| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
૩. ઉપક્કિલેસઞાણનિદ્દેસો
3. Upakkilesañāṇaniddeso
પઠમચ્છક્કં
Paṭhamacchakkaṃ
૧૫૪. ઇમેહિ ચ પન નીવરણેહિ વિસુદ્ધચિત્તસ્સ સોળસવત્થુકં આનાપાનસ્સતિસમાધિં ભાવયતો ખણિકસમોધાના કતમે અટ્ઠારસ ઉપક્કિલેસા ઉપ્પજ્જન્તિ? અસ્સાસાદિમજ્ઝપરિયોસાનં સતિયા અનુગચ્છતો અજ્ઝત્તવિક્ખેપગતં ચિત્તં સમાધિસ્સ પરિપન્થો. પસ્સાસાદિમજ્ઝપરિયોસાનં સતિયા અનુગચ્છતો બહિદ્ધાવિક્ખેપગતં ચિત્તં સમાધિસ્સ પરિપન્થો. અસ્સાસપટિકઙ્ખના નિકન્તિ તણ્હાચરિયા સમાધિસ્સ પરિપન્થો. પસ્સાસપટિકઙ્ખના નિકન્તિ તણ્હાચરિયા સમાધિસ્સ પરિપન્થો. અસ્સાસેનાભિતુન્નસ્સ પસ્સાસપટિલાભે મુચ્છના સમાધિસ્સ પરિપન્થો. પસ્સાસેનાભિતુન્નસ્સ અસ્સાસપટિલાભે મુચ્છના સમાધિસ્સ પરિપન્થો.
154. Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā katame aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti? Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattavikkhepagataṃ cittaṃ samādhissa paripantho. Passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhāvikkhepagataṃ cittaṃ samādhissa paripantho. Assāsapaṭikaṅkhanā nikanti taṇhācariyā samādhissa paripantho. Passāsapaṭikaṅkhanā nikanti taṇhācariyā samādhissa paripantho. Assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho. Passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho.
અનુગચ્છના ચ અસ્સાસં, પસ્સાસં અનુગચ્છના;
Anugacchanā ca assāsaṃ, passāsaṃ anugacchanā;
સતિ અજ્ઝત્તવિક્ખેપા, કઙ્ખના બહિદ્ધાવિક્ખેપપત્થના 1.
Sati ajjhattavikkhepā, kaṅkhanā bahiddhāvikkhepapatthanā 2.
અસ્સાસેનાભિતુન્નસ્સ, પસ્સાસપટિલાભે મુચ્છના;
Assāsenābhitunnassa, passāsapaṭilābhe mucchanā;
પસ્સાસેનાભિતુન્નસ્સ, અસ્સાસપટિલાભે મુચ્છના.
Passāsenābhitunnassa, assāsapaṭilābhe mucchanā.
છ એતે ઉપક્કિલેસા, આનાપાનસ્સતિસમાધિસ્સ;
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
વિમોક્ખં અપ્પજાનન્તા, તે હોન્તિ પરપત્તિયાતિ.
Vimokkhaṃ appajānantā, te honti parapattiyāti.
દુતિયચ્છક્કં
Dutiyacchakkaṃ
૧૫૫. નિમિત્તં આવજ્જતો અસ્સાસે ચિત્તં વિકમ્પતિ – સમાધિસ્સ પરિપન્થો. અસ્સાસં આવજ્જતો નિમિત્તે ચિત્તં વિકમ્પતિ – સમાધિસ્સ પરિપન્થો. નિમિત્તં આવજ્જતો પસ્સાસે ચિત્તં વિકમ્પતિ – સમાધિસ્સ પરિપન્થો. પસ્સાસં આવજ્જતો નિમિત્તે ચિત્તં વિકમ્પતિ – સમાધિસ્સ પરિપન્થો. અસ્સાસં આવજ્જતો પસ્સાસે ચિત્તં વિકમ્પતિ – સમાધિસ્સ પરિપન્થો. પસ્સાસં આવજ્જતો અસ્સાસે ચિત્તં વિકમ્પતિ – સમાધિસ્સ પરિપન્થો.
155. Nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Nimittaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho.
નિમિત્તં આવજ્જમાનસ્સ, અસ્સાસે વિક્ખિપતે મનો;
Nimittaṃ āvajjamānassa, assāse vikkhipate mano;
અસ્સાસં આવજ્જમાનસ્સ, નિમિત્તે ચિત્તં વિકમ્પતિ.
Assāsaṃ āvajjamānassa, nimitte cittaṃ vikampati.
નિમિત્તં આવજ્જમાનસ્સ, પસ્સાસે વિક્ખિપતે મનો;
Nimittaṃ āvajjamānassa, passāse vikkhipate mano;
પસ્સાસં આવજ્જમાનસ્સ, નિમિત્તે ચિત્તં વિકમ્પતિ.
Passāsaṃ āvajjamānassa, nimitte cittaṃ vikampati.
અસ્સાસં આવજ્જમાનસ્સ, પસ્સાસે વિક્ખિપતે મનો;
Assāsaṃ āvajjamānassa, passāse vikkhipate mano;
પસ્સાસં આવજ્જમાનસ્સ, અસ્સાસે ચિત્તં વિકમ્પતિ.
Passāsaṃ āvajjamānassa, assāse cittaṃ vikampati.
છ એતે ઉપક્કિલેસા, આનાપાનસ્સતિસમાધિસ્સ;
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
યેહિ વિક્ખિપ્પમાનસ્સ, નો ચ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ;
Yehi vikkhippamānassa, no ca cittaṃ vimuccati;
વિમોક્ખં અપ્પજાનન્તા, તે હોન્તિ પરપત્તિયાતિ.
Vimokkhaṃ appajānantā, te honti parapattiyāti.
તતિયચ્છક્કં
Tatiyacchakkaṃ
૧૫૬. અતીતાનુધાવનં ચિત્તં વિક્ખેપાનુપતિતં – સમાધિસ્સ પરિપન્થો. અનાગતપટિકઙ્ખનં ચિત્તં વિકમ્પિતં – સમાધિસ્સ પરિપન્થો. લીનં ચિત્તં કોસજ્જાનુપતિતં – સમાધિસ્સ પરિપન્થો. અતિપગ્ગહિતં ચિત્તં ઉદ્ધચ્ચાનુપતિતં – સમાધિસ્સ પરિપન્થો. અભિનતં ચિત્તં રાગાનુપતિતં – સમાધિસ્સ પરિપન્થો. અપનતં ચિત્તં બ્યાપાદાનુપતિતં – સમાધિસ્સ પરિપન્થો.
156. Atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittaṃ vikampitaṃ – samādhissa paripantho. Līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Abhinataṃ cittaṃ rāgānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Apanataṃ cittaṃ byāpādānupatitaṃ – samādhissa paripantho.
અતીતાનુધાવનં ચિત્તં, અનાગતપટિકઙ્ખનં લીનં;
Atītānudhāvanaṃ cittaṃ, anāgatapaṭikaṅkhanaṃ līnaṃ;
અતિપગ્ગહિતં અભિનતં, અપનતં ચિત્તં ન સમાધિયતિ.
Atipaggahitaṃ abhinataṃ, apanataṃ cittaṃ na samādhiyati.
છ એતે ઉપક્કિલેસા, આનાપાનસ્સતિસમાધિસ્સ;
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
યેહિ ઉપક્કિલિટ્ઠસઙ્કપ્પો, અધિચિત્તં નપ્પજાનાતીતિ.
Yehi upakkiliṭṭhasaṅkappo, adhicittaṃ nappajānātīti.
૧૫૭. અસ્સાસાદિમજ્ઝપરિયોસાનં સતિયા અનુગચ્છતો અજ્ઝત્તં વિક્ખેપગતેન ચિત્તેન કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. પસ્સાસાદિમજ્ઝપરિયોસાનં સતિયા અનુગચ્છતો બહિદ્ધાવિક્ખેપગતેન ચિત્તેન કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. અસ્સાસપટિકઙ્ખનાય નિકન્તિયા તણ્હાચરિયાય કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. પસ્સાસપટિકઙ્ખનાય નિકન્તિયા તણ્હાચરિયાય કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. અસ્સાસેનાભિતુન્નસ્સ પસ્સાસપટિલાભે મુચ્છિતત્તા કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. પસ્સાસેનાભિતુન્નસ્સ અસ્સાસપટિલાભે મુચ્છિતત્તા કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. નિમિત્તં આવજ્જતો અસ્સાસે ચિત્તં વિકમ્પિતત્તા કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. અસ્સાસં આવજ્જતો નિમિત્તે ચિત્તં વિકમ્પિતત્તા કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. નિમિત્તં આવજ્જતો પસ્સાસે ચિત્તં વિકમ્પિતત્તા કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. પસ્સાસં આવજ્જતો નિમિત્તે ચિત્તં વિકમ્પિતત્તા કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. અસ્સાસં આવજ્જતો પસ્સાસે ચિત્તં વિકમ્પિતત્તા કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. પસ્સાસં આવજ્જતો અસ્સાસે ચિત્તં વિકમ્પિતત્તા કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. અતીતાનુધાવનેન ચિત્તેન વિક્ખેપાનુપતિતેન કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. અનાગતપટિકઙ્ખનેન ચિત્તેન વિકમ્પિતેન કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. લીનેન ચિત્તેન કોસજ્જાનુપતિતેન કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. અતિપગ્ગહિતેન ચિત્તેન ઉદ્ધચ્ચાનુપતિતેન કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. અભિનતેન ચિત્તેન રાગાનુપતિતેન કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ. અપનતેન ચિત્તેન બ્યાપાદાનુપતિતેન કાયોપિ ચિત્તમ્પિ સારદ્ધા ચ હોન્તિ ઇઞ્જિતા ચ ફન્દિતા ચ.
157. Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattaṃ vikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhāvikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Nimittaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Atītānudhāvanena cittena vikkhepānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Anāgatapaṭikaṅkhanena cittena vikampitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Līnena cittena kosajjānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Atipaggahitena cittena uddhaccānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Abhinatena cittena rāgānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Apanatena cittena byāpādānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
આનાપાનસ્સતિ યસ્સ, પરિપુણ્ણા અભાવિતા;
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā abhāvitā;
કાયોપિ ઇઞ્જિતો હોતિ, ચિત્તમ્પિ હોતિ ઇઞ્જિતં;
Kāyopi iñjito hoti, cittampi hoti iñjitaṃ;
કાયોપિ ફન્દિતો હોતિ, ચિત્તમ્પિ હોતિ ફન્દિતં.
Kāyopi phandito hoti, cittampi hoti phanditaṃ.
આનાપાનસ્સતિ યસ્સ, પરિપુણ્ણા સુભાવિતા;
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā subhāvitā;
કાયોપિ અનિઞ્જિતો હોતિ, ચિત્તમ્પિ હોતિ અનિઞ્જિતં;
Kāyopi aniñjito hoti, cittampi hoti aniñjitaṃ;
કાયોપિ અફન્દિતો હોતિ, ચિત્તમ્પિ હોતિ અફન્દિતન્તિ.
Kāyopi aphandito hoti, cittampi hoti aphanditanti.
ઇમેહિ ચ પન નીવરણેહિ વિસુદ્ધચિત્તસ્સ સોળસવત્થુકં આનાપાનસ્સતિસમાધિં ભાવયતો ખણિકસમોધાના ઇમે અટ્ઠારસ ઉપક્કિલેસા ઉપ્પજ્જન્તિ.
Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā ime aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti.
ઉપક્કિલેસઞાણનિદ્દેસો તતિયો.
Upakkilesañāṇaniddeso tatiyo.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ૩. ઉપક્કિલેસઞાણનિદ્દેસવણ્ણના • 3. Upakkilesañāṇaniddesavaṇṇanā
