| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ઉદ્દેસભત્તકથાવણ્ણના
Uddesabhattakathāvaṇṇanā
અત્તનો વિહારદ્વારેતિ વિહારસ્સ દ્વારકોટ્ઠકસમીપં સન્ધાય વુત્તં. ભોજનસાલાયાતિ ભત્તુદ્દેસટ્ઠાનભૂતાય ભોજનસાલાય. ‘‘દિન્નં પના’’તિ વત્વા યથા સો દાયકો દેતિ, તં વિધિં દસ્સેતું ‘‘સઙ્ઘતો ભન્તે’’તિઆદિમાહ. અન્તરઘરેતિ અન્તોગેહે. અન્તોઉપચારગતાનન્તિ એત્થ ગામદ્વારવીથિચતુક્કેસુ દ્વાદસહત્થબ્ભન્તરં અન્તોઉપચારો નામ. અન્તરઘરસ્સ ઉપચારે પન લબ્ભમાનવિસેસં દસ્સેતું ‘‘ઘરૂપચારો ચેત્થા’’તિઆદિમાહ. એકવળઞ્જન્તિ એકેન દ્વારેન વળઞ્જિતબ્બં. નાનાનિવેસનેસૂતિ નાનાકુલસ્સ નિવેસનેસુ. લજ્જી પેસલો અગતિગમનં વજ્જેત્વા મેધાવી ચ ઉપપરિક્ખિત્વા ઉદ્દિસિસ્સતીતિ આહ ‘‘પેસલો લજ્જી મેધાવી ઇચ્છિતબ્બો’’તિ. નિસિન્નસ્સપિ નિદ્દાયન્તસ્સપીતિ અનાદરે સામિવચનં. તિચીવરપરિવારન્તિ એત્થ ‘‘ઉદકપત્તલાભી વિય અઞ્ઞોપિ ઉદ્દેસભત્તં અલભિત્વા વત્થાદિમનેકપ્પકારકં લભતિ ચે, તસ્સેવ ત’’ન્તિ ગણ્ઠિપદેસુ વુત્તં. અત્તનો રુચિવસેન યં કિઞ્ચિ વત્વા આહરિતું વિસ્સજ્જિતત્તા વિસ્સટ્ઠદૂતો નામ. યં ઇચ્છતીતિ ‘‘ઉદ્દેસપત્તં દેથા’’તિઆદીનિ વદન્તો યં ઇચ્છતિ. પુચ્છાસભાગેનાતિ પુચ્છાસદિસેન.
Attano vihāradvāreti vihārassa dvārakoṭṭhakasamīpaṃ sandhāya vuttaṃ. Bhojanasālāyāti bhattuddesaṭṭhānabhūtāya bhojanasālāya. ‘‘Dinnaṃ panā’’ti vatvā yathā so dāyako deti, taṃ vidhiṃ dassetuṃ ‘‘saṅghato bhante’’tiādimāha. Antaraghareti antogehe. Antoupacāragatānanti ettha gāmadvāravīthicatukkesu dvādasahatthabbhantaraṃ antoupacāro nāma. Antaragharassa upacāre pana labbhamānavisesaṃ dassetuṃ ‘‘gharūpacāro cetthā’’tiādimāha. Ekavaḷañjanti ekena dvārena vaḷañjitabbaṃ. Nānānivesanesūti nānākulassa nivesanesu. Lajjī pesalo agatigamanaṃ vajjetvā medhāvī ca upaparikkhitvā uddisissatīti āha ‘‘pesalo lajjī medhāvī icchitabbo’’ti. Nisinnassapi niddāyantassapīti anādare sāmivacanaṃ. Ticīvaraparivāranti ettha ‘‘udakapattalābhī viya aññopi uddesabhattaṃ alabhitvā vatthādimanekappakārakaṃ labhati ce, tasseva ta’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Attano rucivasena yaṃ kiñci vatvā āharituṃ vissajjitattā vissaṭṭhadūto nāma. Yaṃ icchatīti ‘‘uddesapattaṃ dethā’’tiādīni vadanto yaṃ icchati. Pucchāsabhāgenāti pucchāsadisena.
‘‘એકા કૂટટ્ઠિતિકા નામ હોતી’’તિ વત્વા તમેવ ઠિતિકં વિભાવેન્તો ‘‘રઞ્ઞો વા હી’’તિઆદિમાહ. અઞ્ઞેહિ ઉદ્દેસભત્તેહિ અમિસ્સેત્વા વિસુંયેવ ઠિતિકાય ગહેતબ્બત્તા ‘‘એકચારિકભત્તાની’’તિ વુત્તં. થેય્યાય હરન્તીતિ પત્તહારકા હરન્તિ. ગીવા હોતીતિ આણાપકસ્સ ગીવા હોતિ. ‘‘મનુસ્સાનં વચનં કાતું વટ્ટતી’’તિ ગચ્છન્તીતિ ‘‘મનુસ્સાનં વચનં કાતું વટ્ટતી’’તિ તેન ભિક્ખુના વુત્તા ગચ્છન્તિ. અકતભાગો નામાતિ આગન્તુકભાગો નામ. ‘‘સબ્બો સઙ્ઘો પરિભુઞ્જતૂ’’તિ વુત્તેતિ એત્થ ‘‘પઠમમેવ ‘સબ્બં સઙ્ઘિકં પત્તં દેથા’તિ વત્વા પચ્છા ‘સબ્બો સઙ્ઘો પરિભુઞ્જતૂ’તિ અવુત્તેપિ ભાજેત્વાવ પરિભુઞ્જિતબ્બ’’ન્તિ ગણ્ઠિપદેસુ વુત્તં.
‘‘Ekā kūṭaṭṭhitikā nāma hotī’’ti vatvā tameva ṭhitikaṃ vibhāvento ‘‘rañño vā hī’’tiādimāha. Aññehi uddesabhattehi amissetvā visuṃyeva ṭhitikāya gahetabbattā ‘‘ekacārikabhattānī’’ti vuttaṃ. Theyyāya harantīti pattahārakā haranti. Gīvā hotīti āṇāpakassa gīvā hoti. ‘‘Manussānaṃ vacanaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti gacchantīti ‘‘manussānaṃ vacanaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti tena bhikkhunā vuttā gacchanti. Akatabhāgo nāmāti āgantukabhāgo nāma. ‘‘Sabbo saṅgho paribhuñjatū’’tivutteti ettha ‘‘paṭhamameva ‘sabbaṃ saṅghikaṃ pattaṃ dethā’ti vatvā pacchā ‘sabbo saṅgho paribhuñjatū’ti avuttepi bhājetvāva paribhuñjitabba’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
