Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ఉపాలిపఞ్హకథావణ్ణనా
Upālipañhakathāvaṇṇanā
౩౫౧. ఉపాలిపఞ్హే యం వత్తబ్బం, తం అట్ఠకథాయం దస్సితమేవ. తత్థ అనునయన్తోతి అనుజానాపేన్తో, భేదస్స అనురూపం వా బోధేన్తో, యథా భేదో హోతి, ఏవం భిన్దితబ్బే భిక్ఖూ విఞ్ఞాపేన్తోతి అత్థో. తేనాహ ‘‘న తుమ్హాక’’న్తిఆది.
351. Upālipañhe yaṃ vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakathāyaṃ dassitameva. Tattha anunayantoti anujānāpento, bhedassa anurūpaṃ vā bodhento, yathā bhedo hoti, evaṃ bhinditabbe bhikkhū viññāpentoti attho. Tenāha ‘‘na tumhāka’’ntiādi.
౩౫౨. అట్ఠారసభేదకరవత్థుమ్హి దస అకుసలకమ్మపథా సంకిలిట్ఠధమ్మతాయ వోదానధమ్మపఅపక్ఖత్తా ‘‘అధమ్మో’’తి దస్సితా, తథా ఉపాదానాదయో, బోధిపక్ఖియధమ్మానం ఏకన్తానవజ్జభావతో నత్థి అధమ్మభావో, భగవతా పన దేసితాకారేన హాపేత్వా వడ్ఢేత్వా వా కథనం యథాధమ్మం అకథనన్తి కత్వా అధమ్మభావోతి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘తయో సతిపట్ఠానా’’తిఆది. నియ్యానికన్తి సపాటిహీరం అప్పటిహతం హుత్వా పవత్తతీతి అత్థో. తథేవాతి ఇమినా ‘‘ఏవం అమ్హాక’’న్తిఆదినా వుత్తమత్థం ఆకడ్ఢతి. కాతబ్బం కమ్మం ధమ్మో నామాతి యథాధమ్మం కరణతో ధమ్మో నామ, ఇతరం వుత్తవిపరియాయతో అధమ్మో నామ.
352. Aṭṭhārasabhedakaravatthumhi dasa akusalakammapathā saṃkiliṭṭhadhammatāya vodānadhammapaapakkhattā ‘‘adhammo’’ti dassitā, tathā upādānādayo, bodhipakkhiyadhammānaṃ ekantānavajjabhāvato natthi adhammabhāvo, bhagavatā pana desitākārena hāpetvā vaḍḍhetvā vā kathanaṃ yathādhammaṃ akathananti katvā adhammabhāvoti dassento āha ‘‘tayo satipaṭṭhānā’’tiādi. Niyyānikanti sapāṭihīraṃ appaṭihataṃ hutvā pavattatīti attho. Tathevāti iminā ‘‘evaṃ amhāka’’ntiādinā vuttamatthaṃ ākaḍḍhati. Kātabbaṃ kammaṃ dhammo nāmāti yathādhammaṃ karaṇato dhammo nāma, itaraṃ vuttavipariyāyato adhammo nāma.
రాగవినయో…పే॰… అయం వినయో నామాతి రాగాదీనం వినయనతో సంవరణతో పజహనతో పటిసఙ్ఖానతో చ వినయో నామ, వుత్తవిపరియాయేన ఇతరో అవినయో. వత్థుసమ్పత్తిఆదివసేన సబ్బేసం వినయకమ్మానం అకుప్పతాతి ఆహ ‘‘వత్థుసమ్పత్తి…పే॰… అయం వినయో నామా’’తి. తప్పటిపక్ఖతో అవినయో వేదితబ్బో. తేనాహ ‘‘వత్థువిపత్తీ’’తిఆది. యాసం ఆపన్నస్స పబ్బజ్జా సావసేసా, తా ఆపత్తియో సావసేసా.
Rāgavinayo…pe… ayaṃ vinayo nāmāti rāgādīnaṃ vinayanato saṃvaraṇato pajahanato paṭisaṅkhānato ca vinayo nāma, vuttavipariyāyena itaro avinayo. Vatthusampattiādivasena sabbesaṃ vinayakammānaṃ akuppatāti āha ‘‘vatthusampatti…pe… ayaṃ vinayo nāmā’’ti. Tappaṭipakkhato avinayo veditabbo. Tenāha ‘‘vatthuvipattī’’tiādi. Yāsaṃ āpannassa pabbajjā sāvasesā, tā āpattiyo sāvasesā.
౩౫౪. ఆపాయికోతిఆదిగాథాసు (ఇతివు॰ అట్ఠ॰ ౧౮) సఙ్ఘస్స భేదసఙ్ఖాతే వగ్గే రతోతి వగ్గరతో. అధమ్మికతాయ అధమ్మే భేదకరవత్థుమ్హి సఙ్ఘభేదసఙ్ఖాతే ఏవ చ అధమ్మే ఠితోతి అధమ్మట్ఠో. యోగక్ఖేమా పధంసతీతి హితతో పరిహాయతి, చతూహిపి యోగేహి అనుపద్దుతత్తా యోగక్ఖేమం నామ అరహత్తం నిబ్బానఞ్చ, తతో పనస్స ధంసనే వత్తబ్బమేవ నత్థి. దిట్ఠిసీలసామఞ్ఞతో సఙ్ఘతట్ఠేన సఙ్ఘం, తతో ఏవ ఏకకమ్మాదివిధానయోగేన సమగ్గం సహితం భిన్దిత్వా పుబ్బే వుత్తలక్ఖణేన సఙ్ఘభేదేన భిన్దిత్వా. కప్పన్తి అన్తరకప్పసఙ్ఖాతం ఆయుకప్పం. నిరయమ్హీతి అవీచిమహానిరయమ్హి.
354.Āpāyikotiādigāthāsu (itivu. aṭṭha. 18) saṅghassa bhedasaṅkhāte vagge ratoti vaggarato. Adhammikatāya adhamme bhedakaravatthumhi saṅghabhedasaṅkhāte eva ca adhamme ṭhitoti adhammaṭṭho. Yogakkhemā padhaṃsatīti hitato parihāyati, catūhipi yogehi anupaddutattā yogakkhemaṃ nāma arahattaṃ nibbānañca, tato panassa dhaṃsane vattabbameva natthi. Diṭṭhisīlasāmaññato saṅghataṭṭhena saṅghaṃ, tato eva ekakammādividhānayogena samaggaṃ sahitaṃ bhinditvā pubbe vuttalakkhaṇena saṅghabhedena bhinditvā. Kappanti antarakappasaṅkhātaṃ āyukappaṃ. Nirayamhīti avīcimahānirayamhi.
సుఖా సఙ్ఘస్స సామగ్గీతి (ఇతివు॰ అట్ట॰ ౧౯) సుఖస్స పచ్చయభావతో సామగ్గీ ‘‘సుఖా’’తి వుత్తా యథా ‘‘సుఖో బుద్ధానముప్పాదో’’తి (ధ॰ ప॰ ౧౯౪). సమగ్గానఞ్చనుగ్గహోతి సమగ్గానం సామగ్గిఅనుమోదనేన అనుగ్గణ్హనం సామగ్గిఅనురూపం వా, యథా తే సామగ్గిం న విజహన్తి, తథా గహణం ఠపనం అనుబలప్పదానన్తి అత్థో. సమగ్గం కత్వానాతి భిన్నం సఙ్ఘం సఙ్ఘరాజిప్పత్తం వా సమగ్గం సహితం కత్వా. కప్పన్తి ఆయుకప్పమేవ. సగ్గమ్హి మోదతీతి కామావచరదేవలోకే అఞ్ఞే దేవే దసహి ఠానేహి అభిభవిత్వా దిబ్బసుఖం అనుభవన్తో ఇచ్ఛితనిబ్బత్తియా చ మోదతి పమోదతి లళతి కీళతి.
Sukhā saṅghassa sāmaggīti (itivu. aṭṭa. 19) sukhassa paccayabhāvato sāmaggī ‘‘sukhā’’ti vuttā yathā ‘‘sukho buddhānamuppādo’’ti (dha. pa. 194). Samaggānañcanuggahoti samaggānaṃ sāmaggianumodanena anuggaṇhanaṃ sāmaggianurūpaṃ vā, yathā te sāmaggiṃ na vijahanti, tathā gahaṇaṃ ṭhapanaṃ anubalappadānanti attho. Samaggaṃ katvānāti bhinnaṃ saṅghaṃ saṅgharājippattaṃ vā samaggaṃ sahitaṃ katvā. Kappanti āyukappameva. Saggamhi modatīti kāmāvacaradevaloke aññe deve dasahi ṭhānehi abhibhavitvā dibbasukhaṃ anubhavanto icchitanibbattiyā ca modati pamodati laḷati kīḷati.
౩౫౫. సియా ను ఖో, భన్తే, సఙ్ఘభేదకోతిఆది పాళిఅనుసారేనేవ వేదితబ్బం. ‘‘పఞ్చహి, ఉపాలి, ఆకారేహి సఙ్ఘో భిజ్జతి కమ్మేన ఉద్దేసేన వోహరన్తో అనుస్సావనేన సలాకగ్గాహేనా’’తి ఏవం పరివారే (పరి॰ ౪౫౮) ఆగతమ్పి సఙ్ఘభేదలక్ఖణం ఇధ వుత్తేన కిం నానాకరణన్తి దస్సేతుం ‘‘పరివారే పనా’’తిఆదిమాహ. ఏత్థ చ సీమట్ఠకసఙ్ఘే అసన్నిపతితే విసుం పరిసం గహేత్వా కతవోహారానుస్సావనసలాకగ్గాహస్స కమ్మం వా కరోన్తస్స ఉద్దేసం వా ఉద్దిసన్తస్స భేదో చ హోతి ఆనన్తరియకమ్మఞ్చ. సమగ్గసఞ్ఞాయ పన ‘‘వట్టతీ’’తి సఞ్ఞాయ వా కరోన్తస్స భేదోవ హోతి, న ఆనన్తరియకమ్మం. తతో ఊనపరిసాయ కరోన్తస్స నేవ సఙ్ఘభేదో న ఆనన్తరియం. సబ్బన్తిమేన హి పరిచ్ఛేదేన నవన్నం జనానం యో సఙ్ఘం భిన్దతి, తస్స ఆనన్తరియకమ్మం హోతి, అనువత్తకానం అధమ్మవాదీనం మహాసావజ్జం కమ్మం, ధమ్మవాదినో అనవజ్జా. సేసమేత్థ ఉత్తానమేవాతి.
355.Siyā nu kho, bhante, saṅghabhedakotiādi pāḷianusāreneva veditabbaṃ. ‘‘Pañcahi, upāli, ākārehi saṅgho bhijjati kammena uddesena voharanto anussāvanena salākaggāhenā’’ti evaṃ parivāre (pari. 458) āgatampi saṅghabhedalakkhaṇaṃ idha vuttena kiṃ nānākaraṇanti dassetuṃ ‘‘parivāre panā’’tiādimāha. Ettha ca sīmaṭṭhakasaṅghe asannipatite visuṃ parisaṃ gahetvā katavohārānussāvanasalākaggāhassa kammaṃ vā karontassa uddesaṃ vā uddisantassa bhedo ca hoti ānantariyakammañca. Samaggasaññāya pana ‘‘vaṭṭatī’’ti saññāya vā karontassa bhedova hoti, na ānantariyakammaṃ. Tato ūnaparisāya karontassa neva saṅghabhedo na ānantariyaṃ. Sabbantimena hi paricchedena navannaṃ janānaṃ yo saṅghaṃ bhindati, tassa ānantariyakammaṃ hoti, anuvattakānaṃ adhammavādīnaṃ mahāsāvajjaṃ kammaṃ, dhammavādino anavajjā. Sesamettha uttānamevāti.
ఉపాలిపఞ్హకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Upālipañhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
సఙ్ఘభేదకక్ఖన్ధకవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / చూళవగ్గపాళి • Cūḷavaggapāḷi / ఉపాలిపఞ్హా • Upālipañhā
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / చూళవగ్గ-అట్ఠకథా • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ఉపాలిపఞ్హాకథా • Upālipañhākathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ఛసక్యపబ్బజ్జాకథావణ్ణనా • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ఉపాలిపఞ్హాకథావణ్ణనా • Upālipañhākathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ఉపాలిపఞ్హాకథా • Upālipañhākathā