yobbanārogyajīvitasampattimadānaṃ upasamo. Cāgādhiṭṭhānasamudāgamena mahato ñātiparivaṭṭassa hatthagatassa ca cakkavattirajjassa anapekkhapariccāgoti.

    ದುತಿಯೇ ಠಾನೇ ಅಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣನ್ತಿ ಕೇಚಿ। ತತ್ಥ ಹಿ ಯಥಾಪಟಿಞ್ಞಂ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ ಅಭಿಸಮಯೋ, ತತೋ ಹಿ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ। ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೂಪಕ್ಕಿಲೇಸಪರಿಚ್ಚಾಗೋ, ತತೋ ಹಿ ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ। ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ಪರಮೂಪಸಮಪ್ಪತ್ತಿ, ತತೋ ಹಿ ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ। ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ಅನಾವರಣಞಾಣಪಟಿಲಾಭೋ, ತತೋ ಹಿ ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣನ್ತಿ। ತಂ ಅಸಿದ್ಧಂ, ಅಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಯಾಪಿ ಪರಮತ್ಥಭಾವತೋ।

    Dutiye ṭhāne abhisambodhiyaṃ caturadhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti keci. Tattha hi yathāpaṭiññaṃ saccādhiṭṭhānasamudāgamena catunnaṃ ariyasaccānaṃ abhisamayo, tato hi saccādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ. Cāgādhiṭṭhānasamudāgamena sabbakilesūpakkilesapariccāgo, tato hi cāgādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ. Upasamādhiṭṭhānasamudāgamena paramūpasamappatti, tato hi upasamādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ. Paññādhiṭṭhānasamudāgamena anāvaraṇañāṇapaṭilābho, tato hi paññādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti. Taṃ asiddhaṃ, abhisambodhiyāpi paramatthabhāvato.

    ತತಿಯೇ ಠಾನೇ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನೇ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇ। ತತ್ಥ ಹಿ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ದ್ವಾದಸಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚದೇಸನಾಯ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ। ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ಸದ್ಧಮ್ಮಮಹಾಯಾಗಕರಣೇನ ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ। ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ಸಯಂ ಉಪಸನ್ತಸ್ಸ ಪರೇಸಂ ಉಪಸಮನೇನ ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ। ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಆಸಯಾದಿಪರಿಜಾನನೇನ ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣನ್ತಿ। ತದಪಿ ಅಸಿದ್ಧಂ, ಅಪರಿಯೋಸಿತತ್ತಾ ಬುದ್ಧಕಿಚ್ಚಸ್ಸ।

    Tatiye ṭhāne dhammacakkappavattane caturadhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti aññe. Tattha hi saccādhiṭṭhānasamudāgatassa dvādasahi ākārehi ariyasaccadesanāya saccādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ. Cāgādhiṭṭhānasamudāgatassa saddhammamahāyāgakaraṇena cāgādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ. Upasamādhiṭṭhānasamudāgatassa sayaṃ upasantassa paresaṃ upasamanena upasamādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ. Paññādhiṭṭhānasamudāgatassa veneyyānaṃ āsayādiparijānanena paññādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti. Tadapi asiddhaṃ, apariyositattā buddhakiccassa.

    ಚತುತ್ಥೇ ಠಾನೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣನ್ತಿ ಅಪರೇ। ತತ್ರ ಹಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತತ್ತಾ ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ। ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೇನ ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ। ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರೂಪಸಮೇನ ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ। ಪಞ್ಞಾಪಯೋಜನಪರಿನಿಟ್ಠಾನೇನ ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣನ್ತಿ। ತತ್ರ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ವಿಸೇಸೇನ ಮೇತ್ತಾಖೇತ್ತೇ ಅಭಿಜಾತಿಯಂ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಪೂರಣಮಭಿಬ್ಯತ್ತಂ, ವಿಸೇಸೇನ ಕರುಣಾಖೇತ್ತೇ ಅಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಪೂರಣಮಭಿಬ್ಯತ್ತಂ, ವಿಸೇಸೇನ ಮುದಿತಾಖೇತ್ತೇ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನೇ ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಪೂರಣಮಭಿಬ್ಯತ್ತಂ, ವಿಸೇಸೇನ ಉಪೇಕ್ಖಾಖೇತ್ತೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇ ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಪೂರಣಮಭಿಬ್ಯತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Catutthe ṭhāne parinibbāne caturadhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti apare. Tatra hi parinibbutattā paramatthasaccasampattiyā saccādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ. Sabbūpadhipaṭinissaggena cāgādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ. Sabbasaṅkhārūpasamena upasamādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ. Paññāpayojanapariniṭṭhānena paññādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti. Tatra mahāpurisassa visesena mettākhette abhijātiyaṃ saccādhiṭṭhānasamudāgatassa saccādhiṭṭhānaparipūraṇamabhibyattaṃ, visesena karuṇākhette abhisambodhiyaṃ paññādhiṭṭhānasamudāgatassa paññādhiṭṭhānaparipūraṇamabhibyattaṃ, visesena muditākhette dhammacakkappavattane cāgādhiṭṭhānasamudāgatassa cāgādhiṭṭhānaparipūraṇamabhibyattaṃ, visesena upekkhākhette parinibbāne upasamādhiṭṭhānasamudāgatassa upasamādhiṭṭhānaparipūraṇamabhibyattanti daṭṭhabbaṃ.

    ತತ್ರ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ಸಂವಾಸೇನ ಸೀಲಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ಸಂವೋಹಾರೇನ ಸೋಚೇಯ್ಯಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ಆಪದಾಸು ಥಾಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗತಸ್ಸ ಸಾಕಚ್ಛಾಯ ಪಞ್ಞಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ಸೀಲಾಜೀವಚಿತ್ತದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಥಾ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ದೋಸಾಗತಿಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ ಅವಿಸಂವಾದನತೋ। ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ಲೋಭಾಗತಿಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ ಅನಭಿಸಙ್ಗತೋ। ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ಭಯಾಗತಿಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ ಅನಪರಾಧತೋ। ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನಸಮುದಾಗಮೇನ ಮೋಹಾಗತಿಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ ಯಥಾ ಭೂತಾವಬೋಧತೋ।

    Tatra saccādhiṭṭhānasamudāgatassa saṃvāsena sīlaṃ veditabbaṃ. Cāgādhiṭṭhānasamudāgatassa saṃvohārena soceyyaṃ veditabbaṃ. Upasamādhiṭṭhānasamudāgatassa āpadāsu thāmo veditabbo. Paññādhiṭṭhānasamudāgatassa sākacchāya paññā veditabbā. Evaṃ sīlājīvacittadiṭṭhivisuddhiyo veditabbā. Tathā saccādhiṭṭhānasamudāgamena dosāgatiṃ na gacchati avisaṃvādanato. Cāgādhiṭṭhānasamudāgamena lobhāgatiṃ na gacchati anabhisaṅgato. Upasamādhiṭṭhānasamudāgamena bhayāgatiṃ na gacchati anaparādhato. Paññādhiṭṭhānasamudāgamena mohāgatiṃ na gacchati yathā bhūtāvabodhato.

    ತಥಾ ಪಠಮೇನ ಅದುಟ್ಠೋ ಅಧಿವಾಸೇತಿ, ದುತಿಯೇನ ಅಲುದ್ಧೋ ಪಟಿಸೇವತಿ, ತತಿಯೇನ ಅಭೀತೋ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಚತುತ್ಥೇನ ಅಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ವಿನೋದೇತಿ। ಪಠಮೇನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸುಖಪ್ಪತ್ತಿ, ಇತರೇಹಿ ಪವಿವೇಕಉಪಸಮಸಮ್ಬೋಧಿಸುಖಪ್ಪತ್ತಿಯೋ ಹೋನ್ತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ತಥಾ ವಿವೇಕಜಪೀತಿಸುಖಸಮಾಧಿಜಪೀತಿಸುಖಅಪೀತಿಜಕಾಯಸುಖಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಜ- ಉಪೇಕ್ಖಾಸುಖಪ್ಪತ್ತಿಯೋ ಏತೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಹೋನ್ತಿ। ಏವಮನೇಕಗುಣಾನುಬನ್ಧೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇಹಿ ಸಬ್ಬಪಾರಮಿಸಮೂಹಸಙ್ಗಹೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಥಾ ಚ ಚತೂಹಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇಹಿ ಸಬ್ಬಪಾರಮಿಸಙ್ಗಹೋ, ಏವಂ ಕರುಣಾಪಞ್ಞಾಹಿಪೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬೋಪಿ ಹಿ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರೋ ಕರುಣಾಪಞ್ಞಾಹಿ ಸಙ್ಗಹಿತೋ। ಕರುಣಾಪಞ್ಞಾಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ಹಿ ದಾನಾದಿಗುಣಾ ಮಹಾಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಾ ಭವನ್ತಿ ಬುದ್ಧತ್ತಸಿದ್ಧಿಪರಿಯೋಸಾನಾತಿ। ಏವಮೇತಾಸಂ ಸಙ್ಗಹೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Tathā paṭhamena aduṭṭho adhivāseti, dutiyena aluddho paṭisevati, tatiyena abhīto parivajjeti, catutthena asammūḷho vinodeti. Paṭhamena nekkhammasukhappatti, itarehi pavivekaupasamasambodhisukhappattiyo hontīti daṭṭhabbā. Tathā vivekajapītisukhasamādhijapītisukhaapītijakāyasukhasatipārisuddhija- upekkhāsukhappattiyo etehi catūhi yathākkamaṃ honti. Evamanekaguṇānubandhehi catūhi adhiṭṭhānehi sabbapāramisamūhasaṅgaho veditabbo. Yathā ca catūhi adhiṭṭhānehi sabbapāramisaṅgaho, evaṃ karuṇāpaññāhipīti daṭṭhabbaṃ. Sabbopi hi bodhisambhāro karuṇāpaññāhi saṅgahito. Karuṇāpaññāpariggahitā hi dānādiguṇā mahābodhisambhārā bhavanti buddhattasiddhipariyosānāti. Evametāsaṃ saṅgaho veditabbo.

    ಕೋ ಸಮ್ಪಾದನೂಪಾಯೋತಿ? ಸಕಲಸ್ಸಾಪಿ ಪುಞ್ಞಾದಿಸಮ್ಭಾರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಅನವಸೇಸಸಮ್ಭರಣಂ ಅವೇಕಲ್ಲಕಾರಿತಾಯೋಗೇನ, ತತ್ಥ ಚ ಸಕ್ಕಚ್ಚಕಾರಿತಾ ಆದರಬಹುಮಾನಯೋಗೇನ, ಸಾತಚ್ಚಕಾರಿತಾ ನಿರನ್ತರಯೋಗೇನ, ಚಿರಕಾಲಾದಿಯೋಗೋ ಚ ಅನ್ತರಾ ಅವೋಸಾನಾಪಜ್ಜನೇನಾತಿ। ತಂ ಪನಸ್ಸ ಕಾಲಪರಿಮಾಣಂ ಪರತೋ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಇತಿ ಚತುರಙ್ಗಯೋಗೋ ಏತಾಸಂ ಪಾರಮೀನಂ ಸಮ್ಪಾದನೂಪಾಯೋ। ತಥಾ ಮಹಾಸತ್ತೇನ ಬೋಧಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೇನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಾಯ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪುರೇತರಮೇವ ಅತ್ತಾ ನಿಯ್ಯಾತೇತಬ್ಬೋ – ‘‘ಇಮಾಹಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ನಿಯ್ಯಾತೇಮೀ’’ತಿ। ತಂತಂಪರಿಗ್ಗಹವತ್ಥುಞ್ಚ ಪಟಿಲಾಭತೋ ಪುರೇತರಮೇವ ದಾನಮುಖೇ ನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಮಯ್ಹಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಂ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಜಾತಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಸತಿ ಯಾಚಕೇ ದಸ್ಸಾಮಿ, ತೇಸಂ ಪನ ದಿನ್ನಾವಸೇಸಂ ಏವ ಮಯಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।

    Ko sampādanūpāyoti? Sakalassāpi puññādisambhārassa sammāsambodhiṃ uddissa anavasesasambharaṇaṃ avekallakāritāyogena, tattha ca sakkaccakāritā ādarabahumānayogena, sātaccakāritā nirantarayogena, cirakālādiyogo ca antarā avosānāpajjanenāti. Taṃ panassa kālaparimāṇaṃ parato āvi bhavissati. Iti caturaṅgayogo etāsaṃ pāramīnaṃ sampādanūpāyo. Tathā mahāsattena bodhāya paṭipajjantena sammāsambodhāya buddhānaṃ puretarameva attā niyyātetabbo – ‘‘imāhaṃ attabhāvaṃ buddhānaṃ niyyātemī’’ti. Taṃtaṃpariggahavatthuñca paṭilābhato puretarameva dānamukhe nissajjitabbaṃ. ‘‘Yaṃ kiñci mayhaṃ uppajjanakaṃ jīvitaparikkhārajātaṃ, sabbaṃ taṃ sati yācake dassāmi, tesaṃ pana dinnāvasesaṃ eva mayā paribhuñjitabba’’nti.

    ಏವಂ ಹಿಸ್ಸ ಸಮ್ಮದೇವ ಪರಿಚ್ಚಾಗಾಯ ಕತೇ ಚಿತ್ತಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇ ಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪರಿಗ್ಗಹವತ್ಥು ಅವಿಞ್ಞಾಣಕಂ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಂ ವಾ, ತತ್ಥ ಯೇ ಇಮೇ ಪುಬ್ಬೇ ದಾನೇ ಅಕತಪರಿಚಯೋ, ಪರಿಗ್ಗಹವತ್ಥುಸ್ಸ ಪರಿತ್ತಭಾವೋ, ಉಳಾರಮನುಞ್ಞತಾ, ಪರಿಕ್ಖಯಚಿನ್ತಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ದಾನವಿನಿಬನ್ಧಾ, ತೇಸು ಯದಾ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನೇಸು ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇಸು ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೇ ಚ ಯಾಚಕಜನೇ ದಾನೇ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪಕ್ಖನ್ದತಿ ನ ಕಮತಿ। ತೇನ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬಂ ‘‘ಅದ್ಧಾಹಂ ದಾನೇ ಪುಬ್ಬೇ ಅಕತಪರಿಚಯೋ, ತೇನ ಮೇ ಏತರಹಿ ದಾತುಕಮ್ಯತಾ ಚಿತ್ತೇ ನ ಸಣ್ಠಾತೀ’’ತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಮೇ ಇತೋ ಪರಂ ದಾನಾಭಿರತಂ ಚಿತ್ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಹನ್ದಾಹಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ನನು ಮಯಾ ಪಟಿಕಚ್ಚೇವ ಪರಿಗ್ಗಹವತ್ಥು ಯಾಚಕಾನಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತನ್ತಿ ದಾನಂ ದೇತಿ ಮುತ್ತಚಾಗೋ ಪಯತಪಾಣೀ ವೋಸಗ್ಗರತೋ ಯಾಚಯೋಗೋ ದಾನಸಂವಿಭಾಗರತೋ। ಏವಂ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಪಠಮೋ ದಾನವಿನಿಬನ್ಧೋ ಹತೋ ಹೋತಿ ವಿಹತೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ।

    Evaṃ hissa sammadeva pariccāgāya kate cittābhisaṅkhāre yaṃ uppajjati pariggahavatthu aviññāṇakaṃ saviññāṇakaṃ vā, tattha ye ime pubbe dāne akataparicayo, pariggahavatthussa parittabhāvo, uḷāramanuññatā, parikkhayacintāti cattāro dānavinibandhā, tesu yadā mahābodhisattassa saṃvijjamānesu deyyadhammesu paccupaṭṭhite ca yācakajane dāne cittaṃ na pakkhandati na kamati. Tena niṭṭhamettha gantabbaṃ ‘‘addhāhaṃ dāne pubbe akataparicayo, tena me etarahi dātukamyatā citte na saṇṭhātī’’ti. So evaṃ me ito paraṃ dānābhirataṃ cittaṃ bhavissati, handāhaṃ ito paṭṭhāya dānaṃ dassāmi, nanu mayā paṭikacceva pariggahavatthu yācakānaṃ pariccattanti dānaṃ deti muttacāgo payatapāṇī vosaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato. Evaṃ mahāsattassa paṭhamo dānavinibandho hato hoti vihato samucchinno.

    ತಥಾ ಮಹಾಸತ್ತೋ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪರಿತ್ತಭಾವೇ ಸತಿ ವೇಕಲ್ಲೇ ಚ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘‘ಅಹಂ ಖೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅದಾನಸೀಲತಾಯ ಏತರಹಿ ಏವಂ ಪಚ್ಚಯವಿಕಲೋ ಜಾತೋ , ತಸ್ಮಾ ಇದಾನಿ ಮಯಾ ಪರಿತ್ತೇನ ವಾ ಹೀನೇನ ವಾ ಯಥಾಲದ್ಧೇನ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇನ ಅತ್ತಾನಂ ಪೀಳೇತ್ವಾಪಿ ದಾನಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ, ಯೇನಾಹಂ ಆಯತಿಮ್ಪಿ ದಾನಪಾರಮಿಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ಇತರೀತರೇನ ತಂ ದಾನಂ ದೇತಿ ಮುತ್ತಚಾಗೋ ಪಯತಪಾಣೀ ವೋಸಗ್ಗರತೋ ಯಾಚಯೋಗೋ ದಾನಸಂವಿಭಾಗರತೋ। ಏವಂ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ದುತಿಯೋ ದಾನವಿನಿಬನ್ಧೋ ಹತೋ ಹೋತಿ ವಿಹತೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ।

    Tathā mahāsatto deyyadhammassa parittabhāve sati vekalle ca iti paṭisañcikkhati – ‘‘ahaṃ kho pubbe adānasīlatāya etarahi evaṃ paccayavikalo jāto , tasmā idāni mayā parittena vā hīnena vā yathāladdhena deyyadhammena attānaṃ pīḷetvāpi dānameva dātabbaṃ, yenāhaṃ āyatimpi dānapāramiṃ matthakaṃ pāpessāmī’’ti. So itarītarena taṃ dānaṃ deti muttacāgo payatapāṇī vosaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato. Evaṃ mahāsattassa dutiyo dānavinibandho hato hoti vihato samucchinno.

    ತಥಾ ಮಹಾಸತ್ತೋ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಉಳಾರಮನುಞ್ಞತಾಯ ಅದಾತುಕಮ್ಯತಾಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೇ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘‘ನನು ತಯಾ ಸಪ್ಪುರಿಸ ಉಳಾರತಮಾ ಸಬ್ಬಸೇಟ್ಠಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿ ಅಭಿಪತ್ಥಿತಾ, ತಸ್ಮಾ ತದತ್ಥಂ ತಯಾ ಉಳಾರಮನುಞ್ಞೇ ಏವ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ ದಾತುಂ ಯುತ್ತರೂಪ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಉಳಾರಂ ಮನುಞ್ಞಞ್ಚ ದೇತಿ ಮುತ್ತಚಾಗೋ ಪಯತಪಾಣೀ ವೋಸ್ಸಗ್ಗರತೋ ಯಾಚಯೋಗೋ ದಾನಸಂವಿಭಾಗರತೋ। ಏವಂ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ತತಿಯೋ ದಾನವಿನಿಬನ್ಧೋ ಹತೋ ಹೋತಿ ವಿಹತೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ।

    Tathā mahāsatto deyyadhammassa uḷāramanuññatāya adātukamyatācitte uppajjamāne iti paṭisañcikkhati – ‘‘nanu tayā sappurisa uḷāratamā sabbaseṭṭhā sammāsambodhi abhipatthitā, tasmā tadatthaṃ tayā uḷāramanuññe eva deyyadhamme dātuṃ yuttarūpa’’nti. So uḷāraṃ manuññañca deti muttacāgo payatapāṇī vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato. Evaṃ mahāpurisassa tatiyo dānavinibandho hato hoti vihato samucchinno.

    ತಥಾ ಮಹಾಸತ್ತೋ ದಾನಂ ದೇನ್ತೋ ಯದಾ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಸೋ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಭೋಗಾನಂ ಸಭಾವೋ, ಯದಿದಂ ಖಯಧಮ್ಮತಾ ವಯಧಮ್ಮತಾ ಚ। ಅಪಿ ಚ ಮೇ ಪುಬ್ಬೇ ತಾದಿಸಸ್ಸ ದಾನಸ್ಸ ಅಕತತ್ತಾ ಏವಂ ಭೋಗಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಯೋ ದಿಸ್ಸತಿ, ಹನ್ದಾಹಂ ಯಥಾಲದ್ಧೇನ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇನ ಪರಿತ್ತೇನ ವಾ ವಿಪುಲೇನ ವಾ ದಾನಮೇವ ದದೇಯ್ಯಂ, ಯೇನಾಹಂ ಆಯತಿಂ ದಾನಪಾರಮಿಯಾ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ಯಥಾಲದ್ಧೇನ ದಾನಂ ದೇತಿ ಮುತ್ತಚಾಗೋ ಪಯತಪಾಣೀ ವೋಸಗ್ಗರತೋ ಯಾಚಯೋಗೋ ದಾನಸಂವಿಭಾಗರತೋ। ಏವಂ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಚತುತ್ಥೋ ದಾನವಿನಿಬನ್ಧೋ ಹತೋ ಹೋತಿ ವಿಹತೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ। ಏವಂ ಯೇ ಯೇ ದಾನಪಾರಮಿಯಾ ವಿನಿಬನ್ಧಭೂತಾ ಅನತ್ಥಾ, ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಯಥಾರಹಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಟಿವಿನೋದನಂ ಉಪಾಯೋ। ಯಥಾ ಚ ದಾನಪಾರಮಿಯಾ, ಏವಂ ಸೀಲಪಾರಮಿಆದೀಸುಪಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Tathā mahāsatto dānaṃ dento yadā deyyadhammassa parikkhayaṃ passati, so iti paṭisañcikkhati – ‘‘ayaṃ kho bhogānaṃ sabhāvo, yadidaṃ khayadhammatā vayadhammatā ca. Api ca me pubbe tādisassa dānassa akatattā evaṃ bhogānaṃ parikkhayo dissati, handāhaṃ yathāladdhena deyyadhammena parittena vā vipulena vā dānameva dadeyyaṃ, yenāhaṃ āyatiṃ dānapāramiyā matthakaṃ pāpuṇissāmī’’ti. So yathāladdhena dānaṃ deti muttacāgo payatapāṇī vosaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato. Evaṃ mahāsattassa catuttho dānavinibandho hato hoti vihato samucchinno. Evaṃ ye ye dānapāramiyā vinibandhabhūtā anatthā, tesaṃ tesaṃ yathārahaṃ paccavekkhitvā paṭivinodanaṃ upāyo. Yathā ca dānapāramiyā, evaṃ sīlapāramiādīsupi daṭṭhabbaṃ.

    ಅಪಿ ಚ ಯಂ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅತ್ತಸನ್ನಿಯ್ಯಾತನಂ, ತಂ ಸಮ್ಮದೇವ ಸಬ್ಬಪಾರಮೀನಂ ಸಮ್ಪಾದನೂಪಾಯೋ। ಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಅತ್ತಾನಂ ನಿಯ್ಯಾತೇತ್ವಾ ಠಿತೋ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಘಟೇನ್ತೋ ವಾಯಮನ್ತೋ ಸರೀರಸ್ಸ ಸುಖೂಪಕರಣಾನಞ್ಚ ಉಪಚ್ಛೇದಕೇಸು ದುಸ್ಸಹೇಸುಪಿ ಕಿಚ್ಛೇಸು ದುರಭಿಸಮ್ಭವೇಸುಪಿ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರಸಮುಪನೀತೇಸು ಅನತ್ಥೇಸು ತಿಬ್ಬೇಸು ಪಾಣಹರೇಸು ‘‘ಅಯಂ ಮಯಾ ಅತ್ತಭಾವೋ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತೋ, ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ಏತ್ಥ ಹೋತೂ’’ತಿ ತಂನಿಮಿತ್ತಂ ನ ಕಮ್ಪತಿ ನ ವೇಧತಿ, ಈಸಕಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಕುಸಲಾರಮ್ಭೇ ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಅಚಲಾಧಿಟ್ಠಾನೋವ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಅತ್ತಸನ್ನಿಯ್ಯಾತನಮ್ಪಿ ಏತಾಸಂ ಸಮ್ಪಾದನೂಪಾಯೋ।

    Api ca yaṃ mahāsattassa buddhānaṃ attasanniyyātanaṃ, taṃ sammadeva sabbapāramīnaṃ sampādanūpāyo. Buddhānañhi attānaṃ niyyātetvā ṭhito mahāpuriso tattha tattha bodhisambhārapāripūriyā ghaṭento vāyamanto sarīrassa sukhūpakaraṇānañca upacchedakesu dussahesupi kicchesu durabhisambhavesupi sattasaṅkhārasamupanītesu anatthesu tibbesu pāṇaharesu ‘‘ayaṃ mayā attabhāvo buddhānaṃ pariccatto, yaṃ vā taṃ vā ettha hotū’’ti taṃnimittaṃ na kampati na vedhati, īsakampi aññathattaṃ na gacchati, kusalārambhe aññadatthu acalādhiṭṭhānova hoti, evaṃ attasanniyyātanampi etāsaṃ sampādanūpāyo.

    ಅಪಿ ಚ ಸಮಾಸತೋ ಕತಾಭಿನೀಹಾರಸ್ಸ ಅತ್ತನಿ ಸಿನೇಹಸ್ಸ ಪರಿಸೋಸನಂ ಪರೇಸು ಚ ಸಿನೇಹಸ್ಸ ಪರಿವಡ್ಢನಂ ಏತಾಸಂ ಸಮ್ಪಾದನೂಪಾಯೋ। ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಸಮಧಿಗಮಾಯ ಹಿ ಕತಮಹಾಪಣಿಧಾನಸ್ಸ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಯಾಥಾವತೋ ಪರಿಜಾನನೇನ ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅನುಪಲಿತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ತನಿ ಸಿನೇಹೋ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಮಹಾಕರುಣಾಸಮಾಸೇವನೇನ ಪನ ಪಿಯಪುತ್ತೇ ವಿಯ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನಸ್ಸ ತೇಸು ಮೇತ್ತಾಕರುಣಾಸಿನೇಹೋ ಪರಿವಡ್ಢತಿ, ತತೋ ಚ ತಂತದವತ್ಥಾನುರೂಪಂ ಅತ್ತಪರಸನ್ತಾನೇಸು ಲೋಭದೋಸಮೋಹವಿಗಮೇನ ವಿದೂರೀಕತಮಚ್ಛರಿಯಾದಿಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ದಾನಪಿಯವಚನಅತ್ಥಚರಿಯಾಸಮಾನತ್ತತಾಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂಹಿ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಾನುಗತೇಹಿ ಅಚ್ಚನ್ತಂ ಜನಸ್ಸ ಸಙ್ಗಹಕರಣೇನ ಉಪರಿ ಯಾನತ್ತಯೇ ಅವತಾರಣಂ ಪರಿಪಾಚನಞ್ಚ ಕರೋತಿ।

    Api ca samāsato katābhinīhārassa attani sinehassa parisosanaṃ paresu ca sinehassa parivaḍḍhanaṃ etāsaṃ sampādanūpāyo. Sammāsambodhisamadhigamāya hi katamahāpaṇidhānassa mahāsattassa yāthāvato parijānanena sabbesu dhammesu anupalittassa attani sineho parikkhayaṃ pariyādānaṃ gacchati, mahākaruṇāsamāsevanena pana piyaputte viya sabbasatte sampassamānassa tesu mettākaruṇāsineho parivaḍḍhati, tato ca taṃtadavatthānurūpaṃ attaparasantānesu lobhadosamohavigamena vidūrīkatamacchariyādibodhisambhārapaṭipakkho mahāpuriso dānapiyavacanaatthacariyāsamānattatāsaṅkhātehi catūhi saṅgahavatthūhi caturadhiṭṭhānānugatehi accantaṃ janassa saṅgahakaraṇena upari yānattaye avatāraṇaṃ paripācanañca karoti.

    ಮಹಾಸತ್ತಾನಞ್ಹಿ ಮಹಾಕರುಣಾ ಮಹಾಪಞ್ಞಾ ಚ ದಾನೇನ ಅಲಙ್ಕತಾ, ದಾನಂ ಪಿಯವಚನೇನ, ಪಿಯವಚನಂ ಅತ್ಥಚರಿಯಾಯ, ಅತ್ಥಚರಿಯಾ ಸಮಾನತ್ತತಾಯ ಅಲಙ್ಕತಾ ಸಙ್ಗಹಿತಾ ಚ। ತೇಸಂ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸತ್ತೇ ಅತ್ತನಾ ನಿಬ್ಬಿಸೇಸೇ ಕತ್ವಾ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರೇಸು ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಾನಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಮಾನಸುಖದುಕ್ಖತಾಯ ಸಮಾನತ್ತತಾಯ ಸಿದ್ಧಿ। ಬುದ್ಧಭೂತಾನಮ್ಪಿ ಚ ತೇಹೇವ ಚತೂಹಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂಹಿ ಚತುರಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಪೂರಿತಾಭಿವುದ್ಧೇಹಿ ಜನಸ್ಸ ಅಚ್ಚನ್ತಿಕಸಙ್ಗಹಕರಣೇನ ಅಭಿವಿನಯನಂ ಸಿಜ್ಝತಿ। ದಾನಞ್ಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾನಂ ಚಾಗಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಪರಿಪೂರಿತಾಭಿವುದ್ಧಂ, ಪಿಯವಚನಂ ಸಚ್ಚಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ, ಅತ್ಥಚರಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ, ಸಮಾನತ್ತತಾ ಉಪಸಮಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಪರಿಪೂರಿತಾಭಿವುದ್ಧಾ। ತಥಾಗತಾನಞ್ಹಿ ಸಬ್ಬಸಾವಕಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇಹಿ ಸಮಾನತ್ತತಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇ। ತತ್ರ ಹಿ ನೇಸಂ ಅವಿಸೇಸತೋ ಏಕೀಭಾವೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ನತ್ಥಿ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ನಾನತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಹೋನ್ತಿ ಚೇತ್ಥ –

    Mahāsattānañhi mahākaruṇā mahāpaññā ca dānena alaṅkatā, dānaṃ piyavacanena, piyavacanaṃ atthacariyāya, atthacariyā samānattatāya alaṅkatā saṅgahitā ca. Tesaṃ sabbepi satte attanā nibbisese katvā bodhisambhāresu paṭipajjantānaṃ sabbattha samānasukhadukkhatāya samānattatāya siddhi. Buddhabhūtānampi ca teheva catūhi saṅgahavatthūhi caturadhiṭṭhānaparipūritābhivuddhehi janassa accantikasaṅgahakaraṇena abhivinayanaṃ sijjhati. Dānañhi sammāsambuddhānaṃ cāgādhiṭṭhānena paripūritābhivuddhaṃ, piyavacanaṃ saccādhiṭṭhānena, atthacariyā paññādhiṭṭhānena, samānattatā upasamādhiṭṭhānena paripūritābhivuddhā. Tathāgatānañhi sabbasāvakapaccekabuddhehi samānattatā parinibbāne. Tatra hi nesaṃ avisesato ekībhāvo. Tenevāha ‘‘natthi vimuttiyā nānatta’’nti. Honti cettha –

    ‘‘ಸಚ್ಚೋ ಚಾಗೀ ಉಪಸನ್ತೋ, ಪಞ್ಞವಾ ಅನುಕಮ್ಪಕೋ।

    ‘‘Sacco cāgī upasanto, paññavā anukampako;

    ಸಮ್ಭತಸಬ್ಬಸಮ್ಭಾರೋ, ಕಂ ನಾಮತ್ಥಂ ನ ಸಾಧಯೇ॥

    Sambhatasabbasambhāro, kaṃ nāmatthaṃ na sādhaye.

    ‘‘ಮಹಾಕಾರುಣಿಕೋ ಸತ್ಥಾ, ಹಿತೇಸೀ ಚ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ।

    ‘‘Mahākāruṇiko satthā, hitesī ca upekkhako;

    ನಿರಪೇಕ್ಖೋ ಚ ಸಬ್ಬತ್ಥ, ಅಹೋ ಅಚ್ಛರಿಯೋ ಜಿನೋ॥

    Nirapekkho ca sabbattha, aho acchariyo jino.

    ‘‘ವಿರತ್ತೋ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು, ಸತ್ತೇಸು ಚ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ।

    ‘‘Viratto sabbadhammesu, sattesu ca upekkhako;

    ಸದಾ ಸತ್ತಹಿತೇ ಯುತ್ತೋ, ಅಹೋ ಅಚ್ಛರಿಯೋ ಜಿನೋ॥

    Sadā sattahite yutto, aho acchariyo jino.

    ‘‘ಸಬ್ಬದಾ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ, ಹಿತಾಯ ಚ ಸುಖಾಯ ಚ।

    ‘‘Sabbadā sabbasattānaṃ, hitāya ca sukhāya ca;

    ಉಯ್ಯುತ್ತೋ ಅಕಿಲಾಸೂ ಚ, ಅಹೋ ಅಚ್ಛರಿಯೋ ಜಿನೋ’’ತಿ॥

    Uyyutto akilāsū ca, aho acchariyo jino’’ti.

    ಕಿತ್ತಕೇನ ಕಾಲೇನ ಸಮ್ಪಾದನನ್ತಿ? ಹೇಟ್ಠಿಮೇನ ತಾವ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಮಹಾಕಪ್ಪಾನಂ ಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ, ಮಜ್ಝಿಮೇನ ಅಟ್ಠ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಮಹಾಕಪ್ಪಾನಂ ಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ, ಉಪರಿಮೇನ ಪನ ಸೋಳಸ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಮಹಾಕಪ್ಪಾನಂ ಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ। ಏತೇ ಚ ಭೇದಾ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಪಞ್ಞಾಧಿಕಸದ್ಧಾಧಿಕವೀರಿಯಾಧಿಕವಸೇನ ಞಾತಬ್ಬಾ। ಪಞ್ಞಾಧಿಕಾನಞ್ಹಿ ಸದ್ಧಾ ಮನ್ದಾ ಹೋತಿ ಪಞ್ಞಾ ತಿಕ್ಖಾ, ಸದ್ಧಾಧಿಕಾನಂ ಪಞ್ಞಾ ಮಜ್ಝಿಮಾ ಹೋತಿ, ವೀರಿಯಾಧಿಕಾನಂ ಪಞ್ಞಾ ಮನ್ದಾ, ಪಞ್ಞಾನುಭಾವೇನ ಚ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಾತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ।

    Kittakena kālena sampādananti? Heṭṭhimena tāva paricchedena cattāri asaṅkhyeyyāni mahākappānaṃ satasahassañca, majjhimena aṭṭha asaṅkhyeyyāni mahākappānaṃ satasahassañca, uparimena pana soḷasa asaṅkhyeyyāni mahākappānaṃ satasahassañca. Ete ca bhedā yathākkamaṃ paññādhikasaddhādhikavīriyādhikavasena ñātabbā. Paññādhikānañhi saddhā mandā hoti paññā tikkhā, saddhādhikānaṃ paññā majjhimā hoti, vīriyādhikānaṃ paññā mandā, paññānubhāvena ca sammāsambodhi adhigantabbāti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.

    ಅಪರೇ ಪನ ‘‘ವೀರಿಯಸ್ಸ ತಿಕ್ಖಮಜ್ಝಿಮಮುದುಭಾವೇನ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಅಯಂ ಕಾಲವಿಭಾಗೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಅವಿಸೇಸೇನ ಪನ ವಿಮುತ್ತಿಪರಿಪಾಚನೀಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ತಿಕ್ಖಮಜ್ಝಿಮಮುದುಭಾವೇನ ಯಥಾವುತ್ತಕಾಲಭೇದೇನ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಾ ತೇಸಂ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ತಯೋಪೇತೇ ಕಾಲಭೇದಾ ಯುತ್ತಾತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಏವಂ ತಿವಿಧಾ ಹಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಅಭಿನೀಹಾರಕ್ಖಣೇ ಭವನ್ತಿ ಉಗ್ಘಹಟಿತಞ್ಞೂವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂನೇಯ್ಯಭೇದೇನ। ತೇಸು ಯೋ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ, ಸೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಾ ಚತುಪ್ಪದಿಕಂ ಗಾಥಂ ಸುಣನ್ತೋ ಗಾಥಾಯ ತತಿಯಪದೇ ಅಪರಿಯೋಸಿತೇ ಏವ ಛಹಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಹಿ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೂಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ, ಸಚೇ ಸಾವಕಬೋಧಿಯಂ ಅಧಿಮುತ್ತೋ ಸಿಯಾ।

    Apare pana ‘‘vīriyassa tikkhamajjhimamudubhāvena bodhisattānaṃ ayaṃ kālavibhāgo’’ti vadanti. Avisesena pana vimuttiparipācanīyānaṃ dhammānaṃ tikkhamajjhimamudubhāvena yathāvuttakālabhedena bodhisambhārā tesaṃ pāripūriṃ gacchantīti tayopete kālabhedā yuttātipi vadanti. Evaṃ tividhā hi bodhisattā abhinīhārakkhaṇe bhavanti ugghahaṭitaññūvipañcitaññūneyyabhedena. Tesu yo ugghaṭitaññū, so sammāsambuddhassa sammukhā catuppadikaṃ gāthaṃ suṇanto gāthāya tatiyapade apariyosite eva chahi abhiññāhi saha paṭisambhidāhi arahattaṃ adhigantuṃ samatthūpanissayo hoti, sace sāvakabodhiyaṃ adhimutto siyā.

    ದುತಿಯೋ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ಚತುಪ್ಪದಿಕಂ ಗಾಥಂ ಸುಣನ್ತೋ ಅಪರಿಯೋಸಿತೇ ಏವ ಗಾಥಾಯ ಚತುತ್ಥಪದೇ ಛಹಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೂಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ, ಯದಿ ಸಾವಕಬೋಧಿಯಂ ಅಧಿಮುತ್ತೋ ಸಿಯಾ।

    Dutiyo bhagavato sammukhā catuppadikaṃ gāthaṃ suṇanto apariyosite eva gāthāya catutthapade chahi abhiññāhi arahattaṃ adhigantuṃ samatthūpanissayo hoti, yadi sāvakabodhiyaṃ adhimutto siyā.

    ಇತರೋ ಪನ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ಚತುಪ್ಪದಿಕಂ ಗಾಥಂ ಸುತ್ವಾ ಪರಿಯೋಸಿತಾಯ ಗಾಥಾಯ ಛಹಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೂಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ।

    Itaro pana bhagavato sammukhā catuppadikaṃ gāthaṃ sutvā pariyositāya gāthāya chahi abhiññāhi arahattaṃ pattuṃ samatthūpanissayo hoti.

    ತಯೋಪೇತೇ ವಿನಾ ಕಾಲಭೇದೇನ ಕತಾಭಿನೀಹಾರೋ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಲದ್ಧಬ್ಯಾಕರಣಾ ಚ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಪಾರಮಿಯೋ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಾ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಯಥಾವುತ್ತಭೇದೇನ ಕಾಲೇನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣನ್ತಿ। ತೇಸು ತೇಸು ಪನ ಕಾಲಭೇದೇಸು ಅಪರಿಪುಣ್ಣೇಸು ತೇ ತೇ ಮಹಾಸತ್ತಾ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ವೇಸ್ಸನ್ತರದಾನಸದಿಸಂ ಮಹಾದಾನಂ ದೇನ್ತಾಪಿ ತದನುರೂಪೇ ಸೀಲಾದಿಸಬ್ಬಪಾರಮಿಧಮ್ಮೇ ಆಚಿನನ್ತಾಪಿ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಪರಿಚ್ಚಾಗೇ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತಾಪಿ ಞಾತತ್ಥಚರಿಯಾ ಲೋಕತ್ಥಚರಿಯಾ ಬುದ್ಧತ್ಥಚರಿಯಾ ಪರಮಕೋಟಿಂ ಪಾಪೇನ್ತಾಪಿ ಅನ್ತರಾ ಚ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಞಾಣಸ್ಸ ಅಪರಿಪಚ್ಚನತೋ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಾನಂ ಅಪರಿನಿಟ್ಠಾನತೋ। ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಕಾಲನಿಪ್ಫಾದಿತಂ ವಿಯ ಹಿ ಸಸ್ಸಂ ಯಥಾವುತ್ತಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಪರಿನಿಪ್ಫಾದಿತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿ ತದನನ್ತರಾ ಸಬ್ಬುಸ್ಸಾಹೇನ ವಾಯಮನ್ತೇನಾಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ಅಧಿಗನ್ತುನ್ತಿ ಪಾರಮಿಪಾರಿಪೂರಿ ಯಥಾವುತ್ತಕಾಲವಿಸೇಸೇನ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Tayopete vinā kālabhedena katābhinīhāro buddhānaṃ santike laddhabyākaraṇā ca anukkamena pāramiyo paripūrentā yathākkamaṃ yathāvuttabhedena kālena sammāsambodhiṃ pāpuṇanti. Tesu tesu pana kālabhedesu aparipuṇṇesu te te mahāsattā divase divase vessantaradānasadisaṃ mahādānaṃ dentāpi tadanurūpe sīlādisabbapāramidhamme ācinantāpi pañca mahāpariccāge pariccajantāpi ñātatthacariyā lokatthacariyā buddhatthacariyā paramakoṭiṃ pāpentāpi antarā ca sammāsambuddhā bhavissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Kasmā? Ñāṇassa aparipaccanato buddhakārakadhammānaṃ apariniṭṭhānato. Paricchinnakālanipphāditaṃ viya hi sassaṃ yathāvuttakālaparicchedena parinipphāditā sammāsambodhi tadanantarā sabbussāhena vāyamantenāpi na sakkā adhigantunti pāramipāripūri yathāvuttakālavisesena sampajjatīti veditabbaṃ.

    ಕೋ ಆನಿಸಂಸೋತಿ? ಯೇ ತೇ ಕತಾಭಿನೀಹಾರಾನಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ –

    Ko ānisaṃsoti? Ye te katābhinīhārānaṃ bodhisattānaṃ –

    ‘‘ಏವಂ ಸಬ್ಬಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಬೋಧಿಯಾ ನಿಯತಾ ನರಾ।

    ‘‘Evaṃ sabbaṅgasampannā, bodhiyā niyatā narā;

    ಸಂಸರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ, ಕಪ್ಪಕೋಟಿಸತೇಹಿಪಿ॥

    Saṃsaraṃ dīghamaddhānaṃ, kappakoṭisatehipi.

    ‘‘ಅವೀಚಿಮ್ಹಿ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಥಾ ಲೋಕನ್ತರೇಸು ಚ।

    ‘‘Avīcimhi nuppajjanti, tathā lokantaresu ca;

    ನಿಜ್ಝಾಮತಣ್ಹಾ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾ, ನ ಹೋನ್ತಿ ಕಾಲಕಞ್ಜಿಕಾ॥

    Nijjhāmataṇhā khuppipāsā, na honti kālakañjikā.

    ‘‘ನ ಹೋನ್ತಿ ಖುದ್ದಕಾ ಪಾಣಾ, ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಾಪಿ ದುಗ್ಗತಿಂ।

    ‘‘Na honti khuddakā pāṇā, upapajjantāpi duggatiṃ;

    ಜಾಯಮಾನಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಜಚ್ಚನ್ಧಾ ನ ಭವನ್ತಿ ತೇ॥

    Jāyamānā manussesu, jaccandhā na bhavanti te.

    ‘‘ಸೋತವೇಕಲ್ಲತಾ ನತ್ಥಿ, ನ ಭವನ್ತಿ ಮೂಗಪಕ್ಖಿಕಾ।

    ‘‘Sotavekallatā natthi, na bhavanti mūgapakkhikā;

    ಇತ್ಥಿಭಾವಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಪಣ್ಡಕಾ॥

    Itthibhāvaṃ na gacchanti, ubhatobyañjanapaṇḍakā.

    ‘‘ನ ಭವನ್ತಿ ಪರಿಯಾಪನ್ನಾ, ಬೋಧಿಯಾ ನಿಯತಾ ನರಾ।

    ‘‘Na bhavanti pariyāpannā, bodhiyā niyatā narā;

    ಮುತ್ತಾ ಆನನ್ತರಿಕೇಹಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸುದ್ಧಗೋಚರಾ॥

    Muttā ānantarikehi, sabbattha suddhagocarā.

    ‘‘ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ನ ಸೇವನ್ತಿ, ಕಮ್ಮಕಿರಿಯದಸ್ಸನಾ।

    ‘‘Micchādiṭṭhiṃ na sevanti, kammakiriyadassanā;

    ವಸಮಾನಾಪಿ ಸಗ್ಗೇಸು, ಅಸಞ್ಞಂ ನೂಪಪಜ್ಜರೇ॥

    Vasamānāpi saggesu, asaññaṃ nūpapajjare.

    ‘‘ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಸು ದೇವೇಸು, ಹೇತು ನಾಮ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।

    ‘‘Suddhāvāsesu devesu, hetu nāma na vijjati;

    ನೇಕ್ಖಮ್ಮನಿನ್ನಾ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ, ವಿಸಂಯುತ್ತಾ ಭವಾಭವೇ।

    Nekkhammaninnā sappurisā, visaṃyuttā bhavābhave;

    ಚರನ್ತಿ ಲೋಕತ್ಥಚರಿಯಾಯೋ, ಪೂರೇನ್ತಿ ಸಬ್ಬಪಾರಮೀ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ; ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ; ಅಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ದೂರೇನಿದಾನಕಥಾ) –

    Caranti lokatthacariyāyo, pūrenti sabbapāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā) –

    ಏವಂ ಸಂವಣ್ಣಿತಾ ಆನಿಸಂಸಾ। ಯೇ ಚ ‘‘ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ, ಆನನ್ದ, ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತುಸಿತಾ ಕಾಯಾ ಚವಿತ್ವಾ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಂ ಓಕ್ಕಮತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೦೦; ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೧೭) ಸೋಳಸ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಧಮ್ಮಪ್ಪಕಾರಾ, ಯೇ ಚ ‘‘ಸೀತಂ ಬ್ಯಪಗತಂ ಹೋತಿ, ಉಣ್ಹಞ್ಚ ಉಪಸಮ್ಮತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಬು॰ ವಂ॰ ೨.೮೩) ‘‘ಜಾಯಮಾನೇ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಬೋಧಿಸತ್ತೇ ಅಯಂ ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಸಙ್ಕಮ್ಪತಿ ಸಮ್ಪಕಮ್ಪತಿ ಸಮ್ಪವೇಧತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೦೧; ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೩೨) ಚ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ, ಯೇ ವಾ ಪನಞ್ಞೇಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಸಮಿಜ್ಝನಂ ಕಮ್ಮಾದೀಸು ವಸೀಭಾವೋತಿ ಏವಮಾದಯೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಜಾತಕಬುದ್ಧವಂಸಾದೀಸು ದಸ್ಸಿತಾಕಾರಾ ಆನಿಸಂಸಾ, ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಏತಾಸಂ ಆನಿಸಂಸಾ। ತಥಾ ಯಥಾನಿದಸ್ಸಿತಭೇದಾ ಅಲೋಭಾದೋಸಾದಿಗುಣಯುಗಲಾದಯೋ ಚಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Evaṃ saṃvaṇṇitā ānisaṃsā. Ye ca ‘‘sato sampajāno, ānanda, bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkamatī’’tiādinā (ma. ni. 3.200; dī. ni. 2.17) soḷasa acchariyabbhutadhammappakārā, ye ca ‘‘sītaṃ byapagataṃ hoti, uṇhañca upasammatī’’tiādinā (bu. vaṃ. 2.83) ‘‘jāyamāne kho, sāriputta, bodhisatte ayaṃ dasasahassī lokadhātu saṅkampati sampakampati sampavedhatī’’tiādinā (ma. ni. 3.201; dī. ni. 2.32) ca dvattiṃsa pubbanimittappakārā, ye vā panaññepi bodhisattānaṃ adhippāyasamijjhanaṃ kammādīsu vasībhāvoti evamādayo tattha tattha jātakabuddhavaṃsādīsu dassitākārā ānisaṃsā, te sabbepi etāsaṃ ānisaṃsā. Tathā yathānidassitabhedā alobhādosādiguṇayugalādayo cāti veditabbā.

    ಅಪಿ ಚ ಯಸ್ಮಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅಭಿನೀಹಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಪಿತುಸಮೋ ಹೋತಿ ಹಿತೇಸಿತಾಯ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಕೋ ಗರು ಭಾವನೀಯೋ ಪರಮಞ್ಚ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಹೋತಿ ಗುಣವಿಸೇಸಯೋಗೇನ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಚ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ, ಅಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ, ದೇವತಾಹಿ ಅನುಪಾಲೀಯತಿ, ಮೇತ್ತಾಕರುಣಾಪರಿಭಾವಿತಸನ್ತಾನತಾಯ ವಾಳಮಿಗಾದೀಹಿ ಚ ಅನಭಿಭವನೀಯೋ ಹೋತಿ, ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಪಚ್ಚಾಜಾಯತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಉಳಾರೇನ ವಣ್ಣೇನ ಉಳಾರೇನ ಯಸೇನ ಉಳಾರೇನ ಸುಖೇನ ಉಳಾರೇನ ಬಲೇನ ಉಳಾರೇನ ಆಧಿಪತೇಯ್ಯೇನ ಅಞ್ಞೇ ಸತ್ತೇ ಅಭಿಭವತಿ ಪುಞ್ಞವಿಸೇಸಯೋಗತೋ।

    Api ca yasmā bodhisatto abhinīhārato paṭṭhāya sabbasattānaṃ pitusamo hoti hitesitāya, dakkhiṇeyyako garu bhāvanīyo paramañca puññakkhettaṃ hoti guṇavisesayogena. Yebhuyyena ca manussānaṃ piyo hoti, amanussānaṃ piyo hoti, devatāhi anupālīyati, mettākaruṇāparibhāvitasantānatāya vāḷamigādīhi ca anabhibhavanīyo hoti, yasmiṃ yasmiñca sattanikāye paccājāyati, tasmiṃ tasmiṃ uḷārena vaṇṇena uḷārena yasena uḷārena sukhena uḷārena balena uḷārena ādhipateyyena aññe satte abhibhavati puññavisesayogato.

    ಅಪ್ಪಾಬಾಧೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕೋ, ಸುವಿಸುದ್ಧಾ ಚಸ್ಸ ಸದ್ಧಾ ಹೋತಿ ಸುವಿಸದಾ, ಸುವಿಸುದ್ಧಂ ವೀರಿಯಂ, ಸತಿಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾ ಸುವಿಸದಾ, ಮನ್ದಕಿಲೇಸೋ ಹೋತಿ ಮನ್ದದರಥೋ ಮನ್ದಪರಿಳಾಹೋ, ಕಿಲೇಸಾನಂ ಮನ್ದಭಾವೇನೇವ ಸುವಚೋ ಹೋತಿ ಪದಕ್ಖಿಣಗ್ಗಾಹೀ, ಖಮೋ ಹೋತಿ ಸೋರತೋ, ಸಖಿಲೋ ಹೋತಿ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಕುಸಲೋ, ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಅನುಪನಾಹೀ, ಅಮಕ್ಖೀ ಹೋತಿ ಅಪಳಾಸೀ, ಅನಿಸ್ಸುಕೀ ಹೋತಿ ಅಮಚ್ಛರೀ, ಅಸಠೋ ಹೋತಿ ಅಮಾಯಾವೀ, ಅಥದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅನತಿಮಾನೀ, ಅಸಾರದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ, ಪರತೋ ಉಪತಾಪಸಹೋ ಹೋತಿ ಪರೇಸಂ ಅನುಪತಾಪೀ, ಯಸ್ಮಿಞ್ಚ ಗಾಮಖೇತ್ತೇ ಪಟಿವಸತಿ, ತತ್ಥ ಸತ್ತಾನಂ ಭಯಾದಯೋ ಉಪದ್ದವಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ವೂಪಸಮ್ಮನ್ತಿ, ಯೇಸು ಚ ಅಪಾಯೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ನ ತತ್ಥ ಪಚುರಜನೋ ವಿಯ ದುಕ್ಖೇನ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಪೀಳೀಯತಿ, ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಸಂವೇಗಮಾಪಜ್ಜತಿ। ತಸ್ಮಾ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಯಥಾರಹಂ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಭವೇ ಲಬ್ಭಮಾನಾ ಏತೇ ಸತ್ತಾನಂ ಪಿತುಸಮತಾದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯತಾದಯೋ ಗುಣವಿಸೇಸಾ ಆನಿಸಂಸಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Appābādho hoti appātaṅko, suvisuddhā cassa saddhā hoti suvisadā, suvisuddhaṃ vīriyaṃ, satisamādhipaññā suvisadā, mandakileso hoti mandadaratho mandapariḷāho, kilesānaṃ mandabhāveneva suvaco hoti padakkhiṇaggāhī, khamo hoti sorato, sakhilo hoti paṭisanthārakusalo, akkodhano hoti anupanāhī, amakkhī hoti apaḷāsī, anissukī hoti amaccharī, asaṭho hoti amāyāvī, athaddho hoti anatimānī, asāraddho hoti appamatto, parato upatāpasaho hoti paresaṃ anupatāpī, yasmiñca gāmakhette paṭivasati, tattha sattānaṃ bhayādayo upaddavā yebhuyyena anuppannā nuppajjanti, uppannā ca vūpasammanti, yesu ca apāyesu uppajjati, na tattha pacurajano viya dukkhena adhimattaṃ pīḷīyati, bhiyyosomattāya saṃvegamāpajjati. Tasmā mahāpurisassa yathārahaṃ tasmiṃ tasmiṃ bhave labbhamānā ete sattānaṃ pitusamatādakkhiṇeyyatādayo guṇavisesā ānisaṃsāti veditabbā.

    ತಥಾ ಆಯುಸಮ್ಪದಾ ರೂಪಸಮ್ಪದಾ ಕುಲಸಮ್ಪದಾ ಇಸ್ಸರಿಯಸಮ್ಪದಾ ಆದೇಯ್ಯವಚನತಾ ಮಹಾನುಭಾವತಾತಿ ಏತೇಪಿ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಪಾರಮೀನಂ ಆನಿಸಂಸಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಆಯುಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ತಸ್ಸಂ ತಸ್ಸಂ ಉಪಪತ್ತಿಯಂ ದೀಘಾಯುಕತಾ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕತಾ, ತಾಯ ಯಥಾರದ್ಧಾನಿ ಕುಸಲಸಮಾದಾನಾನಿ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತಿ, ಬಹುಞ್ಚ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನೋತಿ। ರೂಪಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ಅಭಿರೂಪತಾ ದಸ್ಸನೀಯತಾ ಪಾಸಾದಿಕತಾ, ತಾಯ ರೂಪಪ್ಪಮಾಣಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಪಸಾದಾವಹೋ ಹೋತಿ ಸಮ್ಭಾವನೀಯೋ। ಕುಲಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ಉಳಾರೇಸು ಕುಲೇಸು ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತಾಯ ಜಾತಿಮದಾದಿಮದಮತ್ತಾನಮ್ಪಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನೀಯೋ ಹೋತಿ ಪಯಿರುಪಾಸನೀಯೋ, ತೇನ ತೇ ನಿಬ್ಬಿಸೇವನೇ ಕರೋತಿ। ಇಸ್ಸರಿಯಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ಮಹಾವಿಭವತಾ ಮಹೇಸಕ್ಖತಾ ಮಹಾಪರಿವಾರತಾ ಚ, ತಾಹಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬೇ ಚತೂಹಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂಹಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಿತುಂ, ನಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮೇನ ನಿಗ್ಗಹೇತುಞ್ಚ ಸಮತ್ಥೋ ಹೋತಿ।

    Tathā āyusampadā rūpasampadā kulasampadā issariyasampadā ādeyyavacanatā mahānubhāvatāti etepi mahāpurisassa pāramīnaṃ ānisaṃsāti veditabbā. Tattha āyusampadā nāma tassaṃ tassaṃ upapattiyaṃ dīghāyukatā ciraṭṭhitikatā, tāya yathāraddhāni kusalasamādānāni pariyosāpeti, bahuñca kusalaṃ upacinoti. Rūpasampadā nāma abhirūpatā dassanīyatā pāsādikatā, tāya rūpappamāṇānaṃ sattānaṃ pasādāvaho hoti sambhāvanīyo. Kulasampadā nāma uḷāresu kulesu abhinibbatti, tāya jātimadādimadamattānampi upasaṅkamanīyo hoti payirupāsanīyo, tena te nibbisevane karoti. Issariyasampadā nāma mahāvibhavatā mahesakkhatā mahāparivāratā ca, tāhi saṅgaṇhitabbe catūhi saṅgahavatthūhi saṅgaṇhituṃ, niggahetabbe dhammena niggahetuñca samattho hoti.

    ಆದೇಯ್ಯವಚನತಾ ನಾಮ ಸದ್ಧೇಯ್ಯತಾ ಪಚ್ಚಯಿಕತಾ, ತಾಯ ಸತ್ತಾನಂ ಪಮಾಣಭೂತೋ ಹೋತಿ, ಅಲಙ್ಘನೀಯಾ ಚಸ್ಸ ಆಣಾ ಹೋತಿ। ಮಹಾನುಭಾವತಾ ನಾಮ ಆನುಭಾವಮಹನ್ತತಾ, ತಾಯ ಪರೇಹಿ ನ ಅಭಿಭೂಯತಿ, ಸಯಮೇವ ಪನ ಪರೇ ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಅಭಿಭವತಿ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮೇನ ಯಥಾಭೂತಗುಣೇಹಿ ಚ, ಏವಮೇತೇ ಆಯುಸಮ್ಪದಾದಯೋ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಪಾರಮೀನಂ ಆನಿಸಂಸಾ, ಸಯಞ್ಚ ಅಪರಿಮಾಣಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸಮ್ಭಾರಸ್ಸ ಪರಿವುಡ್ಢಿಹೇತುಭೂತಾ ಯಾನತ್ತಯೇ ಸತ್ತಾನಂ ಅವತಾರಣಸ್ಸ ಪರಿಪಾಚನಸ್ಸ ಚ ಕಾರಣಭೂತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Ādeyyavacanatā nāma saddheyyatā paccayikatā, tāya sattānaṃ pamāṇabhūto hoti, alaṅghanīyā cassa āṇā hoti. Mahānubhāvatā nāma ānubhāvamahantatā, tāya parehi na abhibhūyati, sayameva pana pare aññadatthu abhibhavati dhammena samena yathābhūtaguṇehi ca, evamete āyusampadādayo mahāpurisassa pāramīnaṃ ānisaṃsā, sayañca aparimāṇassa puññasambhārassa parivuḍḍhihetubhūtā yānattaye sattānaṃ avatāraṇassa paripācanassa ca kāraṇabhūtāti veditabbā.

    ಕಿಂ ಫಲನ್ತಿ? ಸಮಾಸತೋ ತಾವ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಭಾವೋ ಏತಾಸಂ ಫಲಂ, ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ದ್ವತ್ತಿಂಸಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಅಸೀತಿಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾದಿಅನೇಕಗುಣಗಣಸಮುಜ್ಜಲರೂಪಕಾಯಸಮ್ಪತ್ತಿ- ಅಧಿಟ್ಠಾನಸಬಲಚತುವೇಸಾರಜ್ಜಛಅಸಾಧಾರಣಞಾಣಅಟ್ಠಾರಸಾವೇಣಿಕ- ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಪ್ಪಭುತಿಅನನ್ತಾಪರಿಮಾಣ ಗುಣಸಮುದಯೋಪಸೋಭಿನೀ ಧಮ್ಮಕಾಯಸಿರೀ। ಯಾವತಾ ಪನ ಬುದ್ಧಗುಣಾ ಯೇ ಅನೇಕೇಹಿಪಿ ಕಪ್ಪೇಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನಾಪಿ ವಾಚಾಯ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಇದಮೇತಾಸಂ ಫಲಂ। ವುತ್ತಞ್ಚೇತಂ –

    Kiṃphalanti? Samāsato tāva sammāsambuddhabhāvo etāsaṃ phalaṃ, vitthārato pana dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇaasītianubyañjanabyāmappabhādianekaguṇagaṇasamujjalarūpakāyasampatti- adhiṭṭhānasabalacatuvesārajjachaasādhāraṇañāṇaaṭṭhārasāveṇika- buddhadhammappabhutianantāparimāṇa guṇasamudayopasobhinī dhammakāyasirī. Yāvatā pana buddhaguṇā ye anekehipi kappehi sammāsambuddhenāpi vācāya pariyosāpetuṃ na sakkā, idametāsaṃ phalaṃ. Vuttañcetaṃ –

    ‘‘ಬುದ್ಧೋಪಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಣೇಯ್ಯ ವಣ್ಣಂ, ಕಪ್ಪಮ್ಪಿ ಚೇ ಅಞ್ಞಮಭಾಸಮಾನೋ।

    ‘‘Buddhopi buddhassa bhaṇeyya vaṇṇaṃ, kappampi ce aññamabhāsamāno;

    ಖೀಯೇಥ ಕಪ್ಪೋ ಚಿರದೀಘಮನ್ತರೇ, ವಣ್ಣೋ ನ ಖೀಯೇಥ ತಥಾಗತಸ್ಸಾ’’ತಿ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೩೦೪; ೩.೧೪೧; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪೨೫; ಉದಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೫೩; ಚರಿಯಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ)।

    Khīyetha kappo ciradīghamantare, vaṇṇo na khīyetha tathāgatassā’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 1.304; 3.141; ma. ni. aṭṭha. 2.425; udā. aṭṭha. 53; cariyā. aṭṭha. nidānakathā);

    ಏವಮೇತ್ಥ ಪಾರಮೀಸು ಪಕಿಣ್ಣಕಕಥಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Evamettha pāramīsu pakiṇṇakakathā veditabbā.

    ಯಂ ಪನ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ದತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಕಂ ದಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪಾರಮೀ ಏಕಜ್ಝಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪರತೋ ‘‘ಕೋಸಜ್ಜಂ ಭಯತೋ ದಿಸ್ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಪರಿಯೋಸಾನಗಾಥಾದ್ವಯಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಯೇಹಿ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಮೇತ್ತಾಭಾವನಾ ಅಪ್ಪಮಾದವಿಹಾರೇಹಿ ಯಥಾವುತ್ತಾ ಬುದ್ಧಕಾರಕಧಮ್ಮಾ ವಿಸದಭಾವಂ ಗತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಸಙ್ಖಾತಾ ಚ ಅತ್ತನೋ ವಿಮುತ್ತಿ ಪರಿಪಾಚಿತಾ, ತೇಹಿ ವೇನೇಯ್ಯಾನಮ್ಪಿ ವಿಮುತ್ತಿಪರಿಪಾಚನಾಯ ಓವಾದದಾನತ್ಥಂ ವುತ್ಥಂ।

    Yaṃ pana pāḷiyaṃ ‘‘datvā dātabbakaṃ dāna’’ntiādinā sabbāpi pāramī ekajjhaṃ dassetvā parato ‘‘kosajjaṃ bhayato disvā’’tiādinā pariyosānagāthādvayaṃ vuttaṃ, taṃ yehi vīriyārambhamettābhāvanā appamādavihārehi yathāvuttā buddhakārakadhammā visadabhāvaṃ gatā sammāsambodhisaṅkhātā ca attano vimutti paripācitā, tehi veneyyānampi vimuttiparipācanāya ovādadānatthaṃ vutthaṃ.

    ತತ್ಥ ಕೋಸಜ್ಜಂ ಭಯತೋ ದಿಸ್ವಾ, ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಞ್ಚ ಖೇಮತೋತಿ ಇಮಿನಾ ಪಟಿಪಕ್ಖೇ ಆದೀನವದಸ್ಸನಮುಖೇನ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೇ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ಹೋಥಾತಿ ಇಮಿನಾ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೇ ನಿಯೋಜೇತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ –

    Tattha kosajjaṃ bhayato disvā, vīriyārambhañca khematoti iminā paṭipakkhe ādīnavadassanamukhena vīriyārambhe ānisaṃsaṃ dasseti. Āraddhavīriyā hothāti iminā vīriyārambhe niyojeti. Yasmā ca –

    ‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।

    ‘‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;

    ಸಚಿತ್ತಪರಿಯೋದಪನಂ, ಏತಂ ಬುದ್ಧಾನ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೮೩; ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೯೦; ನೇತ್ತಿ॰ ೩೦, ೫೦) –

    Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhāna sāsana’’nti. (dha. pa. 183; dī. ni. 2.90; netti. 30, 50) –

    ಸಙ್ಖೇಪತೋ । ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಸಕಲೇನ ಬುದ್ಧವಚನೇನ ಪಕಾಸಿತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಏಕನ್ತೇನೇವ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾಧೀನಾ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೇ ನಿಯೋಜೇತ್ವಾ ‘‘ಏಸಾ ಬುದ್ಧಾನುಸಾಸನೀ’’ತಿ ಆಹ।

    Saṅkhepato . Vitthārato pana sakalena buddhavacanena pakāsitā sabbāpi sampattiyo ekanteneva sammappadhānādhīnā, tasmā bhagavā vīriyārambhe niyojetvā ‘‘esā buddhānusāsanī’’ti āha.

    ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಯ್ವಾಯಂ ಸಬ್ಬಸಂಕಿಲೇಸಮೂಲಭಾವತೋ ಸಬ್ಬಾನತ್ಥವಿಧಾಯಕನ್ತಿ ಕೋಸಜ್ಜಂ ಭಯತೋ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ಚತೂಹಿ ಯೋಗೇಹಿ ಅನುಪದ್ದವಭಾವಸಾಧನತೋ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಞ್ಚ ಖೇಮತೋ ದಿಸ್ವಾ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಪಾದನವಸೇನ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಆರಮ್ಭೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾನುಯೋಗೋ, ತತ್ಥ ಯಂ ಸಮ್ಮದೇವ ನಿಯೋಜನ, ‘‘ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ಹೋಥಾ’’ತಿ, ಏಸಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಅನುಸಾಸನೀ ಅನುಸಿಟ್ಠಿ ಓವಾದೋತಿ। ಸೇಸಗಾಥಾಸುಪಿ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yvāyaṃ sabbasaṃkilesamūlabhāvato sabbānatthavidhāyakanti kosajjaṃ bhayato tappaṭipakkhato catūhi yogehi anupaddavabhāvasādhanato vīriyārambhañca khemato disvā adhisīlasikkhādisampādanavasena vīriyassa ārambho sammappadhānānuyogo, tattha yaṃ sammadeva niyojana, ‘‘āraddhavīriyā hothā’’ti, esā buddhānaṃ bhagavantānaṃ anusāsanī anusiṭṭhi ovādoti. Sesagāthāsupi imināva nayena attho veditabbo.

    ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ವಿವಾದನ್ತಿ ವಿರುದ್ಧವಾದಂ, ಛವಿವಾದವತ್ಥುವಸೇನ ವಿವದನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅವಿವಾದನ್ತಿ ವಿವಾದಪಟಿಪಕ್ಖಂ ಮೇತ್ತಾವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಮೇತ್ತಾಭಾವನಂ ವಾ। ಅಥ ವಾ ಅವಿವಾದನ್ತಿ ಅವಿವಾದಹೇತುಭೂತಂ ಛಬ್ಬಿಧಂ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಂ। ಸಮಗ್ಗಾತಿ ಅವಗ್ಗಾ, ಕಾಯೇನ ಚೇವ ಚಿತ್ತೇನ ಚ ಸಹಿತಾ ಅವಿರಮಿತಾ ಅವಿಯುತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಖಿಲಾತಿ ಸಕ್ಕೀಲಾ ಮುದುಸೀಲಾ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮ್ಹಿ ಮುದುಹದಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸಾ ಬುದ್ಧಾನುಸಾಸನೀತಿ ಏತ್ಥ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ವಿವಾದಮನುಪಗಮ್ಮ ಯದಿದಂ ಛಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪರಿಪೂರಣವಸೇನ ಸಮಗ್ಗವಾಸೇ ನಿಯೋಜನಂ, ಏಸಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅನುಸಿಟ್ಠೀತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಸಮಗ್ಗವಾಸಞ್ಹಿ ವಸಮಾನಾ ಸೀಲದಿಟ್ಠಿಸಾಮಞ್ಞಗತಾ ಅವಿವದಮಾನಾ ಸುಖೇನೇವ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ ಪರಿಪೂರೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಸತ್ಥಾ ಸಮಗ್ಗವಾಸೇ ನಿಯೋಜನಂ ಅತ್ತನೋ ಸಾಸನನ್ತಿ ದಸ್ಸೇಸಿ।

    Ayaṃ pana viseso – vivādanti viruddhavādaṃ, chavivādavatthuvasena vivadananti attho. Avivādanti vivādapaṭipakkhaṃ mettāvacīkammaṃ, mettābhāvanaṃ vā. Atha vā avivādanti avivādahetubhūtaṃ chabbidhaṃ sāraṇīyadhammaṃ. Samaggāti avaggā, kāyena ceva cittena ca sahitā aviramitā aviyuttāti attho. Sakhilāti sakkīlā mudusīlā, aññamaññamhi muduhadayāti attho. Esā buddhānusāsanīti ettha sabbena sabbaṃ vivādamanupagamma yadidaṃ chasāraṇīyadhammaparipūraṇavasena samaggavāse niyojanaṃ, esā buddhānaṃ anusiṭṭhīti yojetabbaṃ. Samaggavāsañhi vasamānā sīladiṭṭhisāmaññagatā avivadamānā sukheneva tisso sikkhā paripūressantīti satthā samaggavāse niyojanaṃ attano sāsananti dassesi.

    ಪಮಾದನ್ತಿ ಪಮಜ್ಜನಂ, ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಮುಸ್ಸನಂ ಅಕುಸಲೇಸು ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ಚಿತ್ತವೋಸ್ಸಗ್ಗಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಪಮಾದೋ, ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ಪಞ್ಚಸು ವಾ ಕಾಮಗುಣೇಸು ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವೋಸಗ್ಗೋ ವೋಸಗ್ಗಾನುಪ್ಪದಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ವಾ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಾಯ ಅಸಕ್ಕಚ್ಚಕಿರಿಯತಾ, ಅಸಾತಚ್ಚಕಿರಿಯತಾ, ಅನಟ್ಠಿತಕಿರಿಯತಾ, ಓಲೀನವುತ್ತಿತಾ, ನಿಕ್ಖಿತ್ತಛನ್ದತಾ, ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರತಾ ಅನಾಸೇವನಾ ಅಭಾವನಾ ಅಬಹುಲೀಕಮ್ಮಂ…ಪೇ॰… ಯೋ ಏವರೂಪೋ ಪಮಾದೋ ಪಮಜ್ಜನಾ ಪಮಜ್ಜಿತತ್ತಂ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಮಾದೋ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೮೪೬)।

    Pamādanti pamajjanaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ pamussanaṃ akusalesu ca dhammesu cittavossaggaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘tattha katamo pamādo, kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu vā kāmaguṇesu cittassa vosaggo vosaggānuppadānaṃ kusalānaṃ vā dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā, asātaccakiriyatā, anaṭṭhitakiriyatā, olīnavuttitā, nikkhittachandatā, nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ…pe… yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ, ayaṃ vuccati pamādo’’ti (vibha. 846).

    ಅಪ್ಪಮಾದನ್ತಿ ಅಪ್ಪಮಜ್ಜನಂ। ತಂ ಪಮಾದಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥತೋ ಹಿ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ನಾಮ ಸತಿಯಾ ಅವಿಪ್ಪವಾಸೋ, ‘‘ಸತಿಯಾ ಅವಿಪ್ಪವಾಸೋ’’ತಿ ಚ ನಿಚ್ಚಂ ಉಪಟ್ಠಿತಾಯ ಸತಿಯಾ ಏವೇತಂ ನಾಮಂ। ಅಪರೇ ಪನ ‘‘ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಪ್ಪಧಾನಾ ತಥಾ ಪವತ್ತಾ ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಿನೋ ಖನ್ಧಾ ಅಪ್ಪಮಾದೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಅಪ್ಪಮಾದಭಾವನಾ ನಾಮ ವಿಸುಂ ಏಕಾ ಭಾವನಾ ನತ್ಥಿ। ಯಾ ಹಿ ಕಾಚಿ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾ ಕುಸಲಕಿರಿಯಾ, ಸಬ್ಬಾ ಸಾ ಅಪ್ಪಮಾದಭಾವನಾತ್ವೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Appamādanti appamajjanaṃ. Taṃ pamādassa paṭipakkhato veditabbaṃ. Atthato hi appamādo nāma satiyā avippavāso, ‘‘satiyā avippavāso’’ti ca niccaṃ upaṭṭhitāya satiyā evetaṃ nāmaṃ. Apare pana ‘‘satisampajaññappadhānā tathā pavattā cattāro arūpino khandhā appamādo’’ti vadanti. Yasmā pana appamādabhāvanā nāma visuṃ ekā bhāvanā natthi. Yā hi kāci puññakiriyā kusalakiriyā, sabbā sā appamādabhāvanātveva veditabbā.

    ವಿಸೇಸತೋ ಪನ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಸರಣಗಮನಂ ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕಸಂವರಞ್ಚ ಉಪಾದಾಯ ಸಬ್ಬಾ ಸೀಲಭಾವನಾ, ಸಬ್ಬಾ ಸಮಾಧಿಭಾವನಾ, ಸಬ್ಬಾ ಪಞ್ಞಾಭಾವನಾ, ಸಬ್ಬಾ ಕುಸಲಭಾವನಾ, ಅನವಜ್ಜಭಾವನಾ , ಅಪ್ಪಮಾದಭಾವನಾ। ‘‘ಅಪ್ಪಮಾದೋ’’ತಿ ಹಿ ಇದಂ ಪದಂ ಮಹನ್ತಂ ಅತ್ಥಂ ದೀಪೇತಿ, ಮಹನ್ತಂ ಅತ್ಥಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸಕಲಮ್ಪಿ ತೇಪಿಟಕಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಮಾದಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಕತ್ವಾ ಕಥೇನ್ತೋ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ‘‘ಅತಿತ್ಥೇನ ಪಕ್ಖನ್ದೋ’’ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಅಪ್ಪಮಾದಪದಸ್ಸ ಮಹನ್ತಭಾವತೋ। ತಥಾ ಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಕುಸಿನಾರಾಯಂ ಯಮಕಸಾಲಾನಮನ್ತರೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಸಮಯೇ ನಿಪನ್ನೋ ಅಭಿಸಮ್ಬೋಧಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಞ್ಚಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ವಸ್ಸೇಸು ಅತ್ತನಾ ಭಾಸಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ಏಕೇನೇವ ಪದೇನ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ಸಮ್ಪಾದೇಥಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೧೮) ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಓವಾದಮದಾಸಿ। ತಥಾ ಚಾಹ – ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ಜಙ್ಗಮಾನಂ ಪಾಣಾನಂ ಪದಜಾತಾನಿ, ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಹತ್ಥಿಪದೇ ಸಮೋಧಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಹತ್ಥಿಪದಂ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ ಯದಿದಂ ಮಹನ್ತತ್ತೇನ, ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಅಪ್ಪಮಾದಮೂಲಕಾ ಅಪ್ಪಮಾದಸಮೋಸರಣಾ, ಅಪ್ಪಮಾದೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೩೦೦ ಥೋಕಂ ವಿಸದಿಸಂ)। ತತ್ಥ ಅಪ್ಪಮಾದಭಾವನಂ ಸಿಖಾಪ್ಪತ್ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಭಾವೇಥಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗ’’ನ್ತಿ ಆಹ।

    Visesato pana vivaṭṭūpanissayaṃ saraṇagamanaṃ kāyikavācasikasaṃvarañca upādāya sabbā sīlabhāvanā, sabbā samādhibhāvanā, sabbā paññābhāvanā, sabbā kusalabhāvanā, anavajjabhāvanā , appamādabhāvanā. ‘‘Appamādo’’ti hi idaṃ padaṃ mahantaṃ atthaṃ dīpeti, mahantaṃ atthaṃ pariggahetvā tiṭṭhati, sakalampi tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ āharitvā appamādapadassa atthaṃ katvā kathento dhammakathiko ‘‘atitthena pakkhando’’ti na vattabbo. Kasmā? Appamādapadassa mahantabhāvato. Tathā hi sammāsambuddho kusinārāyaṃ yamakasālānamantare parinibbānasamaye nipanno abhisambodhito paṭṭhāya pañcacattālīsāya vassesu attanā bhāsitaṃ dhammaṃ ekeneva padena saṅgahetvā dassento ‘‘appamādena sampādethā’’ti (dī. ni. 2.218) bhikkhūnaṃ ovādamadāsi. Tathā cāha – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, yāni kānici jaṅgamānaṃ pāṇānaṃ padajātāni, sabbāni tāni hatthipade samodhānaṃ gacchanti, hatthipadaṃ tesaṃ aggamakkhāyati yadidaṃ mahantattena, evameva kho, bhikkhave, ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (ma. ni. 1.300 thokaṃ visadisaṃ). Tattha appamādabhāvanaṃ sikhāppattaṃ dassento satthā ‘‘bhāvethaṭṭhaṅgikaṃ magga’’nti āha.

    ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೋ ಏಸ ಸೀಲಾದಿಖನ್ಧತ್ತಯಸಙ್ಗಹೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದೀನಂಯೇವ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಙ್ಗಾನಂ ವಸೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ, ತಂ ಭಾವೇಥ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನೇ ಉಪ್ಪಾದೇಥ। ದಸ್ಸನಮಗ್ಗಮತ್ತೇ ಅಠತ್ವಾ ಉಪರಿ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ಉಪ್ಪಾದನವಸೇನ ವಡ್ಢೇಥ, ಏವಂ ವೋ ಅಪ್ಪಮಾದಭಾವನಾ ಸಿಖಾಪ್ಪತ್ತಾ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ। ಏಸಾ ಬುದ್ಧಾನುಸಾಸನೀತಿ ಯದಿದಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಪ್ಪಮಜ್ಜನಂ, ತಞ್ಚ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾ ಏಸಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಅನುಸಿಟ್ಠಿ ಓವಾದೋತಿ।

    Tassattho – yo esa sīlādikhandhattayasaṅgaho sammādiṭṭhipubbaṅgamo sammādiṭṭhiādīnaṃyeva aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ vasena aṭṭhaṅgiko ariyamaggo, taṃ bhāvetha attano santāne uppādetha. Dassanamaggamatte aṭhatvā upari tiṇṇaṃ maggānaṃ uppādanavasena vaḍḍhetha, evaṃ vo appamādabhāvanā sikhāppattā bhavissatīti. Esā buddhānusāsanīti yadidaṃ kusalesu dhammesu appamajjanaṃ, tañca ussukkāpetvā ariyamaggassa bhāvanā esā buddhānaṃ bhagavantānaṃ anusiṭṭhi ovādoti.

    ಇತಿ ಭಗವಾ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನೇವ ಚರಿಯಾಪಿಟಕದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ಇತ್ಥಂ ಸುದನ್ತಿಆದೀಸು ಇತ್ಥನ್ತಿ ಕಪ್ಪೇ ಚ ಸತಸಹಸ್ಸೇತಿಆದಿನಾ (ಚರಿಯಾ॰ ೧.೧) ಪಕಾರೇನ। ಸುದನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಭಗವಾತಿ ಭಾಗ್ಯವನ್ತತಾದೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಭಗವಾ। ಅತ್ತನೋ ಪುಬ್ಬಚರಿಯನ್ತಿ ಪುರಿಮಾಸು ಅಕಿತ್ತಿಪಣ್ಡಿತಾದಿಜಾತೀಸು ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿದುಕ್ಕರಕಿರಿಯಂ। ಸಮ್ಭಾವಯಮಾನೋತಿ ಹತ್ಥತಲೇ ಆಮಲಕಂ ವಿಯ ಸಮ್ಮದೇವ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ। ಬುದ್ಧಾಪದಾನಿಯಂ ನಾಮಾತಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪುರಾತನಕಮ್ಮಂ ಪೋರಾಣಂ ದುಕ್ಕರಕಿರಿಯಂ ಅಧಿಕಿಚ್ಚ ಪವತ್ತತ್ತಾ ದೇಸಿತತ್ತಾ ಬುದ್ಧಾಪದಾನಿಯನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕಂ। ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯನ್ತಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಧಮ್ಮಭೂತಂ ವಾ ಕಾರಣಂ। ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ ಅವೋಚ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ನ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಉತ್ತಾನತ್ಥತ್ತಾ ಚ ನ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Iti bhagavā arahattanikūṭeneva cariyāpiṭakadesanaṃ niṭṭhāpesi. Itthaṃ sudantiādīsu itthanti kappe ca satasahassetiādinā (cariyā. 1.1) pakārena. Sudanti nipātamattaṃ. Bhagavāti bhāgyavantatādīhi kāraṇehi bhagavā. Attano pubbacariyanti purimāsu akittipaṇḍitādijātīsu attano paṭipattidukkarakiriyaṃ. Sambhāvayamānoti hatthatale āmalakaṃ viya sammadeva pakāsento. Buddhāpadāniyaṃ nāmāti buddhānaṃ purātanakammaṃ porāṇaṃ dukkarakiriyaṃ adhikicca pavattattā desitattā buddhāpadāniyanti evaṃnāmakaṃ. Dhammapariyāyanti dhammadesanaṃ dhammabhūtaṃ vā kāraṇaṃ. Abhāsitthāti avoca. Yaṃ panettha na vuttaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānatthattā ca na vuttanti veditabbaṃ.

    ನಿಗಮನಕಥಾ

    Nigamanakathā

    ಏತ್ತಾವತಾ ಚ –

    Ettāvatā ca –

    ವಿಸುದ್ಧಚರಿತೋ ಸತ್ಥಾ, ಬುದ್ಧಿಚರಿಯಾಯ ಪಾರಗೂ।

    Visuddhacarito satthā, buddhicariyāya pāragū;

    ಸಬ್ಬಚರಿಯಾಸು ಕುಸಲೋ, ಲೋಕಾಚರಿಯೋ ಅನುತ್ತರೋ॥

    Sabbacariyāsu kusalo, lokācariyo anuttaro.

    ಯಂ ಅಚ್ಛರಿಯಧಮ್ಮಾನಂ, ಸಬ್ಬಮಚ್ಛರಿಯಾತಿಗೋ।

    Yaṃ acchariyadhammānaṃ, sabbamacchariyātigo;

    ಅತ್ತನೋ ಪುಬ್ಬಚರಿಯಾನಂ, ಆನುಭಾವವಿಭಾವನಂ॥

    Attano pubbacariyānaṃ, ānubhāvavibhāvanaṃ.

    ದೇಸೇಸಿ ನಾಥೋ ಚರಿಯಾ-ಪಿಟಕಂ ಯಞ್ಚ ತಾದಿನೋ।

    Desesi nātho cariyā-piṭakaṃ yañca tādino;

    ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕಾ ಥೇರಾ, ಸಙ್ಗಾಯಿಂಸು ತಥೇವ ಚ॥

    Dhammasaṅgāhakā therā, saṅgāyiṃsu tatheva ca.

    ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಪಕಾಸೇತುಂ, ಪೋರಾಣಟ್ಠಕಥಾನಯಂ।

    Tassa atthaṃ pakāsetuṃ, porāṇaṭṭhakathānayaṃ;

    ನಿಸ್ಸಾಯ ಯಾ ಸಮಾರದ್ಧಾ, ಅತ್ಥಸಂವಣ್ಣನಾ ಮಯಾ॥

    Nissāya yā samāraddhā, atthasaṃvaṇṇanā mayā.

    ಯಾ ತತ್ಥ ಪರಮತ್ಥಾನಂ, ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ಯಥಾರಹಂ।

    Yā tattha paramatthānaṃ, niddhāretvā yathārahaṃ;

    ಪಕಾಸನಾ ಪರಮತ್ಥ-ದೀಪನೀ ನಾಮ ನಾಮತೋ॥

    Pakāsanā paramattha-dīpanī nāma nāmato.

    ಸಮ್ಪತ್ತಾ ಪರಿನಿಟ್ಠಾನಂ, ಅನಾಕುಲವಿನಿಚ್ಛಯಾ।

    Sampattā pariniṭṭhānaṃ, anākulavinicchayā;

    ಸಾಧಿಕಾಯಟ್ಠವೀಸಾಯ, ಪಾಳಿಯಾ ಭಾಣವಾರತೋ॥

    Sādhikāyaṭṭhavīsāya, pāḷiyā bhāṇavārato.

    ಇತಿ ತಂ ಸಙ್ಖರೋನ್ತೇನ, ಯಂ ತಂ ಅಧಿಗತಂ ಮಯಾ।

    Iti taṃ saṅkharontena, yaṃ taṃ adhigataṃ mayā;

    ಪುಞ್ಞಂ ತಸ್ಸಾನುಭಾವೇನ, ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ಸಾಸನಂ॥

    Puññaṃ tassānubhāvena, lokanāthassa sāsanaṃ.

    ಓಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಸುದ್ಧಾಯ, ಸೀಲಾದಿಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ।

    Ogāhetvā visuddhāya, sīlādipaṭipattiyā;

    ಸಬ್ಬೇಪಿ ದೇಹಿನೋ ಹೋನ್ತು, ವಿಮುತ್ತಿರಸಭಾಗಿನೋ॥

    Sabbepi dehino hontu, vimuttirasabhāgino.

    ಚಿರಂ ತಿಟ್ಠತು ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾಸನಂ।

    Ciraṃ tiṭṭhatu lokasmiṃ, sammāsambuddhasāsanaṃ;

    ತಸ್ಮಿಂ ಸಗಾರವಾ ನಿಚ್ಚಂ, ಹೋನ್ತು ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪಾಣಿನೋ॥

    Tasmiṃ sagāravā niccaṃ, hontu sabbepi pāṇino.

    ಸಮ್ಮಾ ವಸ್ಸತು ಕಾಲೇನ, ದೇವೋಪಿ ಜಗತೀಪತಿ।

    Sammā vassatu kālena, devopi jagatīpati;

    ಸದ್ಧಮ್ಮನಿರತೋ ಲೋಕಂ, ಧಮ್ಮೇನೇವ ಪಸಾಸತೂತಿ॥

    Saddhammanirato lokaṃ, dhammeneva pasāsatūti.

    ಇತಿ ಬದರತಿತ್ಥವಿಹಾರವಾಸಿನಾ ಆಚರಿಯಧಮ್ಮಪಾಲೇನ

    Iti badaratitthavihāravāsinā ācariyadhammapālena

    ಕತಾ

    Katā

    ಚರಿಯಾಪಿಟಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Cariyāpiṭakavaṇṇanā niṭṭhitā.


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact