Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੫੨੭] ੨. ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤੀਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [527] 2. Ummādantījātakavaṇṇanā

    ਨਿવੇਸਨਂ ਕਸ੍ਸਨੁਦਂ ਸੁਨਨ੍ਦਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਿਰੇਕਦਿવਸਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ વਿਹਾਰਮੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਲ੍ਲવਿਦ੍ਧੋ વਿਯ ਰਾਗਾਤੁਰੋ ਭਨ੍ਤਮਿਗਪਟਿਭਾਗੋ ਕਿਸੋ ਧਮਨੀਸਨ੍ਥਤਗਤ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਣ੍ਡੁਪ੍ਪਣ੍ਡੁਕਜਾਤੋ ਅਨਭਿਰਤੋ ਏਕਿਰਿਯਾਪਥੇਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਆਚਰਿਯવਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਪਹਾਯ ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੋਗਰਹਿਤੋ વਿਹਾਸਿ। ਸੋ ਸਹਾਯਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਨ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਮੁਖવਣ੍ਣੋ, ਇਦਾਨਿ ਨੋ ਤਥਾ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਅਨਭਿਰਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਤੇ ‘‘ਅਭਿਰਮਾવੁਸੋ, ਸਾਸਨੇ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨਾਮ ਦੁਲ੍ਲਭੋ, ਤਥਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭੋ ਚ, ਸੋ ਤ੍વਂ ਮਨੁਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਿਰਿਯਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਂ ਞਾਤਿਜਨਂ ਪਹਾਯ ਸਦ੍ਧਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਿਂਕਾਰਣਾ ਕਿਲੇਸવਸਂ ਯਾਸਿ, ਕਿਲੇਸਾ ਨਾਮੇਤੇ ਗਣ੍ਡੁਪ੍ਪਾਦਕਪਾਣਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬਬਾਲਜਨਸਾਧਾਰਣਾ, ਯੇ ਤੇਸਂ વਤ੍ਥੁਭੂਤਾ, ਤੇਪਿ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਾ ਕਾਮਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ, ਆਦੀਨવੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ। ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਮਂਸਪੇਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਤਿਣੁਕ੍ਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਸੁਪਿਨਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਯਾਚਿਤਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਰੁਕ੍ਖਫਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਅਸਿਸੂਨੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਸਤ੍ਤਿਸੂਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਸਪ੍ਪਸਿਰੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਤ੍વਂ ਨਾਮ ਏવਰੂਪੇ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਏવਂ ਅਨਤ੍ਥਕਾਰਕਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ વਸਂ ਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਥਂ ਗਾਹਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਧਮ੍ਮਸਭਂ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨਿਚ੍ਛਮਾਨਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਨਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯਂ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾ ਰਜ੍ਜਂ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਾਪਿ ਕਿਲੇਸੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਸ੍ਸ વਸਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨ ਅਯੁਤ੍ਤਕਂ ਕਰਿਂਸੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Nivesanaṃ kassanudaṃ sunandāti idaṃ satthā jetavane viharanto ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. So kirekadivasaṃ sāvatthiyaṃ piṇḍāya caranto ekaṃ alaṅkatapaṭiyattaṃ uttamarūpadharaṃ itthiṃ oloketvā paṭibaddhacitto hutvā cittaṃ nivattetuṃ asakkonto vihārameva āgantvā tato paṭṭhāya sallaviddho viya rāgāturo bhantamigapaṭibhāgo kiso dhamanīsanthatagatto uppaṇḍuppaṇḍukajāto anabhirato ekiriyāpathepi cittassādaṃ alabhanto ācariyavattādīni pahāya uddesaparipucchākammaṭṭhānānuyogarahito vihāsi. So sahāyabhikkhūhi ‘‘pubbe tvaṃ, āvuso, santindriyo vippasannamukhavaṇṇo, idāni no tathā, kiṃ nu kho kāraṇa’’nti puṭṭho, ‘‘āvuso, anabhiratomhī’’ti āha. Atha naṃ te ‘‘abhiramāvuso, sāsane, buddhuppādo nāma dullabho, tathā saddhammassavanaṃ manussapaṭilābho ca, so tvaṃ manussapaṭilābhaṃ paṭilabhitvā dukkhassantakiriyaṃ patthayamāno assumukhaṃ ñātijanaṃ pahāya saddhāya pabbajitvā kiṃkāraṇā kilesavasaṃ yāsi, kilesā nāmete gaṇḍuppādakapāṇakaṃ upādāya sabbabālajanasādhāraṇā, ye tesaṃ vatthubhūtā, tepi appassādā kāmā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā, maṃsapesūpamā kāmā, tiṇukkūpamā kāmā, aṅgārakāsūpamā kāmā, supinakūpamā kāmā, yācitakūpamā kāmā, rukkhaphalūpamā kāmā, asisūnūpamā kāmā, sattisūlūpamā kāmā, sappasirūpamā kāmā, aggikkhandhūpamā kāmā, tvaṃ nāma evarūpe buddhasāsane pabbajitvā evaṃ anatthakārakānaṃ kilesānaṃ vasaṃ gatosī’’ti ovaditvā attano kathaṃ gāhāpetuṃ asakkontā satthu santikaṃ dhammasabhaṃ netvā ‘‘kiṃ, bhikkhave, anicchamānakaṃ bhikkhuṃ ānayitthā’’ti vutte, ‘‘bhante, ayaṃ kira bhikkhu ukkaṇṭhito’’ti āhaṃsu. Satthā ‘‘saccaṃ kirā’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu porāṇakapaṇḍitā rajjaṃ anusāsantāpi kilese uppanne tassa vasaṃ agantvā cittaṃ nivāretvā na ayuttakaṃ kariṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਸਿવਿਰਟ੍ਠੇ ਅਰਿਟ੍ਠਪੁਰਨਗਰੇ ਸਿવਿ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ‘‘ਸਿવਿਕੁਮਾਰੋ’’ਤ੍વੇવਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਸਪਿ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਯਿ, ‘‘ਅਭਿਪਾਰਕੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਸਹਾਯਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਾ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਕ੍ਕਸਿਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਿਪ੍ਪਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਆਗਮਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜ੍ਜਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋਪਿ ਅਭਿਪਾਰਕਂ ਸੇਨਾਪਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਗਰੇ ਤਿਰਿਟਿવਚ੍ਛਸ੍ਸ ਨਾਮ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿવਿਭવਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ ਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸੁਭਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ‘‘ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਸਾ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸવਣ੍ਣਾ ਦੇવਚ੍ਛਰਾ વਿਯ ਅਭਿਰੂਪਾ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਹੋਸਿ। ਯੇ ਯੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਤਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤੇ ਸਕਭਾવੇਨ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਸੁਰਾਪਾਨਮਦਮਤ੍ਤਾ વਿਯ ਕਿਲੇਸਮਦੇਨ ਮਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਤਿਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਨਾਹੇਸੁਂ।

    Atīte siviraṭṭhe ariṭṭhapuranagare sivi nāma rājā rajjaṃ kāresi. Bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchismiṃ nibbatti, ‘‘sivikumāro’’tvevassa nāmaṃ kariṃsu. Senāpatissapi putto jāyi, ‘‘abhipārako’’tissa nāmaṃ kariṃsu. Te ubhopi sahāyā hutvā abhivaḍḍhantā soḷasavassikā hutvā takkasilaṃ gantvā sippaṃ uggaṇhitvā āgamiṃsu. Rājā puttassa rajjaṃ adāsi. Sopi abhipārakaṃ senāpatiṭṭhāne ṭhapetvā dhammena rajjaṃ kāresi. Tasmiṃyeva nagare tiriṭivacchassa nāma asītikoṭivibhavassa seṭṭhino dhītā nibbatti uttamarūpadharā sobhaggappattā subhalakkhaṇena samannāgatā, tassā nāmaggahaṇadivase ‘‘ummādantī’’ti nāmaṃ kariṃsu. Sā soḷasavassikakāle atikkantamānusavaṇṇā devaccharā viya abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā ahosi. Ye ye puthujjanā taṃ passanti, te te sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā surāpānamadamattā viya kilesamadena mattā hutvā satiṃ paccupaṭṭhāpetuṃ samatthā nāma nāhesuṃ.

    ਅਥਸ੍ਸਾ ਪਿਤਾ ਤਿਰਿਟਿવਚ੍ਛੋ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਦੇવ, ਮਮ ਗੇਹੇ ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਰਞ੍ਞੋવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ, ਲਕ੍ਖਣਪਾਠਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਤਂ વੀਮਂਸਾਪੇਤ੍વਾ ਯਥਾਰੁਚਿ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪੇਸੇਸਿ। ਤੇ ਸੇਟ੍ਠਿਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਤਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਾ ਪਾਯਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤੀ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤਿਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸਮਦਮਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਪ੍ਪਕਤਭੋਜਨਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਿਂਸੁ। ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਲੋਪਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸੀਸੇ ਠਪੇਸੁਂ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਉਪਕਚ੍ਛਨ੍ਤਰੇ ਖਿਪਿਂਸੁ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਪਹਰਿਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇવ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸਾ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਕਿਰ ਮਮ ਲਕ੍ਖਣਂ વੀਮਂਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਗੀવਾਯਂ ਨੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨੀਹਰਥਾ’’ਤਿ ਨੀਹਰਾਪੇਸਿ। ਤੇ ਮਙ੍ਕੁਭੂਤਾ ਰਾਜਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਯਾ ਕੁਦ੍ਧਾ ‘‘ਦੇવ, ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ ਕਿਰਾ’’ਤਿ ਨ ਤਂ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਕਿਰ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀਤਿ ਰਞ੍ਞਾ ਨ ਗਹਿਤਾ, ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣਿਯੋ ਨਾਮ ਨ ਏવਰੂਪਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਹੋਤੁ, ਸਚੇ ਪਨ ਤਂ ਰਾਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਿ। ਅਥ ਨਂ ਪਿਤਾ ਅਭਿਪਾਰਕਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ, ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਪਿਯਾ ਅਹੋਸਿ ਮਨਾਪਾ।

    Athassā pitā tiriṭivaccho rājānaṃ upasaṅkamitvā ‘‘deva, mama gehe itthiratanaṃ uppannaṃ, raññova anucchavikaṃ, lakkhaṇapāṭhake brāhmaṇe pesetvā taṃ vīmaṃsāpetvā yathāruci karohī’’ti āha. Rājā ‘‘sādhū’’ti vatvā brāhmaṇe pesesi. Te seṭṭhigehaṃ gantvā katasakkārasammānā pāyāsaṃ paribhuñjiṃsu. Tasmiṃ khaṇe ummādantī sabbālaṅkārapaṭimaṇḍitā tesaṃ santikaṃ agamāsi. Te taṃ disvā satiṃ paccupaṭṭhāpetuṃ asakkontā kilesamadamattā hutvā attano vippakatabhojanabhāvaṃ na jāniṃsu. Ekacce ālopaṃ gahetvā ‘‘bhuñjissāmā’’ti saññāya sīse ṭhapesuṃ, ekacce upakacchantare khipiṃsu, ekacce bhittiṃ pahariṃsu, sabbeva ummattakā ahesuṃ. Sā te disvā ‘‘ime kira mama lakkhaṇaṃ vīmaṃsissanti, gīvāyaṃ ne gahetvā nīharathā’’ti nīharāpesi. Te maṅkubhūtā rājanivesanaṃ gantvā ummādantiyā kuddhā ‘‘deva, sā itthī kāḷakaṇṇī, na tumhākaṃ anucchavikā’’ti vadiṃsu. Rājā ‘‘kāḷakaṇṇī kirā’’ti na taṃ āṇāpesi. Sā taṃ pavattiṃ sutvā ‘‘ahaṃ kira kāḷakaṇṇīti raññā na gahitā, kāḷakaṇṇiyo nāma na evarūpā hontī’’ti vatvā ‘‘hotu, sace pana taṃ rājānaṃ passissāmi, jānissāmī’’ti tasmiṃ āghātaṃ bandhi. Atha naṃ pitā abhipārakassa adāsi, sā tassa piyā ahosi manāpā.

    ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਸਾ ਏવਂ ਅਭਿਰੂਪਾ ਅਹੋਸੀਤਿ? ਰਤ੍ਤવਤ੍ਥਦਾਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨਾਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਦਲਿਦ੍ਦਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਉਸ੍ਸવਦਿવਸੇ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਕੁਸੁਮ੍ਭਰਤ੍ਤવਤ੍ਥਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਾ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿਯੋ ਦਿਸ੍વਾ ਤਾਦਿਸਂ વਤ੍ਥਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਕੀਲ਼ਿਤੁਕਾਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਤੇਹਿ, ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਮਯਂ ਦਲਿਦ੍ਦਾ, ਕੁਤੋ ਨੋ ਏવਰੂਪਂ વਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਮਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਡ੍ਢਕੁਲੇ ਭਤਿਂ ਕਾਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਥ , ਤੇ ਮਮ ਗੁਣਂ ਞਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਏਕਂ ਕੁਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਸੁਮ੍ਭਰਤ੍ਤવਤ੍ਥੇਨ ਭਤਿਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਤੇ ‘‘ਤੀਣਿ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਨਿ ਕਮ੍ਮੇ ਕਤੇ ਤવ ਗੁਣਂ ਞਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਸਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਤੇ ਤਸ੍ਸਾ ਗੁਣਂ ਞਤ੍વਾ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇਸੁਯੇવ ਤੀਸੁ ਸਂવਚ੍ਛਰੇਸੁ ਤਸ੍ਸਾ ਘਨਕੁਸੁਮ੍ਭਰਤ੍ਤવਤ੍ਥੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ વਤ੍ਥਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਤવ ਸਹਾਯਿਕਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਨਿવਾਸੇਹੀ’’ਤਿ ਤਂ ਪੇਸਯਿਂਸੁ। ਸਾ ਸਹਾਯਿਕਾ ਆਦਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤવਤ੍ਥਂ ਨਦੀਤੀਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਾਯਿ।

    Kassa pana kammassa nissandena sā evaṃ abhirūpā ahosīti? Rattavatthadānassa nissandenāti. Sā kira atīte bārāṇasiyaṃ daliddakule nibbattitvā ussavadivase puññasampannā itthiyo kusumbharattavatthaṃ nivāsetvā alaṅkatā kīḷantiyo disvā tādisaṃ vatthaṃ nivāsetvā kīḷitukāmā hutvā mātāpitūnaṃ ārocetvā tehi, ‘‘amma, mayaṃ daliddā, kuto no evarūpaṃ vattha’’nti vutte ‘‘tena hi maṃ ekasmiṃ aḍḍhakule bhatiṃ kātuṃ anujānātha , te mama guṇaṃ ñatvā dassantī’’ti vatvā tehi anuññātā ekaṃ kulaṃ upasaṅkamitvā ‘‘kusumbharattavatthena bhatiṃ karomī’’ti āha. Atha naṃ te ‘‘tīṇi saṃvaccharāni kamme kate tava guṇaṃ ñatvā dassāmā’’ti vadiṃsu. Sā ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā kammaṃ paṭipajji. Te tassā guṇaṃ ñatvā aparipuṇṇesuyeva tīsu saṃvaccharesu tassā ghanakusumbharattavatthena saddhiṃ aññampi vatthaṃ datvā ‘‘tava sahāyikāhi saddhiṃ gantvā nhatvā nivāsehī’’ti taṃ pesayiṃsu. Sā sahāyikā ādāya gantvā rattavatthaṃ nadītīre ṭhapetvā nhāyi.

    ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਏਕੋ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਾવਕੋ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀવਰੋ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਚ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਚ ਤਂ ਪਦੇਸਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਭਦਨ੍ਤੋ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀવਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਅਦਿਨ੍ਨਭਾવੇਨ ਮੇ ਨਿવਾਸਨਂ ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਦ੍વਿਧਾ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਕਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવਾਸਨਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਿਟ੍ਠਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥੇਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤવਤ੍ਥਂ ਮਜ੍ਝੇ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇਕਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਠਤ੍વਾ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇਕਂ ਕਣ੍ਣਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਅਥਸ੍ਸ વਤ੍ਥੋਭਾਸੇਨ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਤਰੁਣਸੂਰਿਯੋ વਿਯ ਏਕੋਭਾਸਂ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਅਯ੍ਯੋ ਪਠਮਂ ਨ ਸੋਭਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਤਰੁਣਸੂਰਿਯੋ વਿਯ વਿਰੋਚਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਏਤਸ੍ਸੇવ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਭવੇ ਭવੇ વਿਚਰਨ੍ਤੀ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ ਭવੇਯ੍ਯਂ, ਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕੋਚਿ ਪੁਰਿਸੋ ਸਕਭਾવੇਨ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਮਾ ਅਸਕ੍ਖਿ, ਮਯਾ ਅਭਿਰੂਪਤਰਾ ਨਾਮ ਅਞ੍ਞਾ ਮਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਥੇਰੋਪਿ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।

    Tasmiṃ khaṇe eko kassapadasabalassa sāvako acchinnacīvaro sākhābhaṅgaṃ nivāsetvā ca pārupitvā ca taṃ padesaṃ pāpuṇi. Sā taṃ disvā ‘‘ayaṃ bhadanto acchinnacīvaro bhavissati, pubbepi adinnabhāvena me nivāsanaṃ dullabhaṃ jāta’’nti taṃ vatthaṃ dvidhā phāletvā ‘‘ekaṃ koṭṭhāsaṃ ayyassa dassāmī’’ti cintetvā uttaritvā attano nivāsanaṃ nivāsetvā ‘‘tiṭṭhatha, bhante’’ti vatvā theraṃ vanditvā rattavatthaṃ majjhe phāletvā tassekaṃ koṭṭhāsaṃ adāsi. So ekamante paṭicchanne ṭhatvā sākhābhaṅgaṃ chaḍḍetvā tassekaṃ kaṇṇaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā nikkhami. Athassa vatthobhāsena sakalasarīraṃ taruṇasūriyo viya ekobhāsaṃ ahosi. Sā taṃ disvā ‘‘mayhaṃ ayyo paṭhamaṃ na sobhati, idāni taruṇasūriyo viya virocati, idampi etasseva dassāmī’’ti dutiyampi koṭṭhāsaṃ datvā ‘‘bhante, ahaṃ bhave bhave vicarantī uttamarūpadharā bhaveyyaṃ, maṃ disvā koci puriso sakabhāvena saṇṭhātuṃ mā asakkhi, mayā abhirūpatarā nāma aññā mā hotū’’ti patthanaṃ paṭṭhapesi. Theropi anumodanaṃ katvā pakkāmi.

    ਸਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਰਿਟ੍ਠਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਕਤ੍ਤਿਕਛਣਂ ਘੋਸਯਿਂਸੁ, ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਯਂ ਨਗਰਂ ਸਜ੍ਜਯਿਂਸੁ। ਅਭਿਪਾਰਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਜ ਕਤ੍ਤਿਕਰਤ੍ਤਿવਾਰੋ ਛਣੋ, ਰਾਜਾ ਨਗਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਇਮਂ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਾ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਸੋਪਿ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ, ਸਾਮਿ, ਅਹਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਤੇ ਦਾਸਿਂ ਆਣਾਪੇਸਿ ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਇਮਂ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਆਗਤਕਾਲੇ ਮਯ੍ਹਂ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਸੂਰਿਯੇ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਉਗ੍ਗਹੇ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੇ ਦੇવਨਗਰੇ વਿਯ ਨਗਰੇ ਅਲਙ੍ਕਤੇ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਦੀਪੇਸੁ ਜਲਿਤੇਸੁ ਰਾਜਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਆਜਞ੍ਞਰਥવਰਗਤੋ ਅਮਚ੍ਚਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਯਸੇਨ ਨਗਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਠਮਮੇવ ਅਭਿਪਾਰਕਸ੍ਸ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਂ ਪਨ ਗੇਹਂ ਮਨੋਸਿਲਾવਣ੍ਣਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਲਙ੍ਕਤਦ੍વਾਰਟ੍ਟਾਲਕਂ ਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਾਸਾਦਿਕਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਦਾਸੀ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਯਾ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਾ ਪੁਪ੍ਫਸਮੁਗ੍ਗਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਕਿਨ੍ਨਰਿਲੀਲ਼ਾਯ વਾਤਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਖਿਪਿ। ਸੋ ਤਂ ਉਲ੍ਲੋਕੇਤ੍વਾ ਕਿਲੇਸਮਦਮਤ੍ਤੋ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਭਿਪਾਰਕਸ੍ਸੇਤਂ ਗੇਹ’’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤੁਮ੍ਪਿ ਨਾਸਕ੍ਖਿ, ਅਥ ਸਾਰਥਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Sā devaloke saṃsarantī tasmiṃ kāle ariṭṭhapure nibbattitvā tathā abhirūpā ahosi. Atha tasmiṃ nagare kattikachaṇaṃ ghosayiṃsu, kattikapuṇṇamāyaṃ nagaraṃ sajjayiṃsu. Abhipārako attano ārakkhaṭṭhānaṃ gacchanto taṃ āmantetvā ‘‘bhadde, ummādanti ajja kattikarattivāro chaṇo, rājā nagaraṃ padakkhiṇaṃ karonto paṭhamaṃ imaṃ gehadvāraṃ āgamissati, mā kho tassa attānaṃ dassesi, sopi taṃ disvā satiṃ upaṭṭhāpetuṃ na sakkhissatī’’ti āha. Sā ‘‘gaccha tvaṃ, sāmi, ahaṃ jānissāmī’’ti sampaṭicchitvā tasmiṃ gate dāsiṃ āṇāpesi ‘‘rañño imaṃ gehadvāraṃ āgatakāle mayhaṃ āroceyyāsī’’ti. Atha sūriye atthaṅgate uggahe puṇṇacande devanagare viya nagare alaṅkate sabbadisāsu dīpesu jalitesu rājā sabbālaṅkārapaṭimaṇḍito ājaññarathavaragato amaccagaṇaparivuto mahantena yasena nagaraṃ padakkhiṇaṃ karonto paṭhamameva abhipārakassa gehadvāraṃ agamāsi. Taṃ pana gehaṃ manosilāvaṇṇapākāraparikkhittaṃ alaṅkatadvāraṭṭālakaṃ sobhaggappattaṃ pāsādikaṃ. Tasmiṃ khaṇe dāsī ummādantiyā ārocesi. Sā pupphasamuggaṃ gāhāpetvā kinnarilīḷāya vātapānaṃ nissāya ṭhitā rañño pupphāni khipi. So taṃ ulloketvā kilesamadamatto satiṃ upaṭṭhāpetuṃ asakkonto ‘‘abhipārakassetaṃ geha’’nti sañjānitumpi nāsakkhi, atha sārathiṃ āmantetvā pucchanto dve gāthā abhāsi –

    ੫੭.

    57.

    ‘‘ਨਿવੇਸਨਂ ਕਸ੍ਸ ਨੁਦਂ ਸੁਨਨ੍ਦ, ਪਾਕਾਰੇਨ ਪਣ੍ਡੁਮਯੇਨ ਗੁਤ੍ਤਂ।

    ‘‘Nivesanaṃ kassa nudaṃ sunanda, pākārena paṇḍumayena guttaṃ;

    ਕਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਗ੍ਗਿਸਿਖਾવ ਦੂਰੇ, વੇਹਾਯਸਂ ਪਬ੍ਬਤਗ੍ਗੇવ ਅਚ੍ਚਿ॥

    Kā dissati aggisikhāva dūre, vehāyasaṃ pabbataggeva acci.

    ੫੮.

    58.

    ‘‘ਧੀਤਾ ਨ੍વਯਂ ਕਸ੍ਸ ਸੁਨਨ੍ਦ ਹੋਤਿ, ਸੁਣਿਸਾ ਨ੍વਯਂ ਕਸ੍ਸ ਅਥੋਪਿ ਭਰਿਯਾ।

    ‘‘Dhītā nvayaṃ kassa sunanda hoti, suṇisā nvayaṃ kassa athopi bhariyā;

    ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਮੇ ਖਿਪ੍ਪਮਿਧੇવ ਪੁਟ੍ਠੋ, ਅવਾવਟਾ ਯਦਿ વਾ ਅਤ੍ਥਿ ਭਤ੍ਤਾ’’ਤਿ॥

    Akkhāhi me khippamidheva puṭṭho, avāvaṭā yadi vā atthi bhattā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਸ੍ਸ ਨੁਦਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਇਦਂ। ਪਣ੍ਡੁਮਯੇਨਾਤਿ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਕਮਯੇਨ। ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ વਾਤਪਾਨੇ ਠਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਅਚ੍ਚੀਤਿ ਅਨਲਜਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਧੀਤਾ ਨ੍વਯਨ੍ਤਿ ਧੀਤਾ ਨੁ ਅਯਂ। ਅવਾવਟਾਤਿ ਅਪੇਤਾવਰਣਾ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਾ। ਭਤ੍ਤਾਤਿ ਯਦਿ વਾ ਅਸ੍ਸਾ ਸਾਮਿਕੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹੀਤਿ।

    Tattha kassa nudanti kassa nu idaṃ. Paṇḍumayenāti rattiṭṭhakamayena. Dissatīti vātapāne ṭhitā paññāyati. Accīti analajālakkhandho. Dhītānvayanti dhītā nu ayaṃ. Avāvaṭāti apetāvaraṇā apariggahā. Bhattāti yadi vā assā sāmiko atthi, etaṃ me akkhāhīti.

    ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Athassa so ācikkhanto dve gāthā abhāsi –

    ੫੯.

    59.

    ‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ ਜਾਨਾਮਿ ਜਨਿਨ੍ਦ ਏਤਂ, ਮਤ੍ਯਾ ਚ ਪੇਤ੍ਯਾ ਚ ਅਥੋਪਿ ਅਸ੍ਸਾ।

    ‘‘Ahañhi jānāmi janinda etaṃ, matyā ca petyā ca athopi assā;

    ਤવੇવ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਭੂਮਿਪਾਲ, ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਤવਤ੍ਥੇ॥

    Taveva so puriso bhūmipāla, rattindivaṃ appamatto tavatthe.

    ੬੦.

    60.

    ‘‘ਇਦ੍ਧੋ ਚ ਫੀਤੋ ਚ ਸੁવਡ੍ਢਿਤੋ ਚ, ਅਮਚ੍ਚੋ ਚ ਤੇ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਜਨਿਨ੍ਦ।

    ‘‘Iddho ca phīto ca suvaḍḍhito ca, amacco ca te aññataro janinda;

    ਤਸ੍ਸੇਸਾ ਭਰਿਯਾਭਿਪਾਰਕਸ੍ਸ, ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤੀ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯੇਨ ਰਾਜਾ’’ਤਿ॥

    Tassesā bhariyābhipārakassa, ummādantī nāmadheyyena rājā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਤ੍ਯਾ ਚ ਪੇਤ੍ਯਾ ਚਾਤਿ ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚੇਤਂ ਜਾਨਾਮਿ। ਅਥੋਪਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਥ ਸਾਮਿਕਮ੍ਪਿ ਅਸ੍ਸਾ ਜਾਨਾਮੀਤਿ વਦਤਿ। ਇਦ੍ਧੋਤਿ ਸਮਿਦ੍ਧੋ। ਫੀਤੋਤਿ વਤ੍ਥਾਲਙ੍ਕਾਰੇਹਿ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤੋ। ਸੁવਡ੍ਢਿਤੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ વੁਦ੍ਧੋ। ਨਾਮਧੇਯ੍ਯੇਨਾਤਿ ਨਾਮੇਨ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਯੋ ਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਉਮ੍ਮਾਦੇਤਿ, ਸਤਿਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    Tattha matyā ca petyā cāti mātito ca pitito cetaṃ jānāmi. Athopi assāti atha sāmikampi assā jānāmīti vadati. Iddhoti samiddho. Phītoti vatthālaṅkārehi supupphito. Suvaḍḍhitoti suṭṭhu vuddho. Nāmadheyyenāti nāmena. Ayañhi yo naṃ passati, taṃ ummādeti, satimassa paccupaṭṭhāpetuṃ na deti, tasmā ummādantīti vuccati.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਨਾਮਮਸ੍ਸਾ ਥੋਮੇਨ੍ਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā rājā nāmamassā thomento anantaraṃ gāthamāha –

    ੬੧.

    61.

    ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਅਮ੍ਭੋ ਨਾਮਮਿਦਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ, ਮਤ੍ਯਾ ਚ ਪੇਤ੍ਯਾ ਚ ਕਤਂ ਸੁਸਾਧੁ।

    ‘‘Ambho ambho nāmamidaṃ imissā, matyā ca petyā ca kataṃ susādhu;

    ਤਦਾ ਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਅવਲੋਕਯਨ੍ਤੀ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਂ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤੀ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ॥

    Tadā hi mayhaṃ avalokayantī, ummattakaṃ ummadantī akāsī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਤ੍ਯਾ ਚ ਪੇਤ੍ਯਾ ਚਾਤਿ ਮਾਤਰਾ ਚ ਪਿਤਰਾ ਚ। ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਸਮ੍ਪਦਾਨવਚਨਂ। ਅવਲੋਕਯਨ੍ਤੀਤਿ ਮਯਾ ਅવਲੋਕਿਤਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਮਂ ਅવਲੋਕਯਨ੍ਤੀ ਮਂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha matyā ca petyā cāti mātarā ca pitarā ca. Mayhanti upayogatthe sampadānavacanaṃ. Avalokayantīti mayā avalokitā sayampi maṃ avalokayantī maṃ ummattakaṃ akāsīti attho.

    ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਪਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ વਾਤਪਾਨਂ ਥਕੇਤ੍વਾ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ। ਰਞ੍ਞੋਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਗਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਕਰਣੇ ਚਿਤ੍ਤਮੇવ ਨਾਹੋਸਿ। ਸੋ ਸਾਰਥਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਸਮ੍ਮ ਸੁਨਨ੍ਦ, ਰਥਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਹਿ, ਅਯਂ ਛਣੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਾਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ, ਅਭਿਪਾਰਕਸ੍ਸ ਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਸੇવਾਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ, ਰਜ੍ਜਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸੇવਾਨੁਚ੍ਛવਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਰਥਂ ਨਿવਤ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਯ੍ਹ ਸਿਰਿਸਯਨੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਪ੍ਪਲਪਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Sā tassa kampitabhāvaṃ ñatvā vātapānaṃ thaketvā sirigabbhameva agamāsi. Raññopi tassā diṭṭhakālato paṭṭhāya nagaraṃ padakkhiṇakaraṇe cittameva nāhosi. So sārathiṃ āmantetvā, ‘‘samma sunanda, rathaṃ nivattehi, ayaṃ chaṇo amhākaṃ nānucchaviko, abhipārakassa senāpatissevānucchaviko, rajjampi tassevānucchavika’’nti rathaṃ nivattāpetvā pāsādaṃ abhiruyha sirisayane nipajjitvā vippalapanto āha –

    ੬੨.

    62.

    ‘‘ਯਾ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੇ ਮਿਗਮਨ੍ਦਲੋਚਨਾ, ਉਪਾવਿਸਿ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਤ੍ਤਚਙ੍ਗੀ।

    ‘‘Yā puṇṇamāse migamandalocanā, upāvisi puṇḍarīkattacaṅgī;

    ਦ੍વੇ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯੋ ਤਦਹੂ ਅਮਞ੍ਞਹਂ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਪਾਰਾવਤਰਤ੍ਤવਾਸਿਨਿਂ॥

    Dve puṇṇamāyo tadahū amaññahaṃ, disvāna pārāvatarattavāsiniṃ.

    ੬੩.

    63.

    ‘‘ਅਲ਼ਾਰਪਮ੍ਹੇਹਿ ਸੁਭੇਹਿ વਗ੍ਗੁਭਿ, ਪਲੋਭਯਨ੍ਤੀ ਮਂ ਯਦਾ ਉਦਿਕ੍ਖਤਿ।

    ‘‘Aḷārapamhehi subhehi vaggubhi, palobhayantī maṃ yadā udikkhati;

    વਿਜਮ੍ਭਮਾਨਾ ਹਰਤੇવ ਮੇ ਮਨੋ, ਜਾਤਾ વਨੇ ਕਿਮ੍ਪੁਰਿਸੀવ ਪਬ੍ਬਤੇ॥

    Vijambhamānā harateva me mano, jātā vane kimpurisīva pabbate.

    ੬੪.

    64.

    ‘‘ਤਦਾ ਹਿ ਬ੍ਰਹਤੀ ਸਾਮਾ, ਆਮੁਤ੍ਤਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾ।

    ‘‘Tadā hi brahatī sāmā, āmuttamaṇikuṇḍalā;

    ਏਕਚ੍ਚવਸਨਾ ਨਾਰੀ, ਮਿਗੀ ਭਨ੍ਤਾવੁਦਿਕ੍ਖਤਿ॥

    Ekaccavasanā nārī, migī bhantāvudikkhati.

    ੬੫.

    65.

    ‘‘ਕਦਾਸ੍ਸੁ ਮਂ ਤਮ੍ਬਨਖਾ ਸੁਲੋਮਾ, ਬਾਹਾ ਮੁਦੂ ਚਨ੍ਦਨਸਾਰਲਿਤ੍ਤਾ।

    ‘‘Kadāssu maṃ tambanakhā sulomā, bāhā mudū candanasāralittā;

    વਟ੍ਟਙ੍ਗੁਲੀ ਸਨ੍ਨਤਧੀਰਕੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਨਾਰੀ ਉਪਞ੍ਞਿਸ੍ਸਤਿ ਸੀਸਤੋ ਸੁਭਾ॥

    Vaṭṭaṅgulī sannatadhīrakuttiyā, nārī upaññissati sīsato subhā.

    ੬੬.

    66.

    ‘‘ਕਦਾਸ੍ਸੁ ਮਂ ਕਞ੍ਚਨਜਾਲੁਰਚ੍ਛਦਾ, ਧੀਤਾ ਤਿਰੀਟਿਸ੍ਸ વਿਲਗ੍ਗਮਜ੍ਝਾ।

    ‘‘Kadāssu maṃ kañcanajāluracchadā, dhītā tirīṭissa vilaggamajjhā;

    ਮੁਦੂਹਿ ਬਾਹਾਹਿ ਪਲਿਸ੍ਸਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਬ੍ਰਹਾવਨੇ ਜਾਤਦੁਮਂવ ਮਾਲੁવਾ॥

    Mudūhi bāhāhi palissajissati, brahāvane jātadumaṃva māluvā.

    ੬੭.

    67.

    ‘‘ਕਦਾਸ੍ਸੁ ਲਾਖਾਰਸਰਤ੍ਤਸੁਚ੍ਛવੀ, ਬਿਨ੍ਦੁਤ੍ਥਨੀ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਤ੍ਤਚਙ੍ਗੀ।

    ‘‘Kadāssu lākhārasarattasucchavī, bindutthanī puṇḍarīkattacaṅgī;

    ਮੁਖਂ ਮੁਖੇਨ ਉਪਨਾਮਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋਣ੍ਡੋવ ਸੋਣ੍ਡਸ੍ਸ ਸੁਰਾਯ ਥਾਲਂ॥

    Mukhaṃ mukhena upanāmayissati, soṇḍova soṇḍassa surāya thālaṃ.

    ੬੮.

    68.

    ‘‘ਯਦਾਦ੍ਦਸਂ ਤਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਂ, ਸਬ੍ਬਭਦ੍ਦਂ ਮਨੋਰਮਂ।

    ‘‘Yadāddasaṃ taṃ tiṭṭhantiṃ, sabbabhaddaṃ manoramaṃ;

    ਤਤੋ ਸਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਨਾવਬੋਧਾਮਿ ਕਞ੍ਚਿਨਂ॥

    Tato sakassa cittassa, nāvabodhāmi kañcinaṃ.

    ੬੯.

    69.

    ‘‘ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਮਹਂ ਦਟ੍ਠਾ, ਆਮੁਤ੍ਤਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਂ।

    ‘‘Ummādantimahaṃ daṭṭhā, āmuttamaṇikuṇḍalaṃ;

    ਨ ਸੁਪਾਮਿ ਦਿવਾਰਤ੍ਤਿਂ, ਸਹਸ੍ਸਂવ ਪਰਾਜਿਤੋ॥

    Na supāmi divārattiṃ, sahassaṃva parājito.

    ੭੦.

    70.

    ‘‘ਸਕ੍ਕੋ ਚੇ ਮੇ વਰਂ ਦਜ੍ਜਾ, ਸੋ ਚ ਲਬ੍ਭੇਥ ਮੇ વਰੋ।

    ‘‘Sakko ce me varaṃ dajjā, so ca labbhetha me varo;

    ਏਕਰਤ੍ਤਂ ਦਿਰਤ੍ਤਂ વਾ, ਭવੇਯ੍ਯਂ ਅਭਿਪਾਰਕੋ।

    Ekarattaṃ dirattaṃ vā, bhaveyyaṃ abhipārako;

    ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤ੍ਯਾ ਰਮਿਤ੍વਾਨ, ਸਿવਿਰਾਜਾ ਤਤੋ ਸਿਯ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Ummādantyā ramitvāna, sivirājā tato siya’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੇਤਿ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ। ਮਿਗਮਨ੍ਦਲੋਚਨਾਤਿ ਕਣ੍ਡਸਨ੍ਤਾਸੇਨ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ વਨਨ੍ਤਰੇ ਠਤ੍વਾ ਲੁਦ੍ਦਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿਯਾ ਮਿਗਿਯਾ વਿਯ ਮਨ੍ਦਾਨਿ ਲੋਚਨਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਮਿਗਮਨ੍ਦਲੋਚਨਾ। ਉਪਾવਿਸੀਤਿ ਪਦੁਮવਣ੍ਣੇਨ ਕਰਤਲੇਨ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਮਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ વਾਤਪਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਤ੍ਤਚਙ੍ਗੀਤਿ ਰਤ੍ਤਪਦੁਮવਣ੍ਣਸਰੀਰਾ। ਦ੍વੇ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯੋਤਿ ਅਹਂ ਤਦਹੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਛਣਦਿવਸੇ ਤਂ ਪਾਰਾવਤਪਾਦਸਮਾਨવਣ੍ਣਰਤ੍ਤવਤ੍ਥਨਿવਤ੍ਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਮੁਖਸੋਭਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਏਕਸ੍ਸ ਪਾਚੀਨਲੋਕਧਾਤੁਤੋ ਏਕਸ੍ਸ ਅਭਿਪਾਰਕਸ੍ਸ ਸੇਨਾਪਤਿਨੋ ਨਿવੇਸਨੇਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਾਨਂ ਉਗ੍ਗਤਤ੍ਤਾ ਦ੍વੇ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯੋ ਅਮਞ੍ਞਿਂ। ਅਲ਼ਾਰਪਮ੍ਹੇਹੀਤਿ વਿਸਾਲਪਖੁਮੇਹਿ। ਸੁਭੇਹੀਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਹਿ। વਗ੍ਗੁਭੀਤਿ ਮਧੁਰਾਕਾਰੇਹਿ। ਉਦਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਏવਰੂਪੇਹਿ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਓਲੋਕੇਤਿ। ਪਬ੍ਬਤੇਤਿ ਯਥਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਪਬ੍ਬਤੇ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤવਨੇ વੀਣਂ ਆਦਾਯ ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨ੍ਤੀ ਕਿਮ੍ਪੁਰਿਸੀ ਕਿਮ੍ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਮਨਂ ਹਰਤਿ, ਏવਂ ਹਰਤੇવ ਮੇ ਮਨੋਤਿ વਿਪ੍ਪਲਪਤਿ।

    Tattha puṇṇamāseti puṇṇacandāya rattiyā. Migamandalocanāti kaṇḍasantāsena palāyitvā vanantare ṭhatvā luddaṃ olokentiyā migiyā viya mandāni locanāni assāti migamandalocanā. Upāvisīti padumavaṇṇena karatalena pupphāni khipitvā maṃ olokentī vātapāne nisīdi. Puṇḍarīkattacaṅgīti rattapadumavaṇṇasarīrā. Dve puṇṇamāyoti ahaṃ tadahu tasmiṃ chaṇadivase taṃ pārāvatapādasamānavaṇṇarattavatthanivatthaṃ disvā tassā mukhasobhaṃ olokento ekassa pācīnalokadhātuto ekassa abhipārakassa senāpatino nivesaneti dvinnaṃ puṇṇacandānaṃ uggatattā dve puṇṇamāyo amaññiṃ. Aḷārapamhehīti visālapakhumehi. Subhehīti parisuddhehi. Vaggubhīti madhurākārehi. Udikkhatīti evarūpehi nettehi yasmiṃ khaṇe oloketi. Pabbateti yathā himavantapabbate supupphitavane vīṇaṃ ādāya tantissarena attano saraṃ saṃsandantī kimpurisī kimpurisassa manaṃ harati, evaṃ harateva me manoti vippalapati.

    ਬ੍ਰਹਤੀਤਿ ਉਲ਼ਾਰਾ। ਸਾਮਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਸਾਮਾ। ਏਕਚ੍ਚવਸਨਾਤਿ ਏਕਚ੍ਚਿਕવਸਨਾ, ਏਕવਤ੍ਥਨਿવਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਨ੍ਤਾવੁਦਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸਣ੍ਹਕੇਸਾ ਪੁਥੁਨਲਾਟਾ ਆਯਤਭਮੂ વਿਸਾਲਕ੍ਖੀ ਤੁਙ੍ਗਨਾਸਾ ਰਤ੍ਤੋਟ੍ਠਾ ਸੇਤਦਨ੍ਤਾ ਤਿਖਿਣਦਾਠਾ ਸੁવਟ੍ਟਿਤਗੀવਾ ਸੁਤਨੁਬਾਹੁ ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਪਯੋਧਰਾ ਕਰਮਿਤਮਜ੍ਝਾ વਿਸਾਲਸੋਣੀ ਸੁવਣ੍ਣਕਦਲਿਸਮਾਨੋਰੁ ਸਾ ਉਤ੍ਤਮਿਤ੍ਥੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਮਂ ਉਦਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ ਭਯੇਨ વਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਲੁਦ੍ਦਂ ਉਦਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ ਭਨ੍ਤਾ ਮਿਗੀવ ਮਂ ਉਦਿਕ੍ਖਤੀਤਿ વਦਤਿ। ਬਾਹਾਮੁਦੂਤਿ ਮੁਦੁਬਾਹਾ। ਸਨ੍ਨਤਧੀਰਕੁਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਸੁਫੁਸਿਤਛੇਕਕਰਣਾ। ਉਪਞ੍ਞਿਸ੍ਸਤਿ ਨ੍ਤਿ ਸਾ ਸੁਭਾ ਨਾਰੀ ਕਦਾ ਨੁ ਮਂ ਤੇਹਿ ਤਮ੍ਬਨਖੇਹਿ ਸੀਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਨ੍ਨਤੇਨ ਧੀਰੇਨ ਕਰਣੇਨ ਪਰਿਤੋਸੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ વਿਲਪਤਿ।

    Brahatīti uḷārā. Sāmāti suvaṇṇavaṇṇasāmā. Ekaccavasanāti ekaccikavasanā, ekavatthanivatthāti attho. Bhantāvudikkhatīti saṇhakesā puthunalāṭā āyatabhamū visālakkhī tuṅganāsā rattoṭṭhā setadantā tikhiṇadāṭhā suvaṭṭitagīvā sutanubāhu susaṇṭhitapayodharā karamitamajjhā visālasoṇī suvaṇṇakadalisamānoru sā uttamitthī tasmiṃ khaṇe maṃ udikkhantī bhayena vanaṃ pavisitvā puna nivattitvā luddaṃ udikkhantī bhantā migīva maṃ udikkhatīti vadati. Bāhāmudūti mudubāhā. Sannatadhīrakuttiyāti suphusitachekakaraṇā. Upaññissatimanti sā subhā nārī kadā nu maṃ tehi tambanakhehi sīsato paṭṭhāya sannatena dhīrena karaṇena paritosessatīti patthento vilapati.

    ਕਞ੍ਚਨਜਾਲੁਰਚ੍ਛਦਾਤਿ ਕਞ੍ਚਨਮਯਉਰਚ੍ਛਦਾਲਙ੍ਕਾਰਾ। વਿਲਗ੍ਗਮਜ੍ਝਾਤਿ વਿਲਗ੍ਗਸਰੀਰਾ ਤਨੁਮਜ੍ਝਿਮਾ। ਬ੍ਰਹਾવਨੇਤਿ ਮਹਾવਨੇ। ਲਾਖਾਰਸਰਤ੍ਤਸੁਚ੍ਛવੀਤਿ ਹਤ੍ਥਪਾਦਤਲਅਗ੍ਗਨਖਓਟ੍ਠਮਂਸੇਸੁ ਲਾਖਾਰਸਰਤ੍ਤਮਣਿਪવਾਲવਣ੍ਣਾ। ਬਿਨ੍ਦੁਤ੍ਥਨੀਤਿ ਉਦਕਪੁਪ੍ਫੁਲ਼ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਤ੍ਥਨੀ। ਤਤੋਤਿ ਯਦਾ ਤਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਂ ਅਦ੍ਦਸਂ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ। ਸਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਸ੍ਸਰੋ ਜਾਤੋਮ੍ਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਕਞ੍ਚਿਨਨ੍ਤਿ ਕਞ੍ਚਿ ‘‘ਅਯਂ ਅਸੁਕੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਜਾਤੋਮ੍ਹੀਤਿ વਦਤਿ। ਦਟ੍ਠਾਤਿ ਦਿਸ੍વਾ। ਨ ਸੁਪਾਮੀਤਿ ਨੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਨ ਦਿવਾ ਨਿਦ੍ਦਂ ਲਭਾਮਿ। ਸੋ ਚ ਲਬ੍ਭੇਥਾਤਿ ਯਂ ਮੇ ਸਕ੍ਕੋ વਰਂ ਦਦੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਚ ਮੇ વਰੋ ਲਬ੍ਭੇਥ, ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ ਤਂ વਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Kañcanajāluracchadāti kañcanamayauracchadālaṅkārā. Vilaggamajjhāti vilaggasarīrā tanumajjhimā. Brahāvaneti mahāvane. Lākhārasarattasucchavīti hatthapādatalaagganakhaoṭṭhamaṃsesu lākhārasarattamaṇipavālavaṇṇā. Bindutthanīti udakapupphuḷaparimaṇḍalatthanī. Tatoti yadā taṃ tiṭṭhantiṃ addasaṃ, tato paṭṭhāya. Sakassa cittassāti attano cittassa anissaro jātomhīti adhippāyo. Kañcinanti kañci ‘‘ayaṃ asuko nāmā’’ti na jānāmi, ummattako jātomhīti vadati. Daṭṭhāti disvā. Na supāmīti neva rattiṃ, na divā niddaṃ labhāmi. So ca labbhethāti yaṃ me sakko varaṃ dadeyya, so ca me varo labbhetha, labheyyāhaṃ taṃ varanti attho.

    ਅਥ ਤੇ ਅਮਚ੍ਚਾ ਅਭਿਪਾਰਕਸ੍ਸਪਿ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ – ‘‘ਸਾਮਿ ਰਾਜਾ, ਨਗਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਪਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਕਚ੍ਚਿ ਰਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਸਾਮਿ, ਏਕੋ ਮਹੋਦਰੋ ਮਹਾਦਾਠਿਕੋ ਰਥੇ ਠਤ੍વਾ ਆਗਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਤਂ ਰਾਜਾ વਾ ਅਰਾਜਾ વਾਤਿ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਏਕੋ ਇਸ੍ਸਰੋਤਿ ਪਨ વੁਤ੍ਤੇ વਾਤਪਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਖਿਪਿਂ, ਸੋ ਤਾવਦੇવ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਗਤੋ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਸਿਤੋਮ੍ਹਿ ਤਯਾ’’ਤਿ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ ਰਾਜਨਿવੇਸਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਦ੍વਾਰੇ ਠਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਪ੍ਪਲਾਪਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ, ਤਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਰਞ੍ਞੋ ਚ ਮਮ ਚ ਅਗੁਣਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਸ ਮਯਾ ਜੀવਿਤਂ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਦਲ਼੍ਹਮਨ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਸੁਸਿਰਚੇਤਿਯਰੁਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤ੍વਂ ਕਞ੍ਚਿ ਅਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਸੂਰਿਯੇ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਰੁਕ੍ਖੇ ਨਿਸੀਦ, ਅਹਂ ਤਤ੍ਥ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਦੇવਤਾ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤੋ, ‘ਸਾਮਿ ਦੇવਰਾਜ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰਾਜਾ ਨਗਰਮ੍ਹਿ ਛਣੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇ ਅਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ વਿਪ੍ਪਲਪਨ੍ਤੋવ ਨਿਪਨ੍ਨੋ, ਮਯਂ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਮ, ਰਾਜਾ ਦੇવਤਾਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ, ਅਨੁਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਸਹਸ੍ਸਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਇਦਂ ਨਾਮ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਰਾਜਾ વਿਪ੍ਪਲਪਤੀਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਥ, ਰਞ੍ਞੋ ਨੋ ਜੀવਿਤਦਾਨਂ ਦੇਥਾ’ਤਿ ਯਾਚਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤ੍વਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਦ੍ਦਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ, ‘ਸੇਨਾਪਤਿ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਰਞ੍ਞੋ ਬ੍ਯਾਧਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਪਨ ਤવ ਭਰਿਯਾਯ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ। ਸਚੇ ਨਂ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ, ਜੀવਿਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਚੇ, ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ। ਸਚੇ ਤਸ੍ਸ ਜੀવਿਤਂ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਮਸ੍ਸ ਦੇਹੀ’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਤਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ।

    Atha te amaccā abhipārakassapi ārocayiṃsu – ‘‘sāmi rājā, nagaraṃ padakkhiṇaṃ karonto tumhākaṃ gharadvāraṃ patvā nivattitvā pāsādaṃ abhiruhī’’ti. So attano gehaṃ gantvā ummādantiṃ āmantetvā ‘‘bhadde, kacci rañño attānaṃ dassesī’’ti pucchi. ‘‘Sāmi, eko mahodaro mahādāṭhiko rathe ṭhatvā āgato puriso atthi, ahaṃ taṃ rājā vā arājā vāti na jānāmi, eko issaroti pana vutte vātapāne ṭhatvā pupphāni khipiṃ, so tāvadeva nivattitvā gato’’ti. So taṃ sutvā ‘‘nāsitomhi tayā’’ti punadivase pātova rājanivesanaṃ āruyha sirigabbhadvāre ṭhatvā rañño ummādantiṃ nissāya vippalāpaṃ sutvā ‘‘ayaṃ ummādantiyā paṭibaddhacitto jāto, taṃ alabhanto marissati, rañño ca mama ca aguṇaṃ mocetvā imassa mayā jīvitaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti attano nivesanaṃ gantvā ekaṃ daḷhamantaṃ upaṭṭhākaṃ pakkosāpetvā, ‘‘tāta, asukaṭṭhāne susiracetiyarukkho atthi, tvaṃ kañci ajānāpetvā atthaṅgate sūriye tattha gantvā antorukkhe nisīda, ahaṃ tattha balikammaṃ karonto taṃ ṭhānaṃ patvā devatā namassanto, ‘sāmi devarāja, amhākaṃ rājā nagaramhi chaṇe vattamāne akīḷitvā sirigabbhaṃ pavisitvā vippalapantova nipanno, mayaṃ tattha kāraṇaṃ na jānāma, rājā devatānaṃ bahūpakāro, anusaṃvaccharaṃ sahassaṃ vissajjetvā balikammaṃ karoti, idaṃ nāma nissāya rājā vippalapatīti ācikkhatha, rañño no jīvitadānaṃ dethā’ti yācissāmi, tvaṃ tasmiṃ khaṇe saddaṃ parivattitvā, ‘senāpati, tumhākaṃ rañño byādhi nāma natthi, so pana tava bhariyāya ummādantiyā paṭibaddhacitto. Sace naṃ labhissati, jīvissati, no ce, marissati. Sace tassa jīvitaṃ icchasi, ummādantimassa dehī’ti vadeyyāsī’’ti evaṃ taṃ uggaṇhāpetvā uyyojesi.

    ਸੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਅਮਚ੍ਚਗਣਪਰਿવੁਤੇਨ ਤਂ ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਚਿਤੋ ਤਥਾ ਅਭਾਸਿ। ਸੇਨਾਪਤਿ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦੇવਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਮਚ੍ਚੇ ਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਰਾਜਨਿવੇਸਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਦ੍વਾਰਂ ਆਕੋਟੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਕੋ ਏਸੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਹਂ, ਦੇવ, ਅਭਿਪਾਰਕੋਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਰਾਜਾ ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿ। ਸੋ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਾਥਮਾਹ –

    So gantvā tasmiṃ rukkhe nisīditvā punadivase senāpatinā amaccagaṇaparivutena taṃ ṭhānaṃ gantvā yācito tathā abhāsi. Senāpati ‘‘sādhū’’ti vatvā devataṃ vanditvā amacce jānāpetvā nagaraṃ pavisitvā rājanivesanaṃ āruyha sirigabbhadvāraṃ ākoṭesi. Rājā satiṃ upaṭṭhapetvā ‘‘ko eso’’ti pucchi. Ahaṃ, deva, abhipārakoti. Athassa rājā dvāraṃ vivari. So pavisitvā rājānaṃ vanditvā gāthamāha –

    ੭੧.

    71.

    ‘‘ਭੂਤਾਨਿ ਮੇ ਭੂਤਪਤੀ ਨਮਸ੍ਸਤੋ, ਆਗਮ੍ਮ ਯਕ੍ਖੋ ਇਦਮੇਤਦਬ੍ਰવਿ।

    ‘‘Bhūtāni me bhūtapatī namassato, āgamma yakkho idametadabravi;

    ਰਞ੍ਞੋ ਮਨੋ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਿવਿਟ੍ਠੋ, ਦਦਾਮਿ ਤੇ ਤਂ ਪਰਿਚਾਰਯਸ੍ਸੂ’’ਤਿ॥

    Rañño mano ummadantyā niviṭṭho, dadāmi te taṃ paricārayassū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਮਸ੍ਸਤੋਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਿਪ੍ਪਲਾਪਕਾਰਣਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਤਂ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਚਾਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਦਦਾਮੀਤਿ।

    Tattha namassatoti tumhākaṃ vippalāpakāraṇajānanatthaṃ balikammaṃ katvā namassantassa. Tanti ahaṃ taṃ ummādantiṃ tumhākaṃ paricārikaṃ katvā dadāmīti.

    ਅਥ ਨਂ ਰਾਜਾ, ‘‘ਸਮ੍ਮ ਅਭਿਪਾਰਕ, ਮਮ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤਾਯ વਿਪ੍ਪਲਪਿਤਭਾવਂ ਯਕ੍ਖਾਪਿ ਜਾਨਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆਮ, ਦੇવਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਲੋਕੇਨ ਕਿਰ ਮੇ ਲਾਮਕਭਾવੋ ਞਾਤੋ’’ਤਿ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Atha naṃ rājā, ‘‘samma abhipāraka, mama ummādantiyā paṭibaddhacittatāya vippalapitabhāvaṃ yakkhāpi jānantī’’ti pucchi. Āma, devāti. So ‘‘sabbalokena kira me lāmakabhāvo ñāto’’ti lajjidhamme patiṭṭhāya anantaraṃ gāthamāha –

    ੭੨.

    72.

    ‘‘ਪੁਞ੍ਞਾ ਚ ਧਂਸੇ ਅਮਰੋ ਨ ਚਮ੍ਹਿ, ਜਨੋ ਚ ਮੇ ਪਾਪਮਿਦਞ੍ਚ ਜਞ੍ਞਾ।

    ‘‘Puññā ca dhaṃse amaro na camhi, jano ca me pāpamidañca jaññā;

    ਭੁਸੋ ਚ ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਮਨਸੋ વਿਘਾਤੋ, ਦਤ੍વਾ ਪਿਯਂ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤਿਂ ਅਦਟ੍ਠਾ’’ਤਿ॥

    Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਧਂਸੇਤਿ, ਸਮ੍ਮ ਅਭਿਪਾਰਕ, ਅਹਂ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਪਰਿਚਾਰੇਨ੍ਤੋ ਪੁਞ੍ਞਤੋ ਚ ਧਂਸੇਯ੍ਯਂ, ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਚਾਰਿਤਮਤ੍ਤੇਨ ਅਮਰੋ ਚ ਨ ਹੋਮਿ, ਮਹਾਜਨੋ ਚ ਮੇ ਇਮਂ ਲਾਮਕਭਾવਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਤਤੋ ‘‘ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਰਞ੍ਞਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਰਹੇਯ੍ਯ, ਤਞ੍ਚ ਮਮ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪਿਯਭਰਿਯਂ ਅਦਟ੍ਠਾ ਤવ ਮਨਸੋ વਿਘਾਤੋ ਚਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha dhaṃseti, samma abhipāraka, ahaṃ tāya saddhiṃ kilesavasena paricārento puññato ca dhaṃseyyaṃ, tāya saddhiṃ paricāritamattena amaro ca na homi, mahājano ca me imaṃ lāmakabhāvaṃ jāneyya, tato ‘‘ayuttaṃ raññā kata’’nti garaheyya, tañca mama datvā pacchā piyabhariyaṃ adaṭṭhā tava manaso vighāto cassāti attho.

    ਸੇਸਾ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ વਚਨਪਟਿવਚਨਗਾਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ –

    Sesā ubhinnampi vacanapaṭivacanagāthā honti –

    ੭੩.

    73.

    ‘‘ਜਨਿਨ੍ਦ ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਯਾ ਮਯਾ વਾ, ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਸ੍ਸ ਜਞ੍ਞਾ।

    ‘‘Janinda nāññatra tayā mayā vā, sabbāpi kammassa katassa jaññā;

    ਯਂ ਤੇ ਮਯਾ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤੀ ਪਦਿਨ੍ਨਾ, ਭੁਸੇਹਿ ਰਾਜਾ વਨਥਂ ਸਜਾਹਿ॥

    Yaṃ te mayā ummadantī padinnā, bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi.

    ੭੪.

    74.

    ‘‘ਯੋ ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਕਰਂ ਮਨੁਸ੍ਸੋ, ਸੋ ਮਞ੍ਞਤਿ ਮਾਯਿਦ ਮਞ੍ਞਿਂਸੁ ਅਞ੍ਞੇ।

    ‘‘Yo pāpakaṃ kammakaraṃ manusso, so maññati māyida maññiṃsu aññe;

    ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਮੇਤਂ, ਯੁਤ੍ਤਾ ਚ ਯੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਪਥਬ੍ਯਾ॥

    Passanti bhūtāni karontametaṃ, yuttā ca ye honti narā pathabyā.

    ੭੫.

    75.

    ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਨੁ ਤੇ ਕੋਚਿ ਨਰੋ ਪਥਬ੍ਯਾ, ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਨ ਮੇ ਪਿਯਾਤਿ।

    ‘‘Añño nu te koci naro pathabyā, saddheyya lokasmi na me piyāti;

    ਭੁਸੋ ਚ ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਮਨੁਸੋ વਿਘਾਤੋ, ਦਤ੍વਾ ਪਿਯਂ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤਿਂ ਅਦਟ੍ਠਾ॥

    Bhuso ca tyassa manuso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā.

    ੭੬.

    76.

    ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਪਿਯਾ ਮਯ੍ਹ ਜਨਿਨ੍ਦ ਏਸਾ, ਨ ਸਾ ਮਮਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਭੂਮਿਪਾਲ।

    ‘‘Addhā piyā mayha janinda esā, na sā mamaṃ appiyā bhūmipāla;

    ਗਚ੍ਛੇવ ਤ੍વਂ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤਿਂ ਭਦਨ੍ਤੇ, ਸੀਹੋવ ਸੇਲਸ੍ਸ ਗੁਹਂ ਉਪੇਤਿ॥

    Gaccheva tvaṃ ummadantiṃ bhadante, sīhova selassa guhaṃ upeti.

    ੭੭.

    77.

    ‘‘ਨ ਪੀਲ਼ਿਤਾ ਅਤ੍ਤਦੁਖੇਨ ਧੀਰਾ, ਸੁਖਪ੍ਫਲਂ ਕਮ੍ਮ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ।

    ‘‘Na pīḷitā attadukhena dhīrā, sukhapphalaṃ kamma pariccajanti;

    ਸਮ੍ਮੋਹਿਤਾ વਾਪਿ ਸੁਖੇਨ ਮਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਾਪਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸਮਾਚਰਨ੍ਤਿ॥

    Sammohitā vāpi sukhena mattā, na pāpakammañca samācaranti.

    ੭੮.

    78.

    ‘‘ਤੁવਞ੍ਹਿ ਮਾਤਾ ਚ ਪਿਤਾ ਚ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਤ੍ਤਾ ਪਤੀ ਪੋਸਕੋ ਦੇવਤਾ ਚ।

    ‘‘Tuvañhi mātā ca pitā ca mayhaṃ, bhattā patī posako devatā ca;

    ਦਾਸੋ ਅਹਂ ਤੁਯ੍ਹ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ, ਯਥਾਸੁਖਂ ਸਾਮਿ ਕਰੋਹਿ ਕਾਮਂ॥

    Dāso ahaṃ tuyha saputtadāro, yathāsukhaṃ sāmi karohi kāmaṃ.

    ੭੯.

    79.

    ‘‘ਯੋ ‘ਇਸ੍ਸਰੋਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਕਰੋਤਿ ਪਾਪਂ, ਕਤ੍વਾ ਚ ਸੋ ਨੁਤ੍ਤਸਤੇ ਪਰੇਸਂ।

    ‘‘Yo ‘issaromhī’ti karoti pāpaṃ, katvā ca so nuttasate paresaṃ;

    ਨ ਤੇਨ ਸੋ ਜੀવਤਿ ਦੀਘਮਾਯੁ, ਦੇવਾਪਿ ਪਾਪੇਨ ਸਮੇਕ੍ਖਰੇ ਨਂ॥

    Na tena so jīvati dīghamāyu, devāpi pāpena samekkhare naṃ.

    ੮੦.

    80.

    ‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਕਂ ਸਾਮਿਕੇਹੀ ਪਦਿਨ੍ਨਂ, ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤਾ ਯੇ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦਾਨਂ।

    ‘‘Aññātakaṃ sāmikehī padinnaṃ, dhamme ṭhitā ye paṭicchanti dānaṃ;

    ਪਟਿਚ੍ਛਕਾ ਦਾਯਕਾ ਚਾਪਿ ਤਤ੍ਥ, ਸੁਖਪ੍ਫਲਞ੍ਞੇવ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਂ॥

    Paṭicchakā dāyakā cāpi tattha, sukhapphalaññeva karonti kammaṃ.

    ੮੧.

    81.

    ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਨੁ ਤੇ ਕੋਚਿ ਨਰੋ ਪਥਬ੍ਯਾ, ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਨ ਮੇ ਪਿਯਾਤਿ।

    ‘‘Añño nu te koci naro pathabyā, saddheyya lokasmi na me piyāti;

    ਭੁਸੋ ਚ ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਮਨਸੋ વਿਘਾਤੋ, ਦਤ੍વਾ ਪਿਯਂ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤਿਂ ਅਦਟ੍ਠਾ॥

    Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā.

    ੮੨.

    82.

    ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਪਿਯਾ ਮਯ੍ਹ ਜਨਿਨ੍ਦ ਏਸਾ, ਨ ਸਾ ਮਮਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਭੂਮਿਪਾਲ।

    ‘‘Addhā piyā mayha janinda esā, na sā mamaṃ appiyā bhūmipāla;

    ਯਂ ਤੇ ਮਯਾ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤੀ ਪਦਿਨ੍ਨਾ, ਭੁਸੇਹਿ ਰਾਜਾ વਨਥਂ ਸਜਾਹਿ॥

    Yaṃ te mayā ummadantī padinnā, bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi.

    ੮੩.

    83.

    ‘‘ਯੋ ਅਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸੁਖੇਨ વਾ ਅਤ੍ਤਸੁਖਂ ਦਹਾਤਿ।

    ‘‘Yo attadukkhena parassa dukkhaṃ, sukhena vā attasukhaṃ dahāti;

    ਯਥੇવਿਦਂ ਮਯ੍ਹ ਤਥਾ ਪਰੇਸਂ, ਯੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ ਸ વੇਦਿ ਧਮ੍ਮਂ॥

    Yathevidaṃ mayha tathā paresaṃ, yo evaṃ jānāti sa vedi dhammaṃ.

    ੮੪.

    84.

    ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਨੁ ਤੇ ਕੋਚਿ ਨਰੋ ਪਥਬ੍ਯਾ, ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਨ ਮੇ ਪਿਯਾਤਿ।

    ‘‘Añño nu te koci naro pathabyā, saddheyya lokasmi na me piyāti;

    ਭੁਸੋ ਚ ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਮਨਸੋ વਿਘਾਤੋ, ਦਤ੍વਾ ਪਿਯਂ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤਿਂ ਅਦਟ੍ਠਾ॥

    Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā.

    ੮੫.

    85.

    ‘‘ਜਨਿਨ੍ਦ ਜਾਨਾਸਿ ਪਿਯਾ ਮਮੇਸਾ, ਨ ਸਾ ਮਮਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਭੂਮਿਪਾਲ।

    ‘‘Janinda jānāsi piyā mamesā, na sā mamaṃ appiyā bhūmipāla;

    ਪਿਯੇਨ ਤੇ ਦਮ੍ਮਿ ਪਿਯਂ ਜਨਿਨ੍ਦ, ਪਿਯਦਾਯਿਨੋ ਦੇવ ਪਿਯਂ ਲਭਨ੍ਤਿ॥

    Piyena te dammi piyaṃ janinda, piyadāyino deva piyaṃ labhanti.

    ੮੬.

    86.

    ‘‘ਸੋ ਨੂਨਾਹਂ વਧਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਾਮਹੇਤੁਕਂ।

    ‘‘So nūnāhaṃ vadhissāmi, attānaṃ kāmahetukaṃ;

    ਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੇਨ, ਅਹਂ વਧਿਤੁਮੁਸ੍ਸਹੇ॥

    Na hi dhammaṃ adhammena, ahaṃ vadhitumussahe.

    ੮੭.

    87.

    ‘‘ਸਚੇ ਤੁવਂ ਮਯ੍ਹ ਸਤਿਂ ਜਨਿਨ੍ਦ, ਨ ਕਾਮਯਾਸਿ ਨਰવੀਰ ਸੇਟ੍ਠ।

    ‘‘Sace tuvaṃ mayha satiṃ janinda, na kāmayāsi naravīra seṭṭha;

    ਚਜਾਮਿ ਨਂ ਸਬ੍ਬਜਨਸ੍ਸ ਸਿਬ੍ਯਾ, ਮਯਾ ਪਮੁਤ੍ਤਂ ਤਤੋ ਅવ੍ਹਯੇਸਿ ਨਂ॥

    Cajāmi naṃ sabbajanassa sibyā, mayā pamuttaṃ tato avhayesi naṃ.

    ੮੮.

    88.

    ‘‘ਅਦੂਸਿਯਂ ਚੇ ਅਭਿਪਾਰਕ ਤ੍વਂ, ਚਜਾਸਿ ਕਤ੍ਤੇ ਅਹਿਤਾਯ ਤ੍ਯਸ੍ਸ।

    ‘‘Adūsiyaṃ ce abhipāraka tvaṃ, cajāsi katte ahitāya tyassa;

    ਮਹਾ ਚ ਤੇ ਉਪવਾਦੋਪਿ ਅਸ੍ਸ, ਨ ਚਾਪਿ ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਨਗਰਮ੍ਹਿ ਪਕ੍ਖੋ॥

    Mahā ca te upavādopi assa, na cāpi tyassa nagaramhi pakkho.

    ੮੯.

    89.

    ‘‘ਅਹਂ ਸਹਿਸ੍ਸਂ ਉਪવਾਦਮੇਤਂ, ਨਿਨ੍ਦਂ ਪਸਂਸਂ ਗਰਹਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ।

    ‘‘Ahaṃ sahissaṃ upavādametaṃ, nindaṃ pasaṃsaṃ garahañca sabbaṃ;

    ਮਮੇਤਮਾਗਚ੍ਛਤੁ ਭੂਮਿਪਾਲ, ਯਥਾਸੁਖਂ ਸਿવਿ ਕਰੋਹਿ ਕਾਮਂ॥

    Mametamāgacchatu bhūmipāla, yathāsukhaṃ sivi karohi kāmaṃ.

    ੯੦.

    90.

    ‘‘ਯੋ ਨੇવ ਨਿਨ੍ਦਂ ਨ ਪਨਪ੍ਪਸਂਸਂ, ਆਦਿਯਤਿ ਗਰਹਂ ਨੋਪਿ ਪੂਜਂ।

    ‘‘Yo neva nindaṃ na panappasaṃsaṃ, ādiyati garahaṃ nopi pūjaṃ;

    ਸਿਰੀ ਚ ਲਕ੍ਖੀ ਚ ਅਪੇਤਿ ਤਮ੍ਹਾ, ਆਪੋ ਸੁવੁਟ੍ਠੀવ ਯਥਾ ਥਲਮ੍ਹਾ॥

    Sirī ca lakkhī ca apeti tamhā, āpo suvuṭṭhīva yathā thalamhā.

    ੯੧.

    91.

    ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਸੁਖਞ੍ਚ ਏਤ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਾਤਿਸਾਰਞ੍ਚ ਮਨੋવਿਘਾਤਂ।

    ‘‘Yaṃ kiñci dukkhañca sukhañca etto, dhammātisārañca manovighātaṃ;

    ਉਰਸਾ ਅਹਂ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਬ੍ਬਂ, ਪਥવੀ ਯਥਾ ਥਾવਰਾਨਂ ਤਸਾਨਂ॥

    Urasā ahaṃ paccuttarissāmi sabbaṃ, pathavī yathā thāvarānaṃ tasānaṃ.

    ੯੨.

    92.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਾਤਿਸਾਰਞ੍ਚ ਮਨੋવਿਘਾਤਂ, ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਨਿਚ੍ਛਾਮਿ ਅਹਂ ਪਰੇਸਂ।

    ‘‘Dhammātisārañca manovighātaṃ, dukkhañca nicchāmi ahaṃ paresaṃ;

    ਏਕੋવਿਮਂ ਹਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਭਾਰਂ, ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਹਾਪਯਨ੍ਤੋ॥

    Ekovimaṃ hārayissāmi bhāraṃ, dhamme ṭhito kiñci ahāpayanto.

    ੯੩.

    93.

    ‘‘ਸਗ੍ਗੂਪਗਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਜਨਿਨ੍ਦ, ਮਾ ਮੇ ਤੁવਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਅਕਾਸਿ।

    ‘‘Saggūpagaṃ puññakammaṃ janinda, mā me tuvaṃ antarāyaṃ akāsi;

    ਦਦਾਮਿ ਤੇ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤਿਂ ਪਸਨ੍ਨੋ, ਰਾਜਾવ ਯਞ੍ਞੇ ਧਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ॥

    Dadāmi te ummadantiṃ pasanno, rājāva yaññe dhanaṃ brāhmaṇānaṃ.

    ੯੪.

    94.

    ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਤੁવਂ ਕਤ੍ਤੇ ਹਿਤੇਸਿ ਮਯ੍ਹਂ, ਸਖਾ ਮਮਂ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤੀ ਤੁવਞ੍ਚ।

    ‘‘Addhā tuvaṃ katte hitesi mayhaṃ, sakhā mamaṃ ummadantī tuvañca;

    ਨਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁ ਦੇવਾ ਪਿਤਰੋ ਚ ਸਬ੍ਬੇ, ਪਾਪਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਂ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ॥

    Nindeyyu devā pitaro ca sabbe, pāpañca passaṃ abhisamparāyaṃ.

    ੯੫.

    95.

    ‘‘ਨ ਹੇਤਧਮ੍ਮਂ ਸਿવਿਰਾਜ વਜ੍ਜੁਂ, ਸਨੇਗਮਾ ਜਾਨਪਦਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇ।

    ‘‘Na hetadhammaṃ sivirāja vajjuṃ, sanegamā jānapadā ca sabbe;

    ਯਂ ਤੇ ਮਯਾ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤੀ ਪਦਿਨ੍ਨਾ, ਭੁਸੇਹਿ ਰਾਜਾ વਨਥਂ ਸਜਾਹਿ॥

    Yaṃ te mayā ummadantī padinnā, bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi.

    ੯੬.

    96.

    ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਤੁવਂ ਕਤ੍ਤੇ ਹਿਤੇਸਿ ਮਯ੍ਹਂ, ਸਖਾ ਮਮਂ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤੀ ਤੁવਞ੍ਚ।

    ‘‘Addhā tuvaṃ katte hitesi mayhaṃ, sakhā mamaṃ ummadantī tuvañca;

    ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਿ ਸੁਕਿਤ੍ਤਿਤਾਨਿ, ਸਮੁਦ੍ਦવੇਲਾવ ਦੁਰਚ੍ਚਯਾਨਿ॥

    Satañca dhammāni sukittitāni, samuddavelāva duraccayāni.

    ੯੭.

    97.

    ‘‘ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਮੇਸਿ ਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ, ਧਾਤਾ વਿਧਾਤਾ ਚਸਿ ਕਾਮਪਾਲੋ।

    ‘‘Āhuneyyo mesi hitānukampī, dhātā vidhātā casi kāmapālo;

    ਤਯੀ ਹੁਤਾ ਰਾਜ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹਿ, ਕਾਮੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤਿਂ ਪਟਿਚ੍ਛ॥

    Tayī hutā rāja mahapphalā hi, kāmena me ummadantiṃ paṭiccha.

    ੯੮.

    98.

    ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਪਾਰਕ ਤ੍વਂ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਚਾਰੀ ਮਮ ਕਤ੍ਤੁਪੁਤ੍ਤ।

    ‘‘Addhā hi sabbaṃ abhipāraka tvaṃ, dhammaṃ acārī mama kattuputta;

    ਅਞ੍ਞੋ ਨੁ ਤੇ ਕੋ ਇਧ ਸੋਤ੍ਥਿਕਤ੍ਤਾ, ਦ੍વਿਪਦੋ ਨਰੋ ਅਰੁਣੇ ਜੀવਲੋਕੇ॥

    Añño nu te ko idha sotthikattā, dvipado naro aruṇe jīvaloke.

    ੯੯.

    99.

    ‘‘ਤੁવਂ ਨੁ ਸੇਟ੍ਠੋ ਤ੍વਮਨੁਤ੍ਤਰੋਸਿ, ਤ੍વਂ ਧਮ੍ਮਗੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮવਿਦੂ ਸੁਮੇਧੋ।

    ‘‘Tuvaṃ nu seṭṭho tvamanuttarosi, tvaṃ dhammagutto dhammavidū sumedho;

    ਸੋ ਧਮ੍ਮਗੁਤ੍ਤੋ ਚਿਰਮੇવ ਜੀવ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਮੇ ਦੇਸਯ ਧਮ੍ਮਪਾਲ॥

    So dhammagutto cirameva jīva, dhammañca me desaya dhammapāla.

    ੧੦੦.

    100.

    ‘‘ਤਦਿਙ੍ਘ ਅਭਿਪਾਰਕ, ਸੁਣੋਹਿ વਚਨਂ ਮਮ।

    ‘‘Tadiṅgha abhipāraka, suṇohi vacanaṃ mama;

    ਧਮ੍ਮਂ ਤੇ ਦੇਸਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਤਂ ਆਸੇવਿਤਂ ਅਹਂ॥

    Dhammaṃ te desayissāmi, sataṃ āsevitaṃ ahaṃ.

    ੧੦੧.

    101.

    ‘‘ਸਾਧੁ ਧਮ੍ਮਰੁਚੀ ਰਾਜਾ, ਸਾਧੁ ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਨਰੋ।

    ‘‘Sādhu dhammarucī rājā, sādhu paññāṇavā naro;

    ਸਾਧੁ ਮਿਤ੍ਤਾਨਮਦ੍ਦੁਬ੍ਭੋ, ਪਾਪਸ੍ਸਾਕਰਣਂ ਸੁਖਂ॥

    Sādhu mittānamaddubbho, pāpassākaraṇaṃ sukhaṃ.

    ੧੦੨.

    102.

    ‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨਸ੍ਸ વਿਜਿਤੇ, ਠਿਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਰਾਜਿਨੋ।

    ‘‘Akkodhanassa vijite, ṭhitadhammassa rājino;

    ਸੁਖਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਆਸੇਥ, ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਾਯ ਸਙ੍ਘਰੇ॥

    Sukhaṃ manussā āsetha, sītacchāyāya saṅghare.

    ੧੦੩.

    103.

    ‘‘ਨ ਚਾਹਮੇਤਂ ਅਭਿਰੋਚਯਾਮਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਸਮੇਕ੍ਖਕਤਂ ਅਸਾਧੁ।

    ‘‘Na cāhametaṃ abhirocayāmi, kammaṃ asamekkhakataṃ asādhu;

    ਯੇ વਾਪਿ ਞਤ੍વਾਨ ਸਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਉਪਮਾ ਇਮਾ ਮਯ੍ਹਂ ਤੁવਂ ਸੁਣੋਹਿ॥

    Ye vāpi ñatvāna sayaṃ karonti, upamā imā mayhaṃ tuvaṃ suṇohi.

    ੧੦੪.

    104.

    ‘‘ਗવਂ ਚੇ ਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਜਿਮ੍ਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪੁਙ੍ਗવੋ।

    ‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, jimhaṃ gacchati puṅgavo;

    ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਜਿਮ੍ਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨੇਤ੍ਤੇ ਜਿਮ੍ਹਂ ਗਤੇ ਸਤਿ॥

    Sabbā tā jimhaṃ gacchanti, nette jimhaṃ gate sati.

    ੧੦੫.

    105.

    ‘‘ਏવਮੇવ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਯੋ ਹੋਤਿ ਸੇਟ੍ਠਸਮ੍ਮਤੋ।

    ‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;

    ਸੋ ਚੇ ਅਧਮ੍ਮਂ ਚਰਤਿ, ਪਗੇવ ਇਤਰਾ ਪਜਾ।

    So ce adhammaṃ carati, pageva itarā pajā;

    ਸਬ੍ਬਂ ਰਟ੍ਠਂ ਦੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਰਾਜਾ ਚੇ ਹੋਤਿ ਅਧਮ੍ਮਿਕੋ॥

    Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukhaṃ seti, rājā ce hoti adhammiko.

    ੧੦੬.

    106.

    ‘‘ਗવਂ ਚੇ ਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਉਜੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪੁਙ੍ਗવੋ।

    ‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, ujuṃ gacchati puṅgavo;

    ਸਬ੍ਬਾ ਗਾવੀ ਉਜੁਂ ਯਨ੍ਤਿ, ਨੇਤ੍ਤੇ ਉਜੁਂ ਗਤੇ ਸਤਿ॥

    Sabbā gāvī ujuṃ yanti, nette ujuṃ gate sati.

    ੧੦੭.

    107.

    ‘‘ਏવਮੇવ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਯੋ ਹੋਤਿ ਸੇਟ੍ਠਸਮ੍ਮਤੋ।

    ‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;

    ਸੋ ਸਚੇ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਤਿ, ਪਗੇવ ਇਤਰਾ ਪਜਾ।

    So sace dhammaṃ carati, pageva itarā pajā;

    ਸਬ੍ਬਂ ਰਟ੍ਠਂ ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਰਾਜਾ ਚੇ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕੋ॥

    Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti, rājā ce hoti dhammiko.

    ੧੦੮.

    108.

    ‘‘ਨ ਚਾਪਾਹਂ ਅਧਮ੍ਮੇਨ, ਅਮਰਤ੍ਤਮਭਿਪਤ੍ਥਯੇ।

    ‘‘Na cāpāhaṃ adhammena, amarattamabhipatthaye;

    ਇਮਂ વਾ ਪਥવਿਂ ਸਬ੍ਬਂ, વਿਜੇਤੁਂ ਅਭਿਪਾਰਕ॥

    Imaṃ vā pathaviṃ sabbaṃ, vijetuṃ abhipāraka.

    ੧੦੯.

    109.

    ‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਰਤਨਂ ਇਧ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Yañhi kiñci manussesu, ratanaṃ idha vijjati;

    ਗਾવੋ ਦਾਸੋ ਹਿਰਞ੍ਞਞ੍ਚ, વਤ੍ਥਿਯਂ ਹਰਿਚਨ੍ਦਨਂ॥

    Gāvo dāso hiraññañca, vatthiyaṃ haricandanaṃ.

    ੧੧੦.

    110.

    ‘‘ਅਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯੋ ਰਤਨਂ ਮਣਿਕਞ੍ਚ, ਯਞ੍ਚਾਪਿ ਮੇ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ ਅਭਿਪਾਲਯਨ੍ਤਿ।

    ‘‘Assitthiyo ratanaṃ maṇikañca, yañcāpi me candimasūriyā abhipālayanti;

    ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁ વਿਸਮਂ ਚਰੇਯ੍ਯਂ, ਮਜ੍ਝੇ ਸਿવੀਨਂ ਉਸਭੋਮ੍ਹਿ ਜਾਤੋ॥

    Na tassa hetu visamaṃ careyyaṃ, majjhe sivīnaṃ usabhomhi jāto.

    ੧੧੧.

    111.

    ‘‘ਨੇਤਾ ਹਿਤਾ ਉਗ੍ਗਤੋ ਰਟ੍ਠਪਾਲੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਿવੀਨਂ ਅਪਚਾਯਮਾਨੋ।

    ‘‘Netā hitā uggato raṭṭhapālo, dhammaṃ sivīnaṃ apacāyamāno;

    ਸੋ ਧਮ੍ਮਮੇવਾਨੁવਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕੇ ਚਿਤ੍ਤવਸੇ ਨ વਤ੍ਤੋ॥

    So dhammamevānuvicintayanto, tasmā sake cittavase na vatto.

    ੧੧੨.

    112.

    ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਤੁવਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਅਬ੍ਯਸਨਂ ਸਿવਂ।

    ‘‘Addhā tuvaṃ mahārāja, niccaṃ abyasanaṃ sivaṃ;

    ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ ਚਿਰਂ ਰਜ੍ਜਂ, ਪਞ੍ਞਾ ਹਿ ਤવ ਤਾਦਿਸੀ॥

    Karissasi ciraṃ rajjaṃ, paññā hi tava tādisī.

    ੧੧੩.

    113.

    ‘‘ਏਤਂ ਤੇ ਅਨੁਮੋਦਾਮ, ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਸਿ।

    ‘‘Etaṃ te anumodāma, yaṃ dhammaṃ nappamajjasi;

    ਧਮ੍ਮਂ ਪਮਜ੍ਜ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਰਟ੍ਠਾ ਚવਤਿ ਇਸ੍ਸਰੋ॥

    Dhammaṃ pamajja khattiyo, raṭṭhā cavati issaro.

    ੧੧੪.

    114.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯ।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;

    ਇਧ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਿਤ੍વਾਨ, ਰਾਜ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    ੧੧੫.

    115.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯ।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya;

    ਇਧ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਿਤ੍વਾਨ, ਰਾਜ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    ੧੧੬.

    116.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚੇਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯ।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya;

    ਇਧ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਿਤ੍વਾਨ, ਰਾਜ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    ੧੧੭.

    117.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, વਾਹਨੇਸੁ ਬਲੇਸੁ ਚ।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca;

    ਇਧ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਿਤ੍વਾਨ, ਰਾਜ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    ੧੧੮.

    118.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਗਾਮੇਸੁ ਨਿਗਮੇਸੁ ਚ।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca;

    ਇਧ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਿਤ੍વਾਨ, ਰਾਜ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    ੧੧੯.

    119.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਰਟ੍ਠੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਚ।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu janapadesu ca;

    ਇਧ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਿਤ੍વਾਨ, ਰਾਜ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    ੧੨੦.

    120.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਚ।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, samaṇabrāhmaṇesu ca;

    ਇਧ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਿਤ੍વਾਨ, ਰਾਜ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    ੧੨੧.

    121.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਮਿਗਪਕ੍ਖੀਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯ।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya;

    ਇਧ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਿਤ੍વਾਨ, ਰਾਜ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    ੧੨੨.

    122.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਧਮ੍ਮੋ ਚਿਣ੍ਣੋ ਸੁਖਾવਹੋ।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, dhammo ciṇṇo sukhāvaho;

    ਇਧ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਿਤ੍વਾਨ, ਰਾਜ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    ੧੨੩.

    123.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਸਇਨ੍ਦਾ ਦੇવਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾ।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, saindā devā sabrahmakā;

    ਸੁਚਿਣ੍ਣੇਨ ਦਿવਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ ਰਾਜ ਪਾਮਦੋ’’ਤਿ॥

    Suciṇṇena divaṃ pattā, mā dhammaṃ rāja pāmado’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪੀਤਿ, ਜਨਿਨ੍ਦ, ਅਹਮੇਤਂ ਏਕਕੋવ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਮਞ੍ਚ ਤੁવਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਜਾ ਇਮਸ੍ਸ ਕਤਸ੍ਸ ਆਕਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਜਞ੍ਞਾ ਨ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਭੁਸੇਹੀਤਿ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਭਿਰਮਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਣ੍ਹਾવਨਥਂ ਭੁਸਂ ਕਰੋਹਿ વਡ੍ਢੇਹਿ ਮਨੋਰਥਂ ਪੂਰੇਹਿ। ਸਜਾਹੀਤਿ ਮਨੋਰਥਂ ਪਨ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਚੇ ਤੇ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਥ ਨਂ ਸਜਾਹਿ ਮਯ੍ਹਮੇવ ਪਟਿਦੇਹਿ। ਕਮ੍ਮਕਰਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮ ਅਭਿਪਾਰਕ, ਯੋ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਪਚ੍ਛਾ ਮਾ ਇਧ ਅਞ੍ਞੇ ਇਦਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਮਞ੍ਞਿਂਸੁ ਮਾ ਜਾਨਨ੍ਤੂਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਦੁਚਿਨ੍ਤਿਤਮੇਤਂ ਤਸ੍ਸ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਮੇਤਨ੍ਤਿ ਯੇ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਚ ਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯੇવ। ਨ ਮੇ ਪਿਯਾਤਿ, ਸਮ੍ਮ ਅਭਿਪਾਰਕ, ਅਞ੍ਞੋ ਨੁ ਤੇ ਕੋਚਿ ‘‘ਇਧ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਸਕਲਾਯਪਿ ਪਥવਿਯਾ ਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤੀ ਪਿਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਦ੍ਦਹੇਯ੍ਯ।

    Tattha sabbāpīti, janinda, ahametaṃ ekakova paṭicchādetvā ānessāmi, tasmā ṭhapetvā mamañca tuvañca aññā sabbāpi pajā imassa katassa ākāramattampi na jaññā na jānissanti. Bhusehīti tāya saddhiṃ abhiramanto attano taṇhāvanathaṃ bhusaṃ karohi vaḍḍhehi manorathaṃ pūrehi. Sajāhīti manorathaṃ pana pūretvā sace te na ruccati, atha naṃ sajāhi mayhameva paṭidehi. Kammakaranti, samma abhipāraka, yo manusso pāpakaṃ kammaṃ karonto, so pacchā mā idha aññe idaṃ pāpakammaṃ maññiṃsu mā jānantūti maññati cinteti, ducintitametaṃ tassa. Kiṃkāraṇā? Passanti bhūtāni karontametanti ye ca buddhā paccekabuddhā buddhaputtā iddhiyā yuttā, te ca naṃ passantiyeva. Na me piyāti, samma abhipāraka, añño nu te koci ‘‘idha lokasmiṃ sakalāyapi pathaviyā na me ummādantī piyā’’ti evaṃ saddaheyya.

    ਸੀਹੋવ ਸੇਲਸ੍ਸ ਗੁਹਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਤਂ ਇਧ ਨ ਆਨੇਸਿ, ਅਥ ਯਥਾ ਸੀਹੋ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸੀਹਪੋਤਿਕਾਯ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਮਣਿਗੁਹਂ ਉਪੇਤਿ, ਏવਂ ਤਸ੍ਸਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛ, ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪੂਰੇਹੀਤਿ। ਸੁਖਪ੍ਫਲਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮ ਅਭਿਪਾਰਕ, ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਫੁਟ੍ਠਾ ਸਮਾਨਾ ਨ ਸੁਖવਿਪਾਕਦਾਯਕਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮੋਹਿਤਾ વਾਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਮੋਹੇਨ ਮੂਲ਼੍ਹਾ ਸੁਖੇਨ ਮਤ੍ਤਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨ ਸਮਾਚਰਨ੍ਤਿ। ਯਥਾਸੁਖਂ, ਸਾਮਿ, ਕਰੋਹਿ ਕਾਮਨ੍ਤਿ, ਸਾਮਿ ਸਿવਿਰਾਜ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਸਿਂ ਪਰਿਚਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਰਹਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤ੍વਂ ਯਥਾਸੁਖਂ ਯਥਾਜ੍ਝਾਸਯਂ ਕਾਮਂ ਕਰੋਹਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਚ੍ਛਂ ਪੂਰੇਹੀਤਿ। ਨ ਤੇਨ ਸੋ ਜੀવਤੀਤਿ, ਸਮ੍ਮ ਅਭਿਪਾਰਕ, ਯੋ ‘‘ਇਸ੍ਸਰੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਪਾਪਂ ਕਰੋਤਿ, ਕਤ੍વਾ ਚ ਕਿਂ ਮਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ વਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਉਤ੍ਤਸਤਿ ਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ਸੋ ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਨ ਚ ਦੀਘਕਾਲਂ ਜੀવਤਿ, ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਮਰਤਿ, ਦੇવਤਾਪਿ ਪਨ ‘‘ਕਿਂ ਇਮਸ੍ਸ ਪਾਪਰਞ੍ਞੋ ਰਜ੍ਜੇਨ, વਰਮਸ੍ਸ વਾਲ਼ੁਕਘਟਂ ਗਲੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ।

    Sīhova selassa guhanti, mahārāja, sace tvaṃ taṃ idha na ānesi, atha yathā sīho kilesapariḷāhe uppanne sīhapotikāya vasanaṭṭhānaṃ maṇiguhaṃ upeti, evaṃ tassā vasanaṭṭhānaṃ gaccha, tattha attano patthanaṃ pūrehīti. Sukhapphalanti, samma abhipāraka, paṇḍitā attano dukkhena phuṭṭhā samānā na sukhavipākadāyakakammaṃ pariccajanti, sammohitā vāpi hutvā mohena mūḷhā sukhena mattā pāpakammaṃ nāma na samācaranti. Yathāsukhaṃ, sāmi, karohi kāmanti, sāmi sivirāja, attano dāsiṃ paricārentassa garahā nāma natthi, tvaṃ yathāsukhaṃ yathājjhāsayaṃ kāmaṃ karohi, attano icchaṃ pūrehīti. Na tena so jīvatīti, samma abhipāraka, yo ‘‘issaromhī’’ti pāpaṃ karoti, katvā ca kiṃ maṃ devamanussā vakkhantīti na uttasati na ottappati, so tena kammena na ca dīghakālaṃ jīvati, khippameva marati, devatāpi pana ‘‘kiṃ imassa pāparañño rajjena, varamassa vāḷukaghaṭaṃ gale bandhitvā maraṇa’’nti lāmakena cakkhunā olokenti.

    ਅਞ੍ਞਾਤਕਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਤੇਹਿ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਪਦਿਨ੍ਨਂ ਦਾਨਂ ਯੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਚ੍ਛਕਾ ਚ ਦਾਯਕਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸੁਖਪ੍ਫਲਮੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇ ਹਿ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਤਂ ਦਾਨਂ ਦਾਯਕਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਂ વਿਪਾਕਂ ਦੇਤੀਤਿ। ਯੋ ਅਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖੇਨਾਤਿ, ਸਮ੍ਮ ਅਭਿਪਾਰਕ, ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਦਹਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਤੋ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਪਰਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਖਿਪਤਿ, ਪਰਸ੍ਸ વਾ ਸੁਖੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਖਂ ਦਹਤਿ, ਪਰਸ੍ਸ ਸੁਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਂ ਦੁਕ੍ਖਿਤਂ ਕਰੋਤਿ, ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਂ ਦੁਕ੍ਖਿਤਂ ਕਰੋਤਿ, ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਸੁਖਂ ਨਾਸੇਤਿ, ਨ ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘‘ਯਥੇવਿਦਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਥਾ ਪਰੇਸ’’ਨ੍ਤਿ, ਸ વੇਦਿ ਧਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਅਯਮੇਤਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥੋ।

    Aññātakanti, mahārāja, aññesaṃ santakaṃ tehi sāmikehi padinnaṃ dānaṃ ye attano dhamme ṭhitā paṭicchanti, te tattha paṭicchakā ca dāyakā ca sabbepi sukhapphalameva kammaṃ karonti. Paṭiggāhake hi paṭiggaṇhante taṃ dānaṃ dāyakassa mahantaṃ vipākaṃ detīti. Yo attadukkhenāti, samma abhipāraka, yo attano dukkhena pīḷito taṃ parassa dahati, attano sarīrato apanetvā parassa sarīre khipati, parassa vā sukhena attano sukhaṃ dahati, parassa sukhaṃ gahetvā attani pakkhipati, ‘‘attano dukkhaṃ harissāmī’’ti paraṃ dukkhitaṃ karoti, ‘‘attānaṃ sukhessāmī’’ti paraṃ dukkhitaṃ karoti, ‘‘attānaṃ sukhessāmī’’ti parassa sukhaṃ nāseti, na so dhammaṃ jānāti. Yo pana evaṃ jānāti ‘‘yathevidaṃ mayhaṃ sukhadukkhaṃ, tathā paresa’’nti, sa vedi dhammaṃ jānāti nāmāti ayametissā gāthāya attho.

    ਪਿਯੇਨ ਤੇ ਦਮ੍ਮੀਤਿ ਪਿਯੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਪਿਯਂ ਫਲਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਦਮ੍ਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਿਯਂ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ ਸਂਸਾਰੇ ਸਂਸਰਨ੍ਤਾ ਪਿਯਮੇવ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਕਾਮਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮ ਅਭਿਪਾਰਕ , ਕਾਮਹੇਤੁਕਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਧਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮੇ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਮਯ੍ਹ ਸਤਿਨ੍ਤਿ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ। ‘‘ਮਯ੍ਹ ਸਤੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਾਤਿ ਏવਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਤਂ ਨ ਕਾਮੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬਜਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਸੇਨਿਯੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਜਨਸ੍ਸ ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਅਹਿਤਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਤਤੋ ਅવ੍ਹਯੇਸੀਤਿ ਤਤੋ ਤਂ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਆਨੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਅਦੂਸਿਯਨ੍ਤਿ ਅਨਪਰਾਧਂ। ਕਤ੍ਤੇਤਿ ਤਮੇવ ਅਪਰੇਨ ਨਾਮੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਰਞ੍ਞੋ ਹਿਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਨ ਚਾਪਿ ਤ੍ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਅਕਿਚ੍ਚਕਾਰੀਤਿ ਨਗਰੇ ਤવ ਕੋਚਿ ਪਕ੍ਖੋਪਿ ਨ ਭવੇਯ੍ਯ।

    Piyena te dammīti piyena kāraṇabhūtena piyaṃ phalaṃ patthento dammīti attho. Piyaṃ labhantīti saṃsāre saṃsarantā piyameva labhanti. Kāmahetukanti, samma abhipāraka , kāmahetukaṃ ayuttaṃ katvā ‘‘attānaṃ vadhissāmī’’ti me parivitakko uppajjati. Mayha satinti mama santakaṃ. ‘‘Mayha satī’’tipi pāṭho, mama santakāti evaṃ maññamāno sace tvaṃ taṃ na kāmesīti attho. Sabbajanassāti sabbā seniyo sannipātāpetvā tassa sabbajanassa ayaṃ mayhaṃ ahitāti pariccajissāmi. Tato avhayesīti tato taṃ apariggahitattā āneyyāsi. Adūsiyanti anaparādhaṃ. Katteti tameva aparena nāmena ālapati. So hi rañño hitaṃ karoti, tasmā ‘‘kattā’’ti vuccati. Na cāpi tyassāti evaṃ akiccakārīti nagare tava koci pakkhopi na bhaveyya.

    ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਉਪવਾਦਮੇવ, ਸਚੇਪਿ ਮਂ ਕੋਚਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਨਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ વਾ ਪਸਂਸਿਸ੍ਸਤਿ વਾ, ਦੋਸਂ વਾ ਪਨ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋ ਗਰਹਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਮ੍ਪਾਹਂ ਨਿਨ੍ਦਂ ਪਸਂਸਂ ਗਰਹਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਮਮ ਆਗਚ੍ਛਤੂਤਿ વਦਤਿ। ਤਮ੍ਹਾਤਿ ਯੋ ਏਤੇ ਨਿਨ੍ਦਾਦਯੋ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਮ੍ਹਾ ਪੁਰਿਸਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਿਰੀ ਚ ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਲਕ੍ਖੀ ਚ ਥਲਟ੍ਠਾਨਤੋ ਸੁવੁਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਆਪੋ વਿਯ ਅਪੇਤਿ ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ। ਏਤ੍ਤੋਤਿ ਇਤੋ ਮਮ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਕਾਰਣਾ। ਧਮ੍ਮਾਤਿਸਾਰਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਂ વਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਹੋਤਿ। ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਧਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਥਾવਰਾਨਂ ਤਸਾਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਮਹਾਪਥવੀ ਖੀਣਾਸવਾਨਞ੍ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਤਥੇવਾਹਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਧਿવਾਸੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਏਕੋવਿਮਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਏਕੋવ ਇਮਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਕ੍ਖਭਾਰਂ ਹਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਧਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ વਹਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋਤਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਧਮ੍ਮੇ ਪવੇਣਿਧਮ੍ਮੇ ਤਿવਿਧਸੁਚਰਿਤਧਮ੍ਮੇ ਚ ਠਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ।

    Nindanti na kevalaṃ upavādameva, sacepi maṃ koci sammukhā nindissati vā pasaṃsissati vā, dosaṃ vā pana āropento garahissati, tampāhaṃ nindaṃ pasaṃsaṃ garahañca sabbaṃ sahissāmi, sabbametaṃ mama āgacchatūti vadati. Tamhāti yo ete nindādayo na gaṇhāti, tamhā purisā issariyasaṅkhātā sirī ca paññāsaṅkhātā lakkhī ca thalaṭṭhānato suvuṭṭhisaṅkhāto āpo viya apeti na patiṭṭhātīti. Ettoti ito mama tassā pariccattakāraṇā. Dhammātisārañcāti dhammaṃ atikkamitvā pavattaṃ akusalaṃ vā yaṃ kiñci hoti. Paccuttarissāmīti sampaṭicchissāmi dhārayissāmi. Thāvarānaṃ tasānanti yathā mahāpathavī khīṇāsavānañca puthujjanānañca kiñci sampaṭicchati sabbaṃ adhivāseti, tathevāhampi sabbametaṃ sampaṭicchissāmi adhivāsessāmīti dīpeti. Ekovimanti ahaṃ ekova imampi attano dukkhabhāraṃ hārayissāmi dhārayissāmi vahissāmi. Dhamme ṭhitoti vinicchayadhamme paveṇidhamme tividhasucaritadhamme ca ṭhito hutvā.

    ਸਗ੍ਗੂਪਗਨ੍ਤਿ , ਦੇવ, ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮੇਤਂ ਸਗ੍ਗੂਪਗਂ ਹੋਤਿ। ਯਞ੍ਞੇ ਧਨਨ੍ਤਿ ਯਞ੍ਞਧਨਂ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਸਖਾਤਿ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤੀਪਿ ਮਮ ਸਹਾਯਿਕਾ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਸਹਾਯਕੋ। ਪਿਤਰੋਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ। ਸਬ੍ਬੇਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਦੇવਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋવ, ਸਬ੍ਬੇ ਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋਪਿ ਮਂ ਪਸ੍ਸਥ, ‘‘ਭੋ, ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਸਹਾਯਿਕਾ ਇਮਿਨਾ ਗੇਹੇ ਕਤਾ’’ਤਿ ਨਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ। ਨ ਹੇਤਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨ ਹਿ ਏਤਂ ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ। ਯਂ ਤੇ ਮਯਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਮਯਾ ਸਾ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਨ વਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਤਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਖਨ੍ਤਿਮੇਤ੍ਤਾਭਾવਨਾਸੀਲਾਚਾਰਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਧਮ੍ਮਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਿਤਾਨਿ ਸਮੁਦ੍ਦવੇਲਾવ ਦੁਰਚ੍ਚਯਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦੋ વੇਲਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਏવਮਹਮ੍ਪਿ ਸੀਲવੇਲਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਦਤਿ।

    Saggūpaganti , deva, puññakammaṃ nāmetaṃ saggūpagaṃ hoti. Yaññe dhananti yaññadhanaṃ, ayameva vā pāṭho. Sakhāti ummādantīpi mama sahāyikā, tvampi sahāyako. Pitaroti brahmāno. Sabbeti na kevalaṃ devabrahmānova, sabbe raṭṭhavāsinopi maṃ passatha, ‘‘bho, sahāyakassa bhariyā sahāyikā iminā gehe katā’’ti nindeyyuṃ. Na hetadhammanti na hi etaṃ adhammikaṃ. Yaṃ te mayāti yasmā mayā sā tuyhaṃ dinnā, tasmā etaṃ adhammoti na vadissanti. Satanti santānaṃ buddhādīnaṃ khantimettābhāvanāsīlācārasaṅkhātāni dhammāni suvaṇṇitāni samuddavelāva duraccayāni, tasmā yathā samuddo velaṃ nātikkamati, evamahampi sīlavelaṃ nātikkamissāmīti vadati.

    ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਮੇਸੀਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤ੍વਂ ਮਮ ਆਹੁਨਪਾਹੁਨਸਕ੍ਕਾਰਸ੍ਸਾਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ। ਧਾਤਾ વਿਧਾਤਾ ਚਸਿ ਕਾਮਪਾਲੋਤਿ ਤ੍વਂ ਮਮ, ਦੇવ, ਧਾਰਣਤੋ ਧਾਤਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸੁਖਸ੍ਸ વਿਦਹਨਤੋ વਿਧਾਤਾ ਇਚ੍ਛਿਤਪਤ੍ਥਿਤਾਨਂ ਕਾਮਾਨਂ ਪਾਲਨਤੋ ਕਾਮਪਾਲੋ। ਤਯੀ ਹੁਤਾਤਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦਿਨ੍ਨਾ। ਕਾਮੇਨ ਮੇਤਿ ਮਮ ਕਾਮੇਨ ਮਮ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਤਿ ਏવਂ ਅਭਿਪਾਰਕੋ ਰਞ੍ਞੋ ਦੇਤਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤਂ ਸਾਕੁਣਿਕਪਚ੍ਛਿਂ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਦੇਨ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਅਟવਿਯਂ ਖਿਪਨ੍ਤਾ વਿਯ ਉਭੋਪਿ ਨਂ ਜਹਨ੍ਤੇવ। ਇਦਾਨਿ ਰਾਜਾ ਪੁਨ ਅਕਥਨਤ੍ਥਾਯ ਤਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਹੀ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਤ੍ਤੁਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪਿਤਾਪਿਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਾવ, ਤੇਨ ਨਂ ਏવਂ ਆਲਪਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਦ੍ਧਾ ਤ੍વਂ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਯ੍ਹਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਂ ਅਚਰਿ, ਹਿਤਮੇવ વੁਡ੍ਢਿਮੇવ ਅਕਾਸਿ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹੁਂ ਕਥੇਸਿ, ‘‘ਮਾ ਏવਂ વਿਪ੍ਪਲਪਸਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਨੁ ਤੇ ਦ੍વਿਪਦੋ ਨਰੋ, ਕੋ ਇਧ ਜੀવਲੋਕੇ ਅਰੁਣੇਯੇવ ਸੋਤ੍ਥਿਕਤ੍ਤਾ, ਸਚੇ ਹਿ ਅਹਂ વਿਯ ਅਞ੍ਞੋ ਰਾਜਾ ਤવ ਭਰਿਯਾਯ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਅਭવਿਸ੍ਸ, ਅਨ੍ਤੋਅਰੁਣੇਯੇવ ਤવ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰੇ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਹਂ ਪਨ ਅਕੁਸਲਭਯੇਨੇવ ਨ ਕਰੋਮਿ, ਤੁਣ੍ਹੀ ਹੋਹਿ, ਨ ਮੇ ਏਤਾਯ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਤਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਸਿ।

    Āhuneyyo mesīti, mahārāja, tvaṃ mama āhunapāhunasakkārassānucchaviko. Dhātā vidhātā casi kāmapāloti tvaṃ mama, deva, dhāraṇato dhātā issariyasukhassa vidahanato vidhātā icchitapatthitānaṃ kāmānaṃ pālanato kāmapālo. Tayī hutāti tuyhaṃ dinnā. Kāmena meti mama kāmena mama patthanāya ummādantiṃ paṭicchāti evaṃ abhipārako rañño deti. Rājā ‘‘na mayhaṃ attho’’ti paṭikkhipati. Bhūmiyaṃ patitaṃ sākuṇikapacchiṃ piṭṭhipādena paharitvā aṭaviyaṃ khipantā viya ubhopi naṃ jahanteva. Idāni rājā puna akathanatthāya taṃ santajjento ‘‘addhā hī’’ti gāthamāha. Tattha kattuputtāti pitāpissa kattāva, tena naṃ evaṃ ālapati. Idaṃ vuttaṃ hoti – addhā tvaṃ ito pubbe mayhaṃ sabbadhammaṃ acari, hitameva vuḍḍhimeva akāsi, idāni pana paṭipakkho hutvā bahuṃ kathesi, ‘‘mā evaṃ vippalapasi, añño nu te dvipado naro, ko idha jīvaloke aruṇeyeva sotthikattā, sace hi ahaṃ viya añño rājā tava bhariyāya paṭibaddhacitto abhavissa, antoaruṇeyeva tava sīsaṃ chindāpetvā taṃ attano ghare kareyya, ahaṃ pana akusalabhayeneva na karomi, tuṇhī hohi, na me etāya attho’’ti taṃ santajjesi.

    ਸੋ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਥੁਤਿવਸੇਨ ‘‘ਤੁવਂ ਨੂ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਮਹਾਰਾਜ, ਤ੍વਞ੍ਞੇવ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਨਰਿਨ੍ਦਾਨਂ ਸੇਟ੍ਠੋ, ਤ੍વਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ, ਤ੍વਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਧਮ੍ਮਪવੇਣਿਧਮ੍ਮਸੁਚਰਿਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗੋਪਾਯਨੇਨ ਧਮ੍ਮਗੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਸਂ વਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮવਿਦੂ ਤ੍વਂ ਸੁਮੇਧੋ, ਸੋ ਤ੍વਂ ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਗੋਪੇਸਿ, ਤੇਨੇવ ਗੁਤ੍ਤੋ ਚੀਰਂ ਜੀવ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਮੇ ਦੇਸੇਹਿ ਧਮ੍ਮਪਾਲਕ, ਧਮ੍ਮਗੋਪਕ, ਰਾਜવਰਾਤਿ।

    So taṃ sutvā puna kiñci vattuṃ asakkonto rañño thutivasena ‘‘tuvaṃ nū’’ti gāthamāha. Tassattho – mahārāja, tvaññeva sakalajambudīpe sabbesaṃ narindānaṃ seṭṭho, tvaṃ anuttaro, tvaṃ vinicchayadhammapaveṇidhammasucaritadhammānaṃ gopāyanena dhammagutto, tesaṃ viditattā dhammavidū tvaṃ sumedho, so tvaṃ yaṃ dhammaṃ gopesi, teneva gutto cīraṃ jīva, dhammañca me desehi dhammapālaka, dhammagopaka, rājavarāti.

    ਅਥ ਰਾਜਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਦਿਙ੍ਘਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਇਙ੍ਘਾਤਿ ਚੋਦਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਯਸ੍ਮਾ ਮਂ ਤ੍વਂ ਚੋਦੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਤਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਆਸੇવਿਤਂ। ਸਾਧੂਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਪਸਤ੍ਥੋ। વਿਨਿਚ੍ਛਯਪવੇਣਿਸੁਚਰਿਤਧਮ੍ਮੇ ਰੋਚੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਰੁਚਿ। ਤਾਦਿਸੋ ਹਿ ਜੀવਿਤਂ ਜਹਨ੍ਤੋਪਿ ਅਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁ। ਪਞ੍ਞਾਣવਾਤਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਮਿਤ੍ਤਾਨਮਦ੍ਦੁਬ੍ਭੋਤਿ ਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਦੁਸ੍ਸਨਭਾવੋ। ਠਿਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤਿવਿਧਧਮ੍ਮਸ੍ਸ। ਆਸੇਥਾਤਿ ਆਸੇਯ੍ਯੁਂ ਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯੁਂ। ਦੇਸਨਾਸੀਸਮੇવ ਚੇਤਂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਸੁਖਂ ਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਾਯਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਞਾਤਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸੀਤਲਾਯ ਛਾਯਾਯ। ਸਙ੍ਘਰੇਤਿ ਸਕਘਰੇ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਧਮ੍ਮਬਲਿਦਣ੍ਡਾਦੀਹਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਾ ਸੁਖਂ વਸੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨ ਚਾਹਮੇਤਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮ ਅਭਿਪਾਰਕ, ਯਮੇਤਂ ਅਸਮੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਕਤਂ ਅਸਾਧੁਕਮ੍ਮਂ, ਏਤਂ ਅਹਂ ਨ ਰੋਚਯਾਮਿ। ਯੇ વਾਪਿ ਞਤ੍વਾਨਾਤਿ ਯੇ વਾ ਪਨ ਰਾਜਾਨੋ ਞਤ੍વਾ ਤੁਲੇਤ੍વਾ ਤੀਰੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਾਹਂ ਕਮ੍ਮਂ ਰੋਚੇਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਉਪਮਾ ਇਮਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇ ਤ੍વਂ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮਾ ਦ੍વੇ ਉਪਮਾ ਸੁਣੋਹਿ।

    Atha rājā dhammaṃ desento ‘‘tadiṅghā’’tiādimāha. Tattha iṅghāti codanatthe nipāto, yasmā maṃ tvaṃ codesi, tasmāti attho. Satanti buddhādīhi sappurisehi āsevitaṃ. Sādhūti sundaro pasattho. Vinicchayapaveṇisucaritadhamme rocetīti dhammaruci. Tādiso hi jīvitaṃ jahantopi akiccaṃ na karoti, tasmā sādhu. Paññāṇavāti ñāṇasampanno. Mittānamaddubbhoti mittassa adussanabhāvo. Ṭhitadhammassāti patiṭṭhitatividhadhammassa. Āsethāti āseyyuṃ nisīdeyyuṃ. Desanāsīsameva cetaṃ, cattāropi iriyāpathe sukhaṃ kappeyyunti ayaṃ panettha attho. Sītacchāyāyāti puttadārañātimittānaṃ sītalāya chāyāya. Saṅghareti sakaghare, attano geheti attho. Adhammabalidaṇḍādīhi anupaddutā sukhaṃ vaseyyunti dasseti. Na cāhametanti, samma abhipāraka, yametaṃ asamekkhitvā kataṃ asādhukammaṃ, etaṃ ahaṃ na rocayāmi. Ye vāpi ñatvānāti ye vā pana rājāno ñatvā tuletvā tīretvā sayaṃ karonti, tesāhaṃ kammaṃ rocemīti adhippāyo. Upamā imāti imasmiṃ panatthe tvaṃ mayhaṃ imā dve upamā suṇohi.

    ਜਿਮ੍ਹਨ੍ਤਿ વਙ੍ਕਂ। ਨੇਤ੍ਤੇਤਿ ਯੋ ਗਾવਿਯੋ ਨੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਜੇਟ੍ਠਕਉਸਭੇ। ਪਗੇવਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਧਮ੍ਮਂ ਚਰਨ੍ਤੇ ਇਤਰਾ ਪਜਾ ਪਗੇવ ਚਰਤਿ, ਅਤਿવਿਯ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਮ੍ਮਿਕੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਗਤਿਗਮਨਾਨਿ ਪਹਾਯ ਧਮ੍ਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੋ। ਅਮਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦੇવਤ੍ਤਂ। ਰਤਨਨ੍ਤਿ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਾવਿਞ੍ਞਾਣਕਰਤਨਂ। વਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਮੇવ। ਅਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯੋਤਿ વਾਤਸਮਗਤਿਅਸ੍ਸੇਪਿ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋਪਿ। ਰਤਨਂ ਮਣਿਕਞ੍ਚਾਤਿ ਸਤ੍ਤવਿਧਰਤਨਞ੍ਚ ਮਹਗ੍ਘਭਣ੍ਡਕਞ੍ਚ। ਅਭਿਪਾਲਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਲੋਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਨ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਰਜ੍ਜਸ੍ਸਪਿ ਹੇਤੁ ਨ વਿਸਮਂ ਚਰੇਯ੍ਯਂ। ਉਸਭੋਮ੍ਹੀਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਸਿવੀਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਜੇਟ੍ਠਕਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਰਜ੍ਜਕਾਰਣਮ੍ਪਿ ਨ વਿਸਮਂ ਚਰਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨੇਤਾਤਿ ਮਹਾਜਨਂ ਕੁਸਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਦੇવਨਗਰਂ ਨੇਤਾ, ਹਿਤਕਰਣੇਨ ਤਸ੍ਸ ਹਿਤਾ, ‘‘ਸਿવਿਰਾਜਾ ਕਿਰ ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ’’ਤਿ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਉਗ੍ਗਤੋ, ਸਮੇਨ ਰਟ੍ਠਪਾਲਨਤੋ ਰਟ੍ਠਪਾਲੋ। ਅਪਚਾਯਮਾਨੋਤਿ ਸਿવੀਨਂ ਪੋਰਾਣਕਰਾਜੂਨਂ ਪવੇਣਿਧਮ੍ਮਂ ਅਪਚਾਯਮਾਨੋ। ਸੋਤਿ ਸੋ ਅਹਂ ਤਮੇવ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁવਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇ ਨ વਤ੍ਤਾਮਿ।

    Jimhanti vaṅkaṃ. Netteti yo gāviyo neti, tasmiṃ jeṭṭhakausabhe. Pagevāti tasmiṃ adhammaṃ carante itarā pajā pageva carati, ativiya karotīti attho. Dhammikoti cattāri agatigamanāni pahāya dhammena rajjaṃ kārento. Amarattanti devattaṃ. Ratananti saviññāṇakāviññāṇakaratanaṃ. Vatthiyanti kāsikavatthameva. Assitthiyoti vātasamagatiassepi uttamarūpadharā itthiyopi. Ratanaṃ maṇikañcāti sattavidharatanañca mahagghabhaṇḍakañca. Abhipālayantīti ālokaṃ karontā rakkhanti. Na tassāti tassa cakkavattirajjassapi hetu na visamaṃ careyyaṃ. Usabhomhīti yasmā ahaṃ sivīnaṃ majjhe jeṭṭhakarājā hutvā jāto, tasmā cakkavattirajjakāraṇampi na visamaṃ carāmīti attho. Netāti mahājanaṃ kusale patiṭṭhāpetvā devanagaraṃ netā, hitakaraṇena tassa hitā, ‘‘sivirājā kira dhammacārī’’ti sakalajambudīpe ñātattā uggato, samena raṭṭhapālanato raṭṭhapālo. Apacāyamānoti sivīnaṃ porāṇakarājūnaṃ paveṇidhammaṃ apacāyamāno. Soti so ahaṃ tameva dhammaṃ anuvicintayanto tasmā tena kāraṇena attano cittassa vase na vattāmi.

    ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਭਿਪਾਰਕੋ ਥੁਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਦ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਸੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਥਿਤਧਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਸਿ ਤਤ੍ਥੇવ વਤ੍ਤੇਸਿ। ਧਮ੍ਮਂ ਪਮਜ੍ਜਾਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਮੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਅਗਤਿવਸੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ। ਏવਂ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਥੁਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾਯ ਨਿਯ੍ਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਪਿ ਦਸ ਓવਾਦਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ। ਤਾਸਮਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਤੇਸਕੁਣਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੨.੧੭.੧ ਆਦਯੋ) વਣ੍ਣਿਤੋવ।

    Evaṃ mahāsattassa dhammakathaṃ sutvā abhipārako thutiṃ karonto ‘‘addhā’’tiādimāha. Nappamajjasīti attanā kathitadhammaṃ nappamajjasi tattheva vattesi. Dhammaṃ pamajjāti dhammaṃ pamussitvā agativasena gantvā. Evaṃ so tassa thutiṃ katvā ‘‘dhammaṃ carā’’ti dhammacariyāya niyyojento uttaripi dasa ovādagāthā abhāsi. Tāsamattho heṭṭhā tesakuṇajātake (jā. 2.17.1 ādayo) vaṇṇitova.

    ਏવਂ ਅਭਿਪਾਰਕਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਰਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਤੇ ਰਾਜਾ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਂ વਿਨੋਦੇਸਿ।

    Evaṃ abhipārakasenāpatinā rañño dhamme desite rājā ummādantiyā paṭibaddhacittaṃ vinodesi.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਦਾ ਸੁਨਨ੍ਦਸਾਰਥਿ ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਭਿਪਾਰਕੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤੀ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ, ਸੇਸਪਰਿਸਾ ਬੁਦ੍ਧਪਰਿਸਾ, ਸਿવਿਰਾਜਾ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhāsi. Tadā sunandasārathi ānando ahosi, abhipārako sāriputto, ummādantī uppalavaṇṇā, sesaparisā buddhaparisā, sivirājā ahameva ahosinti.

    ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤੀਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦੁਤਿਯਾ।

    Ummādantījātakavaṇṇanā dutiyā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੫੨੭. ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤੀਜਾਤਕਂ • 527. Ummādantījātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact