Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഖുദ്ദസിക്ഖാ-മൂലസിക്ഖാ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā

    ൩൭. ഉഗ്ഗഹനിദ്ദേസവണ്ണനാ

    37. Uggahaniddesavaṇṇanā

    ൨൮൧. ദസഭേദമ്പീതി സചേ കേനചി ഹേട്ഠാ ദസ്സിതം ദസവിധം രതനം ആനേത്വാ ‘‘ഇദം സങ്ഘസ്സ വാ ചേതിയസ്സ വാ നവകമ്മസ്സ വാ അഞ്ഞപുഗ്ഗലസ്സ വാ സുത്തന്തികഗണസ്സ വാ ദമ്മീ’’തി വുത്തേ ‘‘സാധൂ’’തി സമ്പടിച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം ഹോതീതി അത്ഥോ.

    281.Dasabhedampīti sace kenaci heṭṭhā dassitaṃ dasavidhaṃ ratanaṃ ānetvā ‘‘idaṃ saṅghassa vā cetiyassa vā navakammassa vā aññapuggalassa vā suttantikagaṇassa vā dammī’’ti vutte ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchantassa dukkaṭaṃ hotīti attho.

    ൨൮൨-൩. തേസു ദസവിധേസു രതനേസൂതി അത്ഥോ. ദ്വീസൂതി രജതജാതരൂപേസു. ഗണസങ്ഘപുഗ്ഗലേ (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൫൩൮-൫൩൯) അനാമസിത്വാ ‘‘ഇദം ഹിരഞ്ഞസുവണ്ണം ചേതിയസ്സ ദമ്മി, നവകമ്മസ്സ ദമ്മീ’’തി വുത്തേ ന പടിക്ഖിപേതി അത്ഥോ. കിം കാതബ്ബന്തി ചേ? തം ദസ്സേതും ‘‘വദേ’’തിആദി വുത്തം. ‘‘ഇമേ ഏവം വദന്തീ’’തി കപ്പിയകാരാനം ആചിക്ഖിതബ്ബന്തി അത്ഥോ.

    282-3. Tesu dasavidhesu ratanesūti attho. Dvīsūti rajatajātarūpesu. Gaṇasaṅghapuggale (pārā. aṭṭha. 2.538-539) anāmasitvā ‘‘idaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ cetiyassa dammi, navakammassa dammī’’ti vutte na paṭikkhipeti attho. Kiṃ kātabbanti ce? Taṃ dassetuṃ ‘‘vade’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Ime evaṃ vadantī’’ti kappiyakārānaṃ ācikkhitabbanti attho.

    ൨൮൪. ന കേവലം ഹിരഞ്ഞസുവണ്ണാദികമേവ, അഞ്ഞമ്പി ഖേത്തവത്ഥാദികം അകപ്പിയം ന സമ്പടിച്ഛിതബ്ബന്തി തം ദസ്സേതും ‘‘ഖേത്തം വത്ഥു’’ന്തിആദിമാഹ. ദാസപസുആദികം ദാസപസ്വാദികം. സചേ ഹി കോചി ‘‘മയ്ഹം സസ്സസമ്പാദകം മഹാതളാകം അത്ഥി, തം സങ്ഘസ്സ ദമ്മീ’’തി വദതി, തഞ്ചേ സങ്ഘോ സമ്പടിച്ഛതി. പടിഗ്ഗഹണേപി പരിഭോഗേപി ആപത്തിയേവ. ഏവം സേസേസുപി.

    284. Na kevalaṃ hiraññasuvaṇṇādikameva, aññampi khettavatthādikaṃ akappiyaṃ na sampaṭicchitabbanti taṃ dassetuṃ ‘‘khettaṃ vatthu’’ntiādimāha. Dāsapasuādikaṃ dāsapasvādikaṃ. Sace hi koci ‘‘mayhaṃ sassasampādakaṃ mahātaḷākaṃ atthi, taṃ saṅghassa dammī’’ti vadati, tañce saṅgho sampaṭicchati. Paṭiggahaṇepi paribhogepi āpattiyeva. Evaṃ sesesupi.

