A World of Knowledge
    Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī

    ੨. ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰਅਤ੍ਥવਿਭਾવਨਾ

    2. Uddesavāraatthavibhāvanā

    . ਏવਂ ਸਙ੍ਗਹવਾਰੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਹਾਰਾਦਯੋ ਇਦਾਨਿ વਿਭਾਗੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਸੋਲ਼ਸ ਹਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ਆਰਦ੍ਧਾ । ਅਥ વਾ ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਾਦਿਸਮੁਦਾਯਾ ਨੇਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਮਯਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ‘‘ਕਤਮੇ ਤੇ ਸੋਲ਼ਸ ਹਾਰਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਸੋਲ਼ਸ ਹਾਰਾ’’ਤ੍ਯਾਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਾਦੀਸੁ। ਦੇਸਨਾ ਹਾਰੋ, વਿਚਯੋ ਹਾਰੋ…ਪੇ॰… ਸਾਮਾਰੋਪਨੋ ਹਾਰੋਤਿ ਇਮੇ ਸੋਲ਼ਸ ਹਾਰਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ।

    1. Evaṃ saṅgahavārena saṅkhepato dassite hārādayo idāni vibhāgena dassetuṃ ‘‘tattha katame soḷasa hārā’’tiādidesanā āraddhā . Atha vā soḷasahārādisamudāyā netti nāma mayā mahākaccānena niddiṭṭhāti vuttā, ‘‘katame te soḷasa hārā’’ti pucchitabbattā vuttaṃ ‘‘tattha soḷasa hārā’’tyādi. Tattha tatthāti tesu soḷasahārādīsu. Desanā hāro, vicayo hāro…pe… sāmāropano hāroti ime soḷasa hārāti daṭṭhabbā.

    ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਹਾਰਪਦਸ੍ਸ વਚਨਤ੍ਥੋ ਪਠਮਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਹਾਰਾਤਿ? ਹਰੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਹਾਰਾ। ਏਤੇਹਿ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੇਹਿ ਸਂવਣ੍ਣਿਯੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਗੇਯ੍ਯਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਸਂਸਯવਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਹਰੀਯਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣਾਦਿਹਰਣਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਤੇਹੀ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸਾ ਹਾਰਾ ਨਾਮ, ਹਰ-ਧਾਤੁਯਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ વਚੀਭੇਦਸਦ੍ਦੋ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚ ਮੁਖ੍ਯਤ੍ਥੋ, વੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਂવਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਜਾਨਨਾਦਿਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਸਤ੍ਤਿ ਫਲੂਪਚਾਰਤ੍ਥੋ, ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਸਤ੍ਤਿਯੇવ ਪਰਾਮਸੀਯਤਿ। ਤਂਸਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸਾ ਣ-ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਏવਰੂਪੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁਪਿ। વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧) વੁਤ੍ਤੋ ਏવ।

    Tattha sabbasādhāraṇattā hārapadassa vacanattho paṭhamaṃ vattabbo. Kenaṭṭhena hārāti? Harīyanti etehīti hārā. Etehi saṃvaṇṇanāvisesehi saṃvaṇṇiyesu suttageyyādīsu aññāṇasaṃsayavipallāsā harīyanti, iti aññāṇādiharaṇakāraṇattā ‘‘etehī’’ti padena niddiṭṭhā saṃvaṇṇanāvisesā hārā nāma, hara-dhātuyā ācariyassa vacībhedasaddo, taṃsamuṭṭhāpako cittuppādo ca mukhyattho, veneyyānaṃ saṃvaṇṇetabbasuttassa atthajānanādiñāṇasampayuttacittuppādo kāraṇūpacārattho, tassa upanissayapaccayabhūtānaṃ saṃvaṇṇanāvisesānaṃ upanissayapaccayasatti phalūpacārattho, iti-saddena sā upanissayapaccayasattiyeva parāmasīyati. Taṃsattisampannā saṃvaṇṇanāvisesā ṇa-paccayatthā honti. Esa nayo evarūpesu ṭhānesupi. Vitthāro aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 1) vutto eva.

    ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ ਪਨ ਦੇਸੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਦੇਸਨਾ। ਏਤਾਯ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਸਂવਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥੋ ਦੇਸੀਯਤਿ ਸਂવਣ੍ਣੀਯਤਿ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਞਾਪੀਯਤਿ, ਇਤਿ ਞਾਪਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਤਾਯਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ વਿਸੇਸਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਦੇਸਨਾ ਨਾਮ, ਨ ਪਾਲ਼ਿਦੇਸਨਾ, ਪਾਲ਼ਿਦੇਸਨਾਯ ਸਂવਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸਂવਣ੍ਣਨਾਭਾવੇਨ ਸਹਚਰਣਤੋ વਾ ਦੇਸਨਾ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਞ੍ਞੇ ਹਾਰਾ ਦੇਸਨਾਪਾਲ਼ਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਾਭਾવਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਸਹਚਾਰਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਹਾਰੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਯਥਾਰੁਤવਸੇਨੇવ વਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਾਲ਼ਿਦੇਸਨਾਯ ਸਹ ਚਰਤੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਪਰੇ। ਨ ਹਿ ਅਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨવਨਿਸ੍ਸਰਣਾਦਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਪਾਲ਼ਿਦੇਸਨਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਹਾਰੋ ਅਸ੍ਸਾਦਾਦਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿ।

    Asādhāraṇato pana desīyati etāyāti desanā. Etāya saṃvaṇṇanāya saṃvaṇṇetabbasuttattho desīyati saṃvaṇṇīyati saṃvaṇṇanānusārena ñāpīyati, iti ñāpanakāraṇattā ‘‘etāyā’’ti padena niddiṭṭhā visesasaṃvaṇṇanā desanā nāma, na pāḷidesanā, pāḷidesanāya saṃvaṇṇetabbasaṃvaṇṇanābhāvena sahacaraṇato vā desanā. Kiñcāpi aññe hārā desanāpāḷisaṅkhātassa suttassa atthasaṃvaṇṇanābhāvato desanāya sahacārino honti, ayaṃ pana hāro yebhuyyena yathārutavaseneva viññāyamānattā pāḷidesanāya saha caratīti vattabbataṃ arahati, na tathā pare. Na hi assādādīnavanissaraṇādisandassanalakkhaṇarahitā pāḷidesanā atthi, ayañca hāro assādādisandassanalakkhaṇoti.

    વਿਚਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ વਿਚਯੋ। ਏਤੇਨ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੇਨ ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਦਪਞ੍ਹਾਦਯੋ વਿਚਿਯਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ વਿਚਾਰਣਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਸੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ વਿਚਯੋ ਨਾਮ। ਕਤ੍વਤ੍ਥਾਧਿਕਰਣਤ੍ਥਾਪਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਸਂવਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸੁਤ੍ਤੇਨ ਪਦਪਞ੍ਹਾਦਿવਿਚਯਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ વਿਚਯੋ ਹਾਰੋ

    Viciyanti etenāti vicayo. Etena saṃvaṇṇanāvisesena sutte padapañhādayo viciyanti, iti vicāraṇakāraṇattā so saṃvaṇṇanāviseso vicayo nāma. Katvatthādhikaraṇatthāpi labbhanti. Saṃvaṇṇetabbasuttena padapañhādivicayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso vicayo hāro.

    ਯੁਤ੍ਤਾਯੁਤ੍ਤਿ વਿਚਾਰੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿ। ਏਤਾਯ વਿਸੇਸਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਹਾਰਾਨਂ ਭੂਮਿਗੋਚਰਾਨਂ ਯੁਤ੍ਤਾਯੁਤ੍ਤਿ વਿਚਾਰੀਯਤਿ, ਇਤਿ વਿਚਾਰਣਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਤਾਯਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ વਿਸੇਸਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਯੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਇਧ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ વਿਚਾਰਣਾ, વਿਚਾਰਣੀਯਭਾવੇਨ ਸਹਚਰਣਤੋ વਾ ਯੁਤ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬਹਾਰਾਨਂ ਭੂਮਿਗੋਚਰਾਨਂ ਯੁਤ੍ਤਾਯੁਤ੍ਤਿવਿਚਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਯੁਤ੍ਤਿ ਹਾਰੋ

    Yuttāyutti vicārīyati etāyāti yutti. Etāya visesasaṃvaṇṇanāya sabbesaṃ hārānaṃ bhūmigocarānaṃ yuttāyutti vicārīyati, iti vicāraṇakāraṇattā ‘‘etāyā’’ti padena niddiṭṭhā visesasaṃvaṇṇanā yutti nāma. Idha uttarapadalopo daṭṭhabbo, yuttiyā vicāraṇā, vicāraṇīyabhāvena sahacaraṇato vā yutti. Sabbahārānaṃ bhūmigocarānaṃ yuttāyuttivicāraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso yutti hāro.

    ਪਦਤਿ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ ਫਲਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਦਂ, ਕਾਰਣਂ। ਠਨ੍ਤਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਲਾਨਿ ਤਦਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾਤਿ ਠਾਨਂ, ਕਾਰਣਂ। ਪਦਞ੍ਚ ਤਂ ਠਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਂ। ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ વਿਚਾਰੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਾ, વਿਸੇਸਸਂવਣ੍ਣਨਾ, વਿਚਾਰਣਲੋਪੋવ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਾਨਂ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਾਨਂ વਿਚਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰੋ

    Padati pavatteti phalaṃ etenāti padaṃ, kāraṇaṃ. Ṭhanti tiṭṭhanti ettha phalāni tadāyattavuttitāyāti ṭhānaṃ, kāraṇaṃ. Padañca taṃ ṭhānañcāti padaṭṭhānaṃ, āsannakāraṇaṃ. Sutte āgatadhammānaṃ padaṭṭhānaṃ vicārīyati etāyāti padaṭṭhānā, visesasaṃvaṇṇanā, vicāraṇalopova, sutte āgatadhammānaṃ padaṭṭhānānaṃ, tesañca padaṭṭhānānaṃ vicāraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso padaṭṭhāno hāro.

    ਸੁਤ੍ਤੇ ਅવੁਤ੍ਤਾਪਿ ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਾ ਧਮ੍ਮਾ ਲਕ੍ਖੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣੋ, ਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅવੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਲਕ੍ਖਣੋ ਹਾਰੋ

    Sutte avuttāpi samānalakkhaṇā dhammā lakkhīyanti etena saṃvaṇṇanāvisesenāti lakkhaṇo, sutte vuttena dhammena samānalakkhaṇānaṃ dhammānaṃ avuttānampi niddhāraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso lakkhaṇo hāro.

    ਸੁਤ੍ਤੇ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨਾ ਨਿਬ੍ਬਚਨਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ વਿਯੂਹੀਯਨ੍ਤਿ વਿਭਾਗੇਨ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ વਾਤਿ ਬ੍ਯੂਹੋ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਾਦੀਨਂ ਬ੍ਯੂਹੋ ਚਤੁਬ੍ਯੂਹੋ। ਨਿਬ੍ਬਚਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਞ੍ਚੇવ ਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਚਤੁਬ੍ਯੂਹੋ ਹਾਰੋ

    Sutte dassiyamānā nibbacanādayo cattāropi viyūhīyanti vibhāgena sampiṇḍīyanti ettha, etena vāti byūho, catunnaṃ nibbacanādīnaṃ byūho catubyūho. Nibbacanādhippāyabyañjanānañceva desanānidānassa ca pubbāparena saddhiṃ sandassanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso catubyūho hāro.

    ਦੇਸਨਾਯ ਗਹਿਤਧਮ੍ਮੇਨ ਸਭਾਗਾ, વਿਸਭਾਗਾ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਆવਟ੍ਟੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ વਾਤਿ ਆવਟ੍ਟੋ, ਦੇਸਨਾਯ ਗਹਿਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਗવਿਸਭਾਗਧਮ੍ਮવਸੇਨ ਆવਟ੍ਟਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਆવਟ੍ਟੋ ਹਾਰੋ

    Desanāya gahitadhammena sabhāgā, visabhāgā ca dhammā āvaṭṭīyanti ettha, etena vāti āvaṭṭo, desanāya gahitadhammānaṃ sabhāgavisabhāgadhammavasena āvaṭṭanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso āvaṭṭo hāro.

    ਅਸਾਧਾਰਣਾਸਾਧਾਰਣਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੇ, વੋਦਾਨਧਮ੍ਮੇ ਚ ਸਾਧਾਰਣਾਸਾਧਾਰਣਤੋ, ਪਦਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਭੂਮਿਤੋ ਚ વਿਭਜਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ વਿਭਤ੍ਤਿ ਹਾਰੋ

    Asādhāraṇāsādhāraṇānaṃ saṃkilesadhamme, vodānadhamme ca sādhāraṇāsādhāraṇato, padaṭṭhānato, bhūmito ca vibhajanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso vibhatti hāro.

    ਸੁਤ੍ਤੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤੀਯਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ, ਏਤ੍ਥ વਾਤਿ ਪਰਿવਤ੍ਤੋ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਪਰਿવਤ੍ਤਨੋ ਹਾਰੋ

    Sutte niddiṭṭhā dhammā paṭipakkhavasena parivattīyanti iminā, ettha vāti parivatto, sutte niddiṭṭhānaṃ dhammānaṃ paṭipakkhato parivattanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso parivattano hāro.

    ਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸੇવ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਾਚਕਂ વਿવਿਧਂ વਚਨਂ ਏਤ੍ਥ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੇਤਿ વਿવਚਨਂ, વਿવਚਨਮੇવ વੇવਚਨਂ, ਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯਸਦ੍ਦਯੋਜਨਾਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ વੇવਚਨੋ ਹਾਰੋ

    Sutte vuttassa ekasseva atthassa vācakaṃ vividhaṃ vacanaṃ ettha saṃvaṇṇanāviseseti vivacanaṃ, vivacanameva vevacanaṃ, sutte vutte ekasmiṃ atthe anekapariyāyasaddayojanālakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso vevacano hāro.

    ਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਾ ਪਕਾਰੇਹਿ ਞਾਪੀਯਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ, ਏਤ੍ਥ વਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੇਕਾਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹਾਰੋ

    Sutte vuttā atthā pakārehi ñāpīyanti iminā, ettha vāti paññatti, ekekassa dhammassa anekāhi paññattīhi paññāpetabbākāralakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso paññatti hāro.

    ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾਦੀਸੁ ਓਤਰੀਯਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪવੇਸੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ વਾਤਿ ਓਤਰਣੋ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਮੁਖੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਓਤਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਓਤਰਣੋ ਹਾਰੋ

    Suttāgatā dhammā paṭiccasamuppādādīsu otarīyanti anuppavesīyanti ettha, etena vāti otaraṇo, paṭiccasamuppādādimukhehi suttatthassa otaraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso otaraṇo hāro.

    ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਦਪਦਤ੍ਥਪਞ੍ਹਾਰਮ੍ਭਾ ਸੋਧੀਯਨ੍ਤਿ ਸਮਾਧੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ વਾਤਿ ਸੋਧਨੋ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਦਪਦਤ੍ਥਪਞ੍ਹਾਰਮ੍ਭਾਨਂ ਸੋਧਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਸੋਧਨੋ ਹਾਰੋ

    Sutte padapadatthapañhārambhā sodhīyanti samādhīyanti ettha, etena vāti sodhano, sutte padapadatthapañhārambhānaṃ sodhanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso sodhano hāro.

    ਸਾਮਞ੍ਞવਿਸੇਸਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਾ વਿਨਾ વਿਕਪ੍ਪੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠੀਯਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪવਤ੍ਤੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ વਾਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੋ, ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅવਿਕਪ੍ਪਨવਸੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞવਿਸੇਸਨਿਦ੍ਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰੋ

    Sāmaññavisesabhūtā dhammā vinā vikappena adhiṭṭhīyanti anuppavattīyanti ettha, etena vāti adhiṭṭhāno, suttāgatānaṃ dhammānaṃ avikappanavasena sāmaññavisesaniddhāraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso adhiṭṭhāno hāro.

    ਯੋ ਹੇਤੁ ਚੇવ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਫਲਂ ਪਰਿਕਰੋਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਇਤਿ ਸੋ ਹੇਤੁ ਚੇવ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ, ਯੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਹੇਤੁਞ੍ਚੇવ ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਇਤਿ ਸੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮ। ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਹਾਰੋ

    Yo hetu ceva paccayo ca phalaṃ parikaroti abhisaṅkharoti, iti so hetu ceva paccayo ca parikkhāro, yo saṃvaṇṇanāviseso taṃ parikkhāraṃ hetuñceva paccayañca ācikkhati, iti so saṃvaṇṇanāviseso parikkhāro nāma. Sutte āgatadhammānaṃ parikkhārasaṅkhāte hetupaccaye niddhāretvā saṃvaṇṇanālakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso parikkhāro hāro.

    ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਧਮ੍ਮਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਾਦਿਮੁਖੇਨ ਸਮਾਰੋਪੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ વਾਤਿ ਸਮਾਰੋਪਨੋ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨવੇવਚਨਭਾવਪਹਾਨਸਮਾਰੋਪਨવਿਚਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਸਮਾਰੋਪਨੋ ਹਾਰੋ। ਭਾવਸਾਧਨવਸੇਨਾਪਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਚਨਤ੍ਥੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾਪਿ વਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    Sutte āgatadhammā padaṭṭhānādimukhena samāropīyanti ettha, etena vāti samāropano, sutte āgatadhammānaṃ padaṭṭhānavevacanabhāvapahānasamāropanavicāraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso samāropano hāro. Bhāvasādhanavasenāpi sabbattha vacanattho vattabboti tassāpi vasena yojetabbanti. Sesaṃ saṃvaṇṇanānusārena ñātabbanti.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਸੋਲ਼ਸ ਹਾਰਾ ਦੇਸਨਾ’’ਤ੍ਯਾਦਿਨਾ ਹਾਰਸਰੂਪਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਸ੍ਸਾਨੁਗੀਤਿ’’ਤ੍ਯਾਦਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਅਨੁਗੀਤਿਗਾਥਾਯ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ‘‘ਤਸ੍ਸਾਨੁਗੀਤਿ ਦੇਸਨਾ વਿਚਯੋ ਯੁਤ੍ਤਿ’’ਤ੍ਯਾਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਹਾਰੁਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ। ਅਨੁਗੀਤੀਤਿ ਅਨੁ ਪਚ੍ਛਾ ਗਾਯਨਗਾਥਾ। ਪਞ੍ਚਦਸੋਤਿ ਪਞ੍ਚਦਸਮੋ। ਸੋਲ਼ਸੋਤਿ ਸੋਲ਼ਸਮੋ। ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਸਂਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਦੇਸਨਾਦਿਪਦਤ੍ਥਤੋ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਤੋ ਸਙ੍ਕਰਤੋ ਰਹਿਤਾ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸੋ ਚ ਨੇਸਂ ਅਸਙ੍ਕਰੋ ਲਕ੍ਖਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸੁਪਾਕਟੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ‘‘ਕੇਚਿ ਹਾਰਾ ਕੇਹਿਚਿ ਹਾਰੇਹਿ ਸਂਕਿਣ੍ਣਾ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਅਸਂਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤੇਸਞ੍ਚੇવਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਏਤੇਸਞ੍ਚੇવ ਭવਤੀਤਿ ਏਤੇਸਂ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਹਾਰਾਨਂ ਯਥਾ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਅਸਙ੍ਕਰੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਅਸਙ੍ਕਰਾਕਾਰੇਨ ਭવਤਿ। ਅਯਤਿ ਪવਤ੍ਤਤਿ ਨਯવਿਭਤ੍ਤੀਤਿ ਅਯਾ, વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਯਾਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰਤਯਾ, ਤ-ਕਾਰੋ ਮਿਸ੍ਸਕਦੋਸਾਪਗਮਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤੋ, ਨਯવਿਭਤ੍ਤਿવਿਸੇਸવਚਨਂ। ਨਯੇਨ ਞਾਯੇਨ વਿਭਤ੍ਤਿ ਨਯવਿਭਤ੍ਤਿ, ਨ ਪਞ੍ਚਨਯવਿਭਤ੍ਤਾਹਾਰਾਨਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ ਞਾਯવਿਭਤ੍ਤਿ ਤਥਾ ਅਸਙ੍ਕਰਾਕਾਰੇਨ ਭવਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਂਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    ‘‘Tattha katame soḷasa hārā desanā’’tyādinā hārasarūpaṃ vuttaṃ, kimatthaṃ ‘‘tassānugīti’’tyādi vuttanti? Anugītigāthāya sukhaggahaṇatthaṃ puna ‘‘tassānugīti desanā vicayo yutti’’tyādi vuttaṃ. Tattha tassāti hāruddesassa. Anugītīti anu pacchā gāyanagāthā. Pañcadasoti pañcadasamo. Soḷasoti soḷasamo. Atthato asaṃkiṇṇāti desanādipadatthato lakkhaṇatthato saṅkarato rahitā. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘so ca nesaṃ asaṅkaro lakkhaṇaniddese supākaṭo hotī’’ti. Sesaṃ saṃvaṇṇanānusārena ñātabbanti. ‘‘Keci hārā kehici hārehi saṃkiṇṇā viya dissanti, kasmā asaṃkiṇṇāti ñātabba’’nti vattabbattā vuttaṃ ‘‘etesañcevā’’tiādi. Tattha etesañceva bhavatīti etesaṃ soḷasannaṃ hārānaṃ yathā yenākārena asaṅkaro hoti, tathā asaṅkarākārena bhavati. Ayati pavattati nayavibhattīti ayā, vitthārena ayāti vitthāratayā, ta-kāro missakadosāpagamatthāya āgato, nayavibhattivisesavacanaṃ. Nayena ñāyena vibhatti nayavibhatti, na pañcanayavibhattāhārānaṃ vitthārena pavattā ñāyavibhatti tathā asaṅkarākārena bhavati tasmiṃ asaṃkiṇṇāti ñātabbāti adhippāyo.

    . ਸੋਲ਼ਸ ਹਾਰਾ ਸਰੂਪਤੋ વੁਤ੍ਤਾ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਚ વਿਞ੍ਞਾਤਾ, ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨਯਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾવਤੋ ਤਥਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਰੂਪਤੋ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨਯਾ’’ਤ੍ਯਾਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਏવਂ ਹਾਰੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨਯੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨) વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਤਤ੍ਥ ਨਯਨ੍ਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸੇ, વੋਦਾਨੇ ਚ વਿਭਾਗਤੋ ਞਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਨਯਾ, ਨੀਯਨ੍ਤਿ વਾ ਤਾਨਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਹਿ વਾਤਿ ਨਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ વਚਨਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਨੀ-ਧਾਤੁਯਾ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਾਦਿਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸੇ, વੋਦਾਨੇ ਚ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤੋ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਮੁਖ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਾਦਿਨਯਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਸਤ੍ਤਿ ਫਲੂਪਚਾਰਤੋ ਗਹਿਤਾ, ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਂ ਫਲੂਪਚਾਰਤੋ ਗਹਿਤਸਤ੍ਤਿਂ ਪਰਾਮਸਿ, ਤਂਸਤ੍ਤਿਸਹਿਤਾ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਾਦਿਨਯਾ ਅ-ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਾ।

    2. Soḷasa hārā sarūpato vuttā, amhehi ca viññātā, ‘‘katame pañca nayā’’ti vattabbabhāvato tathā pucchitvā sarūpato uddisituṃ ‘‘tattha katame pañca nayā’’tyādi vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘evaṃ hāre uddisitvā idāni naye uddisituṃ ‘tattha katame’tiādi vutta’’nti (netti. aṭṭha. 2) vuttaṃ. ‘‘Tattha nayanti saṃkilese, vodāne ca vibhāgato ñāpentīti nayā, nīyanti vā tāni ettha, etehi vāti nayā’’tiādinā (netti. aṭṭha. 2) aṭṭhakathāyaṃ vitthārena vacanattho vutto. -dhātuyā nandiyāvaṭṭādinayānusārena saṃkilese, vodāne ca ālambitvā pavatto ñāṇasampayuttacittuppādo mukhyattho, nandiyāvaṭṭādinayānaṃ upanissayapaccayasatti phalūpacārato gahitā, iti-saddo taṃ phalūpacārato gahitasattiṃ parāmasi, taṃsattisahitā nandiyāvaṭṭādinayā a-paccayatthā.

    ਤਣ੍ਹਾਅવਿਜ੍ਜਾਹਿ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਹਿ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਮੁਖੇਨ ਨਯਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟੋ ਨਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਭવਮੂਲਤ੍ਤਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਅવਸੇਸਾ ਤੇਭੂਮਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ।

    Taṇhāavijjāhi saṃkilesapakkhassa suttassa, samathavipassanāhi vodānapakkhassa suttassa catusaccayojanamukhena nayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso nandiyāvaṭṭo nayo. Tattha catusaccanti taṇhā ca avijjā ca bhavamūlattā samudayasaccaṃ, avasesā tebhūmakā dhammā dukkhasaccaṃ, samathavipassanā maggasaccaṃ, tena pattabbā asaṅkhatadhātu nirodhasaccanti.

    ਤੀਹਿ ਅવਯવੇਹਿ ਲੋਭਾਦੀਹਿ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ, ਤੀਹਿ ਅવਯવੇਹਿ ਅਲੋਭਾਦੀਹਿ ਚ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖੇ ਪੁਕ੍ਖਲੋ ਸੋਭਨੋਤਿ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲੋ, ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਮੁਖੇਨ ਨਯਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲੋ

    Tīhi avayavehi lobhādīhi saṃkilesapakkhe, tīhi avayavehi alobhādīhi ca vodānapakkhe pukkhalo sobhanoti tipukkhalo, akusalamūlehi saṃkilesapakkhassa, kusalamūlehi vodānapakkhassa suttatthassa catusaccayojanamukhena nayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso tipukkhalo.

    ਸੀਹਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ વਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਂ ਏਤ੍ਥ ਨਯੇਤਿ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤੋ, ਸੁਭਸਞ੍ਞਾਦੀਹਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇਹਿ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਹਿ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਮੁਖੇਨ ਨਯਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਨਯੋ

    Sīhassa bhagavato vikkīḷitaṃ ettha nayeti sīhavikkīḷito, subhasaññādīhi vipallāsehi sakalasaṃkilesapakkhassa, saddhindriyādīhi vodānapakkhassa suttatthassa catusaccayojanamukhena nayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso sīhavikkīḷitanayo.

    ਅਤ੍ਥਨਯਤ੍ਤਯਦਿਸਾਭਾવੇਨ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਲੋਚਨਂ ਦਿਸਾਲੋਚਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਨਯਸ੍ਸ ਯੋਜਨਤ੍ਥਂ ਕਤੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਸੁ ਯੇ વੋਦਾਨਾਦਯੋ, ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਚ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਦਿਸਾਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਕਥਿਤਾ, ਤੇਸਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ‘‘ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਦਿਸਾ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਦਿਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਲੋਚਨਂ ਦਿਸਾਲੋਚਨਂ

    Atthanayattayadisābhāvena kusalādidhammānaṃ ālocanaṃ disālocanaṃ. Tassa tassa atthanayassa yojanatthaṃ katesu suttassa atthavissajjanesu ye vodānādayo, saṃkilesikā ca tassa tassa nayassa disābhūtā dhammā suttato niddhāretvā kathitā, tesaṃ yathāvuttadhammānaṃ citteneva ‘‘ayaṃ paṭhamā disā, ayaṃ dutiyā disā’’tiādinā ālocanaṃ disālocanaṃ.

    ਤਥਾ ਆਲੋਚਿਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਨਯਤ੍ਤਯਯੋਜਨੇ ਸਮਾਨਯਨਤੋ ਅਙ੍ਕੁਸੋ વਿਯਾਤਿ ਅਙ੍ਕੁਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਦਿਸਾਭੂਤਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਨਯਨਂ ਅਙ੍ਕੁਸੋ ਨਯੋ

    Tathā ālocitānaṃ dhammānaṃ atthanayattayayojane samānayanato aṅkuso viyāti aṅkuso, tassa tassa nayassa disābhūtānaṃ kusalādidhammānaṃ samānayanaṃ aṅkuso nayo.

    ਲਞ੍ਜੇਤੀਤਿ ਲਞ੍ਜਕੋ। ਯੋ ਨਯੋ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਂ ਲਞ੍ਜੇਤਿ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਇਤਿ ਲਞ੍ਜਨਤੋ ਪਕਾਸਨਤੋ ਸੋ ਨਯੋ ਲਞ੍ਜਕੋ ਨਾਮ, ਨਯੋ ਚ ਸੋ ਲਞ੍ਜਕੋ ਚਾਤਿ ਨਯਲਞ੍ਜਕੋ। ਨਯਲਞ੍ਜਕੋ ਪਠਮੋ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟੋ ਨਾਮ, ਨਯਲਞ੍ਜਕੋ ਦੁਤਿਯੋ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲੋ ਨਾਮ, ਨਯਲਞ੍ਜਕੋ ਤਤਿਯੋ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤੋ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ।

    Lañjetīti lañjako. Yo nayo suttatthaṃ lañjeti pakāseti, iti lañjanato pakāsanato so nayo lañjako nāma, nayo ca so lañjako cāti nayalañjako. Nayalañjako paṭhamo nandiyāvaṭṭo nāma, nayalañjako dutiyo tipukkhalo nāma, nayalañjako tatiyo sīhavikkīḷito nāmāti yojetabbo.

    ਉਗ੍ਗਤਾਨਂ વਿਸੇਸੇਨ ਉਗ੍ਗਤੋਤਿ ਉਤ੍ਤਮੋ, ਤਂ ਉਤ੍ਤਮਂ। ਗਤਾਤਿ ਞਾਤਾ, ਮਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਮਤਾ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨਪਿ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਨੁਸਾਰੇਨਪਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    Uggatānaṃ visesena uggatoti uttamo, taṃ uttamaṃ. Gatāti ñātā, matāti attho. ‘‘Matā’’ti vā pāṭho. Sesamettha vuttanayānusārenapi saṃvaṇṇanānusārenapi jānitabbanti.

    ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯવਿਸੇਸਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਟੀਕਾਯਂ –

    Yathāvuttanayavisesasaṃvaṇṇanāya ṭīkāyaṃ –

    ‘‘ਸਮੂਹਾਦਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧਾ વੋਹਾਰਮਤ੍ਤਤਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਭਾવੋ, ਪਥવੀਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ ਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾવੋ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਭਿਨ੍ਨੇ, ਇਤਰਾਪੋਹੇ વਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਤੇ ਨ ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧਿ, ਇਦਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਂ ਯਥਾ ਘਟੇ, ਸਸਮ੍ਭਾਰਜਲੇ ਚ, ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ –

    ‘‘Samūhādiṃ upādāya lokasaṅketasiddhā vohāramattatā sammutisabhāvo, pathavīphassādīnaṃ kakkhaḷaphusanādilakkhaṇaṃ paramatthasabhāvo. Ayañhettha saṅkhepo – yasmiṃ bhinne, itarāpohe vā cittena kate na tathā buddhi, idaṃ sammutisaccaṃ yathā ghaṭe, sasambhārajale ca, tabbipariyāyena paramatthasacca’’nti –

    વਚਨੇ ਘਟਕਥਲਆਪਜਲਕਦ੍ਦਮਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਮੂਹਾਦਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਘਟਕਥਲਆਪਜਲਕਦ੍ਦਮਾਦਿਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧਾ ਘਟਕਥਲਆਪਜਲਕਦ੍ਦਮਾਦਿવੋਹਾਰਮਤ੍ਤਤਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਭਾવੋ ਸਙ੍ਕੇਤવਸੇਨ ਅવਿਤਥਤ੍ਤਾ। ਪਥવੀਆਦੀਨਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ, ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਫੁਸਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ ਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾવੋ। ‘‘ਯਦਿ ਏવਂ ਘਟਾਦਿਕੇ ਅਭਿਨ੍ਨੇ વਾ ਆਪਾਦਿਕੇ વਾ ਅਨੁਰੂਪੇਨ ਊਨਭਾવੇਨ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਮਾਨੇ વਾ ਸਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿਭਾવੋ ਹੋਤੁ, ਭਿਨ੍ਨੇ વਾ ਊਨੇ વਾ ਕਥਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਭਾવੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਪਥવੀਫਸ੍ਸਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਕਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਥવੀਫਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਕਥਂ ਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾવੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਕਤਮੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਭਾવੋ, ਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾવੋ ਚ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾવਤੋ ‘‘ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਭਾવਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾવੇਸੁ ਅਯਂ ਨਯੋ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਙ੍ਖੇਪੋ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    Vacane ghaṭakathalaāpajalakaddamādisaṅkhātaṃ samūhādiṃ upādāya lokassa pubbe ghaṭakathalaāpajalakaddamādisaṅketasiddhā ghaṭakathalaāpajalakaddamādivohāramattatā sammutisabhāvo saṅketavasena avitathattā. Pathavīādīnaṃ kakkhaḷādilakkhaṇaṃ, phassādīnaṃ phusanādilakkhaṇaṃ paramatthasabhāvo. ‘‘Yadi evaṃ ghaṭādike abhinne vā āpādike vā anurūpena ūnabhāvena appavattamāne vā sati sammutibhāvo hotu, bhinne vā ūne vā kathaṃ sammutibhāvo bhaveyya, pathavīphassādīnampi bhijjamānattā, kakkhaḷaphusanādīnañca pathavīphassādīhi anaññattā kathaṃ paramatthasabhāvo bhaveyya, katamena saṅkhepena atthena sammutisabhāvo, paramatthasabhāvo ca amhehi jānitabbo’’ti vattabbabhāvato ‘‘ayañhettha saṅkhepo’’tiādimāha. Tattha etthāti etesu sammutisabhāvaparamatthasabhāvesu ayaṃ nayo vuccamāno saṅkhepo attho daṭṭhabbo.

    ਯਸ੍ਮਿਂ ਘਟਾਦਿਕੇ ਭਿਨ੍ਨੇ ਸਤਿ ਤਤੋ ਘਟਾਦਿਤੋ ਇਤਰੋ ਕਥਲਾਦਿਭਾવੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤੇਨ ਯਥਾ ਯੇਨ ਕਥਲਾਦਿવੋਹਾਰੇਨ ਭવਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਪਾਦਿਕੇ ਸਮ੍ਭਾਰਜਲਾਦਿਕੇ ਊਨਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਮਾਨੇ ਸਤਿ વਾ ਤਤੋ ਆਪਾਦਿਤੋ ਇਤਰੋ ਕਦ੍ਦਮਾਦਿਭਾવੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤੇਨ ਯਥਾ ਯੇਨ ਕਦ੍ਦਮਾਦਿવੋਹਾਰੇਨ ਭવਤਿ, ਤਥਾ ਤੇਨ વੋਹਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿ ਕਥਲਾਦਿਸਭਾવਜਾਨਨਂ ਕਦ੍ਦਮਾਦਿਸਭਾવਜਾਨਨਂ ਭવਤਿ, ਇਦਂ ਅਭਿਨ੍ਨੇ ਘਟਾਦਿਕਂ વਾ ਭਿਨ੍ਨੇ ਕਥਲਾਦਿਕਂ વਾ ਅਨੂਨੇ ਆਪਾਦਿਕਂ વਾ ਊਨੇ ਕਦ੍ਦਮਾਦਿਕਂ વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਂ ਹੋਤ੍વੇવ। ‘‘ਕਦ੍ਦਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਨ੍ਨੇ, ਕਦ੍ਦਮਸ੍ਮਿਂ ਊਨੇ વਾ ਸਤਿ ਇਤਰੋ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਭਾવੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਭਾવਤੋ ‘‘ਘਟੇ, ਸਮ੍ਭਾਰਜਲੇ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Yasmiṃ ghaṭādike bhinne sati tato ghaṭādito itaro kathalādibhāvo cittena pubbe katena yathā yena kathalādivohārena bhavati, yasmiṃ āpādike sambhārajalādike ūnabhāvena pavattamāne sati vā tato āpādito itaro kaddamādibhāvo cittena pubbe katena yathā yena kaddamādivohārena bhavati, tathā tena vohārena buddhi kathalādisabhāvajānanaṃ kaddamādisabhāvajānanaṃ bhavati, idaṃ abhinne ghaṭādikaṃ vā bhinne kathalādikaṃ vā anūne āpādikaṃ vā ūne kaddamādikaṃ vā sabbaṃ sammutisaccaṃ hotveva. ‘‘Kaddamasmiṃ bhinne, kaddamasmiṃ ūne vā sati itaro sammutisabhāvo’’ti pucchitabbabhāvato ‘‘ghaṭe, sambhārajale cā’’ti vuttaṃ.

    ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਸਭਾવੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਚ ਞਾਤੋ, ‘‘ਕਤਮੋ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਸਭਾવੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾવਤੋ ‘‘ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਥવੀਆਦੀਨਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਾਦਿਲਕ੍ਖਣਤੋ ਇਤਰਸ੍ਸ ਫੁਸਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭવਤੋ, ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਫੁਸਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਤੋ ਇਤਰਸ੍ਸ ਕਕ੍ਖਲ਼ਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭવਤੋ ਪਥવੀਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਲਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਂ ਹੋਤ੍વੇવਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੇ ਗਹਿਤੇ ਕੋਚਿ વਿਰੋਧੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ।

    Sammutisaccasabhāvo tumhehi vutto, amhehi ca ñāto, ‘‘katamo paramatthasaccasabhāvo’’ti vattabbabhāvato ‘‘tabbipariyāyena paramatthasacca’’nti vuttaṃ. Pathavīādīnaṃ kakkhaḷādilakkhaṇato itarassa phusanādilakkhaṇassa asambhavato, phassādīnañca phusanādilakkhaṇato itarassa kakkhaḷādilakkhaṇassa asambhavato pathavīphassādīnaṃ lakkhaḷaphusanādilakkhaṇaṃ paramatthasaccaṃ hotvevāti imasmiṃ saṅkhepatthe gahite koci virodho natthīti adhippāyoti.

    . ਪਞ੍ਚ ਨਯਾ ਸਰੂਪਤੋ ਆਚਰਿਯੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਚ વਿਞ੍ਞਾਤਾ, ‘‘ਯਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਮੂਲਪਦਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ, ਕਤਮਾਨਿ ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤਾਨਿ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਮੂਲਪਦਾਨਿ’’ਤ੍ਯਾਦਿਮਾਹ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਏવਂ ਨਯੇਪਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਮੂਲਪਦਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾਨੀ’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾਨਿ ਨવ ਪਦਾਨਿ, ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਨવ ਪਦਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਮੂਲਪਦਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਮੂਲਨ੍ਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਨਯਾ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਨવਿਭਾਗਾ ਚਾਤਿ ਮੂਲਾਨਿ, ਪਦਨ੍ਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਯਾ, ਪਟ੍ਠਾਨવਿਭਾਗਾ, ਅਧਿਗਮਾ ਚਾਤਿ ਪਦਾਨਿ, વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਟ੍ਠੇਨ ਮੂਲਾਨਿ ਚ ਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਚਾਤਿ ਮੂਲਪਦਾਨਿ। ਕੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ ਸਲਯਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾਨਿ, ਕੁਸੇ ਰਾਗਾਦਯੋ ਲੁਨਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾਨਿ, ਕੁਸਾ વਿਯ ਲੁਨਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾਨਿ, ਕੁਸੇਨ ਞਾਣੇਨ ਲਾਤਬ੍ਬਾਨਿ ਪવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਕੁਸਲਾਨਿ। ਕੁਸਲਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨੀਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਅ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਥੋਤਿ।

    3. Pañca nayā sarūpato ācariyena uddiṭṭhā, amhehi ca viññātā, ‘‘yāni padāni aṭṭhārasa mūlapadāni uddiṭṭhāni, katamāni tānī’’ti pucchitabbattā tāni sarūpato dassetuṃ ‘‘tattha katamāni aṭṭhārasa mūlapadāni’’tyādimāha. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘evaṃ nayepi uddisitvā idāni mūlapadāni uddisituṃ ‘tattha katamānī’tiādi āraddha’’nti vuttaṃ. Tattha kusalāni nava padāni, akusalāni nava padāni aṭṭhārasa mūlapadānīti daṭṭhabbānīti yojanā. Mūlanti patiṭṭhahanti etehi nayā, patiṭṭhānavibhāgā cāti mūlāni, padanti patiṭṭhahanti ettha nayā, paṭṭhānavibhāgā, adhigamā cāti padāni, vuttappakāraṭṭhena mūlāni ca tāni padāni cāti mūlapadāni. Kucchite pāpadhamme salayantīti kusalāni, kuse rāgādayo lunantīti kusalāni, kusā viya lunantīti kusalāni, kusena ñāṇena lātabbāni pavattetabbānīti kusalāni. Kusalānaṃ paṭipakkhānīti akusalāni a-saddo cettha paṭipakkhatthoti.

    ਨવ ਪਦਾਨਿ ਕੁਸਲਾਨਿ, ਨવ ਪਦਾਨਿ ਅਕੁਸਲਾਨੀਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ, ਜਾਤਿਭੇਦਤੋ ਚ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ, ‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਨવ ਪਦਾਨਿ ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਪਚ੍ਚਾਸਤ੍ਤਿਨ੍ਯਾਯੇਨ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਨવ ਪਦਾਨਿ ਅਕੁਸਲਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ –

    Nava padāni kusalāni, nava padāni akusalānīti gaṇanaparicchedato, jātibhedato ca uddiṭṭhāni, ‘‘katamāni tānī’’ti pucchitabbattā nava padāni akusalāni paccāsattinyāyena sarūpato dassetuṃ ‘‘katamāni nava padāni akusalānī’’tiādi vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana –

    ‘‘ਏવਂ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ, ਜਾਤਿਭੇਦਤੋ ਚ ਮੂਲਪਦਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂਯੇવ ਪਠਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ ‘ਤਣ੍ਹਾ’ਤਿਆਦਿਨਾ’’ਤਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩) –

    ‘‘Evaṃ gaṇanaparicchedato, jātibhedato ca mūlapadāni dassetvā idāni sarūpato dassento saṃkilesapakkhaṃyeva paṭhamaṃ uddisati ‘taṇhā’tiādinā’’ti (netti. aṭṭha. 3) –

    વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਦਿਕੇ ਖਨ੍ਧੇ ਤਸਤਿ ਪਰਿਤਸਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਅવਿਨ੍ਦਿਯਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਂ વਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾ , વਿਨ੍ਦਿਯਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦਿਂ ਨ વਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾ, વਿਜ੍ਜਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਤਿ વਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ। ਲੁਬ੍ਭਨ੍ਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਲੋਭੋ, ਲੁਬ੍ਭਤੀਤਿ વਾ ਲੋਭੋ, ਲੁਬ੍ਭਨਂ વਾ ਲੋਭੋ। ਦੋਸਮੋਹੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਸੁਭੇ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਕੇ ‘‘ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸੁਭਸਞ੍ਞਾ। ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਾਦਿਕੇ ‘‘ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾ। ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਸਙ੍ਖਾਰਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ। ਅਨਤ੍ਤਸਭਾવੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ। ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯੇਸੁ ਪਦੇਸੁ ਸਬ੍ਬੋ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਸਙ੍ਗਹਂ ਸਮੋਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਅਕੁਸਲਾਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਣਨਂ। ਸਮੋਸਰਣਂ ਸਮਾਰੋਪਨਂ।

    Vuttaṃ. Tattha rūpādike khandhe tasati paritasatīti taṇhā. Avindiyaṃ kāyaduccaritādiṃ vindatīti avijjā, vindiyaṃ kāyasucaritādiṃ na vindatīti avijjā, vijjāya paṭipakkhāti vā avijjā. Lubbhanti tenāti lobho, lubbhatīti vā lobho, lubbhanaṃ vā lobho. Dosamohesupi eseva nayo. Asubhe rūpakkhandhādike ‘‘subha’’nti pavattā saññā subhasaññā. Dukkhadukkhādike ‘‘sukha’’nti pavattā saññā sukhasaññā. Anicce saṅkhāradhamme ‘‘nicca’’nti pavattā saññā niccasaññā. Anattasabhāvesu cakkhādīsu khandhesu ‘‘attā’’ti pavattā saññā attasaññā. Yatthāti yesu padesu sabbo akusalapakkho saṅgahaṃ samosaraṇaṃ gacchati, tāni padāni akusalānīti yojanā. Saṅgahaṃ gaṇanaṃ. Samosaraṇaṃ samāropanaṃ.

    ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਦਿਕੇ ਨੀવਰਣੇ ਸਮੇਤਿ વੂਪਸਮੇਤਿ ਤਦਙ੍ਗવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨਾਤਿ ਸਮਥੋ। ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਹਿ વਿવਿਧੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾ। ਲੋਭਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਲੋਭੋ। ਦੋਸਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਦੋਸੋ। ਮੋਹਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਮੋਹੋ। ਏਤ੍ਥਾਪਿ -ਸਦ੍ਦੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਥੋ, ਨ ਅਭਾવਤ੍ਥਾਦਿਕੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਸੁਭੇ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਕੇ, ਚਕ੍ਖਾਦਿਮ੍ਹਿ વਾ ‘‘ਅਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾਪਧਾਨਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾ, વਿਸੇਸਤੋ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ । ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਦੀਸੁ ‘‘ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾਪਧਾਨਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ, વਿਸੇਸਤੋ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ। ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਖਨ੍ਧਾਦਿਕੇ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾਪਧਾਨਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ, વਿਸੇਸਤੋ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ। ਅਨਤ੍ਤਸਭਾવੇ ਖਨ੍ਧੇ, ਚਕ੍ਖਾਦਿਮ੍ਹਿ વਾ ‘‘ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾਪਧਾਨਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, વਿਸੇਸਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਧਾਨਂ। ਪਞ੍ਞਾਸਤਿਸੀਸੇਨ ਹਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਤਾ ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤਿਬਲਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ? ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ, ਏਤ੍ਥ ਸਤਿਬਲਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯੇਸੁ ਪਦੇਸੁ ਸਬ੍ਬੋ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਸਙ੍ਗਹਂ ਸਮੋਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਕੁਸਲਾਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    Paccanīkadhamme uddhaccādike nīvaraṇe sameti vūpasameti tadaṅgavikkhambhanavasenāti samatho. Saṅkhāre aniccādīhi vividhehi ākārehi passatīti vipassanā. Lobhassa paṭipakkho alobho. Dosassa paṭipakkho adoso. Mohassa paṭipakkho amoho. Etthāpi a-saddo paṭipakkhattho, na abhāvatthādikoti adhippāyo. Asubhe rūpakkhandhādike, cakkhādimhi vā ‘‘asubha’’nti pavattā saññāpadhānacittuppādā asubhasaññā, visesato kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ . Dukkhadukkhatādīsu ‘‘dukkha’’nti pavattā saññāpadhānacittuppādā dukkhasaññā, visesato vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. Anicce khandhādike vipariṇāmadhamme ‘‘anicca’’nti pavattā saññāpadhānacittuppādā aniccasaññā, visesato cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. Anattasabhāve khandhe, cakkhādimhi vā ‘‘anattā’’ti pavattā saññāpadhānacittuppādā anattasaññā, visesato dhammānupassanāsatipadhānaṃ. Paññāsatisīsena hi pavattā ayaṃ desanā. Tena vuttaṃ bhagavatā ‘‘kathañca, bhikkhave, satibalaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu satipaṭṭhānesu, ettha satibalaṃ daṭṭhabba’’nti. Yatthāti yesu padesu sabbo kusalapakkho saṅgahaṃ samosaraṇaṃ gacchati, tāni padāni kusalānīti yojanā.

    ਉਦ੍ਦਾਨਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਦਾਨਂ ਰਕ੍ਖਣਂ ਉਦ੍ਦਾਨਂ, ਸਙ੍ਗਹવਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਦ੍ਦਾਨੇ ਅવੁਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਭਾવੋ ਦਿਨ੍ਨੋ વਿਯ ਭવੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਭਾવਸ੍ਸ ਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ ਉਦ੍ਦਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਚਤੁਰੋ ਚ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾਤਿ ਸੁਭਸੁਖਨਿਚ੍ਚਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ। ਕਿਲੇਸਾ ਭવਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨવਪਦੇਸੂਤਿ ਭੂਮੀ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਭੂਮੀਤਿ ਕਿਲੇਸਭੂਮੀ, ਕਿਲੇਸਪવਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਨવ ਪਦਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Uddānanti uddhaṃ dānaṃ rakkhaṇaṃ uddānaṃ, saṅgahavacananti attho. Uddāne avutte sati heṭṭhā vuttassa atthassa vippakiṇṇabhāvo dinno viya bhaveyya, tasmā vippakiṇṇabhāvassa nivāraṇatthaṃ uddānanti adhippāyo. Caturo ca vipallāsāti subhasukhaniccaattasaññā. Kilesā bhavanti ettha navapadesūti bhūmī, kilesānaṃ bhūmīti kilesabhūmī, kilesapavattanaṭṭhānāni nava padānīti vuttaṃ hoti.

    ਚਤੁਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਅਸੁਭਦੁਕ੍ਖਅਨਿਚ੍ਚਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭੂਮੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਭੂਮੀ ਪવਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਾਨਿ।

    Caturosatipaṭṭhānāti asubhadukkhaaniccaanattasaññā. Indriyabhūmīti saddhādīnaṃ vimuttiparipācanindriyānaṃ bhūmī pavattanaṭṭhānāni samosaraṇaṭṭhānāni.

    ਨવਹਿ ਕੁਸਲਪਦੇਹਿ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਾ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯੋਜੀਯਨ੍ਤਿ, ਨવਹਿ ਅਕੁਸਲਪਦੇਹਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖਾ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯੋਜੀਯਨ੍ਤਿ। ਨવਹਿ ਕੁਸਲਪਦੇਹਿ ਸਹ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਾ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਨવਹਿ ਅਕੁਸਲਪਦੇਹਿ ਸਹ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖਾ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਾ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰੇ વੁਤ੍ਤਾવਸੇਸੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਨੁਸਾਰੇਨ વਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ।

    Navahi kusalapadehi kusalapakkhā yujjanti yojīyanti, navahi akusalapadehi akusalapakkhā yujjanti yojīyanti. Navahi kusalapadehi saha kusalapakkhā yujjanti yujjantā bhavanti, navahi akusalapadehi saha akusalapakkhā yujjanti yujjantā bhavantīti uddesavāre vuttāvaseso saṃvaṇṇanānusārena vijānitabbo.

    ਇਤਿ ਸਤ੍ਤਿਬਲਾਨੁਰੂਪਾ ਰਚਿਤਾ

    Iti sattibalānurūpā racitā

    ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਿਭਾવਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Uddesavārassa atthavibhāvanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi / ੨. ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰੋ • 2. Uddesavāro

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ੨. ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • 2. Uddesavāravaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ੨. ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • 2. Uddesavāravaṇṇanā


    © 1991-2025 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact