| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದೀಘ ನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) |
೨. ಉದುಮ್ಬರಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Udumbarikasuttavaṇṇanā
ನಿಗ್ರೋಧಪರಿಬ್ಬಾಜಕವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Nigrodhaparibbājakavatthuvaṇṇanā
೪೯. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಉದುಮ್ಬರಿಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಮಪುಬ್ಬಪದವಣ್ಣನಾ – ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋತಿ ಛನ್ನಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ। ಉದುಮ್ಬರಿಕಾಯ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾರಾಮೇತಿ ಉದುಮ್ಬರಿಕಾಯ ದೇವಿಯಾ ಸನ್ತಕೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾರಾಮೇ। ಸನ್ಧಾನೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಅಯಂ ಪನ ಮಹಾನುಭಾವೋ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉಪಾಸಕಸತಾನಂ ಅಗ್ಗಪುರಿಸೋ ಅನಾಗಾಮೀ ಭಗವತಾ ಮಹಾಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಏವಂ ಸಂವಣ್ಣಿತೋ –
49.Evaṃme sutanti udumbarikasuttaṃ. Tatrāyamapubbapadavaṇṇanā – paribbājakoti channaparibbājako. Udumbarikāya paribbājakārāmeti udumbarikāya deviyā santake paribbājakārāme. Sandhānoti tassa nāmaṃ. Ayaṃ pana mahānubhāvo parivāretvā vicarantānaṃ pañcannaṃ upāsakasatānaṃ aggapuriso anāgāmī bhagavatā mahāparisamajjhe evaṃ saṃvaṇṇito –
‘‘ಛಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸನ್ಧಾನೋ ಗಹಪತಿ ತಥಾಗತೇ ನಿಟ್ಠಙ್ಗತೋ ಸದ್ಧಮ್ಮೇ ಇರಿಯತಿ। ಕತಮೇಹಿ ಛಹಿ? ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಙ್ಘೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಅರಿಯೇನ ಸೀಲೇನ ಅರಿಯೇನ ಞಾಣೇನ ಅರಿಯಾಯ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಛಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸನ್ಧಾನೋ ಗಹಪತಿ ತಥಾಗತೇ ನಿಟ್ಠಙ್ಗತೋ ಸದ್ಧಮ್ಮೇ ಇರಿಯತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೧೨೦-೧೩೯)।
‘‘Chahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato sandhāno gahapati tathāgate niṭṭhaṅgato saddhamme iriyati. Katamehi chahi? Buddhe aveccappasādena dhamme aveccappasādena saṅghe aveccappasādena ariyena sīlena ariyena ñāṇena ariyāya vimuttiyā. Imehi kho, bhikkhave, chahi aṅgehi samannāgato sandhāno gahapati tathāgate niṭṭhaṅgato saddhamme iriyatī’’ti (a. ni. 6.120-139).
ಸೋ ಪಾತೋಯೇವ ಉಪೋಸಥಙ್ಗಾನಿ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯೇ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂಸು ವಿಹಾರಂ ಗತೇಸು ಘರೇ ಖುದ್ದಕಮಹಲ್ಲಕಾನಂ ದಾರಕಾನಂ ಸದ್ದೇನ ಉಬ್ಬಾಳ್ಹೋ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ‘‘ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸ ರಾಜಗಹಾ ನಿಕ್ಖಮೀತಿ। ತತ್ಥ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸಾತಿ ದಿವಸಸ್ಸ ದಿವಾ ನಾಮ ಮಜ್ಝನ್ಹಾತಿಕ್ಕಮೋ, ತಸ್ಮಿಂ ದಿವಸಸ್ಸಾಪಿ ದಿವಾಭೂತೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮತ್ತೇ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕೇ ನಿಕ್ಖಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಟಿಸಲ್ಲೀನೋತಿ ತತೋ ತತೋ ರೂಪಾದಿಗೋಚರತೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಟಿಸಂಹರಿತ್ವಾ ನಿಲೀನೋ ಝಾನರತಿಸೇವನಾವಸೇನ ಏಕೀಭಾವಂ ಗತೋ। ಮನೋಭಾವನೀಯಾನನ್ತಿ ಮನವಡ್ಢಕಾನಂ। ಯೇ ಚ ಆವಜ್ಜತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿನೀವರಣಂ ಹೋತಿ ಉನ್ನಮತಿ ವಡ್ಢತಿ।
So pātoyeva uposathaṅgāni adhiṭṭhāya pubbaṇhasamaye buddhappamukhassa saṅghassa dānaṃ datvā bhikkhūsu vihāraṃ gatesu ghare khuddakamahallakānaṃ dārakānaṃ saddena ubbāḷho satthu santike ‘‘dhammaṃ sossāmī’’ti nikkhanto. Tena vuttaṃ divā divassa rājagahā nikkhamīti. Tattha divā divassāti divasassa divā nāma majjhanhātikkamo, tasmiṃ divasassāpi divābhūte atikkantamatte majjhanhike nikkhamīti attho. Paṭisallīnoti tato tato rūpādigocarato cittaṃ paṭisaṃharitvā nilīno jhānaratisevanāvasena ekībhāvaṃ gato. Manobhāvanīyānanti manavaḍḍhakānaṃ. Ye ca āvajjato manasikaroto cittaṃ vinīvaraṇaṃ hoti unnamati vaḍḍhati.
೫೦. ಉನ್ನಾದಿನಿಯಾತಿಆದೀನಿ ಪೋಟ್ಠಪಾದಸುತ್ತೇ ವಿತ್ಥಾರಿತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
50.Unnādiniyātiādīni poṭṭhapādasutte vitthāritanayeneva veditabbāni.
೫೧. ಯಾವತಾತಿ ಯತ್ತಕಾ। ಅಯಂ ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತರೋತಿ ಅಯಂ ತೇಸಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೋ ಏಕೋ ಸಾವಕೋ, ಭಗವತೋ ಕಿರ ಸಾವಕಾ ಗಿಹಿಅನಾಗಾಮಿನೋಯೇವ ಪಞ್ಚಸತಾ ರಾಜಗಹೇ ಪಟಿವಸನ್ತಿ। ಯೇಸಂ ಏಕೇಕಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ಉಪಾಸಕಸತಾನಿ ಪರಿವಾರಾ, ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಅಯಂ ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತರೋ’’ತಿ ಆಹ। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮಾತಿ ತಸ್ಸ ಉಪಸಙ್ಕಮನಂ ಪತ್ಥಯಮಾನೋ ಆಹ। ಪತ್ಥನಾಕಾರಣಂ ಪನ ಪೋಟ್ಠಪಾದಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಮೇವ।
51.Yāvatāti yattakā. Ayaṃ tesaṃ aññataroti ayaṃ tesaṃ abbhantaro eko sāvako, bhagavato kira sāvakā gihianāgāminoyeva pañcasatā rājagahe paṭivasanti. Yesaṃ ekekassa pañca pañca upāsakasatāni parivārā, te sandhāya ‘‘ayaṃ tesaṃ aññataro’’ti āha. Appeva nāmāti tassa upasaṅkamanaṃ patthayamāno āha. Patthanākāraṇaṃ pana poṭṭhapādasutte vuttameva.
೫೨. ಏತದವೋಚಾತಿ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇಯೇವ ತೇಸಂ ಕಥಾಯ ಸುತತ್ತಾ ಏತಂ ಅಞ್ಞಥಾ ಖೋ ಇಮೇತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ। ತತ್ಥ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾತಿ ದಸ್ಸನೇನಪಿ ಆಕಪ್ಪೇನಪಿ ಕುತ್ತೇನಪಿ ಆಚಾರೇನಪಿ ವಿಹಾರೇನಪಿ ಇರಿಯಾಪಥೇನಪಿ ಅಞ್ಞೇ ತಿತ್ಥಿಯಾತಿ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ। ಸಙ್ಗಮ್ಮ ಸಮಾಗಮ್ಮಾತಿ ಸಙ್ಗನ್ತ್ವಾ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ರಾಸಿ ಹುತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಟ್ಠಾನೇ। ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನೀತಿ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಗಾಮೂಪಚಾರತೋ ಮುತ್ತಾನಿ ದೂರಸೇನಾಸನಾನಿ। ಪನ್ತಾನೀತಿ ದೂರತರಾನಿ ಮನುಸ್ಸೂಪಚಾರವಿರಹಿತಾನಿ। ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನೀತಿ ವಿಹಾರೂಪಚಾರೇನ ಗಚ್ಛತೋ ಅದ್ಧಿಕಜನಸ್ಸಪಿ ಸದ್ದೇನ ಮನ್ದಸದ್ದಾನಿ। ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನೀತಿ ಅವಿಭಾವಿತತ್ಥೇನ ನಿಗ್ಘೋಸೇನ ಮನ್ದನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ। ವಿಜನವಾತಾನೀತಿ ಅನ್ತೋಸಞ್ಚಾರಿನೋ ಜನಸ್ಸ ವಾತೇನ ವಿಗತವಾತಾನಿ। ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನೀತಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ರಹಸ್ಸಕರಣಸ್ಸ ಯುತ್ತಾನಿ ಅನುಚ್ಛವಿಕಾನಿ। ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನೀತಿ ಏಕೀಭಾವಸ್ಸ ಅನುರೂಪಾನಿ। ಇತಿ ಸನ್ಧಾನೋ ಗಹಪತಿ ‘‘ಅಹೋ ಮಮ ಸತ್ಥಾ ಯೋ ಏವರೂಪಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವತೀ’’ತಿ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಉತ್ತಮಙ್ಗೇ ಸಿರಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇನ್ತೋ ನಿಸೀದಿ।
52.Etadavocāti āgacchanto antarāmaggeyeva tesaṃ kathāya sutattā etaṃ aññathā kho imetiādivacanaṃ avoca. Tattha aññatitthiyāti dassanenapi ākappenapi kuttenapi ācārenapi vihārenapi iriyāpathenapi aññe titthiyāti aññatitthiyā. Saṅgamma samāgammāti saṅgantvā samāgantvā rāsi hutvā nisinnaṭṭhāne. Araññavanapatthānīti araññavanapatthāni gāmūpacārato muttāni dūrasenāsanāni. Pantānīti dūratarāni manussūpacāravirahitāni. Appasaddānīti vihārūpacārena gacchato addhikajanassapi saddena mandasaddāni. Appanigghosānīti avibhāvitatthena nigghosena mandanigghosāni. Vijanavātānīti antosañcārino janassa vātena vigatavātāni. Manussarāhasseyyakānīti manussānaṃ rahassakaraṇassa yuttāni anucchavikāni. Paṭisallānasāruppānīti ekībhāvassa anurūpāni. Iti sandhāno gahapati ‘‘aho mama satthā yo evarūpāni senāsanāni paṭisevatī’’ti añjaliṃ paggayha uttamaṅge sirasmiṃ patiṭṭhapetvā imaṃ udānaṃ udānento nisīdi.
೫೩. ಏವಂ ವುತ್ತೇತಿ ಏವಂ ಸನ್ಧಾನೇನ ಗಹಪತಿನಾ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇನ್ತೇನ ವುತ್ತೇ। ನಿಗ್ರೋಧೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಅಯಂ ಗಹಪತಿ ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಸತ್ಥಾರಂಯೇವ ಥೋಮೇತಿ ಉಕ್ಕಂಸತಿ, ಅಮ್ಹೇ ಪನ ಅತ್ಥೀತಿಪಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ, ಏತಸ್ಮಿಂ ಉಪ್ಪನ್ನಕೋಪಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉಪರಿ ಪಾತೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸನ್ಧಾನಂ ಗಹಪತಿಂ ಏತದವೋಚ।
53.Evaṃ vutteti evaṃ sandhānena gahapatinā udānaṃ udānentena vutte. Nigrodho paribbājako ayaṃ gahapati mama santike nisinnopi attano satthāraṃyeva thometi ukkaṃsati, amhe pana atthītipi na maññati, etasmiṃ uppannakopaṃ samaṇassa gotamassa upari pātessāmīti sandhānaṃ gahapatiṃ etadavoca.
ಯಗ್ಘೇತಿ ಚೋದನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಜಾನೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಬುಜ್ಝೇಯ್ಯಾಸಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾಸಿ। ಕೇನ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪತೀತಿ ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಕೇನ ಪುಗ್ಗಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಸಲ್ಲಪತಿ ವದತಿ ಭಾಸತಿ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಯದಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಲ್ಲಾಪಕಾರಣಂ ಭವೇಯ್ಯ, ಯದಿ ವಾ ಕೋಚಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಸಲ್ಲಾಪತ್ಥಿಕೋ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಸಲ್ಲಪೇಯ್ಯ, ನ ಪನ ಕಾರಣಂ ಅತ್ಥಿ, ನ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಕೋಚಿ ಗಚ್ಛತಿ, ಸ್ವಾಯಂ ಕೇನ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪತಿ, ಅಸಲ್ಲಪನ್ತೋ ಕಥಂ ಉನ್ನಾದೀ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
Yaggheti codanatthe nipāto. Jāneyyāsīti bujjheyyāsi passeyyāsi. Kena samaṇo gotamo saddhiṃ sallapatīti kena kāraṇena kena puggalena saddhiṃ samaṇo gotamo sallapati vadati bhāsati. Kiṃ vuttaṃ hoti – ‘‘yadi kiñci sallāpakāraṇaṃ bhaveyya, yadi vā koci samaṇassa gotamassa santikaṃ sallāpatthiko gaccheyya, sallapeyya, na pana kāraṇaṃ atthi, na tassa santikaṃ koci gacchati, svāyaṃ kena samaṇo gotamo saddhiṃ sallapati, asallapanto kathaṃ unnādī bhavissatī’’ti.
ಸಾಕಚ್ಛನ್ತಿ ಸಂಸನ್ದನಂ। ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯನ್ತಿ ಉತ್ತರಪಚ್ಚುತ್ತರನಯೇನ ಞಾಣಬ್ಯತ್ತಭಾವಂ। ಸುಞ್ಞಾಗಾರಹತಾತಿ ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇಸು ನಟ್ಠಾ, ಸಮಣೇನ ಹಿ ಗೋತಮೇನ ಬೋಧಿಮೂಲೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಿಕಾ ಪಞ್ಞಾ ಅಧಿಗತಾ, ಸಾಪಿಸ್ಸ ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇಸು ಏಕಕಸ್ಸ ನಿಸೀದತೋ ನಟ್ಠಾ। ಯದಿ ಪನ ಮಯಂ ವಿಯ ಗಣಸಙ್ಗಣಿಕಂ ಕತ್ವಾ ನಿಸೀದೇಯ್ಯ, ನಾಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾ ನಸ್ಸೇಯ್ಯಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಪರಿಸಾವಚರೋತಿ ಅವಿಸಾರದತ್ತಾ ಪರಿಸಂ ಓತರಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ನಾಲಂ ಸಲ್ಲಾಪಾಯಾತಿ ನ ಸಮತ್ಥೋ ಸಲ್ಲಾಪಂ ಕಾತುಂ। ಅನ್ತಮನ್ತಾನೇವಾತಿ ಕೋಚಿ ಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ಪಞ್ಹಾಭೀತೋ ಅನ್ತಮನ್ತಾನೇವ ಪನ್ತಸೇನಾಸನಾನಿ ಸೇವತಿ। ಗೋಕಾಣಾತಿ ಏಕಕ್ಖಿಹತಾ ಕಾಣಗಾವೀ। ಸಾ ಕಿರ ಪರಿಯನ್ತಚಾರಿನೀ ಹೋತಿ, ಅನ್ತಮನ್ತಾನೇವ ಸೇವತಿ। ಸಾ ಕಿರ ಕಾಣಕ್ಖಿಭಾವೇನ ವನನ್ತಾಭಿಮುಖೀಪಿ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಭವಿತುಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ಪತ್ತೇನ ವಾ ಸಾಖಾಯ ವಾ ಕಣ್ಟಕೇನ ವಾ ಪಹಾರಸ್ಸ ಭಾಯತಿ। ಗುನ್ನಂ ಅಭಿಮುಖೀಪಿ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಭವಿತುಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ಸಿಙ್ಗೇನ ವಾ ಕಣ್ಣೇನ ವಾ ವಾಲೇನ ವಾ ಪಹಾರಸ್ಸ ಭಾಯತಿ। ಇಙ್ಘಾತಿ ಚೋದನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಸಂಸಾದೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ಏಕಪಞ್ಹಪುಚ್ಛನೇನೇವ ಸಂಸಾದನಂ ವಿಸಾದಮಾಪನ್ನಂ ಕರೇಯ್ಯಾಮ। ತುಚ್ಛಕುಮ್ಭೀವ ನನ್ತಿ ರಿತ್ತಘಟಂ ವಿಯ ನಂ। ಓರೋಧೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ವಿನನ್ಧೇಯ್ಯಾಮ। ಪೂರಿತಘಟೋ ಹಿ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ನ ಸುವಿನನ್ಧನೀಯೋ ಹೋತಿ। ರಿತ್ತಕೋ ಯಥಾರುಚಿ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ ವಿನನ್ಧಿತುಂ, ಏವಮೇವ ಹತಪಞ್ಞತಾಯ ರಿತ್ತಕುಮ್ಭಿಸದಿಸಂ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ವಾದವಿನನ್ಧನೇನ ಸಮನ್ತಾ ವಿನನ್ಧಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ವದತಿ।
Sākacchanti saṃsandanaṃ. Paññāveyyattiyanti uttarapaccuttaranayena ñāṇabyattabhāvaṃ. Suññāgārahatāti suññāgāresu naṭṭhā, samaṇena hi gotamena bodhimūle appamattikā paññā adhigatā, sāpissa suññāgāresu ekakassa nisīdato naṭṭhā. Yadi pana mayaṃ viya gaṇasaṅgaṇikaṃ katvā nisīdeyya, nāssa paññā nasseyyāti dasseti. Aparisāvacaroti avisāradattā parisaṃ otarituṃ na sakkoti. Nālaṃ sallāpāyāti na samattho sallāpaṃ kātuṃ. Antamantānevāti koci maṃ pañhaṃ puccheyyāti pañhābhīto antamantāneva pantasenāsanāni sevati. Gokāṇāti ekakkhihatā kāṇagāvī. Sā kira pariyantacārinī hoti, antamantāneva sevati. Sā kira kāṇakkhibhāvena vanantābhimukhīpi na sakkoti bhavituṃ. Kasmā? Yasmā pattena vā sākhāya vā kaṇṭakena vā pahārassa bhāyati. Gunnaṃ abhimukhīpi na sakkoti bhavituṃ. Kasmā? Yasmā siṅgena vā kaṇṇena vā vālena vā pahārassa bhāyati. Iṅghāti codanatthe nipāto. Saṃsādeyyāmāti ekapañhapucchaneneva saṃsādanaṃ visādamāpannaṃ kareyyāma. Tucchakumbhīva nanti rittaghaṭaṃ viya naṃ. Orodheyyāmāti vinandheyyāma. Pūritaghaṭo hi ito cito ca parivattetvā na suvinandhanīyo hoti. Rittako yathāruci parivattetvā sakkā hoti vinandhituṃ, evameva hatapaññatāya rittakumbhisadisaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādavinandhanena samantā vinandhissāmāti vadati.
ಇತಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಸತ್ಥು ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ನಲಾಟಮಣ್ಡಲಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪರಮ್ಮುಖಾ ಅತ್ತನೋ ಬಲಂ ದೀಪೇನ್ತೋ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಂ ಖತ್ತಿಯಕುಮಾರಂ ಜಾತಿಯಾ ಘಟ್ಟಯನ್ತೋ ಚಣ್ಡಾಲಪುತ್ತೋ ವಿಯ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಕೇಸರಸೀಹಂ ಮಿಗರಾಜಾನಂ ಥಾಮೇನ ಘಟ್ಟೇನ್ತೋ ಜರಸಿಙ್ಗಾಲೋ ವಿಯ ಚ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ತುಚ್ಛಗಜ್ಜಿತಂ ಗಜ್ಜಿ। ಉಪಾಸಕೋಪಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಯಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಅತಿ ವಿಯ ಗಜ್ಜತಿ, ಅವೀಚಿಫುಸನತ್ಥಾಯ ಪಾದಂ, ಭವಗ್ಗಗ್ಗಹಣತ್ಥಾಯ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರಯನ್ತೋ ವಿಯ ನಿರತ್ಥಕಂ ವಾಯಮತಿ। ಸಚೇ ಮೇ ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಠಾನಮಾಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಇಮಸ್ಸ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸ ಯಾವ ಭವಗ್ಗಾ ಉಸ್ಸಿತಂ ಮಾನದ್ಧಜಂ ಠಾನಸೋವ ಓಪಾತೇಯ್ಯಾ’’ತಿ।
Iti paribbājako satthu suvaṇṇavaṇṇaṃ nalāṭamaṇḍalaṃ apassanto dasabalassa parammukhā attano balaṃ dīpento asambhinnaṃ khattiyakumāraṃ jātiyā ghaṭṭayanto caṇḍālaputto viya asambhinnakesarasīhaṃ migarājānaṃ thāmena ghaṭṭento jarasiṅgālo viya ca nānappakāraṃ tucchagajjitaṃ gajji. Upāsakopi cintesi ‘‘ayaṃ paribbājako ati viya gajjati, avīciphusanatthāya pādaṃ, bhavaggaggahaṇatthāya hatthaṃ pasārayanto viya niratthakaṃ vāyamati. Sace me satthā imaṃ ṭhānamāgaccheyya, imassa paribbājakassa yāva bhavaggā ussitaṃ mānaddhajaṃ ṭhānasova opāteyyā’’ti.
೫೪. ಭಗವಾಪಿ ತೇಸಂ ತಂ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪಂ ಅಸ್ಸೋಸಿಯೇವ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಇಮಂ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪ’’ನ್ತಿ।
54. Bhagavāpi tesaṃ taṃ kathāsallāpaṃ assosiyeva. Tena vuttaṃ ‘‘assosi kho imaṃ kathāsallāpa’’nti.
ಸುಮಾಗಧಾಯಾತಿ ಸುಮಾಗಧಾ ನಾಮ ಪೋಕ್ಖರಣೀ, ಯಸ್ಸಾ ತೀರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಪುರಿಸೋ ಪದುಮನಾಳನ್ತರೇಹಿ ಅಸುರಭವನಂ ಪವಿಸನ್ತಂ ಅಸುರಸೇನಂ ಅದ್ದಸ। ಮೋರನಿವಾಪೋತಿ ನಿವಾಪೋ ವುಚ್ಚತಿ ಭತ್ತಂ, ಯತ್ಥ ಮೋರಾನಂ ಅಭಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನಿವಾಪೋ ದಿನ್ನೋ, ತಂ ಠಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇತಿ ಅಙ್ಗಣಟ್ಠಾನೇ। ಅಸ್ಸಾಸಪತ್ತಾತಿ ತುಟ್ಠಿಪತ್ತಾ ಸೋಮನಸ್ಸಪತ್ತಾ। ಅಜ್ಝಾಸಯನ್ತಿ ಉತ್ತಮನಿಸ್ಸಯಭೂತಂ। ಆದಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಪುರಾಣಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸಙ್ಖಾತಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಕೋ ನಾಮ ಸೋ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮೋ ಯೇನ ಭಗವತಾ ಸಾವಕಾ ವಿನೀತಾ ಅಜ್ಝಾಸಯಾದಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಭೂತಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಾಧಿಗಮವಸೇನ ಅಸ್ಸಾಸಪತ್ತಾ ಪಟಿಜಾನನ್ತೀ’’ತಿ।
Sumāgadhāyāti sumāgadhā nāma pokkharaṇī, yassā tīre nisinno aññataro puriso padumanāḷantarehi asurabhavanaṃ pavisantaṃ asurasenaṃ addasa. Moranivāpoti nivāpo vuccati bhattaṃ, yattha morānaṃ abhayena saddhiṃ nivāpo dinno, taṃ ṭhānanti attho. Abbhokāseti aṅgaṇaṭṭhāne. Assāsapattāti tuṭṭhipattā somanassapattā. Ajjhāsayanti uttamanissayabhūtaṃ. Ādibrahmacariyanti purāṇabrahmacariyasaṅkhātaṃ ariyamaggaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘ko nāma so, bhante, dhammo yena bhagavatā sāvakā vinītā ajjhāsayādibrahmacariyabhūtaṃ ariyamaggaṃ pūretvā arahattādhigamavasena assāsapattā paṭijānantī’’ti.
ತಪೋಜಿಗುಚ್ಛಾವಾದವಣ್ಣನಾ
Tapojigucchāvādavaṇṇanā
೫೫. ವಿಪ್ಪಕತಾತಿ ಮಮಾಗಮನಪಚ್ಚಯಾ ಅನಿಟ್ಠಿತಾ, ವ ಹುತ್ವಾ ಠಿತಾ, ಕಥೇಹಿ, ಅಹಮೇತಂ ನಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಮೀತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇಸಿ।
55.Vippakatāti mamāgamanapaccayā aniṭṭhitā, va hutvā ṭhitā, kathehi, ahametaṃ niṭṭhapetvā matthakaṃ pāpetvā dassemīti sabbaññupavāraṇaṃ pavāresi.
೫೬. ದುಜ್ಜಾನಂ ಖೋತಿ ಭಗವಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಮಯಾ ಸಾವಕಾನಂ ದೇಸೇತಬ್ಬಂ ಧಮ್ಮಂ ತೇಹಿ ಪೂರೇತಬ್ಬಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಸಚಸ್ಸಾಹಂ ಆದಿತೋವ ತಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥಿತಮ್ಪಿ ನಂ ನ ಜಾನಿಸ್ಸತಿ, ಅಯಂ ಪನ ವೀರಿಯೇನ ಪಾಪಜಿಗುಚ್ಛನವಾದೋ, ಹನ್ದಾಹಂ ಏತಸ್ಸೇವ ವಿಸಯೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಾಪೇತ್ವಾ ಪುಥುಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಲದ್ಧಿಯಾ ನಿರತ್ಥಕಭಾವಂ ದಸ್ಸೇಮಿ। ಅಥ ಪಚ್ಛಾ ಇಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ದುಜ್ಜಾನಂ ಖೋ ಏತನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಕೇ ಆಚರಿಯಕೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯವಾದೇ। ಅಧಿಜೇಗುಚ್ಛೇತಿ ವೀರಿಯೇನ ಪಾಪಜಿಗುಚ್ಛನಭಾವೇ। ಕಥಂ ಸನ್ತಾತಿ ಕಥಂ ಭೂತಾ। ತಪೋಜಿಗುಚ್ಛಾತಿ ವೀರಿಯೇನ ಪಾಪಜಿಗುಚ್ಛಾ ಪಾಪವಿವಜ್ಜನಾ। ಪರಿಪುಣ್ಣಾತಿ ಪರಿಸುದ್ಧಾ। ಕಥಂ ಅಪರಿಪುಣ್ಣಾತಿ ಕಥಂ ಅಪರಿಸುದ್ಧಾ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ಪುಚ್ಛಾತಿ। ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮಾತಿ ಯೋ ನಾಮ।
56.Dujjānaṃ khoti bhagavā paribbājakassa vacanaṃ sutvā ‘‘ayaṃ paribbājako mayā sāvakānaṃ desetabbaṃ dhammaṃ tehi pūretabbaṃ paṭipattiṃ pucchati, sacassāhaṃ āditova taṃ kathessāmi, kathitampi naṃ na jānissati, ayaṃ pana vīriyena pāpajigucchanavādo, handāhaṃ etasseva visaye pañhaṃ pucchāpetvā puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ laddhiyā niratthakabhāvaṃ dassemi. Atha pacchā imaṃ pañhaṃ byākarissāmī’’ti cintetvā dujjānaṃ kho etantiādimāha. Tattha sake ācariyaketi attano ācariyavāde. Adhijeguccheti vīriyena pāpajigucchanabhāve. Kathaṃ santāti kathaṃ bhūtā. Tapojigucchāti vīriyena pāpajigucchā pāpavivajjanā. Paripuṇṇāti parisuddhā. Kathaṃaparipuṇṇāti kathaṃ aparisuddhā hotīti evaṃ pucchāti. Yatra hi nāmāti yo nāma.
೫೭. ಅಪ್ಪಸದ್ದೇ ಕತ್ವಾತಿ ನಿರವೇ ಅಪ್ಪಸದ್ದೇ ಕತ್ವಾ। ಸೋ ಕಿರ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಏಕಂ ಪಞ್ಹಮ್ಪಿ ನ ಕಥೇತಿ, ಸಲ್ಲಾಪಕಥಾಪಿಸ್ಸ ಅತಿಬಹುಕಾ ನತ್ಥಿ, ಇಮೇ ಪನ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಅನುವತ್ತನ್ತಿ ಚೇವ ಪಸಂಸನ್ತಿ ಚ, ಹನ್ದಾಹಂ ಇಮೇ ನಿಸ್ಸದ್ದೇ ಕತ್ವಾ ಸಯಂ ಕಥೇಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಪ್ಪಸದ್ದೇ ಕತ್ವಾ’’ತಿ। ‘‘ತಪೋಜಿಗುಚ್ಛವಾದಾ’’ತಿಆದೀಸು ತಪೋಜಿಗುಚ್ಛಂ ವದಾಮ, ಮನಸಾಪಿ ತಮೇವ ಸಾರತೋ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರಾಮ, ಕಾಯೇನಪಿಮ್ಹಾ ತಮೇವ ಅಲ್ಲೀನಾ, ನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ಅತ್ತಕಿಲಮಥಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
57.Appasaddekatvāti nirave appasadde katvā. So kira cintesi – ‘‘samaṇo gotamo ekaṃ pañhampi na katheti, sallāpakathāpissa atibahukā natthi, ime pana ādito paṭṭhāya samaṇaṃ gotamaṃ anuvattanti ceva pasaṃsanti ca, handāhaṃ ime nissadde katvā sayaṃ kathemī’’ti. So tathā akāsi. Tena vuttaṃ ‘‘appasadde katvā’’ti. ‘‘Tapojigucchavādā’’tiādīsu tapojigucchaṃ vadāma, manasāpi tameva sārato gahetvā vicarāma, kāyenapimhā tameva allīnā, nānappakārakaṃ attakilamathānuyogamanuyuttā viharāmāti attho.
ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸವಣ್ಣನಾ
Upakkilesavaṇṇanā
೫೮. ತಪಸ್ಸೀತಿ ತಪನಿಸ್ಸಿತಕೋ। ‘‘ಅಚೇಲಕೋ’’ತಿಆದೀನಿ ಸೀಹನಾದೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೩೯೩) ವಿತ್ಥಾರಿತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ತಪಂ ಸಮಾದಿಯತೀತಿ ಅಚೇಲಕಭಾವಾದಿಕಂ ತಪಂ ಸಮ್ಮಾ ಆದಿಯತಿ, ದಳ್ಹಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತೀತಿ ಕೋ ಅಞ್ಞೋ ಮಯಾ ಸದಿಸೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ತಪೇ ಅತ್ಥೀತಿ ತುಟ್ಠಮನೋ ಹೋತಿ। ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪೋತಿ ಅಲಮೇತ್ತಾವತಾತಿ ಏವಂ ಪರಿಯೋಸಿತಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಇದಞ್ಚ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ವಸೇನ ಆಗತಂ। ಸಾಸನಾವಚರೇನಾಪಿ ಪನ ದೀಪೇತಬ್ಬಂ। ಏಕಚ್ಚೋ ಹಿ ಧುತಙ್ಗಂ ಸಮಾದಿಯತಿ, ಸೋ ತೇನೇವ ಧುತಙ್ಗೇನ ಕೋ ಅಞ್ಞೋ ಮಯಾ ಸದಿಸೋ ಧುತಙ್ಗಧರೋತಿ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪೋ। ತಪಸ್ಸಿನೋ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಹೋತೀತಿ ದುವಿಧಸ್ಸಾಪೇತಸ್ಸ ತಪಸ್ಸಿನೋ ಅಯಂ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಹೋತಿ। ಏತ್ತಾವತಾಯಂ ತಪೋ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಹೋತೀತಿ ವದಾಮಿ।
58.Tapassīti tapanissitako. ‘‘Acelako’’tiādīni sīhanāde (dī. ni. aṭṭha. 1.393) vitthāritanayeneva veditabbāni. Tapaṃ samādiyatīti acelakabhāvādikaṃ tapaṃ sammā ādiyati, daḷhaṃ gaṇhāti. Attamano hotīti ko añño mayā sadiso imasmiṃ tape atthīti tuṭṭhamano hoti. Paripuṇṇasaṅkappoti alamettāvatāti evaṃ pariyositasaṅkappo, idañca titthiyānaṃ vasena āgataṃ. Sāsanāvacarenāpi pana dīpetabbaṃ. Ekacco hi dhutaṅgaṃ samādiyati, so teneva dhutaṅgena ko añño mayā sadiso dhutaṅgadharoti attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo. Tapassino upakkileso hotīti duvidhassāpetassa tapassino ayaṃ upakkileso hoti. Ettāvatāyaṃ tapo upakkileso hotīti vadāmi.
ಅತ್ತಾನುಕ್ಕಂಸೇತೀತಿ ‘‘ಕೋ ಮಯಾ ಸದಿಸೋ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಉಕ್ಕಂಸತಿ ಉಕ್ಖಿಪತಿ। ಪರಂ ವಮ್ಭೇತೀತಿ ‘‘ಅಯಂ ನ ಮಾದಿಸೋ’’ತಿ ಪರಂ ಸಂಹಾರೇತಿ ಅವಕ್ಖಿಪತಿ।
Attānukkaṃsetīti ‘‘ko mayā sadiso atthī’’ti attānaṃ ukkaṃsati ukkhipati. Paraṃ vambhetīti ‘‘ayaṃ na mādiso’’ti paraṃ saṃhāreti avakkhipati.
ಮಜ್ಜತೀತಿ ಮಾನಮದಕರಣೇನ ಮಜ್ಜತಿ। ಮುಚ್ಛತೀತಿ ಮುಚ್ಛಿತೋ ಹೋತಿ ಗಧಿತೋ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ। ಪಮಾದಮಾಪಜ್ಜತೀತಿ ಏತದೇವ ಸಾರನ್ತಿ ಪಮಾದಮಾಪಜ್ಜತಿ। ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋಪಿ ಧುತಙ್ಗಸುದ್ಧಿಕೋ ಹೋತಿ, ನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸುದ್ಧಿಕೋ। ಧುತಙ್ಗಮೇವ ಅರಹತ್ತಂ ವಿಯ ಸಾರತೋ ಪಚ್ಚೇತಿ।
Majjatīti mānamadakaraṇena majjati. Mucchatīti mucchito hoti gadhito ajjhāpanno. Pamādamāpajjatīti etadeva sāranti pamādamāpajjati. Sāsane pabbajitopi dhutaṅgasuddhiko hoti, na kammaṭṭhānasuddhiko. Dhutaṅgameva arahattaṃ viya sārato pacceti.
೫೯. ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯಾ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ಲಾಭಾ, ತೇಯೇವ ಸುಟ್ಠು ಕತ್ವಾ ಪಟಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ಲದ್ಧಾ ಸಕ್ಕಾರೋ, ವಣ್ಣಭಣನಂ ಸಿಲೋಕೋ। ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ ಅಚೇಲಕಾದಿಭಾವಂ ತೇರಸಧುತಙ್ಗಸಮಾದಾನಂ ವಾ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಹಾಲಾಭೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಪುರಿಮವಾರನಯೇನೇವ ದುವಿಧಸ್ಸಾಪಿ ತಪಸ್ಸಿನೋ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
59.Lābhasakkārasilokanti ettha cattāro paccayā labbhantīti lābhā, teyeva suṭṭhu katvā paṭisaṅkharitvā laddhā sakkāro, vaṇṇabhaṇanaṃ siloko. Abhinibbattetīti acelakādibhāvaṃ terasadhutaṅgasamādānaṃ vā nissāya mahālābho uppajjati, tasmā ‘‘abhinibbattetī’’ti vutto. Sesamettha purimavāranayeneva duvidhassāpi tapassino vasena veditabbaṃ.
೬೦. ವೋದಾಸಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ದ್ವೇಭಾಗಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ದ್ವೇ ಭಾಗೇ ಕರೋತಿ। ಖಮತೀತಿ ರುಚ್ಚತಿ। ನಕ್ಖಮತೀತಿ ನ ರುಚ್ಚತಿ। ಸಾಪೇಕ್ಖೋ ಪಜಹತೀತಿ ಸತಣ್ಹೋ ಪಜಹತಿ। ಕಥಂ? ಪಾತೋವ ಖೀರಭತ್ತಂ ಭುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಮಂಸಭೋಜನಂ ಉಪನೇತಿ। ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘‘ಇದಾನಿ ಏವರೂಪಂ ಕದಾ ಲಭಿಸ್ಸಾಮ, ಸಚೇ ಜಾನೇಯ್ಯಾಮ, ಪಾತೋವ ಖೀರಭತ್ತಂ ನ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯಾಮ, ಕಿಂ ಮಯಾ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತುಂ, ಗಚ್ಛ ಭೋ, ತ್ವಮೇವ ಭುಞ್ಜಾ’’ತಿ ಜೀವಿತಂ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತೋ ವಿಯ ಸಾಪೇಕ್ಖೋ ಪಜಹತಿ। ಗಧಿತೋತಿ ಗೇಧಜಾತೋ। ಮುಚ್ಛಿತೋತಿ ಬಲವತಣ್ಹಾಯ ಮುಚ್ಛಿತೋ ಸಂಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀ ಹುತ್ವಾ। ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋತಿ ಆಮಿಸೇ ಅತಿಲಗ್ಗೋ, ‘‘ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಥ, ಆವುಸೋ’’ತಿ ಧಮ್ಮನಿಮನ್ತನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಕತ್ವಾ ಮಹನ್ತೇ ಮಹನ್ತೇ ಕಬಳೇ ಕರೋತಿ। ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವೀತಿಆದೀನವಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ। ಅನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋತಿ ಇಧ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾನಿಸ್ಸರಣಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಪರಿಭೋಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಕರೋತಿ। ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕನಿಕನ್ತಿಹೇತೂತಿ ಲಾಭಾದೀಸು ತಣ್ಹಾಹೇತು।
60.Vodāsaṃ āpajjatīti dvebhāgaṃ āpajjati, dve bhāge karoti. Khamatīti ruccati. Nakkhamatīti na ruccati. Sāpekkho pajahatīti sataṇho pajahati. Kathaṃ? Pātova khīrabhattaṃ bhutto hoti. Athassa maṃsabhojanaṃ upaneti. Tassa evaṃ hoti ‘‘idāni evarūpaṃ kadā labhissāma, sace jāneyyāma, pātova khīrabhattaṃ na bhuñjeyyāma, kiṃ mayā sakkā kātuṃ, gaccha bho, tvameva bhuñjā’’ti jīvitaṃ pariccajanto viya sāpekkho pajahati. Gadhitoti gedhajāto. Mucchitoti balavataṇhāya mucchito saṃmuṭṭhassatī hutvā. Ajjhāpannoti āmise atilaggo, ‘‘bhuñjissatha, āvuso’’ti dhammanimantanamattampi akatvā mahante mahante kabaḷe karoti. Anādīnavadassāvītiādīnavamattampi na passati. Anissaraṇapaññoti idha mattaññutānissaraṇapaccavekkhaṇaparibhogamattampi na karoti. Lābhasakkārasilokanikantihetūti lābhādīsu taṇhāhetu.
೬೧. ಸಂಭಕ್ಖೇತೀತಿ ಸಂಖಾದತಿ। ಅಸನಿವಿಚಕ್ಕನ್ತಿ ವಿಚಕ್ಕಸಣ್ಠಾನಾ ಅಸನಿಯೇವ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ ‘‘ಅಸನಿವಿಚಕ್ಕಂ ಇಮಸ್ಸ ದನ್ತಕೂಟಂ ಮೂಲಬೀಜಾದೀಸು ನ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ಸಂಭುಞ್ಜತಿ। ಅಥ ಚ ಪನ ನಂ ಸಮಣಪ್ಪವಾದೇನ ಸಮಣೋತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಅಪಸಾದೇತಿ ಅವಕ್ಖಿಪತಿ। ಇದಂ ತಿತ್ಥಿಯವಸೇನ ಆಗತಂ। ಭಿಕ್ಖುವಸೇನ ಪನೇತ್ಥ ಅಯಂ ಯೋಜನಾ, ಅತ್ತನಾ ಧುತಙ್ಗಧರೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಅಞ್ಞಂ ಏವಂ ಅಪಸಾದೇತಿ ‘‘ಕಿಂ ಸಮಣಾ ನಾಮ ಇಮೇ ಸಮಣಮ್ಹಾತಿ ವದನ್ತಿ, ಧುತಙ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ನತ್ಥಿ, ಉದ್ದೇಸಭತ್ತಾದೀನಿ ಪರಿಯೇಸನ್ತಾ ಪಚ್ಚಯಬಾಹುಲ್ಲಿಕಾ ವಿಚರನ್ತೀ’’ತಿ। ಲೂಖಾಜೀವಿನ್ತಿ ಅಚೇಲಕಾದಿವಸೇನ ವಾ ಧುತಙ್ಗವಸೇನ ವಾ ಲೂಖಾಜೀವಿಂ। ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯನ್ತಿ ಪರಸ್ಸ ಸಕ್ಕಾರಾದಿಸಮ್ಪತ್ತಿಖೀಯನಲಕ್ಖಣಂ ಇಸ್ಸಂ, ಸಕ್ಕಾರಾದಿಕರಣಅಕ್ಖಮನಲಕ್ಖಣಂ ಮಚ್ಛರಿಯಞ್ಚ।
61.Saṃbhakkhetīti saṃkhādati. Asanivicakkanti vicakkasaṇṭhānā asaniyeva. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘asanivicakkaṃ imassa dantakūṭaṃ mūlabījādīsu na kiñci na saṃbhuñjati. Atha ca pana naṃ samaṇappavādena samaṇoti sañjānantī’’ti. Evaṃ apasādeti avakkhipati. Idaṃ titthiyavasena āgataṃ. Bhikkhuvasena panettha ayaṃ yojanā, attanā dhutaṅgadharo hoti, so aññaṃ evaṃ apasādeti ‘‘kiṃ samaṇā nāma ime samaṇamhāti vadanti, dhutaṅgamattampi natthi, uddesabhattādīni pariyesantā paccayabāhullikā vicarantī’’ti. Lūkhājīvinti acelakādivasena vā dhutaṅgavasena vā lūkhājīviṃ. Issāmacchariyanti parassa sakkārādisampattikhīyanalakkhaṇaṃ issaṃ, sakkārādikaraṇaakkhamanalakkhaṇaṃ macchariyañca.
೬೨. ಆಪಾಥಕನಿಸಾದೀ ಹೋತೀತಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆಪಾಥೇ ದಸ್ಸನಟ್ಠಾನೇ ನಿಸೀದತಿ। ಯತ್ಥ ತೇ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಠಿತೋ ವಗ್ಗುಲಿವತಂ ಚರತಿ, ಪಞ್ಚಾತಪಂ ತಪ್ಪತಿ, ಏಕಪಾದೇನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸೂರಿಯಂ ನಮಸ್ಸತಿ। ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋಪಿ ಸಮಾದಿನ್ನಧುತಙ್ಗೋ ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ಸಯಿತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಚಕ್ಖುಪಥೇ ತಪಂ ಕರೋತಿ, ಮಹಾಸಾಯನ್ಹೇಯೇವ ಚೀವರಕುಟಿಂ ಕರೋತಿ, ಸೂರಿಯೇ ಉಗ್ಗತೇ ಪಟಿಸಂಹರತಿ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆಗತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಘಣ್ಡಿಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಚೀವರಂ ಮತ್ಥಕೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಚಙ್ಕಮಂ ಓತರತಿ, ಸಮ್ಮುಞ್ಜನಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಹಾರಙ್ಗಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜತಿ।
62.Āpāthakanisādīhotīti manussānaṃ āpāthe dassanaṭṭhāne nisīdati. Yattha te passanti, tattha ṭhito vaggulivataṃ carati, pañcātapaṃ tappati, ekapādena tiṭṭhati, sūriyaṃ namassati. Sāsane pabbajitopi samādinnadhutaṅgo sabbarattiṃ sayitvā manussānaṃ cakkhupathe tapaṃ karoti, mahāsāyanheyeva cīvarakuṭiṃ karoti, sūriye uggate paṭisaṃharati, manussānaṃ āgatabhāvaṃ ñatvā ghaṇḍiṃ paharitvā cīvaraṃ matthake ṭhapetvā caṅkamaṃ otarati, sammuñjaniṃ gahetvā vihāraṅgaṇaṃ sammajjati.
ಅತ್ತಾನನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಗುಣಂ ಅದಸ್ಸಯಮಾನೋತಿ ಏತ್ಥ ಅ-ಕಾರೋ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ದಸ್ಸಯಮಾನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಮ್ಪಿ ಮೇ ತಪಸ್ಮಿನ್ತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಮಮೇವ ತಪಸ್ಮಿಂ, ಪಚ್ಚತ್ತೇ ವಾ ಭುಮ್ಮಂ, ಇದಮ್ಪಿ ಮಮ ತಪೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಹಿ ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅಚೇಲಕೋ ಅತ್ಥಿ ಮುತ್ತಾಚಾರೋತಿಆದೀನಿ ಸುತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏಸ ತಪೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸೋ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋತಿಆದೀನಿ ಭಣತಿ। ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ವಾ ಪನ ಠಾನೇ ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ಥೀತಿಆದೀನಿ ಸುತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏಸ ತಪೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸೋ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋತಿಆದೀನಿ ಭಣತಿ।
Attānanti attano guṇaṃ adassayamānoti ettha a-kāro nipātamattaṃ, dassayamānoti attho. Idampi me tapasminti idampi kammaṃ mameva tapasmiṃ, paccatte vā bhummaṃ, idampi mama tapoti attho. So hi asukasmiṃ ṭhāne acelako atthi muttācārotiādīni sutvā amhākaṃ esa tapo, amhākaṃ so antevāsikotiādīni bhaṇati. Asukasmiṃ vā pana ṭhāne paṃsukūliko bhikkhu atthītiādīni sutvā amhākaṃ esa tapo, amhākaṃ so antevāsikotiādīni bhaṇati.
ಕಿಞ್ಚಿದೇವಾತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ವಜ್ಜಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ವಾ। ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಸೇವತೀತಿ ಯಥಾ ಅಞ್ಞೇ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಏವಂ ಸೇವತಿ। ಅಕ್ಖಮಮಾನಂ ಆಹ ಖಮತೀತಿ ಅರುಚ್ಚಮಾನಂಯೇವ ರುಚ್ಚತಿ ಮೇತಿ ವದತಿ। ಅತ್ತನಾ ಕತಂ ಅತಿಮಹನ್ತಮ್ಪಿ ವಜ್ಜಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಂ ಕತ್ವಾ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಪರೇನ ಕತಂ ದುಕ್ಕಟಮತ್ತಂ ವೀತಿಕ್ಕಮಮ್ಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಸದಿಸಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅನುಞ್ಞೇಯ್ಯನ್ತಿ ಅನುಜಾನಿತಬ್ಬಂ ಅನುಮೋದಿತಬ್ಬಂ।
Kiñcidevāti kiñci vajjaṃ diṭṭhigataṃ vā. Paṭicchannaṃ sevatīti yathā aññe na jānanti, evaṃ sevati. Akkhamamānaṃ āha khamatīti aruccamānaṃyeva ruccati meti vadati. Attanā kataṃ atimahantampi vajjaṃ appamattakaṃ katvā paññapeti, parena kataṃ dukkaṭamattaṃ vītikkamampi pārājikasadisaṃ katvā dasseti. Anuññeyyanti anujānitabbaṃ anumoditabbaṃ.
೬೩. ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಉಪನಾಹೀತಿ ಕುಜ್ಝನಲಕ್ಖಣೇನ ಕೋಧೇನ, ವೇರಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಲಕ್ಖಣೇನ ಉಪನಾಹೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಮಕ್ಖೀ ಹೋತಿ ಪಳಾಸೀತಿ ಪರಗುಣಮಕ್ಖನಲಕ್ಖಣೇನ ಮಕ್ಖೇನ, ಯುಗಗ್ಗಾಹಲಕ್ಖಣೇನ ಪಳಾಸೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ।
63.Kodhanohoti upanāhīti kujjhanalakkhaṇena kodhena, veraappaṭinissaggalakkhaṇena upanāhena ca samannāgato. Makkhī hoti paḷāsīti paraguṇamakkhanalakkhaṇena makkhena, yugaggāhalakkhaṇena paḷāsena ca samannāgato.
ಇಸ್ಸುಕೀ ಹೋತಿ ಮಚ್ಛರೀತಿ ಪರಸಕ್ಕಾರಾದೀಸು ಉಸೂಯನಲಕ್ಖಣಾಯ ಇಸ್ಸಾಯ, ಆವಾಸಕುಲಲಾಭವಣ್ಣಧಮ್ಮೇಸು ಮಚ್ಛರಾಯನಲಕ್ಖಣೇನ ಪಞ್ಚವಿಧಮಚ್ಛೇರೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಸಠೋ ಹೋತಿ ಮಾಯಾವೀತಿ ಕೇರಾಟಿಕಲಕ್ಖಣೇನ ಸಾಠೇಯ್ಯೇನ, ಕತಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನಲಕ್ಖಣಾಯ ಮಾಯಾಯ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಥದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅತಿಮಾನೀತಿ ನಿಸ್ಸಿನೇಹನಿಕ್ಕರುಣಥದ್ಧಲಕ್ಖಣೇನ ಥಮ್ಭೇನ, ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞನಲಕ್ಖಣೇನ ಅತಿಮಾನೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಹೋತೀತಿ ಅಸನ್ತಸಮ್ಭಾವನಪತ್ಥನಲಕ್ಖಣಾಯ ಪಾಪಿಚ್ಛತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಪಾಪಿಕಾನನ್ತಿ ತಾಸಂಯೇವ ಲಾಮಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾನಂ ವಸಂ ಗತೋ। ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋತಿ ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನನ್ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಾಯ ಅಯಾಥಾವದಿಟ್ಠಿಯಾ ಉಪೇತೋ। ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕಾಯಾತಿ ಸಾಯೇವ ದಿಟ್ಠಿ ಉಚ್ಛೇದನ್ತಸ್ಸ ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀತಿಆದೀಸು ಸಯಂ ದಿಟ್ಠಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಮೇವ ಪರಾಮಸತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ವದತೀತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ। ಆಧಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ದಳ್ಹಂ ಸುಟ್ಠು ಠಪಿತಂ, ತಥಾ ಕತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀ। ಅರಿಟ್ಠೋ ವಿಯ ನ ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪೇತುನ್ತಿ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ। ಯದಿಮೇತಿ ಯದಿ ಇಮೇ।
Issukī hoti maccharīti parasakkārādīsu usūyanalakkhaṇāya issāya, āvāsakulalābhavaṇṇadhammesu maccharāyanalakkhaṇena pañcavidhamaccherena ca samannāgato hoti. Saṭho hoti māyāvīti kerāṭikalakkhaṇena sāṭheyyena, katappaṭicchādanalakkhaṇāya māyāya ca samannāgato hoti. Thaddhohoti atimānīti nissinehanikkaruṇathaddhalakkhaṇena thambhena, atikkamitvā maññanalakkhaṇena atimānena ca samannāgato hoti. Pāpiccho hotīti asantasambhāvanapatthanalakkhaṇāya pāpicchatāya samannāgato hoti. Pāpikānanti tāsaṃyeva lāmakānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato. Micchādiṭṭhikoti natthi dinnantiādinayappavattāya ayāthāvadiṭṭhiyā upeto. Antaggāhikāyāti sāyeva diṭṭhi ucchedantassa gahitattā ‘‘antaggāhikā’’ti vuccati, tāya samannāgatoti attho. Sandiṭṭhiparāmāsītiādīsu sayaṃ diṭṭhi sandiṭṭhi, sandiṭṭhimeva parāmasati gahetvā vadatīti sandiṭṭhiparāmāsī. Ādhānaṃ vuccati daḷhaṃ suṭṭhu ṭhapitaṃ, tathā katvā gaṇhātīti ādhānaggāhī. Ariṭṭho viya na sakkā hoti paṭinissajjāpetunti duppaṭinissaggī. Yadimeti yadi ime.
ಪರಿಸುದ್ಧಪಪಟಿಕಪ್ಪತ್ತಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Parisuddhapapaṭikappattakathāvaṇṇanā
೬೪. ಇಧ, ನಿಗ್ರೋಧ, ತಪಸ್ಸೀತಿ ಏವಂ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ಗಹಿತಲದ್ಧಿಂ ತೇಸಂ ರಕ್ಖಿತಂ ತಪಂ ಸಬ್ಬಮೇವ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠನ್ತಿ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಪಾಳಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಪರಿಸುದ್ಧಪಾಳಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ ದೇಸನಮಾರಭನ್ತೋ ಇಧ, ನಿಗ್ರೋಧಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ‘‘ನ ಅತ್ತಮನೋ’’ತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತವಿಪಕ್ಖವಸೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಚ ಲೂಖತಪಸ್ಸಿನೋ ಚೇವ ಧುತಙ್ಗಧರಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ಸೋ ತೇನ ನ ಅತ್ತಮನತಾ ನ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪಭಾವಸಙ್ಖಾತೇನ ಕಾರಣೇನ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಹೋತಿ, ಉತ್ತರಿ ವಾಯಮಮಾನೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸುದ್ಧಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
64.Idha, nigrodha, tapassīti evaṃ bhagavā aññatitthiyehi gahitaladdhiṃ tesaṃ rakkhitaṃ tapaṃ sabbameva saṃkiliṭṭhanti upakkilesapāḷiṃ dassetvā idāni parisuddhapāḷidassanatthaṃ desanamārabhanto idha, nigrodhātiādimāha. Tattha ‘‘na attamano’’tiādīni vuttavipakkhavaseneva veditabbāni. Sabbavāresu ca lūkhatapassino ceva dhutaṅgadharassa ca vasena yojanā veditabbā. Evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hotīti evaṃ so tena na attamanatā na paripuṇṇasaṅkappabhāvasaṅkhātena kāraṇena parisuddho nirupakkileso hoti, uttari vāyamamāno kammaṭṭhānasuddhiko hutvā arahattaṃ pāpuṇāti. Iminā nayena sabbavāresu attho veditabbo.
೬೯. ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇತಿ ಭನ್ತೇ ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಏಕಂಸೇನೇವ ವೀರಿಯೇನ ಪಾಪಜಿಗುಚ್ಛನವಾದೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಹೋತೀತಿ ಅನುಜಾನಾತಿ। ಇತೋ ಪರಞ್ಚ ಅಗ್ಗಭಾವಂ ವಾ ಸಾರಭಾವಂ ವಾ ಅಜಾನನ್ತೋ ಅಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಾ ಸಾರಪ್ಪತ್ತಾ ಚಾತಿ ಆಹ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಸಾರಪ್ಪತ್ತಭಾವಂ ಪಟಿಸೇಧೇನ್ತೋ ನ ಖೋ ನಿಗ್ರೋಧಾತಿಆದಿಮಾಹ । ಪಪಟಿಕಪ್ಪತ್ತಾ ಹೋತೀತಿ ಸಾರವತೋ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಾರಂ ಫೇಗ್ಗುಂ ತಚಞ್ಚ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಬಹಿಪಪಟಿಕಸದಿಸಾ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
69.Addhā kho, bhanteti bhante evaṃ sante ekaṃseneva vīriyena pāpajigucchanavādo parisuddho hotīti anujānāti. Ito parañca aggabhāvaṃ vā sārabhāvaṃ vā ajānanto aggappattā sārappattā cāti āha. Athassa bhagavā sārappattabhāvaṃ paṭisedhento na kho nigrodhātiādimāha . Papaṭikappattā hotīti sāravato rukkhassa sāraṃ phegguṃ tacañca atikkamma bahipapaṭikasadisā hotīti dasseti.
ಪರಿಸುದ್ಧತಚಪ್ಪತ್ತಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Parisuddhatacappattādikathāvaṇṇanā
೭೦. ಅಗ್ಗಂ ಪಾಪೇತೂತಿ ದೇಸನಾವಸೇನ ಅಗ್ಗಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ದೇಸೇತು, ಸಾರಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ದೇಸೇತೂತಿ ದಸಬಲಂ ಯಾಚತಿ। ಚಾತುಯಾಮಸಂವರಸಂವುತೋತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧೇನ ಸಂವರೇನ ಪಿಹಿತೋ। ನ ಪಾಣಂ ಅತಿಪಾತೇತೀತಿ ಪಾಣಂ ನ ಹನತಿ। ನ ಭಾವಿತಮಾಸೀಸತೀತಿ ಭಾವಿತಂ ನಾಮ ತೇಸಂ ಸಞ್ಞಾಯ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ, ತೇ ನ ಆಸೀಸತಿ ನ ಸೇವತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
70.Aggaṃpāpetūti desanāvasena aggaṃ pāpetvā desetu, sāraṃ pāpetvā desetūti dasabalaṃ yācati. Cātuyāmasaṃvarasaṃvutoti catubbidhena saṃvarena pihito. Na pāṇaṃ atipātetīti pāṇaṃ na hanati. Na bhāvitamāsīsatīti bhāvitaṃ nāma tesaṃ saññāya pañca kāmaguṇā, te na āsīsati na sevatīti attho.
ಅದುಂ ಚಸ್ಸ ಹೋತೀತಿ ಏತಞ್ಚಸ್ಸ ಇದಾನಿ ವುಚ್ಚಮಾನಂ ‘‘ಸೋ ಅಭಿಹರತೀ’’ತಿಆದಿಲಕ್ಖಣಂ। ತಪಸ್ಸಿತಾಯಾತಿ ತಪಸ್ಸಿಭಾವೇನ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಸೋ ಅಭಿಹರತೀತಿ ಸೋ ತಂ ಸೀಲಂ ಅಭಿಹರತಿ, ಉಪರೂಪರಿ ವಡ್ಢೇತಿ। ಸೀಲಂ ಮೇ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ, ತಪೋ ಆರದ್ಧೋ, ಅಲಮೇತ್ತಾವತಾತಿ ನ ವೀರಿಯಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ। ನೋ ಹೀನಾಯಾವತ್ತತೀತಿ ಹೀನಾಯ ಗಿಹಿಭಾವತ್ಥಾಯ ನ ಆವತ್ತತಿ। ಸೀಲತೋ ಉತ್ತರಿ ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮತ್ಥಾಯ ವೀರಿಯಂ ಕರೋತಿಯೇವ, ಏವಂ ಕರೋನ್ತೋ ಸೋ ವಿವಿತ್ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ಭಜತಿ। ‘‘ಅರಞ್ಞ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೨೧೬) ವಿತ್ಥಾರಿತಾನೇವ। ‘‘ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನಾ’’ತಿಆದೀನಿ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವಣ್ಣಿತಾನಿ। ತಚಪ್ಪತ್ತಾತಿ ಪಪಟಿಕತೋ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ತಚಂ ಪತ್ತಾ। ಫೇಗ್ಗುಪ್ಪತ್ತಾತಿ ತಚತೋ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ಫೇಗ್ಗುಂ ಪತ್ತಾ, ಫೇಗ್ಗುಸದಿಸಾ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Aduṃ cassa hotīti etañcassa idāni vuccamānaṃ ‘‘so abhiharatī’’tiādilakkhaṇaṃ. Tapassitāyāti tapassibhāvena hoti. Tattha so abhiharatīti so taṃ sīlaṃ abhiharati, uparūpari vaḍḍheti. Sīlaṃ me paripuṇṇaṃ, tapo āraddho, alamettāvatāti na vīriyaṃ vissajjeti. No hīnāyāvattatīti hīnāya gihibhāvatthāya na āvattati. Sīlato uttari visesādhigamatthāya vīriyaṃ karotiyeva, evaṃ karonto so vivittaṃ senāsanaṃ bhajati. ‘‘Arañña’’ntiādīni sāmaññaphale (dī. ni. aṭṭha. 1.216) vitthāritāneva. ‘‘Mettāsahagatenā’’tiādīni visuddhimagge vaṇṇitāni. Tacappattāti papaṭikato abbhantaraṃ tacaṃ pattā. Phegguppattāti tacato abbhantaraṃ phegguṃ pattā, pheggusadisā hotīti attho.
೭೪. ‘‘ಏತ್ತಾವತಾ, ಖೋ ನಿಗ್ರೋಧ, ತಪೋಜಿಗುಚ್ಛಾ ಅಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಾ ಚ ಹೋತಿ ಸಾರಪ್ಪತ್ತಾ ಚಾ’’ತಿ ಇದಂ ಭಗವಾ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ವಸೇನಾಹ। ತಿತ್ಥಿಯಾನಞ್ಹಿ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೋ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಾಖಾಪಲಾಸಸದಿಸೋ। ಪಞ್ಚಸೀಲಮತ್ತಕಂ ಪಪಟಿಕಸದಿಸಂ। ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಮತ್ತಂ ತಚಸದಿಸಂ। ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಾವಸಾನಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಫೇಗ್ಗುಸದಿಸಾ। ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಂ ಪನೇತೇ ಅರಹತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಿ। ತೇನ ನೇಸಂ ತಂ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಾರಸದಿಸಂ। ಸಾಸನೇ ಪನ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೋ ಸಾಖಾಪಲಾಸಸದಿಸೋ। ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ ಪಪಟಿಕಸದಿಸಾ। ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ತಚಸದಿಸಾ। ಲೋಕಿಯಾಭಿಞ್ಞಾ ಫೇಗ್ಗುಸದಿಸಾ। ಮಗ್ಗಫಲಂ ಸಾರೋ। ಇತಿ ಭಗವತಾ ಅತ್ತನೋ ಸಾಸನಂ ಓನತವಿನತಫಲಭಾರಭರಿತರುಕ್ಖೂಪಮಾಯ ಉಪಮಿತಂ। ಸೋ ದೇಸನಾಕುಸಲತಾಯ ತತೋ ತಚಸಾರಸಮ್ಪತ್ತಿತೋ ಮಮ ಸಾಸನಂ ಉತ್ತರಿತರಞ್ಚೇವ ಪಣೀತತರಞ್ಚ, ತಂ ತುವಂ ಕದಾ ಜಾನಿಸ್ಸಸೀತಿ ಅತ್ತನೋದೇಸನಾಯ ವಿಸೇಸಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಇತಿ ಖೋ ನಿಗ್ರೋಧಾ’’ತಿ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ । ತೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾತಿ ತೇ ತಸ್ಸ ಪರಿವಾರಾ ತಿಂಸಸತಸಙ್ಖ್ಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ। ಏತ್ಥ ಮಯಂ ಅನಸ್ಸಾಮಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಚೇಲಕಪಾಳಿಆದೀಸು, ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಚೇಲಕಪಾಳಿಮತ್ತಮ್ಪಿ ನತ್ಥಿ , ಕುತೋ ಪರಿಸುದ್ಧಪಾಳಿ। ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪರಿಸುದ್ಧಪಾಳಿಮತ್ತಮ್ಪಿ ನತ್ಥಿ, ಕುತೋ ಚಾತುಯಾಮಸಂವರಾದೀನಿ। ಚಾತುಯಾಮಸಂವರೋಪಿ ನತ್ಥಿ, ಕುತೋ ಅರಞ್ಞವಾಸಾದೀನಿ। ಅರಞ್ಞವಾಸೋಪಿ ನತ್ಥಿ, ಕುತೋ ನೀವರಣಪ್ಪಹಾನಾದೀನಿ। ನೀವರಣಪ್ಪಹಾನಮ್ಪಿ ನತ್ಥಿ, ಕುತೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾದೀನಿ। ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಮತ್ತಮ್ಪಿ ನತ್ಥಿ, ಕುತೋ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾದೀನಿ। ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ನತ್ಥಿ, ಕುತೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು। ಏತ್ಥ ಮಯಂ ಸಆಚರಿಯಕಾ ನಟ್ಠಾ’’ತಿ। ಇತೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಉತ್ತರಿತರನ್ತಿ ಇತೋ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಾಧಿಗಮತೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಅಞ್ಞಂ ಉತ್ತರಿತರಂ ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮಂ ಮಯಂ ಸುತಿವಸೇನಾಪಿ ನ ಜಾನಾಮಾತಿ ವದನ್ತಿ।
74. ‘‘Ettāvatā, kho nigrodha, tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā cā’’ti idaṃ bhagavā titthiyānaṃ vasenāha. Titthiyānañhi lābhasakkāro rukkhassa sākhāpalāsasadiso. Pañcasīlamattakaṃ papaṭikasadisaṃ. Aṭṭhasamāpattimattaṃ tacasadisaṃ. Pubbenivāsañāṇāvasānā abhiññā pheggusadisā. Dibbacakkhuṃ panete arahattanti gahetvā vicaranti. Tena nesaṃ taṃ rukkhassa sārasadisaṃ. Sāsane pana lābhasakkāro sākhāpalāsasadiso. Sīlasampadā papaṭikasadisā. Jhānasamāpattiyo tacasadisā. Lokiyābhiññā pheggusadisā. Maggaphalaṃ sāro. Iti bhagavatā attano sāsanaṃ onatavinataphalabhārabharitarukkhūpamāya upamitaṃ. So desanākusalatāya tato tacasārasampattito mama sāsanaṃ uttaritarañceva paṇītatarañca, taṃ tuvaṃ kadā jānissasīti attanodesanāya visesabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘iti kho nigrodhā’’ti desanaṃ ārabhi . Te paribbājakāti te tassa parivārā tiṃsasatasaṅkhyā paribbājakā. Ettha mayaṃ anassāmāti ettha acelakapāḷiādīsu, idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘amhākaṃ acelakapāḷimattampi natthi , kuto parisuddhapāḷi. Amhākaṃ parisuddhapāḷimattampi natthi, kuto cātuyāmasaṃvarādīni. Cātuyāmasaṃvaropi natthi, kuto araññavāsādīni. Araññavāsopi natthi, kuto nīvaraṇappahānādīni. Nīvaraṇappahānampi natthi, kuto brahmavihārādīni. Brahmavihāramattampi natthi, kuto pubbenivāsādīni. Pubbenivāsañāṇamattampi natthi, kuto amhākaṃ dibbacakkhu. Ettha mayaṃ saācariyakā naṭṭhā’’ti. Ito bhiyyo uttaritaranti ito dibbacakkhuñāṇādhigamato bhiyyo aññaṃ uttaritaraṃ visesādhigamaṃ mayaṃ sutivasenāpi na jānāmāti vadanti.
ನಿಗ್ರೋಧಸ್ಸಪಜ್ಝಾಯನವಣ್ಣನಾ
Nigrodhassapajjhāyanavaṇṇanā
೭೫. ಅಥ ನಿಗ್ರೋಧಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕನ್ತಿ ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಇಮೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಇದಾನಿ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಸುಸ್ಸೂಸನ್ತಿ, ಇಮಿನಾ ಚ ನಿಗ್ರೋಧೇನ ಭಗವತೋ ಪರಮ್ಮುಖಾ ಕಕ್ಖಳಂ ದುರಾಸದವಚನಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಾನಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಸೋತುಕಾಮೋ ಜಾತೋ, ಕಾಲೋ ದಾನಿ ಮೇ ಇಮಸ್ಸ ಮಾನದ್ಧಜಂ ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸಾಸನಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತು’’ನ್ತಿ। ಅಥ ನಿಗ್ರೋಧಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಂ ಏತದವೋಚ। ಅಪರಮ್ಪಿಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಅಯಂ ಮಯಿ ಅಕಥೇನ್ತೇ ಸತ್ಥಾರಂ ನ ಖಮಾಪೇಸ್ಸತಿ, ತದಸ್ಸ ಅನಾಗತೇ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಸಂವತ್ತಿಸ್ಸತಿ, ಮಯಾ ಪನ ಕಥಿತೇ ಖಮಾಪೇಸ್ಸತಿ, ತದಸ್ಸ ಭವಿಸ್ಸತಿ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ನಿಗ್ರೋಧಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಂ ಏತದವೋಚ। ಅಪರಿಸಾವಚರಂ ಪನ ನಂ ಕರೋಥಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನಾತಿ ನಿಪಾತೋ, ಅಥ ನಂ ಅಪರಿಸಾವಚರಂ ಕರೋಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಅಪರಿಸಾವಚರೇತ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಅಪರಿಸಾವಚರಂ ವಾ ಏತಂ ಕರೋಥ, ಗೋಕಾಣಾದೀನಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
75.Atha nigrodhaṃ paribbājakanti evaṃ kirassa ahosi ‘‘ime paribbājakā idāni bhagavato bhāsitaṃ sussūsanti, iminā ca nigrodhena bhagavato parammukhā kakkhaḷaṃ durāsadavacanaṃ vuttaṃ, idāni ayampi sotukāmo jāto, kālo dāni me imassa mānaddhajaṃ nipātetvā bhagavato sāsanaṃ ukkhipitu’’nti. Atha nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca. Aparampissa ahosi ‘‘ayaṃ mayi akathente satthāraṃ na khamāpessati, tadassa anāgate ahitāya dukkhāya saṃvattissati, mayā pana kathite khamāpessati, tadassa bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Atha nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca. Aparisāvacaraṃ pana naṃ karothāti ettha panāti nipāto, atha naṃ aparisāvacaraṃ karothāti attho. ‘‘Aparisāvacareta’’ntipi pāṭho, aparisāvacaraṃ vā etaṃ karotha, gokāṇādīnaṃ vā aññataranti attho.
ಗೋಕಾಣನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಗೋಕಾಣಂ ಪರಿಯನ್ತಚಾರಿನಿಂ ವಿಯ ಕರೋಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತುಣ್ಹೀಭೂತೋತಿ ತುಣ್ಹೀಭಾವಂ ಉಪಗತೋ। ಮಙ್ಕುಭೂತೋತಿ ನಿತ್ತೇಜತಂ ಆಪನ್ನೋ। ಪತ್ತಕ್ಖನ್ಧೋತಿ ಓನತಗೀವೋ। ಅಧೋಮುಖೋತಿ ಹೇಟ್ಠಾಮುಖೋ।
Gokāṇanti etthāpi gokāṇaṃ pariyantacāriniṃ viya karothāti attho. Tuṇhībhūtoti tuṇhībhāvaṃ upagato. Maṅkubhūtoti nittejataṃ āpanno. Pattakkhandhoti onatagīvo. Adhomukhoti heṭṭhāmukho.
೭೬. ಬುದ್ಧೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಬೋಧಾಯಾತಿ ಸಯಂ ಬುದ್ಧೋ ಸತ್ತಾನಮ್ಪಿ ಚತುಸಚ್ಚಬೋಧತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ದನ್ತೋತಿ ಚಕ್ಖುತೋಪಿ ದನ್ತೋ…ಪೇ॰… ಮನತೋಪಿ ದನ್ತೋ। ದಮಥಾಯಾತಿ ಅಞ್ಞೇಸಮ್ಪಿ ದಮನತ್ಥಾಯ ಏವ, ನ ವಾದತ್ಥಾಯ। ಸನ್ತೋತಿ ರಾಗಸನ್ತತಾಯ ಸನ್ತೋ, ದೋಸಮೋಹಸನ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬ ಅಕುಸಲಸಬ್ಬಾಭಿಸಙ್ಖಾರಸನ್ತತಾಯ ಸನ್ತೋ। ಸಮಥಾಯಾತಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ರಾಗಾದಿಸಮನತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ತಿಣ್ಣೋತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಓಘೇ ತಿಣ್ಣೋ। ತರಣಾಯಾತಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಓಘನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ। ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋತಿ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ। ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯಾತಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸಾಪಿ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ।
76.Buddhoso bhagavā bodhāyāti sayaṃ buddho sattānampi catusaccabodhatthāya dhammaṃ deseti. Dantoti cakkhutopi danto…pe… manatopi danto. Damathāyāti aññesampi damanatthāya eva, na vādatthāya. Santoti rāgasantatāya santo, dosamohasantatāya sabba akusalasabbābhisaṅkhārasantatāya santo. Samathāyāti mahājanassa rāgādisamanatthāya dhammaṃ deseti. Tiṇṇoti cattāro oghe tiṇṇo. Taraṇāyāti mahājanassa oghanittharaṇatthāya. Parinibbutoti kilesaparinibbānena parinibbuto. Parinibbānāyāti mahājanassāpi sabbakilesaparinibbānatthāya dhammaṃ deseti.
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಾದಿವಣ್ಣನಾ
Brahmacariyapariyosānādivaṇṇanā
೭೭. ಅಚ್ಚಯೋತಿಆದೀನಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೨೫೦) ವುತ್ತಾನಿ। ಉಜುಜಾತಿಕೋತಿ ಕಾಯವಙ್ಕಾದಿವಿರಹಿತೋ ಉಜುಸಭಾವೋ। ಅಹಮನುಸಾಸಾಮೀತಿ ಅಹಂ ತಾದಿಸಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಅನುಸಾಸಾಮಿ, ಧಮ್ಮಂ ಅಸ್ಸ ದೇಸೇಮಿ। ಸತ್ತಾಹನ್ತಿ ಸತ್ತದಿವಸಾನಿ, ಇದಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ದನ್ಧಪಞ್ಞಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ಅಸಠೋ ಪನ ಅಮಾಯಾವೀ ಉಜುಜಾತಿಕೋ ತಂಮುಹುತ್ತೇನೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ। ಇತಿ ಭಗವಾ ‘‘ಅಸಠ’’ನ್ತಿಆದಿವಚನೇನ ಸಠೋ ಹಿ ವಙ್ಕವಙ್ಕೋ, ಮಯಾಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ಅನುಸಾಸಿತುನ್ತಿ ದೀಪೇನ್ತೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಂ ಪಾದೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಮಹಾಮೇರುಪಾದತಲೇ ವಿಯ ಖಿಪಿತ್ಥ। ಕಸ್ಮಾ? ಅಯಞ್ಹಿ ಅತಿಸಠೋ, ಕುಟಿಲಚಿತ್ತೋ ಸತ್ಥರಿ ಏವಂ ಕಥೇನ್ತೇಪಿ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಸಙ್ಘೇಸು ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ, ಅಧಿಮುಚ್ಚನತ್ಥಾಯ ಸೋತಂ ನ ಓದಹತಿ, ಕೋಹಞ್ಞೇ ಠಿತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಖಮಾಪೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ತಸ್ಸಜ್ಝಾಸಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ‘‘ಏತು ವಿಞ್ಞೂ ಪುರಿಸೋ ಅಸಠೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಸಠಂ ಪನಾಹಂ ಅನುಸಾಸಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮೀತಿ।
77.Accayotiādīni sāmaññaphale (dī. ni. aṭṭha. 1.250) vuttāni. Ujujātikoti kāyavaṅkādivirahito ujusabhāvo. Ahamanusāsāmīti ahaṃ tādisaṃ puggalaṃ anusāsāmi, dhammaṃ assa desemi. Sattāhanti sattadivasāni, idaṃ sabbampi bhagavā dandhapaññaṃ puggalaṃ sandhāyāha asaṭho pana amāyāvī ujujātiko taṃmuhutteneva arahattaṃ pattuṃ sakkhissati. Iti bhagavā ‘‘asaṭha’’ntiādivacanena saṭho hi vaṅkavaṅko, mayāpi na sakkā anusāsitunti dīpento paribbājakaṃ pādesu gahetvā mahāmerupādatale viya khipittha. Kasmā? Ayañhi atisaṭho, kuṭilacitto satthari evaṃ kathentepi buddhadhammasaṅghesu nādhimuccati, adhimuccanatthāya sotaṃ na odahati, kohaññe ṭhito satthāraṃ khamāpeti. Tasmā bhagavā tassajjhāsayaṃ viditvā ‘‘etu viññū puriso asaṭho’’tiādimāha. Saṭhaṃ panāhaṃ anusāsituṃ na sakkomīti.
೭೮. ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಮ್ಯತಾತಿ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಮ್ಯತಾಯ, ಅಮ್ಹೇ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೇ ಇಚ್ಛನ್ತೋ। ಏವಮಾಹಾತಿ ‘‘ಏತು ವಿಞ್ಞುಪುರಿಸೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಯೋ ಏವ ವೋ ಆಚರಿಯೋತಿ ಯೋ ಏವ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಕತಿಯಾ ಆಚರಿಯೋ। ಉದ್ದೇಸಾ ನೋ ಚಾವೇತುಕಾಮೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಅನುಸಾಸನಿಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಅಮ್ಹೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಉದ್ದೇಸತೋ ಚಾವೇತುಕಾಮೋ। ಸೋ ಏವ ವೋ ಉದ್ದೇಸೋ ಹೋತೂತಿ ಯೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಕತಿಯಾ ಉದ್ದೇಸೋ, ಸೋ ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ಹೋತು , ನ ಮಯಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಉದ್ದೇಸೇನ ಅತ್ಥಿಕಾ। ಆಜೀವಾತಿ ಆಜೀವತೋ। ಅಕುಸಲಸಙ್ಖಾತಾತಿ ಅಕುಸಲಾತಿ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಪತ್ತಾ। ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿ ದ್ವಾದಸ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ ತಣ್ಹಾಯೇವ ವಾ ವಿಸೇಸೇನ। ಸಾ ಹಿ ಪುನಬ್ಭವಕರಣತೋ ‘‘ಪೋನೋಬ್ಭವಿಕಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ಸದರಥಾತಿ ಕಿಲೇಸದರಥಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ। ಜಾತಿಜರಾಮರಣಿಯಾತಿ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಾನಂ ಪಚ್ಚಯಭೂತಾ। ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾತಿ ದ್ವಾದಸ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ। ವೋದಾನಿಯಾತಿ, ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಧಮ್ಮಾ। ತೇ ಹಿ ಸತ್ತೇ ವೋದಾಪೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ವೋದಾನಿಯಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿನ್ತಿ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ। ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚಾತಿ ಫಲಪಞ್ಞಾವೇಪುಲ್ಲತಂ, ಉಭೋಪಿ ವಾ ಏತಾನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವೇವಚನಾನೇವ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ ‘‘ತತೋ ತುಮ್ಹೇ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಞ್ಚೇವ ಫಲಪಞ್ಞಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇ ಆರಬ್ಭ ಅತ್ತನೋ ಓವಾದಾನುಸಾಸನಿಯಾ ಫಲಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಪೇಸಿ।
78.Antevāsikamyatāti antevāsikamyatāya, amhe antevāsike icchanto. Evamāhāti ‘‘etu viññupuriso’’tiādimāha. Yo eva vo ācariyoti yo eva tumhākaṃ pakatiyā ācariyo. Uddesā no cāvetukāmoti attano anusāsaniṃ gāhāpetvā amhe amhākaṃ uddesato cāvetukāmo. Soeva vo uddeso hotūti yo tumhākaṃ pakatiyā uddeso, so tumhākaṃyeva hotu , na mayaṃ tumhākaṃ uddesena atthikā. Ājīvāti ājīvato. Akusalasaṅkhātāti akusalāti koṭṭhāsaṃ pattā. Akusalā dhammāti dvādasa akusalacittuppādadhammā taṇhāyeva vā visesena. Sā hi punabbhavakaraṇato ‘‘ponobbhavikā’’ti vuttā. Sadarathāti kilesadarathasampayuttā. Jātijarāmaraṇiyāti jātijarāmaraṇānaṃ paccayabhūtā. Saṃkilesikā dhammāti dvādasa akusalacittuppādā. Vodāniyāti, samathavipassanā dhammā. Te hi satte vodāpenti, tasmā ‘‘vodāniyā’’ti vuccanti. Paññāpāripūrinti maggapaññāpāripūriṃ. Vepullattañcāti phalapaññāvepullataṃ, ubhopi vā etāni aññamaññavevacanāneva. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘tato tumhe maggapaññañceva phalapaññañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’’ti. Evaṃ bhagavā paribbājake ārabbha attano ovādānusāsaniyā phalaṃ dassento arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhapesi.
೭೯. ಯಥಾ ತಂ ಮಾರೇನಾತಿ ಯಥಾ ಮಾರೇನ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತಾ ನಿಸೀದನ್ತಿ ಏವಮೇವ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ…ಪೇ॰… ಅಪ್ಪಟಿಭಾನಾ ನಿಸಿನ್ನಾ।
79.Yathā taṃ mārenāti yathā mārena pariyuṭṭhitacittā nisīdanti evameva tuṇhībhūtā…pe… appaṭibhānā nisinnā.
ಮಾರೋ ಕಿರ ಸತ್ಥಾ ಅತಿವಿಯ ಗಜ್ಜನ್ತೋ ಬುದ್ಧಬಲಂ ದೀಪೇತ್ವಾ ಇಮೇಸಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ಕದಾಚಿ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಹನ್ದಾಹಂ ಪರಿಯುಟ್ಠಾಮೀತಿ ಸೋ ತೇಸಂ ಚಿತ್ತಾನಿ ಪರಿಯುಟ್ಠಾಸಿ। ಅಪ್ಪಹೀನವಿಪಲ್ಲಾಸಾನಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮಾರಸ್ಸ ಯಥಾಕಾಮಕರಣೀಯಂ ಹೋತಿ। ತೇಪಿ ಮಾರೇನ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತಾ ಥದ್ಧಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾ ವಿಯ ತುಣ್ಹೀ ಅಪ್ಪಟಿಭಾನಾ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಅಥ ಸತ್ಥಾ ಇಮೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಅತಿವಿಯ ನಿರವಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾ, ಕಿಂ ನು ಖೋತಿ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಮಾರೇನ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಭಾವಂ ಅಞ್ಞಾಸಿ। ಸಚೇ ಪನ ತೇಸಂ ಮಗ್ಗಫಲುಪ್ಪತ್ತಿಹೇತು ಭವೇಯ್ಯ, ಮಾರಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾಪಿ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯ, ಸೋ ಪನ ತೇಸಂ ನತ್ಥಿ। ‘‘ಸಬ್ಬೇಪಿ ಮೇ ತುಚ್ಛಪುರಿಸಾ’’ತಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವತೋ ಏತದಹೋಸಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಮೇ ಮೋಘಪುರಿಸಾ’’ತಿಆದಿ।
Māro kira satthā ativiya gajjanto buddhabalaṃ dīpetvā imesaṃ paribbājakānaṃ dhammaṃ deseti, kadāci dhammābhisamayo bhaveyya, handāhaṃ pariyuṭṭhāmīti so tesaṃ cittāni pariyuṭṭhāsi. Appahīnavipallāsānañhi cittaṃ mārassa yathākāmakaraṇīyaṃ hoti. Tepi mārena pariyuṭṭhitacittā thaddhaṅgapaccaṅgā viya tuṇhī appaṭibhānā nisīdiṃsu. Atha satthā ime paribbājakā ativiya niravā hutvā nisinnā, kiṃ nu khoti āvajjanto mārena pariyuṭṭhitabhāvaṃ aññāsi. Sace pana tesaṃ maggaphaluppattihetu bhaveyya, māraṃ paṭibāhitvāpi bhagavā dhammaṃ deseyya, so pana tesaṃ natthi. ‘‘Sabbepi me tucchapurisā’’ti aññāsi. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho bhagavato etadahosi sabbepi me moghapurisā’’tiādi.
ತತ್ಥ ಫುಟ್ಠಾ ಪಾಪಿಮತಾತಿ ಪಾಪಿಮತಾ ಮಾರೇನ ಫುಟ್ಠಾ। ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮಾತಿ ಯೇಸು ನಾಮ। ಅಞ್ಞಾಣತ್ಥಮ್ಪೀತಿ ಜಾನನತ್ಥಮ್ಪಿ। ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ ಸತ್ತಾಹೋತಿ ಸಮಣೇನ ಗೋತಮೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಸತ್ತಾಹೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ ‘‘ಸಮಣೇನ ಗೋತಮೇನ ‘ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ ಸತ್ತಾಹ’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಸೋ ಸತ್ತಾಹೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಿಂ ಅಪ್ಫಾಸುಕಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ। ಹನ್ದ ಮಯಂ ಸತ್ತಾಹಬ್ಭನ್ತರೇ ಏತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಚ್ಛಿಕಾತುಂ ಸಕ್ಕಾ, ನ ಸಕ್ಕಾತಿ ಅಞ್ಞಾಣತ್ಥಮ್ಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ವಾ ಜಾನಾಮ ತಾವಸ್ಸ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಏಕದಿವಸೇ ಏಕವಾರಂ ಅಞ್ಞಾಣತ್ಥಮ್ಪಿ ಏತೇಸಂ ಚಿತ್ತಂ ನುಪ್ಪನ್ನಂ, ಸತ್ತಾಹೋ ಪನ ಏತೇಸಂ ಕುಸೀತಾನಂ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಕಿಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ತೇ ಸತ್ತಾಹಂ ಪೂರೇತುನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸೀಹನಾದನ್ತಿ ಪರವಾದಭಿನ್ದನಂ ಸಕವಾದಸಮುಸ್ಸಾಪನಞ್ಚ ಅಭೀತನಾದಂ ನದಿತ್ವಾ। ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಸೀತಿ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ। ತಾವದೇವಾತಿ ತಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಖಣೇ। ರಾಜಗಹಂ ಪಾವಿಸೀತಿ ರಾಜಗಹಮೇವ ಪವಿಟ್ಠೋ। ತೇಸಂ ಪನ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಇದಂ ಸುತ್ತನ್ತಂ ಸುತ್ವಾ ವಿಸೇಸೋ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ಆಯತಿಂ ಪನ ನೇಸಂ ವಾಸನಾಯ ಪಚ್ಚಯೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
Tattha phuṭṭhā pāpimatāti pāpimatā mārena phuṭṭhā. Yatra hi nāmāti yesu nāma. Aññāṇatthampīti jānanatthampi. Kiṃ karissati sattāhoti samaṇena gotamena paricchinnasattāho amhākaṃ kiṃ karissati. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘samaṇena gotamena ‘sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati sattāha’nti vuttaṃ, so sattāho amhākaṃ kiṃ apphāsukaṃ karissati. Handa mayaṃ sattāhabbhantare etaṃ dhammaṃ sacchikātuṃ sakkā, na sakkāti aññāṇatthampi brahmacariyaṃ carissāmā’’ti. Atha vā jānāma tāvassa dhammanti ekadivase ekavāraṃ aññāṇatthampi etesaṃ cittaṃ nuppannaṃ, sattāho pana etesaṃ kusītānaṃ kiṃ karissati, kiṃ sakkhissanti te sattāhaṃ pūretunti ayamettha adhippāyo. Sīhanādanti paravādabhindanaṃ sakavādasamussāpanañca abhītanādaṃ naditvā. Paccupaṭṭhāsīti patiṭṭhito. Tāvadevāti tasmiññeva khaṇe. Rājagahaṃ pāvisīti rājagahameva paviṭṭho. Tesaṃ pana paribbājakānaṃ kiñcāpi idaṃ suttantaṃ sutvā viseso na nibbatto, āyatiṃ pana nesaṃ vāsanāya paccayo bhavissatīti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāya
ಉದುಮ್ಬರಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Udumbarikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ • Dīghanikāya / ೨. ಉದುಮ್ಬರಿಕಸುತ್ತಂ • 2. Udumbarikasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ದೀಘನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ೨. ಉದುಮ್ಬರಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Udumbarikasuttavaṇṇanā