    കപ്പിയേന കമേന ഗണ്ഹേയ്യാതി സമ്ബന്ധോ. ‘‘ഖേത്തം ദമ്മീ’’തി വുത്തേ ‘‘ന വട്ടതീ’’തി പടിക്ഖിപിത്വാ ‘‘ഇതോ ചത്താരോ പച്ചയേ പരിഭുഞ്ജഥാ’’തി വാ ‘‘ചതുപച്ചയപരിഭോഗത്ഥായ ദമ്മീ’’തി വാ വദതി ചേ, ഗഹേതബ്ബം. വത്ഥുമ്ഹിപി ഏസേവ നയോ. ‘‘തളാകം ദമ്മീ’’തി വുത്തേ പടിക്ഖിപിത്വാ ‘‘ചത്താരോ പച്ചയേ പരിഭുഞ്ജഥാ’’തി വാ ‘‘സങ്ഘോ ഉദകം പരിഭുഞ്ജിസ്സതി, ഭണ്ഡകം ധോവിസ്സതീ’’തി വാ ആദിനാ നയേന വുത്തേ സമ്പടിച്ഛിതബ്ബം. ‘‘ദാസം ദമ്മീ’’തി വുത്തേ പടിക്ഖിപിത്വാ ‘‘ആരാമികം, വേയ്യാവച്ചകരം, കപ്പിയകാരകം ദമ്മീ’’തി വുത്തേ സമ്പടിച്ഛിതബ്ബം. ‘‘ഗോമഹിംസഅജേളകാദയോ ദമ്മീ’’തി വുത്തേ പടിക്ഖിപിത്വാ ‘‘പഞ്ചഗോരസപരിഭോഗത്ഥായാ’’തി വുത്തേ സമ്പടിച്ഛിതബ്ബം. ഏദിസം ഗഹണം സന്ധായ ‘‘പടിക്ഖിപിത്വാ ഗണ്ഹേയ്യാ’’തി വുത്തം.

    Kappiyena kamena gaṇheyyāti sambandho. ‘‘Khettaṃ dammī’’ti vutte ‘‘na vaṭṭatī’’ti paṭikkhipitvā ‘‘ito cattāro paccaye paribhuñjathā’’ti vā ‘‘catupaccayaparibhogatthāya dammī’’ti vā vadati ce, gahetabbaṃ. Vatthumhipi eseva nayo. ‘‘Taḷākaṃ dammī’’ti vutte paṭikkhipitvā ‘‘cattāro paccaye paribhuñjathā’’ti vā ‘‘saṅgho udakaṃ paribhuñjissati, bhaṇḍakaṃ dhovissatī’’ti vā ādinā nayena vutte sampaṭicchitabbaṃ. ‘‘Dāsaṃ dammī’’ti vutte paṭikkhipitvā ‘‘ārāmikaṃ, veyyāvaccakaraṃ, kappiyakārakaṃ dammī’’ti vutte sampaṭicchitabbaṃ. ‘‘Gomahiṃsaajeḷakādayo dammī’’ti vutte paṭikkhipitvā ‘‘pañcagorasaparibhogatthāyā’’ti vutte sampaṭicchitabbaṃ. Edisaṃ gahaṇaṃ sandhāya ‘‘paṭikkhipitvā gaṇheyyā’’ti vuttaṃ.

    ൨൮൫-൬. നവമാതികകേദാരതളാകകിരിയാ (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൨൩൮-൨൩൯) ച അനവേ പുബ്ബേ കപ്പിയവോഹാരേന പടിക്ഖിപിത്വാ ഗഹിതതളാകേ മത്തികുദ്ധരണഞ്ച ഭിന്നട്ഠാനേ പാളിബന്ധോ ച ദുബ്ബലട്ഠാനേ ആളിയാ ഥിരകാരോ ച അനവേ കേദാരേ പുരാണഭാഗതോ അതിരേകഭാഗഗ്ഗഹണഞ്ച നവേ കേദാരേ അപരിച്ഛിന്നഭാഗേ ‘‘സസ്സേ ദേഥ ഏത്തകേ’’തി കഹാപണുട്ഠാപനഞ്ചാപീതി ഇദം സബ്ബം ഭിക്ഖുസ്സ കാതും ന വട്ടതി. സചേ കരോതി, ഏവമാദികം സബ്ബേസമ്പി അകപ്പിയന്തി അത്ഥോ.

    285-6.Navamātikakedārataḷākakiriyā (pārā. aṭṭha. 2.238-239) ca anave pubbe kappiyavohārena paṭikkhipitvā gahitataḷāke mattikuddharaṇañca bhinnaṭṭhāne pāḷibandho ca dubbalaṭṭhāne āḷiyā thirakāro ca anave kedāre purāṇabhāgato atirekabhāgaggahaṇañca nave kedāre aparicchinnabhāge ‘‘sasse detha ettake’’ti kahāpaṇuṭṭhāpanañcāpīti idaṃ sabbaṃ bhikkhussa kātuṃ na vaṭṭati. Sace karoti, evamādikaṃ sabbesampi akappiyanti attho.

    ൨൮൭-൯. ഇദാനി തംയേവ അകപ്പിയം ദസ്സേതും ‘‘അവത്വാ’’തിആദി വുത്തം. തസ്സത്ഥോ (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൨൩൮-൨൩൯) – യോ പന ‘‘കസ, വപ്പ’’ ഇച്ചാദികം അവത്വാ ‘‘ഏത്തികായ ഭൂമിയാ ഏത്തകോ ഭാഗോ ദേയ്യോ’’തി ഭൂമിം വാ പതിട്ഠാപേതി, ‘‘ഏത്തകേ ഭൂമിഭാഗേ സസ്സം കതം, ഏത്തകം ഗണ്ഹഥാ’’തി കസ്സകേ വദന്തേ പമാണഗണ്ഹനത്ഥം ദണ്ഡരജ്ജുഭി മിനതി, ഖലേ ഠത്വാ രക്ഖണാദീനി കരോതി, തസ്സേവ അകപ്പിയന്തി.

    287-9. Idāni taṃyeva akappiyaṃ dassetuṃ ‘‘avatvā’’tiādi vuttaṃ. Tassattho (pārā. aṭṭha. 2.238-239) – yo pana ‘‘kasa, vappa’’ iccādikaṃ avatvā ‘‘ettikāya bhūmiyā ettako bhāgo deyyo’’ti bhūmiṃ vā patiṭṭhāpeti, ‘‘ettake bhūmibhāge sassaṃ kataṃ, ettakaṃ gaṇhathā’’ti kassake vadante pamāṇagaṇhanatthaṃ daṇḍarajjubhi minati, khale ṭhatvā rakkhaṇādīni karoti, tasseva akappiyanti.

    ൨൯൦. ഭണ്ഡാഗാരികസീസേന പിതുസന്തകമ്പി സചേ പടിസാമേയ്യ, പാചിത്തിയന്തി അത്ഥോ.

    290. Bhaṇḍāgārikasīsena pitusantakampi sace paṭisāmeyya, pācittiyanti attho.

    ൨൯൧-൨. പിതൂനന്തി മാതാപിതൂനം. സാടകാദികപ്പിയം വത്ഥും. ‘‘പടിസാമേത്വാ ദേഹീ’’തി വുത്തേതി സമ്ബന്ധോ. പാതേത്വാന ഗതേ യസ്മാ അജ്ഝാരാമസിക്ഖാപദവസേന (പാചി॰ ൫൦൫-൫൦൬) പലിബോധോ, തസ്മാ ഗോപിതും ലബ്ഭന്തി അത്ഥോ.

    291-2.Pitūnanti mātāpitūnaṃ. Sāṭakādikappiyaṃ vatthuṃ. ‘‘Paṭisāmetvā dehī’’ti vutteti sambandho. Pātetvāna gate yasmā ajjhārāmasikkhāpadavasena (pāci. 505-506) palibodho, tasmā gopituṃ labbhanti attho.

    ൨൯൩-൪. സകം വാസിആദിപരിക്ഖാരന്തി അത്ഥോ. ഇദം ഠാനം ഗുത്തന്തി ദസ്സേതബ്ബം. ‘‘ഏത്ഥ ഠപേഥാ’’തി പന ന വത്തബ്ബം.

    293-4.Sakaṃ vāsiādiparikkhāranti attho. Idaṃ ṭhānaṃ guttanti dassetabbaṃ. ‘‘Ettha ṭhapethā’’ti pana na vattabbaṃ.

    ൨൯൫. ഏത്ഥ ‘‘അഞ്ഞോ കോചി ന പവിസതി, ഭിക്ഖൂഹി വാ സാമണേരേഹി വാ ഗഹിതം ഭവിസ്സതീ’’തി സങ്കന്തീതി അത്ഥോ. വത്ഥുമ്ഹീതി അലങ്കാരാദിവത്ഥുമ്ഹീതി അത്ഥോ. താദിസേതി യാദിസേ വത്ഥുമ്ഹി നട്ഠേ ആസങ്കാ ഹോതി, താദിസേ വത്ഥുമ്ഹി നട്ഠേതി സമ്ബന്ധോ.

    295. Ettha ‘‘añño koci na pavisati, bhikkhūhi vā sāmaṇerehi vā gahitaṃ bhavissatī’’ti saṅkantīti attho. Vatthumhīti alaṅkārādivatthumhīti attho. Tādiseti yādise vatthumhi naṭṭhe āsaṅkā hoti, tādise vatthumhi naṭṭheti sambandho.

    ൨൯൬. ഇദാനി അസങ്കിതബ്ബട്ഠാനം ദസ്സേതും ‘‘വിഹാരാവസഥസ്സന്തോ’’തിആദിമാഹ. വിഹാരസ്സ ച ഘരസ്സ ചാതി അത്ഥോ. രതനന്തി ദസവിധം രതനം. രത്നസമ്മതന്തി സാടകവേഠനാദികം. ഗഹേത്വാനാതി കപ്പിയകാരകേ അസതി അത്തനാപി ഗഹേത്വാന നിക്ഖിപേയ്യാതി അത്ഥോ. മഗ്ഗേരഞ്ഞേപീതി മഗ്ഗേപി അരഞ്ഞേപി. താദിസേതി ‘‘ഭിക്ഖൂഹി ഗഹിതം ഭവിസ്സതീ’’തി ആസങ്കിതബ്ബട്ഠാനേ. പതിരൂപം കരീയതീതി മഗ്ഗേ വാ അരഞ്ഞേ വാ താദിസം ഭണ്ഡം പസ്സിത്വാ മഗ്ഗാ ഓക്കമ്മ നിസീദിതബ്ബം, സാമികേസു ആഗതേസു തം ഠാനം ആചിക്ഖിതബ്ബം. സചേ സാമികേ ന പസ്സതി, രതനസമ്മതം പംസുകൂലം ഗഹേതബ്ബം. രതനഞ്ചേ ഹോതി, തുണ്ഹീഭൂതേന ഗന്തബ്ബന്തി അത്ഥോ. അയം മഗ്ഗാരഞ്ഞകേസു പടിപത്തി. വിഹാരാവസഥാനം പന അന്തോ താദിസം ദിസ്വാ ഭണ്ഡകം മുഞ്ചിത്വാ ‘‘ഏത്ഥ ഏത്തകാ കഹാപണാ’’തിആദിനാ നയേന രൂപേന വാ ലഞ്ഛനായ വാ പിലോതികായ വാ സഞ്ഞാണം കത്വാ നിക്ഖിപിതബ്ബം, തതോ പക്കമന്തേന പതിരൂപാനം ഭിക്ഖൂനം ആചിക്ഖിതബ്ബം. ഉഗ്ഗഹവിനിച്ഛയോ.

    296. Idāni asaṅkitabbaṭṭhānaṃ dassetuṃ ‘‘vihārāvasathassanto’’tiādimāha. Vihārassa ca gharassa cāti attho. Ratananti dasavidhaṃ ratanaṃ. Ratnasammatanti sāṭakaveṭhanādikaṃ. Gahetvānāti kappiyakārake asati attanāpi gahetvāna nikkhipeyyāti attho. Maggeraññepīti maggepi araññepi. Tādiseti ‘‘bhikkhūhi gahitaṃ bhavissatī’’ti āsaṅkitabbaṭṭhāne. Patirūpaṃ karīyatīti magge vā araññe vā tādisaṃ bhaṇḍaṃ passitvā maggā okkamma nisīditabbaṃ, sāmikesu āgatesu taṃ ṭhānaṃ ācikkhitabbaṃ. Sace sāmike na passati, ratanasammataṃ paṃsukūlaṃ gahetabbaṃ. Ratanañce hoti, tuṇhībhūtena gantabbanti attho. Ayaṃ maggāraññakesu paṭipatti. Vihārāvasathānaṃ pana anto tādisaṃ disvā bhaṇḍakaṃ muñcitvā ‘‘ettha ettakā kahāpaṇā’’tiādinā nayena rūpena vā lañchanāya vā pilotikāya vā saññāṇaṃ katvā nikkhipitabbaṃ, tato pakkamantena patirūpānaṃ bhikkhūnaṃ ācikkhitabbaṃ. Uggahavinicchayo.

    ഉഗ്ഗഹനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Uggahaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact